.aks b(J
TWEE ENTHOUSIASTEN
DINSDAG 10 MAART 1931
TWEEDE BLAD PAG. 7
ZORGENLAND SILEZIE
(Van onzen Duitschen correspondent).
Niet slechts het eenvoudige volk, niet
slechts de middenstand, ook de oot-grond
bezitters paan gebukt onder den nood der
tijden. Namen, die in v«andel en industrie
een historischen klank hebben, worden ge
noemd in samenhang met financieele rmwi
lijk|.ieden en faillissementen. Zelfs aristoera
ten en leden van het Huis Hohenzollern
deinzen voor openbare verkooping ni^t
Ijffet' ingeslapen Potsdam werd midden in
deri winter wakker geschud door het beden
gelijke feit, dat prins Friedrlch Leopold van
Pruisen de deuren van het verdroomde
KtfiimC.ljenicke voor Jan Pupliek opende,
orrf voorwerpen, die eenmaal tot het dage
üjksrh gebruik van Pruisens grootsten kn-
#ing behoorden, naar het dollariand te ver
sjacheren. Aan de doortastendheid van Huis
Doorn is het te danken, dat de fluit, waar
méde eenmaal Frederik de Groote op Sans-
#oüri musiceerde, op 't laatste nippertje be
hóuden bleef voor het koninklijk huis.
•Wat in Potsdam ais een hooge uitzonde
■ring beschouwd wordt en als een blamage
van de voormalige keizerlijke residentie -
dat; schijnt in Silezië, het land der agrariërs,
1 tegenwoordig
schering en inslag
te zijn. Aristocraten, wier onmetelijke rijk
dörrimoh eertijds als onaantastbaar golden,
I schijnen aan de eisqhen hunner schuld
aischers nauwelijks meer te kunnen vol
doen. In Jiet uiterste Zuid-Oosten van de
l vroegere provincie Silezië woonde eenmaal
- Guldo Henckel, de eerste Fürst von Donners
marek te midden van zijn 100.000 morgen
land. Hij was de ontwerper en eigenaar van
een der grootste Industrieele bedrijven en
- in. het gansche Duitsche rijk had hij slechts
Rrhpp naast zich, die hem evenaardde
Enorme bnsschen en velden, bergwerken,
rijk"- aan kolen en erts, vormden het eigen
dorii der familie Donnersmarck.
fiitido. wiens vader graaf Lazarus,
reads veel zin had voor handel en industrie,
leidde in Parijs het leven van een grand
seigneur. Hier maakte hij kennis met Paiva,
de dochter van- een Russischen bankier, een
echnone, intelligente vrouw, wier charme
zelfs keizer Napoleon bekoorde. Zij werd de
vrouw van graaf Guido en door haar geniale
begaafdheid oefende zij op haar man een
invloed uit. welke he,m onder de groot
industrieel°n rangschikte.
Graaf Henckel speelde in de dagen van
Bismarck een belangrijke financieele en
commercieele rol; geheime diplomatieke op
drachten werden hem toevertrouwd. Door
den keizer werd hij tot „Fürst" verheven
(deze titel kan niet door het Nederlandscbc
woord ..vorst" vervangen worden, want hij
is niet gelijkwaardig), maar toen hij na Bis
mareks ontslag trouw bleef aan den rijks
Jtïnselier, werd hij van het keizerlijk hof
verhannen.
Fürst Donnersmarck trok zich van deze
ongenade
inlet veel aan. Hij breidde zijn Industrieee
bied steeds meer uit, concurreerde met de
staalindustrie in 't Rijnland en vestigdeon-
der meer ih Duisburg Zijn „Niederrheinisrhe
ilüte'V'een modern staalbedrijf van enorme
capaciteit. Chemische producten, fabricatie
van kunstzijde, grondspeculatie verhoogden
het" iarnilieknpUaal lot .ROO millioen mark-en
dit alles kwam in handen van den erfge
naam Fürst Guidotto, de zoon uit 't tweede
'buWëfïtk met de Russische gravin Muraw
jew. Diens zwakke handen waren tegen
zulk een erfenis niet opgewassen. Waarde
volle bestanddeelen gingen verloren en al
rekent men ook dezen Fürst von Donners
marek nog tot een der rijkste groot-grond
bezitters en -industrieelen de vooraanstaan
de positie op financieel gebied behoort tot
het verleden. De overige graven Henckel
von> Donnersmarck behooren eveneens tot de
iftyloedrijkste aristocraten van Silezië, ook
a1,;Staat hun vermogen niet op een lijn met
dat der voormalige vorsten.
•Twee Silezische magnaten, die eenmaal
.tot de. rijkste aristocraten van het Duitsche
keizerrijk behoorden, Fürst Pless en graaf
Hans Praschma, vechten den laatsten tijd
ook met groote inspanning tegen
financieele moeilijkheden.
Béiden moesten aan hun schuldeischers
uitstel van betaling Vragen. Fürst Hans
Heinrich XV. die op zijn kasteel Fürsten
stéin resideert, beschikt, ondanks de verlie
zen, die hij aan den Poolschen staat gele
dén heeft, nog altijd over een enorm ver
mogend Zijn grondbezittingen omvatten in
Duitschland en Polen 240.000 morgen land
Dé financieele moeilijkheden worden ver
oorzaak door zijn industrieele bezittingen
speciaal door de Waldenburgsche kolen- en
.stikstof-bedrijven., De familie Pless stamt
uit het geslacht der graven von Hochbers
Sedert 1847 noemen zij zich Fürst. De vader
van den tegenwoordigen Fürst werd precies
$5 jaffr geleden tot hertog rheven Deze
persoonlijke eer had hij aan den keizer te
danken voor de enorme bedragen, die hij
voot liefdadige doeleinden ter beschikking
stelde.
- In het slot der familie Pless zetelde tijdens
den laatsten oorlog geruimen tijd het kei
zerlijk hoofdkwartier en ook enn tijdlang de
„Oberste H «resleitung". De eerste vrouw
van Hirst Pless stond als „Prinzessin Daisy'
algemeen bekend en genoot groote popula
ritclt Zij was een dochter van den Engel-
schen majoor Cornwollis West en schonk
haar man drie zoons.
Na een gelukkig huwelijk van ruim 30 jaar
werd kort na de revolutie de echtscheiding
uitgesproken. Jan. 1925 huwde Fürst Pless
ir Londer. de 27-jarige maiquise C.lotildc de
Sil a, welke haar bejaarden echtgenoot se
dertdien een dochter en een zoor. schonk.
De vorst, die zich op zijn Polschc hez.it'ing
Piast „Ktiazp na Pszczynie" noemt. leef» ook
op —,.i Duitsche bezitting slot Für.sten-
stein en slot Pless nog heden als pen grand
seigneur. Zijn eerste vrouw deed 9edertJlien
haar mémoires verschijnen, welke ons een
hoogst amusant beeld geven van het hof
leven onder den lantsten keizer. Zij leeft te
genwoordig in Miinchen.
De bezittingen der Fürsten Pless werden
op 100 millioen mark beraamd. Ondanks de
enorme schulden, welke hier thans op druk
ken, blijft het een
waardevol kapitaal
Graaf Hans Praschma, die pas kortelings
Silezië moeten hierbij genoemd.
Vooral de kolenmijnen in 't Poolsche Opper
63 jaar oud werd, verkeert eveneens in fi
nancieele moeilijkheden. Hij beschikt over
groote landerijen. Zijn zoon Frederik is de
eigenaar van het goed Tlllowitz. door den
vader kort geleden verworven, om er zijn
houtvoorraad te exploiteeren. Juist door deze
transactie geraakte bij in moeilijkheden.
Daar hij tot de commissie van toezicht be
hoort bij de Duitsche Bank en bij de Dis
contogesel lschaft, zal men hem s -llig niet
aan zijn lot overlaten.
Graaf Praschma speelde een rol In de ka
tholieke centrum partij. Hij behoorde >t
hen, die den rijkskanselier Bülow ten val
brachten. Na den oorlog werkte hij als af
gevaardigde voor Opper-Silezië en bevorderde
de Duitsche bplangen. Zijn c jdste zoon Jozef
Frederik deed na d omwenteling afstand
van zijn titel en den naam zijns vaders.
Met toestemming van der. Pniisischen staat
leeft deze -jarige tegenwoordig onder den
naam jonkheer 'on Bilkow. D twee.de zoon
Engelbert vestigde zich in Transvaal als
farmer. Pas de derde zoon. Frederik. wordt
als de voornaamste erfgenaam beschouwd
Juist in samenwerking met dezen zoon
kwam het tot de thans geleden verliezen.
Een vt mogen dn' /".ior middel de
kolenindustrie verworven werd, verschafte
ook aan graaf Schaffgottsch een vooraan
staande positie in Silezië. De Schaffgottsch
waren reeds veelvoudige millioi airs. toen
1858 de Pruisische luitenant graaf Hans
Ulrich met Johanna Grycik von Schcmhere-
Godulla in 't huwelijk trad. Zij was de
aangenomen dochter van een eenvoudigen
mijnwerker, die zich nmhoogwerkte en hij
zijn dood aan zijn dochter 10 millioen mark
achterliet. Om het huwelijk mogelijk te ma
ken, werd zij geadeld, ma: r bij haar nnnm
wero uitdrukkelijk vermeld: groeit slechts
in den vrouwelijkon stam.
Het tegenwoordige hoofd dezer J.ml11e is
graaf Hans Ulrich. die op "lot Koppifz in
Silezië :ont. Hij is gehuwd me' een gr -
vin Henckel von Donnersmarck en hoeft vier
dochters. De Schaffgottsch bezitten vee!
woud in het Reuzengebergte en meerdere
br 'plaatsen hieronder. Bad Warmbninn
l 'hóoren tot hun kapitaal. In de ScKaff
gottsche bibliotheek aldaar ligt de oorkon
de, waardoor Wallenstein ee.tmaal zijn offi
cieren aan zich verplichtte, het zoogenaam
de Pi teener Besluit, een dcument, dat in
Schillers drama van dien naam een belang
rijke rol speelt
Luchtvaart
Kapitein Christiansen, de commandant
van de Duitsche Dornier-vliegboot „Do X".
zal dezer dagen uit Las Palmas te Frie-
drichshafcn aankomen, om met Dr. D >rnier
de verdere voorbereidingen voor de Oceaan-
vlucht van de vliegboot te hespreken. De
reparatie-werkzaamheden zijn zoo goed al?
gereed, zoodat bij gunstig weer de vluchi
naar Amerika spoedig kan doorgaan.
Wetenschap.
OPGRAVINGEN IN RAMATH-RACHEL.
Het Centraal Isr. Weekblad meldt:
De opgravingen in de Gdeed-kolonie In
Ramath-Rochel zijn, nadat de regeering aan
het „Joodsche Genootschap vor het onder
zoek van Palestina" verlof gegeven had tot
het doen van meerdere onderzoekingen
voortgezet
Behalve de reeds gevonden urnen, die
moesten dienen om de beenderen te bewa
ren, zijn nog een aantal graven ontdekt,
waarin -zich kruiken, olielampen en bronzen
voorwerpen bevonden.
In een nieuw „ontdekt hol" werd naast
dè graven een zoo groote urn gevonden als
men tot dusverre nog nooit in Palestina ge
zien heeft. De in het „hol" gevonden voor
werpen, waaronder een manneren tafel,
droegen interessante teekeningen en in-
Kunst cn Letteren.
..DE ANATOMISCHE LES"
Do verdoeking uitstekend geslaagd.
Over eenige weken Is de restauratie gereed
Naar het Alg. Hbl. verneemt, Is de ver
doeking van het onlangs met bijlslagen be
schadigde schilderij van Rembrandt, „De
anatomische les van Dr. Joh. Deyman", met
zeer groot succes geschied, een bericht,
dat ongetwijfeld alom voldoening zal wek
ken. De „operatie" is in het Rijksmuseum
te Amsterdam verricht onder he'. voortdu
rend toezicht van de „Commissie van toe
zicht en advies over de schilderijen der
gemeente". Thans worden de beschadigin
gen verder weggewerkt, ze vallen erg
mee, daar de meeste in de zwarte plekken
van het doek zijn toegebracht. De hoop Is
gewettigd, dat het beroemde schilderij bin
nen een week of drie weer voor de museum
bezoekers. te zien zal zijnl
KUNST EN NIEUWE ZAKELIJKHEID.
De heer Henri Polak klaagt in Het
Volk, dat hij zoo conservatief is. Ik begrijp
al dat moderne gedoe niet, schrijft hij.
„Evenmin begrijp ik, waarom onze mo
derne beeldhouwers steeds en onverander
lijk wanstaltige caricaturen maken, als zij
menschen uitbeelden. Zoo zag ik onlangs
een afbeelding van een nieuw werk van
HiJdo Krop, voorstellende een man en een
vrouw, ineengedrongen, gedisproportioneer-
de, gedrochtelijke gestalten, met plompe
idioten-gezichten.
Althans naar mijn bekrompen zienswijze
Want volgens moderne opvattingen zal "net
wel een heerlijk kuns werk zijn, even schoon
"s de Barricade of de Parapluienslag op de
tentoonstelling van den S. K. K. Of als een
gebouw volgens de beginselen van de „nieu
we zakelijkheid", dat er uitziet alsof het ge
maakt is van bordpapier en glas, grauw.,
verkillend nuch er en terugstooteud".
Hij doet wel zijn uiterste best om de mo
derne kunst l.egrijoen.
„Tot nog t.ie ech er zonder veel resultaat,
zoodat ik er mismoedig onder word en leef
in de vrees, dat ik gedoemd ben om negen
tig procent van alles, dat tegenwoordig
kunst wordt genoaind, als belachelijk, tee-
lijk en soms zelfs weerzinwekkend te he
schouwen en het zonde te vinden er goede
verf en bruikbare teer aan te verspillen".
BOEKENSCHOUW.
Februari *3L
.Boekenschouw", hoeveel het overigens
van „de Literaire Gids" moge verschillen,
lieeit er dit uiee gemeen, dat net zijn belang
rijkste aatidacln en plaatsruimte schenkt
aan de bujteiilandsche literatuur.
Dr. Boerebach schrijft over iienri Pourrat,
Van Heugsen over „Das Reformationsfest"
van v<m Handel—Mazzedi, F. L. houdt
„Dujtsche Overpeinzingen". De schrijver lee-
kent eerst de toestand der Duitsche litera-
uur van voor den oorlog, toen alle schep
pende kracht scheen uitgeput De vreeselyke
verschrikkingen van de krijg wierpen alles
dooreen. Uit die verschrikkingen werd ook
h©> expressionisme in de kunst geboren:
„Het was een ontstellende en ongearticu
leerde kreet van verlangen en Sennsuclit
der in oorlogsellende dooreen geschudde
menscliheid".
„Voor dén expressionistischen dichter was
dé inhoud van 't ruenschefijke niet mee.
.ie puiten met de ervaringen. en_ gevoelens
van-den enkeling, in het private en huise
lijke. Hij wilde veeleer slechts zulke indivi-
dueele ervaringen artistiek verwerken, waar
door zich het „leven" in zijn algemeenheid
manifesteert en belichaamt De verhouding
van den inensch tol 't Absolute werd 't pro
bleem van het expressionisme. Schouwing
van het Goddelijke, verzinnelijking van het
bovenzinnelijke, verzichtbaring van het on
zichtbare begeerde men. De kunst moest
weer religie worden, het gedicht een gebed
en het kunstrijke een schijnsel van hoo-
ger licht De kunst moest een middel zijn tot
innerlijke loutering".
Men leide uil deze karakteristiek niet af,
dat het expressionisme in wezen religieus,
laat staan Christelijk zou zijn. Bovendien is
de beweging hopeloos vastgeloipen en heeft
geen nieuwe scheppingskracht over bieede
lijn kunnen opwekken.Wat nu? „De moge
lijkheden schijnen uiigeput Naturalisme,
symbolisme, expressionisme, wat kan er ver
der nog komen?".
Zooveel is zeker, dat zdl er nog Iets
waarlijk goeds komen, van blijvende, ook
eeuwige beteekenis, in de kunst, in de lite
ratuur er allereerst een terugkeer moet
komen tot de grondwaarheden der religie",
in welke weg, gelijk Max Scheler zeide, er
aleeen „verlossing uit de ontzettende chaos
onzer dagen" mogelijk is.
DUITSCHE LECTUUR VOOR DUITSCHE
BUITENLANDERS.
De Deutsche Buch-Gemeinschaft te Ber
lijn heeft het plan opgevat op ruime schaal
Duitsche boeken voor Duitsohers in grens
en vreemde landen bijeen te brengen, en al-
zoo de Duitsch taal en cultuur in het buiten
land te steunen
GIOVANNI PAPINL
de auteur van „De Christus" en „St Augus
DE LITERAIRE GIDS.
Februari '3L
Verdient Mr. Willem Bilderdijk werkelijk
het eerherstel, dat liet Comité hem dit jaar
heeft toegedacht? ,J>e Literaire Gids" meeni
dat „een volledig eerherstel" weinig kans
van slagen zal hebben en het blad acht hei
diens.ig, tegenover de aanstonds losbreken
de gunstige kwalificaties eenige kalmeeren
de woorden te plaatsen". Deze „kalmeerende
woorden" zijn goeddeels ontleend aan Prol.
Dr C. G. N. de Vooys, Allert Verwey en Bus
ken Huet, welke laatste en passant ten koste
van Bilderdijk even omhoog geduwd woult
Over „Heldkon", het maandschrift geheel
gevuld met poëzie, lezen we: „Ach, deze He-
hkon, zegt het beschaafde Nederlandsche
volk, voor hetwelk in dit nieuwe tijdschrift
de „levende, actueele lyriek" gedicht werd,
die het „bekoren en verheffen" moet, naai
de redacteur-uitgever verwacht, deze
Zangberg, met zijn gemis aan hoogte; me'
zijn sluipende nevels van melancholie en
levensmoeheid; met zijn doffe en slaapwan
delige klanken, deze Zangberg is een
Jammerdal".
Het gedicht van Marsman op „Joffre's
dood" wordt geprezen. Uit het boek van
August Heyling over Bilderdijk worden drie
kolom cifaten aangehaald onder de bemin
nelijke titel: „Uit het Dolhuis". Artt. over
Dostojewski. Russische sovjet-literatuur. Sin
clair, Carman Dee Barnes, Clirina, Zwelg,
Nieuw Fransch, Neumann en Georg Fink.
Op de beslissing van de Inspecteur der
Ned. Openbare Leeszalen, om de „Tribune"
niet in betrokken instellingen toe te laten,
oefent de ,lit Gids" op een beetje eigenaar
dige wijze kritiek. Het is opzettelijk verzach
tend voorgesteld, wanneer de „Lit. Gids" zeg»
dat de Tribune „zonder in strijd met de wet
te handelen, op een wijze heeft geschreven
die aan menigeen onwelgevallig is". En wat
het bewaren van Informatie-materiaal be
treft voor toekomstige historieschrijvers, enz
daarvoor zijn de Openb. Leeszalen en Bi
bliotheken in 't leven geroepen nóch bedoeld
Daarvoor behoorden wetenschappelijke in
stellingen als de Koninklijke en de Universi
teitsbibliotheken te worden aangewezen.
EEN SENSATIONEEL OORLOGSBOEK.
.Boekzaal" ontleent aan de „Daily Mail"
het bericht, dat er een sensationeel boek
over de oorlog op komst is: ,A Hrass-Hat in
No Man's Land (Een stafofficier in Nie
mandsland), geschreven door generaal F. P.
Groezier.
Dit boek, dat veel stof zal opwerpen, doet
de oorlogvoering, gelijk deze aan het Brit
se,he front geschiedde, in een met zeer gun
stig licht zien. De schrijver vertelt nl hoé
diep 't zedelijk peil der poepen was gezon
ken, hoe er dronkenschap heersohte onder de
officieren, hoe een soldaat wegens desertie
werd geëxecuteerd, na eerst dronken te zijn
gemaakt, hoe Roode Kruis-lazarettcn voor
munitie-opslagplaatsen werden gebruikt enz.
EMIL LUDWIG.
heeft bij gelegenheid van zijn vijftigste ge
boortedag een „terugblik" gepubliceerd „Ge
schenke des Lebens". Daarin schildert de
beroemde auteur zijn eigen ontwikkelings
gang; hij vertelt ons ook van 80 90 men
sc.hen van beteekenis. die hij in zijn leven
heeft ontmoet; hij voert ons in zijn werk
kamer binnen en zet uiteen, volgens welke
methoden hij werkt
WILLEM DE MERODE.
In verband met het feit. dat het 1 Maart
20 jaar geleden was. dat Willem de Mérode
zijn eerste verzen publiceerde, verschenen
pij Uitgeversbedrijf „De Pauw" te Culsm-
borg twee jubileum-uitgaven: „Laudate Do-
minum", bloemlezing uit zijn godsdienstige
poëzie, door de dichter zelf samengesteld in
een oplaag van 125 genummerde exempla
ren en „Omar Khayyam", kwatrijnen ver
taald door Willem de Mérode.
daald. Op meerdere mijnen slinken de
>orraden zlenderoogen en worden w
>uwera en andere mijnarbeiders gevra
HET VERSCHE KADETJE
De AmsterdamBche kantonrechter be<
in directeur van een hotel vrljgeeprok
de hem ten laste gelegde overtreding
hierop neerkomende, dat hij
een klein brood had laten bak:
;ltter van de vereentglng
In het Israëlitisch Bakkersbedrijf Id
Hij ziet in deze uitspraak een groo
het bakkersbedrijf. Dit bedrijf I
UIT HET SOCIALE LEVEN
VREEMDE ARBEIDERS IN ONS LAND.
kwaad^ vergelden", waar op de heer Polak a
,Jn het Franeche parlement werd eens
voorstel gedaan tot arscharflng van
doodstraf, hetgeen een lid aanleiding gal
zeggen: Trés blen. mals que messleurB
laat de heeren moordenaarB het vooroe
trachten, als anderen zich daartoe
hebben bepaald, dat de emigratie i
dra vrij en onbelemmerd moet zl
geen enkele arbeiderspartij denkt
ze besluiten ten uitvoer te leggen,
staande werlngsbe.palingen In te tl
Alleen wij moeten loyaal zijn. A
bllJveD voor ons gesloten, doch de
Men meldt ons dat de toestand In de steen-
koolhijverheld thana meer bevredigend Is da;i
eenige maanden geleden. De uitvoer naar hei
staat In Innère Mlssloi
Overigens zag r
VVtj hebben zoowel In de gehoudi
davergaderlngen. alsook In onze refer»
houden op den socialen cursus, getracht dulde.
Itjk te maken, dat God van ons vraHgt als Zön
Inderen. Zön eer te zoeken overal, ook In de.
e wereld Dat wtJ hebben te beatrüden de zoo.
e. zonde In ons eigen leven, maar ook zondige
erhoudlngen In de menschelüke samenleving,
n dat wö tot taak hebben te zoeken het ko-
Inkrök Gods en zön gerechtigheid.
WU hebben de verwachting, dat door on«
/oord. meJe tengevolge van hel feit. dat 4»
arbeidersmassa steeds meer kerkeltJk onver
schillig wordt. Ingezien zal worden, dat chria.
.nen ook op sociaal, alsmede op politiek ter-
:!n. een taak hebben.
In den kring van bet K. d. F. begint dit al
>hr. politieke organisatie.
len behandeld de onder.
mende wetswijziging, nl.
het ontbijt gereed te heb-
Op den
den Inleidingen volgde, had
Hieruit bIHkt. dat mede de proktök dwln
t een zich voor de vraag stellen, of het elg
beginsel niet een drijfkracht moet zön vo
algen politieke beweging.
..Toenadering", het
den Ned. Bond
Iers. deelt het
over den etnnd van -de onder-
et de combinatie van stoenfa-
den Boven.IJesel en do Boven-
heb-
orlkai
Waal;
In de vele conferenties en besprekli
is de volgende voorstellen en aanbledl:
den duur
2. De werkgevers zön bereid de minimum,
aslsloonen 'e verhoogen.
3. Er
herz
i f21.50 op f 22.50.
loemd worden tot
>p die fabrieken.
ide "loonen niet kunnen worden verdiend"
De vergoeding voor vacantle^ familie- en
chrlstelöke feestdagen zal van f3— verhoogd
'olie loon, overeenkomstig de
de ultkeerlng bb de Ziekte-
studie-commissie worden In-
irbelders. die 5
i mogeltikheld
eenfabrlekaaf-bel
6. Bö onrechtm:.
?r-commls'3le. bedoeld
uitspraak worden ge
ingebracht In de redat
DE DIOmiJhD PO*HTlR DER CHRISTELIJKE
AHEIDERS,
In .De aids", c'gaan van het Oir. Nat Vak-
i-.- --.orVd, geelt ut, beer 11. Ar tllnli een en an-
volgen.
jfcJtrgscKn dagbladen, werd door
een predikant die met behulp der stemmen vrh
de sociaal.democratische arbeiders die zich
oveiigcns weinig om de Kerk bekommeren
zö:< r'nuts in Eebjerg gekregen had. een open
brief geplHHte'. .wimrln hü bezwaar maakte te
gen hvt f-'.t 1u1 de yereet lglng van chrlstelöke
Jonguiiiai.iiuj ha u g. bouw voor het houden van
d<-,r het K. d. F. had dli
<-><)
het.
elfde had gedni
«de voor de Kerk en de Ini
».•»)-cn-.mo-Matif-cre arbeid,
i g^p ^enoegeg
önlgingen.
Dat Ia dus «en dominee die van tneenlng Ie,
at eigen chrlstelök-soclale actie overbodig Is
De kamp légen de Kerk.
gen na ons optreden daar. "verscheen er
hoofdartikel In dit sociaal-democratisch i
blad, waarin one optreden bespottelök werd
maakt; de arbeiders In Denemarken warei
verBtondig. dan dat zü zich zouden laten scheL
den. Maar tevens werd een waarschuwing gi.
richt tegen den predikant to Sonderborg. die
het bezoeken der vergaderingen had aanbev.
len en die het Mlsslonshuls had disponibel g
ateld. De arbeiders zouden. Indien op deze wt„
werd voortgegaan, den kamp tegen de Kerk
'Nurbegei'
goed tee
K.. d. F. aan Invloed
Evenwel, de ströd blöft zws
:evo!ge van de sterke positie aer socu
socratische vakbeweging, die niet dul
ndere dan haar leden In dienst zön bö
In I
graaf bö ons. Hö zeld.
plaats als Christen niet kon z|jn In de soclas
democratische vakbeweging. Maar bedank,
stond gelök met geen werk meer hebben. Be
danken kon htJ slcehta. Indien het K. d. F. werk
voor hem had bö een werkgever In het K d F.
georganiseerd, die duo niet gecontract.-e'd was
•ellök de uitbouw der beweging I
Dat de positie In Denemarken zoo geworder
is. Is daaraan toe te schröven, dat de chrlstc.
nen niet Inzagen dat het Woord van God ook
beteekenis heeft voor de aardsche verhoudin
gen. Die aardsche dingen zön slechts bökomstlg
lökheid. Over de dingen dezer wereld bekom
mert pien zich daarom maar zoo weinig moge-
ItJk. Werken voor Qods koninkrök. het be-
'angellsatle, zielen
t werk van De. A. Kuyper, waarin
wekke Denemarken zulk
Dr. Knyper*# ar be 14.
Ds Barnow van Horaens, heeft enkele Ja-
en geleden een studiereis naar ons land ga.
laakt, wanrbü hü ook het bureau van ons
akberbond bezocht en heeft over de Neder-
mdsche kerkelöke en sociale beweging een
oek doen verechönen. Ook over onze vakbe.
■eging worden daarin allerlei mededeellngen
n. die
r Juist beeld t
in dit boek wordt de dröfkracht van
het chrlstelök leven in Nederland: Gods eer
eken te bevorderen overal en alle levensver-
..-udlngen doen beheerschen door Gods ordL
nHntlën. het Deensche volk onder het oog go-
racht.
Wö zön niet zonder optimisme uit Deneraar-
Het Krlslellgt dansk Faellesforbund rroelt.
oten. In do. de volgende maand te houden al.
i orde om tot splitsing over te gaan.
Dat "voorstel bedoelt te komen tot een af.
■nderlüke organlaatle voor de arbeiders, met
eigen kas en eigen bestuur en bezoldigde b«-
hlöver
:al blüven
■men een federatie, die
lellgt dansk Faellesfor-
Rechtzaken.
HAAGSCH GERECHTSHOF
DE AANRIJDING OP DE WETERINGKADB
Het O. M. bij het Gerechtshof elscbte vernie
tiging van het vonnis van de Haagsche recht
bank. wa/irblj de 22-Jarlge chaufreur G. J. K. Is
rljgesproken van de hem ten laste gelegde over
reding van art. J08 W. v. S-. van welk vonnis
,e officier van Justitie In hooger beroep Is
•ekomen. en requlreerde veroordeeling van
•rijding ln Januari v
vaarvan, hij zwa&'r. lichamelijk letsel heeft bo-
De verdediger van verdachte bepleitte bo-
:rachtiglng van het vrijsprekend vonnis
Arrest 21 Maart as,
DE SCHIETPARTIJ IN DE
VLAMINGSTRAAT
Voor de vierde kamer van het Gerechtshof
heeft in hooger beroep terecht gaetaan de_30-
Door den procurt_.
aak slechts één getuige gedagvaard, nl. de
oopman L Matla. die tijdens een woordenwis
seling met verd. op 1 Oct- J.l. ln een café In de
DOOD DOOR SCHULD
De vierde kamer van het Haagsche gerechts
hof heeft in hooger beroep behandeld de zaait
tegen J. kantoorbediende te Den Haag. dlo
door de rechtbank Is vrijgesproken van de hora
ten laste gelegde dood door schuld. Van dit vrij
sprekend vonnis was de officier van Justitie bij
de rechtbank, die tegen verdachte twee maan
den gevangenisstraf had gedlecht. In verzet
U irbtj kwam zijn vriend
1 de duo-zitting te vallen, met het gevolg dat
een hersenschudding opliep, waaraan hij
POGING TOT DIEFSTAL
De S7-Jarlgo kopomun W. J. B., te Rotter
dam, Is door de rechtbank aldaar wegens poging
schuldig t
Hem v
J.l. bij
iroep, daar hij beweerde
file wai
ndenden postzngelhandel&ar J. G. M.
ontrukken, hetgeen hem niet
gelukte, omdat M. dej
lediging werd het i
FEUILLETON
Naar het Engelsch van
EVELYN EVERETT-GREEN
Door J. VAN ZUYLEN
-;,I)e jonge F.verard ie In dionet", vertelde
•inevi'ouw .lohiwtone verder. „Louise maakt
zfch zeer ongerust over bom; ze ze^t, dat by
altoos vooraan at««t, ale 't om vrijwilligers
gaat voor moelijke en gevaarlijke onderne
mingen, net zooale zijn vader vroeger ook
deed. Het ia een knappe jonge man en ik
gelooft, dat Sir l'orcival trotsch op bem a
Maar"u weet, dat mannen er niet altooa
veel om geven hun naaste bloedverwanten
dTcbt bij zich te hebben, zelfs al is bei een
zoon en erfgenaam, en hij schijnt er zelfs
de voorkeur aan te geven zijn neef op -*ei>
afstand te houdon Zijn eigen gezondheid is
heel zwak. Hij heeft het aan het hart. en
hot kan elk oogenblik met hem gedaan zijn
Ik vermoed, dat hij den jongen ervan vei
denkt over nieta ander*» te piekeren dan
wat hij zou doon als hel landgoed en de
titel hem zouden zijn toegevallen. Bat is
natuurlijk belachelijk, maar rijke menschen
doen..wel .eens dwaze dingen, «n hij was
blij toen hij overgeplaatst werd naar een
regiment, dat naar Afrika ging. Hel is wel
hard voor zijn zuster. Mo ar Sir Percival
houdt niet van gedeelde aanhankelijkheid
Hij wil ze geheel voor zich zelf alloon,"
„Wat een zelfzuchtige oude man!"
„Och, wal zal ik zeggen? Ik geloof, dat
we allemaal min of meer zelfzuchtig zijn.
en in ziekte nog meer dan in gezonde da
genMaar ik ben hier onbehoorlijk lang
gebleven, en het is al heelemael donker. Ik
hoop, dat u me b"id»*n eens gauw zult ko
men opzoeken. We moeten vrienden zijn.
want we zijn uw naa*»t^ buren, na de Kei'thn
Ik zou willen, dat u Ji'H eens opzocht Ze
heeft zoo weinig jonge vriendinnen alle-rn
Louise, en d'ie is erg gebonden aan huis.
En zij en Duncan kunnen niet zoo goed met
elkaar overweg als zij pn Jack". En toen
repte de waardige matrone zich weg, de
beide meisjes achterlatende om met eenige
(hilariteit de bijzonderheden te bespreken
j van het nieuws, waarop zij hen vergast bad,
en om de arme Jill te beklagen, die aan hat
gezelschap was overgelaten van de weinig
belovende „Proef"
„Ik bewonder haar kijk op menschen "n
dingen", merkte Erica op, „maar ik vrees,
dat de Proef een hopeloos geval is. Hel z-(|
er mee eindigen, dat hij zal trachten jóu te
trouwen. Beatrice, om zichzelf te vrijwaren
tegen de noodzakelijkheid van eigen levens
onderhoud te verdienen"
Hun volgende bezoekers waren dominee
en mevrouw Keith, die den volgenden mid
dag tegen schemerdonker zich lieten aan
dienen, juist toen de meisjes terug waren
van een lange wandeling in en om het dorp,
waar ze enkele woningen hadden bezocht,
waarin ze veel hadden achtergelaten van
ooconhükkeliik behang, en nog veel meer
beloften hadden gedaan.
..fk weet niet. of ik me niet eenigszins
ihlj ii moet verdedigen, dominee", zei Bea
i trice op haar vrijmoedige, openhartige wij-
Ize, toen ze hem iete van haar doen en laten
verteld had, „omdat Ik dit gedaan heb, zon
der eerst eens met u er over te praten. Maar
de meeste menschen, waar het hier om ging,1
waren mijn pachters, of menschen, die op
de boerderij werken, die mij toebehoort Wij
willen graag veel doen an ons zoo nuttig
mogelijk maken. Ik hoop, dat u veel voor
ons beiden te doen zult hebben".
„Ik twijfel er niet aan, of ik kan u de
handen vol gevon, en op al uw tijd beslag
leggen" antwoordde de predikant „We heb
ben hulp noodig in Little Ferrare, want bet
is hier al jaren lang slecht gegaan, en deze
natte zomer is voor de boeren heel slecht
geweest. Maar we moeten in alles met
kieschheid en gematigdheid te werk gaan,
op een manier, dóe m.er den arbeid don de
ledigheid bevordert Be menschen zijn 4,eer
onwetend en daarom heel moeilijk te leiden.
We moeten hen zooveel mogelijk opvoeden.
Ik zou heel graag een avondschool willen
oprichten, voor de oudere jongens en som
mige maximen. Velen vap hen kunnen zelfs
niet lezen of schrijven. Misschien zouden u en
uw vriendin ons daarbij willen hclpjn. We
hebben het den vorigen winter geprobeerd,
maar moesten het opgeven uit gebrek aan
helpers. Mevrouw Johnstone was onze eeni
ge helpster, en wij waren niet in staat het
lang vol te houden. Het werk vergd-e te veel
van ons uithoudingsvermogen en legde te
veel beslag op onzen ijd".
„Natuurlijk willen we helpen", antwoord
de Beatrice ijverig. „Ik heb altoos gedacht,
de- ik het leuk zou vinden om anderen te
onderwijzen Maar het volk heeft toch zeker
nog wel andere dingen noodig dan opvoe
ding en ontwikkeling. Ze schijnen ontzet
tend e>rm en praten alsof de winter een tijd
voor hen is, waarin ze half omkomen. Ik
,zou wel eens wijlen weten, of we niet een
soep-kokerij konden beginnen, waar ze ge
regeld goede soep tegen een zeer lagen prijs
zouden kunnen bekomen, of geheel gratis
in gevallen van grooten nood. Zou dat geen
goed ding zijn? Ik zou er zeer veel voor ke-
voelen zoo iets te orga niseeren en zou zelf
de risico van de onkosten willen dragen.
Soms bedruipen zulke soep-kokerijen zich
zelf. heb ik wel eens gehoord".
I)s. Reith lachte even.
„Ik ben bang, dal het met de uwe zoo
niet. zou gaan, juffrouw Cholmond, en voor
al niet, als er karna bestond om het gratie
te krijgen. Ik vreee, dat u in dit gevai zoo
veel gevallen van „grooten nood" zoudt vin
den als bossen aan een struik. Geloof me,
ik ben dankbaar voor uw warm medegevoel
met de armen, en we zullen stellig het idee
van zoo'n 6oepkokerij overwegen als de win
ter werkelijk begint; maar het zou niet goed
zijn als den menschen de gedachte werd
bijgebracht, dat de komst van de meesteres
op Highferra.ns een tijd zou inluiden van
elgèmeene welvaart voor het heele dorp. Ik
heb al een paar geruchten gehoord, die ln
zulk een richting wijzen. De kleine Jock
Carter vertelde me vandaag zelfs, dat zijn
vader gezegd had, „dat hij er zich niet over
zou bekommeren als hij geen geld meer
thuis bracht, als de dame uit het groote huis
wou zorgen voor zijn vrouw en kinderen,
inplaate van dat hij het zelf deed". Jock
scheen van meening, dat vrouw en kinderen
er heter aan toe zouden zijn. Ik ben bang,
dat Carter zijn geld toch al niet te regel
matig thuis bracht".
Beatrice lachte, maar toch kleurde een
oogonblik van ergernto
„Maar dat is toch al te erg, te denken
dat iik dronkenschap on luiheid zou aan
moedigen, alleen omdat ik wat eten zond
[aan een paar ha If-verhongerde kinderen en
ean deken aan een zieke vrouw. Men moet
toch wel. zijns ondanks, te hulp komen, 'e
zulk een "ellende voor je staat Zeg me
eens. dominee, zijn die Carters zulke hope-
looze menschen? Ik ben juist een beetje van
diien aardigen kleinen Jock gaan houden".
..Hij lijkt wel onverbeterlijk. HIJ is snug
ger genoeg, dat go^f ik toe; maar op school
gaf hij meer mosite dan vier anderen. Hij
heeft nu de lagere school doorloopen ,n
valt niet meer onder de Leerplichtwet. Maar
niemand wil hem ln dienst nemen, omdat
hij zulk een dubbelovergehaelde kleine va
gebond Is. Het is de eenige jongen, dien ik
daadwerkelijk van do Zondagsschool hrb
moeten uitsluiten: maar rk kon bem wer
kelijk niet toestaan nog langer te komen.
Zijn onbeschoftheid en de streken, die hij
uithdalde, o.. de schade die hij toebracht
aan de orde en tucht onder de anderen, wa
ren te groot om door de vingers gezien te
worden. Hij moest wel worden weggezon
den. En ondanks dat alles is er, Juist zooaie
ii zegt, iexs aantrekkelijks aan dien jongen"
„Ik voel me In staat om hem onder den
duim te houden".
..Als het u gelukt, hem te temmen, zult u
een groote overwinning behaald hebben"
Beatrice glimlachte In haar hart besloot
zfj, dat ze zou slagen Ze sprak verder met
De. Keith niet over haar groolscher ont
werpen betreffende armhuizen, model-wo
ningen. een hospitaal en industrie-scholen.
Ze gevoelde, dat het noch %vtje zou zijn. noch
van goeden smaak zou getuigen, als zij ter
stond al deze ideeën ter tafel zou brengen.
Ze wensohtp niet aanstonds te worden ver
oordeeld ate een overdreven enthousiast, te
vol van hersonscbimmige ideeën om een
werkelijk bruikbaar lid van de samenleving
te zijn.
Zelf schaamde Beatrice zich niet over
haar edel moedige opwel Ingen, en ze was
van meening, dat het verkeerd was om te
voorzichtig te zijn als men met armen te
doen had. Zij wonschte bet vertrouwen en
de genegenheid van de menschen te winnen
als een eenste stap om hen op te beffen tot
hooger perl, en ze zag zeer wel in, dat bet
tegemoet komen aai. hun lichamelijke be
hoeften de naaste weg naar hun hart was.
Ze sprak haar onuitgewerkte theorieën
dus niet uit tegenover den predikant, maar
liet hem vertellen van de reeds georgani
seerde ondersteuniivg ten behoeva der armen
ir* de parochie; en haar gereedelljk en met
aandrang gegeven belofte van hulp. per
soonlijke en geldelijke, werd dankbaar aan
vaard. Zij wenechte Ds. Keith te doen ge
voelen, dat hij een waardevolle bondgenoot®
aan haar zou hebben, en zij wekte hem on
getwijfeld grootelijks op, zelfs al mocht titl
zich een beetjf beklemd gevoelen met be
trekking tot wat haar ongeoefende welda
digheid haar zou laten uitvoeren. Het was
ln elk geval de fout van een deugd, en hij
dacht er nog eens over na, of de wereld met
een heel wat beter en aangenamer verblijf
plaats zou zijn, als er meer mannen en
vrouwen waren vaat het type van Beatrice
Cholmond.
Onderwijl informeerde Erica bij mevrouw
Kerth naar haar gezin en ontving een kijkje
op het drukke leven van een predfk.anls-
vrouw, die haar zee kinderen kleedt en op
voedt, en in een uitgebreide geme-mte
woont, met heel weinig hulp, behalve dl®
van Jill Johnstone.
(Wordt vervolgd.) 1
