BELANGRIJKE MEDEDEELING1
VERZAMELT VANAF HEDEN
DE ETIKETTEN
ZWITSERSCHE
ZIJ GEVEN U RECHT
OP FRAAIE CADEAUX
HOLLANDSCH ZWITSERSCHE REEPEN
HOLLANDSCH
ets. RIEPEN
van onze
Vraagt Uw winkelier onze CADEAUXLIJSTEN
Thans zijn dus ALLE
HOLLANDSCH ZWITSERSCHE REEPETIKETTEN
geldig voor FRAAIE CADIAUX.
Verlangt nu van Uw winkelier UITSLUITEND
ZATERDAG 28 FEBRUARI 193r TWEEDE BLAD PAG. 8
PETROLEUM EN DE
KONINKLIJKE
Van de etiketten, waarop aan de achterzijde neven
staand „weegschaaltje" is afgedrukt, is het vol
doende alleen de „weegschaaltjes" in te zenden.
Gemengd Nieuws.
EEN INTERESSANTE LEZING VAN
Prof. Ir. J. KLOPPER
Voor do afdeeling Leiden van de Verecni-
ging Nederiandson Fabrikaat trad gister
avond in het Nutsgebouw als spreker op
{'rol. ir. J. Klopper, nd der Directie van de
Motoicnfabriek i homassen te de Steeg, met
bovengenoemd onderwerp.
Spr. begon na een kor.e Inleiding van den
Voorzitter, den heer Frcntzen het eerste deel
zijner voordracht met eenigc opmerkingen
over den oorsprong naar alle waarschijn
lijkheid van dierlijken aard, de samen
stelling koolwaterstoffen van verschil
lende reeksen, ook andere koolstof rijke ver
bindingen en liet voorkomen in po
reuze aard of gesteen elagen, gewoonlijk
met zeewater, ook in leisteen (shale oil)
van petroleum; hij deelde taede, hoe blijkens
recente onderzoekingen mag worden aange
nomen, dat nog thans petroleum onts.aat.
Vervolgens werden de Bijbel, klassieke en
latere schrijvers aangehaald, ten bewijze,
dat de aardolie reeds sinds onheuglijke
tijden bekend is. Ze werd gebruikt als ge
neesmiddel, voor dichting, voor smering en
voor verlichting; hare toepassing was in het
midden der vorige eeuw reeds niet onbelang
rijk. Sterk nam deze l-e. toen in de tweede
helft der vorige eeuw de oude primitieve
wijze van winning, nml. 't graven van een
kuil, waarin zich olie verzamelde, werd ver
vangen door de meer moderne, waarbij de
pui wordt geboord. Daarmede werd de
grondslag gelegd voor een zich met groote
snelheid omwikkelde industrie, die oienve
grilden invloed kreeg op de technische ont
wikkeling van dezen tijd. Tientallen van
m^lllanlen gulden zijn in do olie bed rij ven
belegd; in de winning, de verwerking, het
transport en de distributie.
Voor het boren der putten heeft men ver
schillende systemen;' het mcest-moderne en
thans reeds meest-toegepaste is het rotarv-
svsteèm, waarbij een beitel wurdt rondge
draaid in het steeds dieper wordende boor
gat, terwijl het instorten van den wand van
het gat. voor zoover deze niet reeds met
ijzeren pijp is bekleed, wordt tegengehouden
door t gat te vullen met een zware spoel-
vloejstof- De afwerking van de put en hel
eapteeren' van de vaak onder zeer hr.ogen
druk staande olie werden in 'tkort be
sproken.
De verwerking van de uit de putten ge
wonnen olie en het ermee naar boven ko
mende gas berust, op physische processen
van veruampiiig en verdichting (gefraetio-
neerde distnJaue eu condensa.ie), de voor
naamste opvolgende producten zijn benzine,
kerosine (lampolie), gasolie, stookolie; het
residu wordt verwerkt op smoerolién en
asphalt, of op paraffine en andere wasstof-
fen, terwijl het res.ant gr nvistof is voor tal
van chemicaliën en op de meest mteenloo-
pendc producten wordt er werkt (kleurstof
fen, vernissen, zt-epeu, ontplof ngsui-udoicn,
kauwgum, meuicijnen, saccharine, alcohol,
vuisioi voor autobanden enz.).
Bij de raffineering van de verschillende
producten der gefrac ioneerde distillatie wor
don deze gezuiverd en gewasscnen, tot ze
voor den verkoop of voor cventueele verdere
verwerkingen geschikt zijn.
Waar de natuurlijke samenstelling der
aardolie de opvolgende fracties levert in ge
heel andere verhoudingen dan de markt
vraagt, wordt met het z.g. kraakproces een
deel der zwaardere oliën omgezet in lich
tere. Een andere weg om zware olie om te
zetten in lichtere is iiet hydreeringsproces
(Bergius).
Hei transport der ruwe olie van de velden
naar de verwerkingsfabieken en dat van
dezer producten geschiedt door pijpleidingen
met tankschepen of niet tankwagens. De
distributie der aan de verbruikers te leveren
fabrikaten heeft plaats d >or een hoog ont
wikkeld stelsel van tankstations, voorraad-
tanks, enz.
Tot het begin dezer eeuw werd de olie
bijna uitsluitend gebruiki voor verlichting
en verwarming. De ontwikkeling van de ben
zine en oliomotoren gaf aan de toepassing
een reusachtige uitbreiding, en daarmee den
sü:pt tot een ontwikkeling der olie-industrie,
die pas den laatsten tij cl eenigszins zij het
tijdelijk tot rust schijnt te zijn gekomen,
en clan nog slechts kwantitatief, want kwali
tatief wordt nog steeds zeer hard gewerkt
Via de auto en den motor voor schepen en
voor statimnaire doeleinden is de petrole
um de drijfkracht geworden van het over-
groote deel der aande menschheid ter be
schikking staande krachtbronnen.
Van i ntcraatianaal-politieke beteekenis
werd de olie toen men zicli bewust werd van
het belarig, dat ze heeft als brandstof voor
de vloot, vooral voor de oorlogsvloot De
Engelsche regeering verzekerde zich zelfs de
meerderheid der aandeden in een der groote
maatschappijen (Anglo-Persian). In den we
reldoorlog bleek de overwinning pas te be
halen, toen de geallieerden de beschikking
kregen over onbeperkte .hoeveelheden olie
En de geheele diplomatieke geschiedenis na
den oorlog wordt beheerscht dbor het olie-
vraagstuk.
De totale oliepmductie over het jaar 1029
was 210 millioen kg ton, waarvan ong. twee
derden uit de Vereenigde Staten van Ame
rika. lOpCt. uit Venezuela, 7 pCt. uit Bus-
land. a 3 pCt uit Mexic\ Perzië, Ned.
Indi" en Roemenië elk. en 5 pCt- uit overige
landen. Van deze totale productie kwam
voor rekening der groote concerns de
Standard groep, de Koninklijke Shell, de
Anglo-Persian slechts 40 pCt., de rest werd
gewinnen door onafhankelijke producenten.
Spr. wees op het verschil in omstandig-
heden in de Vereenigde Staten eenerzijds en
zoo goed als alle overige vindplaatsen ander
zijds. die in den regel in ontoegankelijke
streken liggen, zoodat bun exploratie en ex-
pli italic groote kapitalen vereischen, en dus
enkel door groote maatschappijen kunnen
worden ter hand genomen. Daardoor wordt
tevens een meer stelselmatige en economi
sche winning der olie verzekerd;-in dit op
zicht laten de Amerikaansche praktijken
nog zeer veel te wenschen over.
In het tweede gedeelte zijner voordracht
behandelde spr. meer in het bijzonder de
Koninklijke, d.i. N V. Koninklijke Nederland
sche Maatschappij tot exploitatie van Petro-
leumbronnen in N'ed. lndië. van hare op
richting in 1S90 af, toen ze de concessie 'I'e-
laga-Sald in Langkat overnam, tot heden.
De groote moeilijkheden der eerste jaren,
toen de grondslag voor den la teren groei is
gelegd, werden geschetst, en aan de hand
van aanhalingen uit de jaarverslagen werd
de nadruk gelegtl op de vastheid van lijn.
die <le ontwikkeling der maatschappij ge
durende haar geheele bestaan heeft geken
merkt. De opneming van een groot aantal
andere maatschapnijen heeft de Kon. voort
durend in kracht en omvang doen toene
men mede tot groat profijt der opeenome-
non; daarnaast kwam do oprichting der Asi
atic Petr* leum Cy. samen met de Shell en
de Bnito in 1903, en vervolgens de een fusie
GROOT MODEL
benaderende toenadering van Kon. en Shell
in 1907. Thans zijn de Kon. en de Shell beide
holdingcornpanaes; de eerste heeft 60 pet, de
tweede 40 pet der aandeelen van de Bataaf-
sche Petroleum Maatschappij en van de
Anglo Saxon Petroleum Company, terwijl de
Kon. bovendien 25 pCt. heeft van de Shell-
aandeelen. In beginsel behoort de winning
en de venverking der olie tot de taak der
Bataafsche, terwijl de Anglo Saxon het
transport verzorgt; in den lnop der jaren is
echter de taakverdeeling veel ingewikkelder
geworden; het aantal tot de groep behooren
de maatschappijen loopt in de honderd.
De groep Kon. Shell heeft haar arbeids
veld steeds verder uitgebreid, en heeft hare
belangen thans practisch overal, waar olie
wordt gewonnen of veraioed, terwijl ze over
de geheele wereld haar tankstations heeft
Met name ook in de Ver. Staten spelen hare
dochtermaatschappijen een belangrijke rol
Zij dankt haar ontwikkeling niet aan be
scherming, drch uitsluitend aan haar doel-
hewust beleid, dat met groote snelheid zich
steeds aanpast aan de telkens-wisselende
omstandigheden.
Het uitgegeven kapitaal der Kon. is ruim
500 milj. gulden bij de huidige lage koers
van 300nCt. nee altijd een beurswaarde van
IA miljard. Echter is de kracht der groep
niet in de eerste plaats (haar kapitaalmacht,
doch veeleer haar geleidelijk en met zorg
opgebouwde commercieele en technische uit
rusting en organisatie; het is de vraag of het
mogelijk zou zijn, ook met de grootste finan
cieele hulpbronnen, zooveel ervaring, kennis
en wetenschap bijeen te brengen, gecoördi
neerd als in de Koninklijke. En het vervult
met trots, dat de Nederlandscho technische
wetenschap en de Nederlandsche technici
daarbij de leiding hebben.
De productie der groep in 1929 was ruim
25 miljren kgton zijnde 12pCL der wereld
productie. De verwerkingscapaciteit harer
installaties is grooter, haar vloot incl. de
gecharterde schepen is bijna 2 milj. ton (65
Statendams); in aanbouw is.nieuwe scheeps
ruimte van 225.000 ton.. Aan salarissen cn
loonen werd over 1929 uitbetaald ruim 320
milj. gulden.
Krachtig werkt de groep den laatsten tijd,
nu door de ongebreidelde opvoering de
olieproductie te groot is geworden, naar
meer rationeele exploitatie. Krachtig ook
werkt zij mede aan de verdere <mfwikke"ng
der industrie, zoowel in hare bedrijven als
in hare laboratoria, waar naast het gewin?
routinewerk op groote schaal resea-vhwwk
wordt verricht; liet laboratorium te Amster
dam heeft ruim 600 man pens jr.eei. Hoe
breed de vraagstukken worden bezien, blijkt
uit de deelneming hl de stichting der stik-
stoffabriek te Vclzen, waar men in verschil
lende richtingen ervaring wil Qpdoen over
eventueele bedrijven op 't meer speciale olie-
gebied. Spr. wees hierbij op het belang, dat
de totstandkoming van groote concerns heeft
voor de samenleving: kleine maatschap pijen
zouden niet zooveel kunnen doen voor de
ontwikkeling van techniek en economie op
oliegebied.
Met cijfers toonde spr. aan van welke be
teekenis de Kon. is voor het Nederlandsche
bedrijfsleven, dat het overgroote Jee! der
daartoe in aanmerking komende besteliin
gen krijgt, en voor ons volk, dat zijn aandeel
van de als dividend uitgekeerde winsten
ontvangt, en voor zijn zonen een reusachtig
arbeidsveld geopend ziet alleen al Deut
sche ingenieurs zijn er ruim 300 bij de Kon
Dat de belangen van het personeel mede
worden behartigd blijkt uit hel z.g. Voorzie
ningsfonds, dat eind 1929 reeds bijna 300
millioen gulden bedroeg.
Wat de financieele-resultaten der onderne
ming aangaat, gaf spr. een becijfering van
het rendement van één bii de oprirhtmg ge
nomen aandeel van 1 1000. Als de h -uder
van dat aandeel steeds aan alle emissi e
'«•nds-nondsgewiize heeft deelgenomen ne
rekening belast met de gestorte gelden m
tegoed geschreven voor de ontvangst, en een
rente berekend van 6 pet. bij debet - ea 4
pot. bij creditstand der rekening, dan is in
het midden van 1930 zijn aandeelen-ibez.it ge
stegen tot 222 stuks, terwijl de rekening niet
daartegenover debet staat, doch een credit-
saldi) van f 590.000 aanwijst. Bij een koers
van 300 pet. is dus de totale winst V/4 mil
joen gulden. Deze cijfers geven een denk
beeld van de rnate, waarin ons volk in zijn
geheel heefl geprofiteerd van de Kon.
Ten slotte gaf spr. eenige bijzonderheden
over de leidende mannen van de groep
waarna hij eindigde met erop te wijzen, dat
de Kon. in ons land nog teveel bekend is als
speculatie-object, de belangstelling verdient
van alle Nederlanders, en dat nog te weinig
wordt beseft de groote beteekenis dit dit be-
rijf, wellicht het grootste ter wereld, heef'
voor ons economisch en nationaal bestaan
VAP^JE FAMILIE-
Bij var) B. te Hoensbroek (L.) was een
lanzienüjke som gelds ontvreemd. Het ver
moeden reeds jegens een familielid van
Van B., dig bet geld ergens verstopt zou
hebben. De hulp van een politiehond werd
ie baat genomen en deze hond gelukte het,
het geld te vinden, dat de verdachte in den
grond had gestopt
GESNAPT.
Door de politie te Enschedé is de voot
«enigen tijd uit de psvchopateniniichting te
Heilo ontvluchte H. S. aangehouden.
AUTO IN BRAND.
Te Vleuten is op den Rijksstraatweg een
personenauto in volle vaart tegen een boom
gebotst en in brand geraakt. Do bestuurder,
alhoewel licht gewond, wist den brand met
eenig zand te hlusschen. De auto werd
zwaar beschadigd. Verdere persoonlijke on
gelukken kwamen niet voor.
ONGEWENSCHTE VREEMDELINGEN.
Aan het station te Roosendaal (N.Br) zijn
Tn dertigtal uit Belcië gekomen Chineozcn
op grond van het feit. dat zij zonder mid
delen van bestaan waren en niet door werk
zaamheden in Nederland in hun onderhoud
konden vooralen, naar België teruggewezen,
