Van vreemde nlaatsen,
voor Nederland'van belan?
II
DINSDAG 3 FEBRUARI 1931
LUDENDORF ALS ALCHIMIST|>ink"S?bvar®
(Van onzen Dultschen correspondent.)
In de eerste Jaren van mijn werkzaam
hniri in Duitschland ging ik minstens ieder
hall jaar een paar weken naar Mtinrivui.
Ik wilde objectief blijven in mijn oordeel
inzake de rijksaangelegenheden an on troK
Diij zoodoende aan den Prulsisehen invloed
Pat had zijn mee en zijn tegen. Het voor
deel bestond voor mij in de kennismaking
jnet een gelieel ander land en volk.
Hebt ge de taalmoeilijkheden overwon
acn. dan Is het in Beieren minstens eccn
zezcllia: als In Pruisen. In het drinken van
bun Mass bier, zijn «o ln Zuid Dui schlund
piasslos. Verder doen z« er sterk aan po
lltiek. maar veel verder dan de biortaiei
komen ze met hun politiek klaarblijkelijk
niet Dat merkte ik tijdons den Kapp-pu'sch
cn i»ij soortgelijke radicale ondernemingen
welke op eon jammerlijke mislukking uit
liepen.
Ik leerde er enkele leden van het vroe
gere koningshuis Wittelsbach kennen,
voor's bedachtzame cn uiterst voorzich ipe
staatslieden als graaf Lerchcnfeld, vin
Kahr en liep er op een poeden of kwaden
nap ook voor 't eerst in mijn leven Adolf
Hi'ler tegen 't lijf. Van zijn huidige inac.d
en aanzien was dozo redder des vsderlauds
toen nop lang niet overtuigd. Daar het
Duitsche rijk zeer groot is en er nog v-»le
landen cn steden zijn. welke onze aan
dacht wel eens verdienen, kwam ik de
laatste Jaren niet rpeer naar München
bestond er ook eigenlijk geen dlrec'e reden
over de fraaie Isarstad te schrijven.
Een allerzonderlingst proces, dat de nat
viteit van vele hoogo heeren aan 't licht
brengt, komt me thans wnkker schudden
en als de zaak niet roo bitter erns'lg en
compromittant ware, dan zou ik scliatorcn
van de pret
Hier staat sedert enkele dag"n een al
chimist terecht, die tallooze Intellectueele
mannen van zijn toovorkunst wist te over
tuigen. Kapitale sommen wist hij hun af
handig te mnken tot tiet fabricceren van
goud! Zijn naam schijnt voor vele lichtge
Joovigen een gunstig toeken geweest to zijn
de man heet Tausend. Hcrr Tausend
blijkt ©en geniale dulzendkunsteaar 'e zll'i
want al blijkt uit het langdurige proces al
lerminst, dat hij goud kon maken hij ts
stellig een geldmaker van do bovenste
Elank. Hij werkte met tonnen gouds en
eeft 't meesterlijk verstaan, het wantrou
wen zijner gunners met nieuwe tonnen te
eus»n. Ik vraag u: wie onzer is hiertoe in
6taat, vooral in onzen tijd, nu het geld met
den dag duurder gaat worden?
Twee contrac:en mei generaal Ludend.irt
spelen hierbij een belangrijke rol en men
krijgi den Indruk, dat deze de ziel der al
chimistische affaire was.
Deze overeenkomsten hebben een p'H
tieke bijsmaak en dateeren van 1925. Men
richtte en gehcimrinnigo „Gesel Ischa ft
104" op en meestal onder doknaam bracht
Ludendorff kapitale sommen binnen, om
bet bedrijf in gang te houden. Dc goudfa
brikant zou 5 pet. van de wins'en zijnsr
productie ontvangen en de geldschle.t.T"»
minstens 12 pet. Onder de stille m dewer
kers cn aandeelhouders on moet men Lu-
dendorffs stiefzoon Pernet, de gebroeders
Küchonmeistex uit Freiburg in Saksen,
waarvan er oen indertijd zijn au'o aan de
liathenuu-moordenaars ter beschikking vel
de. Men is hier dus in keurig geselschap.
Voor vaderlandsche doeleinden zou dun bij
bet slagen der onderneming 75 pcL aan Lu
dendorf worden uitbetaald en van het ge
bruik dezer gelden behoefde hij niemand
jtkenschap af te leggen. In München,
rhijnt deze door en door Pruisische ge
seraal dus geleerd te hebben, wat Beier
sche onafhankelijkheid beteekent!
De maatschappij 164 vloog December 1926
ln de lucht en van het kapitaal was geen
penning meer over. O >k Ludendorf scheen
er genoeg van te hebben. Maar Herr Tau
eend dacht er anders over. Op 29 Januari
1927 werd een „Tausend Chemische Stu
diengesellschaft" in 't leven geroepen, waar
van hij zelf als president optrad. Uit tac
tisehe overwegingen verhuisde men van
München naar Freiberg in Saksen. In het
laboratorium werden ook hier chemische
roeven genomen, welke de soliditeit van
ausend en zijn goudsmederij moesten bc
wijzen. Velen vh>gen er ook hier ln. Onder
zijn medewerkers en geldvrienden telde
Herr Tausend de beide prinsen von Wal
denburg, den chemicus dr. Rlohter, de gebr.
Scholier en met vereende krachten bracht
men 800 000 mark bijeen. De beloofde fa
brick in Freiberg Is echter nooit klaar ge
komen.
O]) de vraag van den rechter: „Maar
waarom heeft u dan niet goud op eigen re
kening gemaakt" geeft Herr Tausend ten
antwoord: „Ik was soldaat. Infanterist en
kwam plotseling tegenover een generaal
te staan. Wat bleef me daar anders over?
Men staat versteld, als men hoort hoe
veel kapitale sommen in *t verarmde
Duitschland nog voor deze dwaasheden te
voorschijn kwamen. De Keulsche fabrikant
Wijhelm Peters offerde 80.000 mark en toen
hij nattigheid begon te voelen, haalde zijn
voïïisrhe vrouw hem ertoe over, nog 30.000
mark meer bij te dragen. Hij haalt voor 't
gerecht uit zijn vestzak twee zorgvuldig in
gepakte koreltjes goud, welke Tausend hem
als souvenir deed toekomen. De koopman
von Winkler droeg 40.000 mark bij en kreeg
wel geregeld de hem toegezegde rente, maar
rag van zijn kapitaal geen penning weerom
Op de zilveren bruiloft van zijn oudere nnt
ving hij daarvoor van Tausend honderd
gram zwaar goud en daar liet hij toen maar
een armband van maken.
De bekende tabak fabrikant van Elcken
tezamen met Tietjens en
'lettenborg, een der directeu
ren van don Noordduitschen Lloyd een
halve ton, want voor hem wns Ludendorf s
een wuarborg voor de solidite>t van
Tausend en diens duizenden! Zij gelooven
□og steeds aan de deugdzaamheid van zijn
uitvindingen en houden den zwendelaar Ie
hand boven 't hoofd. Hier kun men zeggen
„De wereld wil bedrogen zijn!"
Niet minder leerrijk en Interessant zijn
3 uitlutingen van den Üajieunjkscheu
staalkoning Richard von Scliöiter uit Wee-
Deze tiet '1 ausend te zijnen huize ex
pe-rimcii leeren, keek zelf in gezelschap vau
een neei hierbij toe en houdt er eveneens
,'usi. dal luj een positief resultaat
zien kieeg. Tausend verklaarde, dul luj
door zijn mcthoue.n ook staal en edelsiaal
kan sitirdon en dat won den Oostenrijker
voor diens plannen. Hij stelde hem zells
een rullig gelegen werkplaat» ter boschili
king. Acht logon later was do' vindingnjlto
gast Ion spjorloo.» verdwenen. Voor dt n
rechter verklaart Taueend, dat hij uit ver
langen naar vrouw en kindereu de vlucht,
ui genomen.
Dr. Hohage, een deskundige, noemt Tau
inde goudkunst phaDtastisch kinderepel
en handige exploitatie vaxi de goedgeioovig
heid zijner modemenschon. Zijn pogingen,
om goud te vervaurdigen hadden slechts
«uccets wonneer hij niel al te echerp hierbij
gecontroleerd werd.
Onder de tallooze getuigen, waarvan de
ivergroote meerderheid tiet offer van haar
naïviteit werd, ziij wij ook den vroegeren
Pruisische» minister van financiën, von
Lenze. Deze is thans president van de Duit
sche rentehank, koesterde aanvankelijk een
sterk wantrouwen inzake de fabricatie van
goud, maar menede tenslotte toch, dal zelfs
de Rijksbank zich wel voor Tausend en zijn
phantastereien kon interesscerenl
Niet slechts Duitschland, ook andere lan
den schijnen in deze compromittante zaak
gemoeid te zijn. Door do rechtbank in Mün
chen werd voorgesteld, den Italiaanschen
Prof. Dr. Durlno als getuige op te roepen.
Vier jaar geleden moet Tausend zijn uit
vinding aan do Italiaansche regeering ter
beschikking gesteld hebben. Men wees zijn
voorstel van de hand, daar men alles voor
bedrieglijke manipulatie hield. Tausend
wijst deze beschuldiging verontwaardigd
van dc hand. Tijdens zijn oponthoud in B >-
zen zou hij een Italiaanschen luitenant ont
moet hebben en deze bracht hem samen
met Prof. Sestlni. Als translateur was toen
de advocaat Dr. Ritz tegenwoordig. De rerh
ter besluit, beiden als getuige te ontbieden
Zoodoende zal dit kostbare goudschandaal
nog meer tijd en geld eischen.
Aan het einde van een der zittingen
vraagt de voorzi<ter: „Had ook de afnemen
de maan niet mej de zaa'. iets uitstaande?"
Het antwoord luidde: „Jawel, cosmische in
vloeden spelen hierbij een belangrijke rol."
Niet slechts voor Ludendorf en de Volk
srhe beweging, voor allen, die dwaas en
dom genoeg waren, hun geld in dienst van
dezen zwendelaar te stellen, is dit proces in
München, een harde, maar welverdiende
terechtwijzing.
,,'t Is een Ingekankerde gewoonte gewor
den, in de kerk hij de gewone collecten ©en
cent te offeren. Niet minder, maar ook niet
meer.
„Nu en dan, van den preekstoel of in pa
rochieblad, wordt wel eens getracht ons van
die gewoonte af te brengen met oen verwij
zing naar het feit. dat de cent, dien we in
1913 gaven, weel meer waard was dan dien
we in 1931 geven, 't Mag voor een of twee
keer baten, rnaar dan zakken we hopeloos
In de oude sleur terug en deponeeron als
van ouds onzen koperen cent in bak of
zukje".
Eerstgenoemd blad, waarvan ook boven
staand „kopje" afkomstig Is, neemt de Room
sche medodeellng over „als troostmiddel,
niet als slaapmiddel".
EVANGELISATIE
„De Sanmhinder" hel blad der Geref. Ge
meenten. geeft een verslag van het werk
van br. J. van der Panne uit Zierikzee, die
In overleg met de Deputaten der Inwen
dige Zending, vanaf Mei 1930 een jaar lang
twee dagen per week in Zeeuwsch-Vlaan
deren werkznnm zou zijn, vooral onder de
Rnomschon. Het verslag spreekt van de
diepe onkunde van de leden der Roomstfhe
Kerk. gepaard gaande met vrees voor de
priesters, waardoor soms een eerst aange
nomen Bijbel weer werd teruggegeven. Ook
onder afgedwaalde Protestanten heeft br.
v. d. Panne gewerkt. In het algemeen is
zijn methode, dat hij de menschen op
grond van Gods Woord aantoont dat hun
leer vnlsch Is en hen bedrogen zal doen
uitkomen, terwijl daartegenover als regel
des geloofs wordt aangewezen datgene wat
met Gods Woord overeenkomt Hun wordt
een Bijhei aangeboden en lezing daarvan
aanbevolen.
Hij reikt zoo 199 Btj'bels uit en verder
ook vele andere boeken, als vragenhoekjes
vun Hpllenbroek en Ledehoer; Kort begrip;
de „ChriKtenreifl" van Bunyan. de „Pel
grimsreis" van denzelfde: „Door lijden ge
heiligd" van Ds. J. van der Vegt; „Het
heil des Heeren" door Ds. J. D. Bnrth; „Het
geklnnk kennen" door Ds. M. Hofman en
„Bnndgeving aan bekommerden" door Ap-
pelius.
Zelfs de Rnomsche burgemeester van
Hengstdijk wilde graag een Bijbel hebben,
dlne hem natuurlijk is gegeven.
Het versing maakt ook melding van zpgpn
die op den arbeid mocht worden gezien.
Zoo spreekt het van vrouwen, die door het
Ipzen in den Bijbel tot het inzicht kwamen
dat de pastoor hen dom hield en die waren
gaan twijfelen aan de leer der Roomsche
Kerk.
raties zich richt tot olie Comfté'e, Afdeelin
gen, Commissies enz., die voor deze Cor
poraties arbeiden met het verzoek het, met
het oog op de toenemend* behoeften cn op
het feit. dat de raming voor 1931 sterk ge
drukt werd, met alle kracht daarheen te
sturen, dat de inkomsten voor 1931 die van
1930 met tien procent zullen te boven gaan.
en stellen zich, ieder in eigen kring, be
schikbaar. om nnar vermogen mee te wer
ken ann de uitvoering der door de Binnen
la.ndsche Acie beraamde maatregelen ter
versterking van do basis van het Zendings
werk".
Schoolnieuws.
Kerknieuws.
ZENDING.
In China werden onlangs
„De
GEREFORMEERDE BOND.
Zondag 8 Februari oa zal het 25 jaar
Jaar geleden zijn da4 de Gereformeerde
Bond tot verbreiding en verdediging van
de Waarheid Ln de Nederlandsche Her
vormde (Gereformeerde) Kerk werd op
gericht.
De Herdenkinge-Commissie heeft den
wenech geuit, dat dit feit van de kansels
der aympöthiseerende Gemeenten moge
worden herdacht en alsdan tevens een col
lecte voor den arbeid van den Gereformeer
den Bond worde gehouden.
De beteekenis en invloed van dezen Bon<J
ln de Ned. Hervormde Kerk, met vaste hand
door Dts. .kj van Grieken te Rotterdam
als voorzitter geleid, i6 in den loop,der ja
ren seeds grooier geworden. Door vriend
en vijand wordt dal erkend. Mede door zijn
arbeid is de Gereformeerde prediking in Je
Ned- Hervormde Kerk voortdurend moer
verbreid geworden. Bijzondere leerstoel en
Studiefonds van den Bond hebben daarh>e
krachtig medegewerkt De voorzitter en
andere vooraanstaande mannen van den
Bond trekken thans, in samenwerking mol
de Confession eel e leidsmannen, Kohlbrug
gionen en enkele Ethischen, op om door
het Ned. Hervormd Verbond tot Kerkheretal
te ijveren voor de reorganisatie der Her
vormde Kerk.
Bepaaldelijk u-egens het verschelden van
den ddepbetreurden De. NL Jongebreur,
d^e op buitengewoon actieve wijze naa6t
den Bondsvoorzitter gearbeid heeft, zal >r
ter gelegenheid van het 25-je rig bestaan
van den Bond geenerlei feestbetoon plaats
hebben. Het Hoofdbestuur wenscht de her
«lenking zoo sober mogelijk te doen plaats
hebben. Deze zal dan. naar wij vernemen
geschieden D. V. op Woensdagavond 15
April aa. In de Nieuwe Kerk te Veenen-
•toal en op Donderdag 16 April in het Jaar
beursgebouw te Utrecht
BUURMANS LEED.
Wij toornen er nog al eens over, aldus
schrijft de „Ned.", dat mei name in de Herv
kerken zooveel centen worden gecollecteerd
Troost u: de Roomsch-Katholieken kennen
het zelfde leed. Een Hervormd verhaal
wordt door de „Maasbode" ingeleid met deze
woorden:
naar
Heraut" bericht, weer twee Engelsche da
mes-zendelingen, mej. Harrison en mej. Net!
leton, door communistenbenden gevangen
genomen: tevergeefs poogde de Chineesche
regeering door het zenden van troepen, z*-
te bevrijden. De bandieten eischten van het
Anglicuansche Zendingsgenootschap pen los
geld van f 250.000; men bood f 25.000 aan.
welk aanbod met hoongelach werd afgewe
zen. Daarop werd besloten f 125.000 aan te
bieden. Maar het was telaat, de twee vroii
welijke zendelingen waren reeds onthoofd.
De gewestelijke Zending s-ver-
gaderingen, waarvan we reeds eerder
melding maakten, die door de Directie der
samenwerkende zendingsrnrporaties van 12
tot 29 Januari op verschillende plaatsen
waren belegd, en waar door de zendings-
directoren Dr. K. J. Brouwer en Ds. B.
J. C. Rijnders uiteenzettingen zijn gegeven
over dc huidige toestand, zijn thans alle
gehouden.
Zo zijn zeer geslaagd, de belangstelling
was bijna zonder uitzondering zeer goed
men toonde zich dankbaar voor de uit
voerige inlichtingen. De Directie overweegt
dan ook voortaan elk jaar of om het an
dcre jaar dergelijke bijeenkomsten te be
leggen. Een van de vruchteji is, dat van
hen die in plaatselijke of elassicale ver
bonden werkzaam zijn, verschillende advie
zen zijn ontvangen, waarmee de Directie
haar nie kan doen bij de meer individueele
bewerking der gemeenten zooals zij zich
die voor de naaste toekomst voorstelt,
bij het overwegen van een plan om meer
regelmaat te brengen ln het toevloeien der
middelen.
Vooral echter constateert de Directie dank
baar als resultaat van deze vergaderingen,
dat de band met de Gemeente voor haar
weer meer reël is geworden en weer krach
tiger wordt gevoeld.
Op genoemde bijeenkomst te te Rot
terdam alleen naar de erin vervatte hoofd
gedachte het volgende getuigenis uitge
sproken:
„De aanwezigen ter vergadering gehouden
In de hiervoren genoemde plaatsen, leden
der Hoofdbesturen en van Clat*sical« Zen
dingscom missies en andere belangstellen
den in de Zending, bijeengeroepen door Je
Directie der Samenwerkende Zendingscor
poraties:
gehoord de uiteenzettingen over den hui
digen financieelen toestand en de geroamh
behoeften voor het loopende jaar,
gehoord de uiteenzettingen over de plan
nen en behoeften der Binnenlandsche Actie
gehoord de op deze uiteenzettingen ge
volgde besprekingen;
spreken hun vertrouwen uit in de leiding
en nenten aan dat de geraamde bed
een minimum aanwijzen van wat voor den
arbeid noodzakelijk is en dat ieder hunner
het als zijn persoonlijken plicht beschouwt
naar vermogen mee te werken aan het zi
regelmatig en vroegtijdig bijeenbrengen der
gelden.
spreken de wenschelljlcheid uit dat de IM-
I rectie der Samenwerkende Zenrtingsoorpo-
MIDDELBAAR ONDERWIJS
H.B.S.-SMOESJE-
Lange Iceraar „Hoe kom jij zoo laait op
de les?"
Klaas: „Zware mist vanmorgen meneer,
Ln ons dorp."
Leeraar: „ln Jullie dorp? En daar kwam
vanochtend óok vandaan?"
Klaas: „Ja, meneer, maar de mist hing
laag bij den grond I"
LAGER ONDERWIJS
SCHOOLJUBILEUM
Te Baflo heeft de Geref. School 30 Jan
.1. veertig jaar bestaan. De school werd in
dertijd geopend met 67 leerlingen, terwijl er
thans 163 zijn ingeschreven. De eerste hoofd
onderwijzer was de heer J. v. d. Molen,
thans burgemeester te Renkum: hii werd
bijgestaan door een kweekeiing. den heei
Menna, thans directeur der Kweekschool
met den Bijbel te Groningen. Fn 1908 on'
rig de school een nieuw gebouw met vier
lokalen.
Men denkt het jubileum In Mei te vieren
daar die tijd zich beter leent voor een Kin
derfeost.
BIJZONDER EN OPENBAAR ONDERWIJS
De openbare scholen klommen van
3663 tot 3682, vermeerdering 19: de bijzonde
re scholen klommen van 3889 tot 4152, ver
meerdering 263. Deze 4152 bij'z. scholen kun
nen aldus gesplist worden: Protest scholer
1880. vermeerdering 107: R.-K. scholen 2121
ermeerdoring 144: Israëlietische scholen 4
'ermeerdering 1. Vrije (niet aan bepaald'
godsdienstige beginselen gebonden) 117. vc-
meerdering 11.
De ODenhare scholen tellen 473.205 leer-
ngen. vermindering 6885: de bijzondere
scholen tellen 644820 leerlingen, vermeerde
ring 26873. Het totaal aantal schoolgaande
leerlinc-en vermeerderde met 19988 en steco
tot 1 118025.
Aan de openbare scholen werkten 14.753
leerkrachten, vermindering 237. 6"
pet mannen, Aan de bijzondere scholen
werkten 19 140 leerk-achten, vermeprdprin'-'
726. 52 net. mannen. De vakonderwijzers zijn
hier niet inbegrepen. Rekenen we de vara
ures Pr hij. dan kriieen we: hii de openhari
xholpn ner leerkracht 31 2 leerlingen: hii di
hiizondere scholen per leerkracht 33.6 leer
lingen.
ONDERWIJZERSOPLEIDING.
In „de Chr. Kweekschool" komt na de
notulen ven de Algem. Vergadering van
Onderwijzend Personeel aan Prot Chr.
Kweekscholen een artikel voor over: „Pers
'pectieven voor onze Opleiding-"
Hier wordt o.m. betoogd, dat, zal onze
onderwijzereopleiding ooit een etuk sier
lijk raozaiek worden, dat het volk bekoort
en door de uitnemendheid voorkeur be
wijst. dan „noodig ie een vijfjarige scho
ling onder de leiding van zeg zee volledig
bevoegden en rondom geschikte en rondom
betrouwbare mannen en vrouwen- Deze vijf
jarige cureus vorme ëén geheel op de wijze
ongeveer zooals Titel VI der VVet-de Visser
voorstel. In twee deelen, van 15 tot 18
van 18 tot 20 jaar. In de eerste drie jaar
staat de z.g. algemeene vorming meer op
»n voorgrond.
Wat de examens betreft, men eische
eer belezenheid en bewijzen daarvan dan
parate kennis, meer kennis van den weg
tot de bronnen, dan de potje6 en pannetjes
water zelf.
De tweede opleidilngekring van 18 tot 20
jaar zij scherp paedagogisch geconcen
treerd. In het algemeen moet de algemeo-
ne vorming met het 18de jaar ophouden.
Wait dan moet volgen, is:
le. de theoretische studie der paedagogie
en hare hulpwetenschappen, ook der bij
zond-ere methodiek.
2e. een degelijke theologische studie- Niet
Christelijke scholen kunnen in plaats daar-
n stellen: Philosofie of pae-dagogische
sociologie. Ons na-examen kan kan ook In
Premie-Campagne
November, December. Januari
Aan de deelnemers wordt medegedeeld, dat deze
campagne eind |anuari gesloten is. Thans wordt
een aanvang gemaakt met het verzenden van de
premies, zoodat ieder in den loop van deze maand
in het bezit hiervan zal zijn.
DIRECTIE
Mil;
T'--'
SCHOOLVERPLEEGSTERS
In alle staten van Amerika komen
school ver pleegs era voor in steden van
meer dan 30.000 inwoners. Gemiddeld
It er gerekend op 1 verpleegster per
300 kinderen. Drie vierde deel der steden
10.000 inwoners hebben ook verpleeg
sters in de scholen.
Gemengd Nieuws.
EEN ZWERVENDE POLAK
Men meldt ons uit Almelo:
In den loop van Zondag kwam men bij de
Gebroeders Oostvogel. Hoerenniodemaguzij-n
lot de ontdekking, dat er eenige costuuins
ter waarde van ongeveer 400 waren ont
vreemd. De politie heeft den dader reeds go
arresteerd. Het is een zwervende Pool. die
zich 's Zaterdagsavonds heeft laten inslui
ten. Do costuums waren nog In zijn bezit
BRANDSTICHTING?
Vrijdagavond Werd in de Polstraat te
Deventer brand ontdekt in een pakhuis, toe-
bchoorend aan Suering en in gebruik
bij den rei zenden koopman Z., diê daar ook
nachtverblijf houdt De brandweer was
spoedig ter plaatse, en de schade bleek, na
dut het vuur was gebluscht, van beperkten
omvang. De politie vond aanleiding Z. op
-rmoeden van brandstichting aan te hou
oen. Z. ontleent echter Vrijdagavond in het
pakhuis te zijn geweest
HET TOPPUNT VAN BRUTALITEIT.
De vorige week werd te Doetinchem op
twee plaatsen ingebroken.
Bij den kruidenier Buiterman is de dief
door den hond gestoord, zoodat daar niets
wordt vermist. Bij Pcholten heeft de dief de
brutaliteit gehad in de schuur een vuurtje
te stoken, water aan den kook te brengen
en eieren te koken.
Er wordt daar alleen een partij eieren
vermist
DE SCHIPBRUG TE ARNHEM.
De Schipbrug te Arnhem is Zaterdag
avond weer in gebruik genomen, zoodat de
verbinding met de Betuwe ook. weer voer-
tuigen is hersteld.
ONTWAPENINGSPSYCHOSE.
Op den Volkszangavond te Doetinchem.
georganiseerd door acht plaatselijke zang
verecnigingen, vormende de zang-centrale
onder leiding van Arnold Spoel, ging hei
echt genoegelijk toe, aldus „De Geld.". Spoel
liet de menschen zingen dat het een lust
was en men nmuscprde zich kostelijk. Toen
bij ,,'t Is plicht dat 'ederc jongen aan d'on-
afhankelijklteid van zijn geliefde vaderland
zijn beste krachten wijdt" enz., werd er ge
roepen: „geen soldatenliedjes", waarop van
andere zijde geroepen werd „doorzingen".
Toen er dan ook doorgezongen werd, verlie
ten enkele aanwezigen de zaal.
EEN BEGEERIGE BOER.
Te Grathem (L.) werd aangehouden en
ter beschikking der Justitie naar Roermond
overgebracht de landbouwer VV. V., aldaar.
Hij wordt verdacht de geheele nalatenschap
van zijn broer te hebben opgestreken, zonder
zijn andere familieioden hier in te laten
raeedeelen
EEN AANRANDER GESNAPT.
De politie te 's-Heerenberg heeft den 37-
het 6chooleini1exameït worden opgenomen. |arjgep landbouwer J. F., uit Zeddam (Gld.l
3e. een tweetal èpeciaalvakken of terrei-
men ter keuze. Die wou ik gebruiken om te
leeren studeeren. Onze hulp- en onze hoofl
akte leeren one b'>ekjee en boeken uit het
hoofd leeren liefst één boek v^or elk vak
en na te praten: zij leeren niet etudee
ren. Jammer genoeg. Dat is een der taken
voor den tijd, die komt,
4e. meerdere belezenheid (vooral In ge
schiedenis) onder leiding, waarbij ik voor
onze kweekscholen nog wensch te attcn
deeren op wat ik zeide over den vrijheids
oorlog en den schoolstrijd.
5e. de beoefening van één kunstvak of
von één instrument-
6e. eenige m.mnden practlsche schoolar
beid onder leiding en toezicht bij welk werk
ik nog eens de aandacht vestig op den bij-
zonderen geest von onze tegenwoordige
Nederlandsche scholen in zijn gezonde
ideale opvatting."
gearresteerd en gevankelijk naar Arnhem
overgebracht wegens aanranding van
26 jarig meisje. F. is tegen hooge cautie
voorloopig op vrije voeten gesteld.
ONDER DRINKEBROERS.
In de gemeente Diemen (N.'H.) is de.-
nachts een daar woonachtig veekoopman
van het geld, dat hij bij zich droeg, circa
I 300, beroofd. Dc veekoopman, zoowel als
zijn beide metgezellen, verkeerden onder den
invloed van sterken drank. Rij de woning
van eerstgenoemde gekomen, heeft een van
zijn metgezellen hem het geld afgenomen
en is hiermede huiswaarts gegann. Binnen
een hnlf uur gelukte het den veldwachter
den verdachte aan te houden. Hij ontkent
den diefstal. De man is echter ter beschik
king van de Justitie gesteld.
EX-PENNINGMEESTER VAN VERDUISTE
RING BESCHULDIGD.
Meer dan 11.000 in de wacht gesleept
Naar wü vernemen is door een 40-tal leden
in de afdixling Amsterdam vai. dei Ned.
Kapj-trgbond bij den Officier van JusMtie te
Amsterdam een klacht ingediend tegen den
vroegeren penningmeester van deze afdeeling.
De betrokkene wordt er in deze klacht van be
schuldigd ec-n bedrag van totaal f 11.500, deel
uitmakend van de financiën der afdeeling, welk
bedrag h(j uit hoofde van zijn functie onder
zich heeft gehad, te hebben verduisterd.
Nader vernemen wij, dat het gepleegde feit
reeds zeer geruimen tijd geleden is komen vast
te staan en dat deswege de ontrouwe penning-
oester in December 1929 zjjn ontslag heeft
gekregen. Er heeft toen een vergadering van
de afdeeling Amsterdam van den Ned. Kap-
persbond plaats gehad; in overleg met het be
stuur is toen door de vergadering besloten net
gebeurde niet ter kennis van de justitie ce bren
gen. In de afgeloopen week zijn echter veertig
leden der aïdeeling, in weerwil van-dit besluit,
alsnog toe overgegaan deze zaak bij de ju
stitie aanhangig te maken, o.m. op grond van
het feit, dat zy den gewezen penningmeester
de gepleegde verduistering temeer aanreken
den, omdat hij een behoorlijk salaris genoot.
Voordien is ook reeds een anonieme klacht bij
de justitie ingediend.
DE ROOFOVERVAL TE NIEUWE-NIEDORP
Ons wordt verzocht het volgende mede te
deelen:
De burgemeester der gêmeente Nieuwe Nie-
dorp deelt by dezen mede, dat het bedrag van
één duizend gulden verhoogd wordt tot vjjftien
honderd gulden, uit te keeren aan hem of haar
die aanwijzing geeft aangaande de daders van
den overval op den hoer H. Schoorl, kassier
der Boerenleenbank te Nieuwe Niedorp, in den
nacht van 23 op 24 Januari, welke tot gevolg
zal hebben het geheel of gedeeltelijk tot klaar
heid brengen van het gepleegde feit. By ge
deeltelijke klaarheid stelt de burgemeester het
dan uit te keeren bedrag vast.
aan een groot gevaar ontkomen.
Donderdagavond zyn de reizigers van trein
3395, die om 20.32 uur van het station Leiden
naar Utrecht vertrok, dank zy de oplettendheid
•an den machinist, aan een groot gevaar ont
snapt. Toen de machinist v. d. Heuvel, uit
Utrecht, de halte Waarder gepasseerd was, ont
dekte hy in het licht van de locomotief-lan
taarns, dat op de rails een groote dwarsligger
gelegd was. Onmiddellijk bracht hy door mid-
de snelrem den trein tot stilstand, waar
na door locomotief- en treinpersoneel de dwars
ligger, die nog net door de locomotief was aan
gereden, van de rails verwijderd kon worden.
Met belangrijke vertraging kwam de trein in
Woerden aan.
De politie heeft onmiddellijk een uitgebreid
onderzoek ingesteld.
droeve vondst.
Sinds verleden week werd te Susteren (L.y
het gemeenteraadslid K. N. vermist. Zijn lyk
is thans gevonden op de spoorlijn te Antwer
pen. K N. was ongehuwd en lid van den raad
sinds 1927.
VERDRONKEN.
Te Zoeterwoudc is de 92-jarige van Steyri
te water geraakt en verdronken.
Te Maastricht is dé 20-jarige arbeider G.
M. per fiets in het winterbed van de Maas
geraakt en verdronken.
DE DOODELIJKE DAMP.
De 17 jarige H. B., van Teraar, schippers
gezel, is te Gorinchem in de Kajuit dooc
kolendampvergiftiging om het leven geko
men.
IN VRIJHEID GESTELD.
De winkelier A. A B., te Amsterdam, die
er van verdacht werd in den nacht van 5
op 6 November brand te hebben gesticht,
in zijn lampekappenwinkel N.Z. Voorburg
wal 81, is na twee maanden in voorloopige
hechienis te hebben doorgebracht, in vrij
heid gesteld.
EEN GRIEP EPIDEMIE.
In verband met de vele griepgevallen zijn
te Oss (N.Br.) de Muloschool en dc Han
delsavondschool gesloten. Te Hooge en Lage
Mierde (N.Br.) werden de lagere scholen ge
sloten.
VHft.
DECIMA
In den regel zoo leert ons Rogge, aan
wiens geschriften deze aanteekeningen voor
een deel zijn ontleend kwamen er Jaar
lijks tenminste twee en ten hoogste tien
schepen in de haai van Nagasaki ten anker,
die huiden, zijden, katoenen en woHen stof
fen aanvoerden, doch bovenal Hollandsche
lakens, die ons den toegang naar Japan
hadden verleend en bijzonder gezocht
bleven. Zoodra de Japansche spiewachters
aan den ingang der baai hei teelten hadden
gegeven, dat er een schip in zicht was, liet
het opperhoofd van Decima zich er heen
roeien om de papieren te halen. Blejk alles
in orde, dan mocht het schip ankeren op
een musketschot afstand van het eiland en
kwamen er soldaten aan dek om wapenen
weg te sluiten cn allee streng te onderzoe
ken. Aanvankelijk verkocht de Oost-Indische
Compagnie de goederen voor den door haar
vastgestelde» prijs; aan het einde van de
17de eeuw begonnen de Japanners de prijzen
te bepalen, waardoor de winsten, aanvan
kelijk een half millioen op elk schip, daalden
tot 125.000 130.000 gulden per twee schepen
een bedrag intusschen. dat neg voldoende
v Het vorige stuk stond in ons blad van
2 Februari,
mocht heeten om den handel op Japan te
blijven handhaven.
Men begrijpt uit de eigenaardige positie,
die het opperhoofd van Decima innam, dat
het niet de eersten de hesten waren, die de
Oost-Indische Compagnie daarheen zond.
Had Hendrik Doeff zich niet onderscheiden
vanaf het oogenhlik. dat hij als 21-jarig
jongeling ln 1793 te Batavia aankwam, hij
zou deze verantwoordelijke positie niet zoo
spoedig hebben bekleed. Reeds een jaar na
zijn aankomst 6j Batavia, kwam hij in Ja
pan; twee jaren later betrad hij Decima
opnieuw, thans in gezelschap van Willem
Wardenaar. die tot opperhoofd was aange
steld en tot taak had om den ietwat verloo
pen boel zijner voorgangers te regelen. Toen
Wardenaar in 1803 wegens ziekte ontslag
verzocht, nam Doeff zijn plaats in. die hij
heel wat langer dan hij aanvankelijk ge
dacht en later gewenscht heeft, he-ift inge
nomen. Men denke eens even in, in welken
eigenaardige» toestand de Nederlanders op
deze nederzetting onder het oog van Japan
zich bevonden. Zij waren tot nu toe geduld,
omdat hun schepen gewilde goederen brarh
ten. maar toch voor een deel ook wel omdat
de Japanners genoeg van de Nederlandsche
natie wisten om te vernemen, dat het was
een ondernemende natie, welke men gedeel
telijk ook diende te vreezen. Doeff en d<-
zijnen wisten van wat er in het vaderland
omging nauwelijks meer dan de Japanners;
de toch reeds slechte verbindingen van die
jaren waren voor hen geheel zonder mate
omdat het somtijds scheen, als vergat men
hen in Batavia. De jaren van den vierden
F.ngelschen oorlog schenen weergekeerd
Engeland deed meer dan eens een poging
om zijn gebied ook tot Decima uit te br;i
den. maar de Japanners bleken nog van hel
oude wantrouwen vervuld en niets kon
baten!
Doeff bracht fn eenzaamheid en verlaten
held met zijn klein gevolg, uit een pakhuis
meester twee assistenten, een dokter en een
paar matrozen bestaande, een angstige» tijd
door. Het bestuur van Batavia betaalde hem
op regelmatige tijden een maandgeld, matig,
maar voldoende. Hij genoot van den verkoop
eenige percenten cn mocht voor zich zelf
handel drijven. Maar nu hielden alle inkom
sten op; niets ook meer werd hem uit Ra
tavia toegevoerd. Wat heeft hij al niet zelf
beproefd in die bange en lange jaren en hoe
weinig is hem gelukt!
Op één punt echter heeft hij zich een
groote verdienste verworven. Hij zetLc zijn
kennis van de Japansche taal, gelijk die
hem langzamerhand eigen was geworden
in oen Japansch-Nerterlandsch woordenboek
om. Hij heeft dit omvangrijke werk vóór zijn
vertrek in 1817 gereed gekregen, maar hij
moest het werk aaji het Japansche tolken-
huls afstaan, aangezien alle uitvoer van
eenig geschrift was verboden. Wel heeft hij
voor zich zelf in het geheim een afschrift
gemaakt dat hij medenam, maar toen hij
op de stormachtige terugreis bijna schip
hreuk leed, is dit met veel van wat hem
toebehoorde verloren geraakt.
Drie malen, in 1806, in 1810 en in 1814
heeft Hendrik Doeff de grootj en plechtige
hofreis naar Jeddo gedaa- en er ervaren,
dat de vriendschap van den Sjoegoen voor
de Hollanders niet was verminderd, ook al
waren de omstandigheden voor hen veran
derd. Toen dan ook in 1808 een F.ngelsch
fregat „Phaeton" genaamd de baai binnen
zeide en valsehelijk de Hollandsche vlas
heesch, heeft Doeff slechts door een zijner
onderhoorigen met deze ervaring den Ta
panschen hoofdman in kennis behoeven te
stellen om het Japansche garnizoen tot
afweer bereid te vinden. Evenwel heeft het
Engelsche schip een ^wonderbaarlijk geluk
gehad, doordat het geschut van Nagasaki
niet in orde was, waarvoor de keizerlijke
wachters naar het landsgebruik hun eigen
leven moesten offeren. Als zoovele andere
faalde deze poging. Doeff bleef heerscher op
Decima maar de hem aangekondigde ver
vanging van den post, dien hij reeds lang
en meer dan moede was. geschiedde niet.
Er kwam geen nieuwe aanvoer tot hem en
het is onbegrijpelijk op welke wijze hij kans
heeft gezien om tot drie maal naar Jeddo
op te gaan. zonder dat hij van uit Batavia
van kostbare geschenken werd voorzien.
Niets heeft Hendrik Doeff vernomen; hij
wist niet. dat Nederland een tijdlang was
geregeerd door een Franschen koning; dat
het in 1810 bij het groote Frankrijk was
ingelijfd; dat de Engelsehen zich meester
hadden gemaakt van Java en de andere
belangrijke eilanden. Van uit Batavia was
men tot 1800 regelmatig doorgegaan, onge
zien alle staatkundige veranderingen, sche
pen naar Japan te zenden, maar de Engel
sche oorlogskruisers maakten sedert 1803 de
zee onveilig en het schip, dat Doelfs opvol
ger droeg, is dan ook een prooi der Engel
schen geworden. Eerst in 1813 op hetzelfde
oogenhlik, dat de Nederlandsche vrijheid
daagde en dat de volkeren van Europa zich
opmaakten om Napoleon te weerstreven
meldden de Japansche spie-wachters met een
interval van vijf jaren een schip in zicht.
Twee waren h«et er. dragende de Nederland
sche vlag en voerende aan boord den En
gelschman Ainslie, door den Engelse-hen
gouverneur Raffles gezonden om Decima op
te eischen en zulks in gezelschap van War
denaax, die op grond van het feit, dat geheel
de Indische Archipel aan Engeland was
afgestaan, zich tot dezen tocht had laten
verleiden. Aan Doeff werd een brief over
gelegd, waarhij hem werd gelast de bezit
ting te verlaten en de Nederlandsche vlag
neer te halen om er de Engelsche voor in
de plaats te stellen. Wat zouden de vraag
is zeker gewettigd de meestcn onzer
hebben gedaan, geplaatst in een dergelijk
geval, geplaatst ook voor de zekerheid dat
men eindelijk tot den lang verwachten
terugkeer naar het vaderland zou kunnen
overgaan? Zouden niet de meesten onzer
hebben toegegeven en zich het geweten in
slaap hebben gesust met de opmerking, dat
waar geheel de Indische Archipel reeds
onder Engelsch bestuur stond, de overgave
van het kleine Decima weinig of niets tot
den gang van zaken afdeed?
Hendrik Doeff heeft niet aldus gedaan
hoeft zelfs niet geaarzeld. Hij heeft Warde
naar zijn gevoelens niet verborgen en hij
hoeft, gelijk voor hem het beste was. aan de
Japansche tolken alles verteld. Zoo de regee
ring te Jeddo bemerkte, dat geen Holland
sche maar Engelsche schepen voor anker
lagen, beide zouden in vlammen zijn opge
gaan en het zou twijfelachtig heeten of één.
der schepelingen het leven zou behouden.
Verzweeg men daarentegen den toestand,
dan konden de manschappen behouden
blijven e'n de ladingen een goede prijs wor
den; de aanwezigheid van Wardenaar deed
het wantrouwen zwijgen. Wardenaar is ge
treden in de overeenkomst die Hendrik
Doeff hem aanbood. Hij heeft voor een aan
zienlijk deel de lading doen ontschepen en
Ainslie weten te doen inzien, dat op deze
wijze de beste oplossing werd verkregen. Op
26 Juli 1813 werd door beide commissarissen
de overeenkomst geteekend, waardoor Doeff
officieel uiting gaf aan zijn weigering om
zich naar het bevel van Raffles to gedragen.
Zoo heeft in die jaren, dat Nederland
zwaar zuchtte onder de Fransche heer
schappij. ook al werd deze door Amsterdam
tot derde hoofstad van het rijk ts maken,
door adellijke jongelieden tot gardes d'hon-
neur to maken verzacht, de Nederlandsche
driekleur toch ergens ter wereld gewapperd.
Men denke over het heldhaftige gebaar, dat
Doeff maakte, niet geringschattend. Er be
hoorde zoowel moreele als daadwerkelijke
moed toe om in de omstandigheden, waarin
deze bevelhebber verkeerde, den Engelsch-
man het koene en onverstoorbare gelaat te
toonen, gelijk hij het deed. Materieelc win
sten mogen er niet mede zijn bereikt, hij
deed zijn plicht gelijk hij meende dien in
dc gege\ en omstandigheden te moeten vol
brengen,
