MAANDAG 2 FEBRUARI 1931
TWEEDE BLAD PAG. 5
Kerknieuws.
DE TWEEDE SCHEVENINGSCHE BINNENHAVEN
NED. HERV. KERfK
Beroepen: Te Heusden, O. M. Veenhuy-
sen te Ankeveen.
Bedankt: Voor Voorburg, J. J. van de
Wall to Groningen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen: Naar Zwartebroek, cand.
J. R. Sybrandy te Stiena (Fr.).
Bedankt: Voor IKollumerpomp, Zuilichem,
Rhoon, Genemuiden, Hooger-Smilde, O.- en N.-
Wetering, Boornbergum en Vinkeveen, cand.
J. II. Sybrandy te Stiens.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Prof Dr. A. H. de Hartog nam Zondag
afscheid van de N-'d Herv. Gein. te Amster
dam; daar hij nog menigmaal hoopt op te
treden was het geen afscheid in eigenlijken
"zijn tekst was 1 Tim. 3 16, tlie we. dinar
deze woorden waarschijnlijk zijn ontleend
aan een oud christelijk lied, moeten beschou
wen tegen don achtergrond van liet marte
laarschap; hot is dus een bloedgetuigenis,
maar ook pen belijdenis, die ons uitdrijft
tot bezinning aangaaao.de ons geloof, dat wc-
ton wordt in verband met. het wereldraadsel
en zoo een antwoord geeft op de roep der
inensohheid om dé theodicee; het christen
dom kan flit geven omdat hot is de vol
eindigde Godsopenbaring, nl. van God den
Almachtige, va,n Gorl' den Heilige en van'
God de liefde. De raenadh schrijdt hier voort
van onderwerping aan Gods alwet tot er
varing van Gods alllefdo, welke in Jezus
Christus ten volle is geopenbaard. Boven de
ze Godsopenbaring kan geen hoogcre wor
den verwacht, wel klaarder inzicht erin.
Aldus is de menschheid uit de goddelijke
openbaring gekomen tot die belijdenis van
God als Geest, Joh. 4 '21. Het tekstwoord
slaat wol allereerst op de individucele ver
schijning van Jezus Christus maar ziet ook
op Gods wog in het algebcuren naar schep
ping en herschepping.
Zoo ontwikkelt sor. in het tweede deel
van zijn preek het „metaphysisch feit" dat
God, als Geest zich openbaart in natuur en
cultuur, verder in het geestelijk leven (her
6Chepping); en eindelijk in de verschijning
van Christus en Zijn Kerk. Zoo is Hij slechts
to „rechtvaardigen" niet, gelijk men zoo
vaak beproeft, in de verschijning „natuur"',
maar in -het wezen „Geest". Zij die uit den
Geest, uit den Christus leven, zijn door Hem
verzekerd, (Pat, God „gerechtvaardigd is"
vanwege zijn bangp wereldgangen, omdat hij
deze uit-, door- en vol draagt, reeds hier, in
deze bloedroods, roetzwarte, platgetrapte we
reld. Niet die God aanklaagt om het lijden
dat hij ziet, maar de van allesberoofde een
voudige, die hein bijvalt, rechtvaardigt Hem
D s. T. IK 1 o o s t e r m a n, die een beroep
aannam naar de Ned. Herv. Gemeente
Amsterdam, heeft gisteravond in de Groote
Kerk aan het Jacobskenkhof afscheid genomen
van de Ned. Herv. Gemeente van. Leeuwarden.
Er bestond voor dit afscheid buitengewoon
groote belangstelling. Na de gebruikelijke
openingsliturgie
Z.atcrdaqmiddng werd aan de Scheveningsche visschersschepen gelegenheid gegeven de tweede binnenhaven binnen te varen en
daar een Ut/plaats zoeken. De eerste beide schepen, die daarvan qebruïk hebben gemaakt, waren de loggers Sch. 246, genaamd.
Geertruida, en Sch. 195, genaamd Jacob den Duik Wzn., beide van de reederij Jacob den Duik. en Zonen. Kr liggen thans ongeveer
£en foto
i het kanaal, dat de verbinding vormt met de oude haven. Op den voorgrond Scheveningsche loggers.
_ehandelde de scheidende
lééraar over Matth. 28 20: „Ziet, Ik ben met
olieden alle dagen, tot aan de voleinding der
wereld". In de prediking werd erop gewezen,
dat dit het laatste woord is van Hem, Die
ging, Die is en Die blyft en Die komt!
Aan het einde der predikatie richtte Ds.
Kloosterman zich tot zijn collega's, tot den
Kerkeraad en het [Kiescollege, Kerkvoogden
tn Notabelen, alsmede tot den evangelist M.
Brouwer, die hem in zijn arbeid steeds trouw
ter zijde heeft gestaan. Namens den Kerke-
raad en de Gemeente sprak Dr. R. Vorenkamp
den scheidenden leeraar toe, terwijl ouderling
E. Janzen de gevoelens van het orthodoxe
deel der Gemeente vertolkte. Toegezongen
yrerd Psalm 134
'40-JARIG JUBILEUM
HULPPREDIKERS.
Te Hellen doorn heeft de Kerkerand
der Ned, Hervormde Gemeente de benoeming
den heer I. Tammelink als hulpprediker
verlengd tot 1 April 1934.
KERKERAAD OF [KIESCOLLEGE?
In de Ned. Hervormde Kerik:
Driesum. Het Kiescollege blijft bestaan.
H a 7. e r s w o u d e. Vóór Kerkei-aad 150 en
vóór Kiescollege 107 stemmen. De oude toe
stand blijft.
L o e n e n a. d. Vecht. De Kerkeraad is
opnieuw gemachtigd.
Mars sum (Fr.). Wederom is het Kies
college aangewezen.
Watergraafsmeer. Met 145 tegen 51
stemmen werd wederom voor het Kiescollege
beslist.
Woubrugge. Hier werd met 31 tegen 4
stemmen voor het [Kiescollege gekozen.
SYNODALE VERGADERINGEN
De Particuliere Synode van de Geref. Kerken
in F r i e s 1 a n d-Z u i d zal Woensdag 3 Juni
a.s. te Sneek worden gehouden.
RAAD VAN BEHEER.
Te R o c k a n j e is door Kerkvoogden en
Notabelen der Ned, Hervormde Gemeente be
sloten te voldoen aan den financieelen eisch
van den Raad van Beheer tener'nde zoo spoe
dig mogelijk een predikant te kunnen be
roepen.
KERKGEZANG
Te V orden (G.) is, naar men ons meldt,
vanwege de Ned. Hei-vormde Gemeente een
kerkkoor opgericht.
KERKGEBOUWEN.
Te Amsterdam (Centrum) heeft de
Kerkeraad der Geref. Kerk in Hersteld Ver
band nader besloten, naar het „Handelsbl.'
weet mee te deelen, af te zien van het huren
van de leegstaande Herv. Zuiderkerk, waar-
eerst sprake was. Thans is een contract
afgesloten mét de Pinkstergemeente, die het
kerkgebouw aan de Kerkstraat 342 bezit. De
Pinkstergemeente zelf zal in het vervolg haar
ocb.tcndgod9dienstoefenmgen houden in de
achter het gebouw gelegen „Napoleonzaal".
Genoemde Kerk houdt op Zondag 1 Maart
haar eersten dienst in de Kerkstraat. Zij
moe3t het gebouw „Salvatori", wegens de
nieuwe bestemming daarvan, verlaten.
Het kerkgebouw, dat nu door de Geref.
Kerk ln Hersteld Verband betrokken wordt,
werd in 1911 door den evangelist G. R. Pol
man gesticht en kan driehonderd personen
bevatten.
EVANGELISATIE
Te Solium is tot voorganger der Ned.
Herv. Evangelisatie benoemd de heer A. van
Ginkel, directeur van Huize iVredelust te Am
stelveen.
GIFTEN EN LEGATEN.
Te Dordrecht heeft een familie die
onbekend wenscht te blijven, aan den Ker
keraad der Geref. Kerk ten gebruike in de
Julianakerk aldaar aangeboden een compleet
zilveren Avondmaalstel.
wordt dia voosheid van het werk der het
meest erkende jongeren gedemonstreerd. An-
thonie Donker („huiselijke poëzie, Ten Kate
waardig"), Theun de Vries („kleine-jongens-
bravour, ridicuul-romantisoh zonder weer
ga"), Marsman, het jaarboek B a 1 aai s („een
opeenhooping van gemeenplaatsen, van oude
en moderne rhetorick").
Colmjon geeft het advies door van H. L.
Mencken in „The American Mercury": „De
uitgevers moeten dc product!3 beperken.
Minder boeken beteekent betere boeken en
daardoor betore verkoop. De boekver koo-
p e r moet een verkooper van goed'3 boeken
willen zijn en bet onbeteokenende links laten
1 liggen. En bet publiek moet zich geen
uitgaven aanschaffen in 'den blinde, afgaan-
j dc op den klank van een naam, maar eerst
naar aanwijzingen vragen dat een werk dia
moeite waard is".
Voorts bui'tenlandsch, kroniek, informatie.
LEIDING.
Januari 1931.
Dr. G. Sohamelhout, specialiteit op het ge
bied van het nationaliteitsvraagstuk, opent
de aflevering met een belangrijke studie „De
Sfcatenbouw en de ethnische minderheden".
Duidelijk stelt de auteur de huichelachtig
heid bij de Europeesohe staatslieden dei-
overwinnaars aan de kaak. De eerlijke wil
om dJ3 ethnische minderheden in Europa be
hoorlijke ontwikkelingsmogelijkheid te ver-
leenen, ontbreekt, speciaal bij Briajid. ten
ROFFEL-RIJMEN
RECHT S-PLEG1NG
100 detectives
l gevaarlijk krankz
NIEUWE CHR. SCHOLEN.
enbicht in Limburg is een eenenrnale. De bedoeling is duidelijk: „Wi
aren bij de Ned. Spoorwegen, hebben geza-
lenlijk een rapport uitgebracht met betrelc-
ing tot invoering van een algemeen diploma
aor de Middelbare Technici, waarvoor.de
eischen door den Staat worden gesteld. De
eerste conclusie van dit rapport, Jat ter ken-
gebracht van den Minister van Onder
is, dat invoering van een algemeen
middelbaar-technisch diploma in de onder-1 Te 0 11 o 1 a n d heeft de Gemeenteraad be- komen",
scheiden technische vnkken, waarvoor de s;oten jn beroep te gaan tegen het be- Het verschil tu3schen staats- en ethnische
eischen door den Staat worden vastgesteld. sluit van Gedep. staten tot vernietiging van grenzen is een der voornaamste oorzaken
gelet op de verkregen uniformiteit in dc ,let Raadsbesluit, waarbij aan het bestuur van de onrust en oorlogen in Europa. Aldius
tegenwoordige Middelbare Technische oplei- Ljer Herv. Diaconie medewerking werd schreef Masaiyk i,n 191S. Dit woord is nog
ding aan (Ie verschillende door de ltegeenng j geweigerd tot st-'chting van een Bijzondere van kracht Zoolang Genève de staten ver-
Vereeniging gesticht tot instandhouding
een Protestantsche School. Voorzitter van ne;
bestuur is Dr. C. F. (M. Deeleman, predikant
aldaar..
SCHOOLKWESTIE.
zouden zij hun assimilafciapolitiek niet
voortzetten? De groote staten, die vreemde
volksdeelen onderdrukken, zien met welge
vallen, dat andere hetzelfde doen en wiegen
bet wereldgeweten in slaap, zoolang hun
stam- of bondgenooten niet in het gedrang
erkende Middelbare Technische Scholen, mo- i Schoof.'De medewerking" zal nu w<
gelijk en gewenscht is, Het reeds bestaande p,CD{j
toezicht van Staatswege op de eindexamens, 1
de goedkeuring der onderwijsprogramma's
orden ver-
Op 9 Febr. a.s. zal het iO jaar geleden zijn,
dat de heer G. H. Schuurman in functie
trad op de gemeente-secretarie te Schiedam.
Hij wist zich in dien tijd de algemecne
achting te verwerven van collega's en
publiek, zoodat 't hem bij zijn jubileum wel
niet aan belangstelling zal ontbreken.
Ie gelijksoortige opleiding aan de onderschei
den Middelb. Technische Scholen wettigen
deze mogelijkheid en wenschelijkheid.
De volgende conclusie zegt, dat er acten van
bekwaamheid verkrijgbaar gesteld dienen te
worden, o.a. van werktuigbouwkundige, 1
scheensbouwkundige, scheikundige, ^burger-
bouwkundige, waterbouwkundige, mijnbouw-
kund'ge, electrotechnicus (radiotechnicus), sui-
kertechnicus.
Dan worden in de volgende conclusies en
kele formeele zaken betreffende het afnemen
van de examens besproken.
De laatste conclusies luiden als volgt:
De Middelbare Technische Scholen zullen
vooral meer hun aandacht moeten wijden aan
de practische, alsmede de sociaal-economische
vorming van de middelbare technici. Waar
noodig worden in verband hiermede de onder
wijsprogramma's aangevuld of gewijzigd. In
de examens worde ook de noodige plaats
ingeruimd aan het toetsen van de practische
bekwaamheden der candidaten.
De gelegenheid om een middelbare techni
sche opleiding te kunnen volgen, dient ruimer
te worden gemaakt, o.m. door aan enkele
bestaande middelbare technische scholen het
aantal middelbaar technische vakken uit te
breiden en verder door de totstandkoming
middelbare technische onderwijs
inrichtingen te bevorderen, in het bijzonder in;
die gedeelten van ons land, waar de behoefte
het sterkst is gebleken.
In de examencommissies worde naast de
hooger wetenschappelijk gevormde technici
uit ondei-wfis- of industrieele kringen ook
gecommitteerden aangewezen uit de in de
practijk werkzaam zijnde middelbare technici.
LAGER ONDERWIJS
HOOFDBENOEMINGEN.
i t e r d a m-W est (Pro Rege School)
A. Kooijmans, thans hoofd Herv. School, KI.
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
Schoolnieuws.
HOOGER ONDERWIJS
Lector F. J. M. T o n 1 n c, benoemd als lec
tor in de Accountancy, heeft heden zijn ambt
aanvaard met een openbare les onder den
titel: „Eenige beschouwingen over de verant
woordelijkheid van den accountant".
MIDDELBAAR ONDERWIJS
MIDDELBARE TECHNISCHE SCHOLEN
EN DIPLOMA'S.
De Bond van Technische Ambtenairen In
Overheids- en in Semi-Overheidsdienst, de
Ned. Vereen, van Chr. Technici, het R.-K.
Verbond van Technici in Nederland en de
Vakgroep Technici van den Bond van Ambte-
A. Ja ar se de Jong,
N. J. Kulpei
Tandheel kunde: thee
i Heek,
J. v. d. Wiel.
heft ten koste van de volken, zoolang de
groote landen hun dénationalisatie-politiek
tegenover de minderheden binnen hun gren
zen blijven voortzetten, blijft liet samenleven
van verschillcnicPo nationaliteiten binnen de
zelfde staatsverbanden voor de wereldvrede
uiterat gevaarlijk.
Prof. Gerretson wekt er toe op: „Laat ons
deze schande uit Israël wegdoen", daarmee
bedoelendfe de belgicistische vervalsching
an de geschiedenis van den Opstand van
830, gelijk die op gezag o.a. Van Prof. Leo
van der Essen door „De (Brusselsche)
Standaard" wond gepropageerd.
Aart van der Leeuw draagt een interes
sant opstel bij over Büehner's „Lenz". Büch-
2 i ner heeft een kort, fel-bewogen leven gehad,
Deri op 23-jarige leeftijd reeds stierf hij (1836).
:si De beide .laatste jaren zijns levens heeft hij
I geschreven: Woyzeok, Lenz, vertalingen van
Maria Tudor en Lucretia Borger. Lenz. waar
aan een bericht van de bekerucüe dorpsdomi-
I nee Oberlin ten grondslag ligt, is slechts een
EXAMENS-SCHOOLRAAD fragment: „Ongebonden, los van een begin
men voor het Schoolraad-diploma (na- en een eind®, konden Lenz' vervoeringen en
>x. de 1
J. Spanjaard
ede eed., de j
i J. Cuperus
Hond rd detectives vechten
Met elkander om de loef
't Eerst de hcund te kunnen leggen
i Op de zeer doortrapte boef
Die een achttienjarig meisje
Meer dan beestig heeft vermoord
En dus, volgens goede zeden,
Dient te worden opgespoord.
Als de speurzin der politie
Aan de middelmaat voldoet
Zien we binnen enlc'le weken
Arrestatie tegemoet.
Als ive 't onderzoek beleven
Van de rechterlijke macht,
Wordt, naar even-goede zeden!,
't Pakkend slot als volgt verwacht:
Honderd psychologen vechten
Met elkander om de loef
't Abnormale aan te toonen
In de hersens van de boef.
Vonnis luidt: meneer-de-boef krijgt
Maximaal een jaar of vier
„Sanatorium"waar dokters
Dienst verrichten als cipier.
c h o o t t
Gcsl.: Nederlandsche
Bigot,
x., <1« heer i
i 7 Mel en ln Ootober.
ivaert, de heeren J. G. Jonker, C. S. Spaan.
Kunst en Letteren.
Katerstraat, Zaandam.
Heerjansdam,
aldaar; voor tijdelijk.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
Eindhoven Hemelrijken 77, hoofd A.
d. Made), W. B. de Jonge te Tilburg.
Den I-Iaag (Kon. Emmaschool, hoofd H. j
J. C. Wechgelder), C. P. Koekkoek te Nieu-
wendijk en M. Borstlap te Slicdrecht.
Engvierum, P. Taai te Harkstede.
Hoogkerk, mej. D. Rollema te Belling-
wolde.
and am (Herv. School, KI. Kaberstraat, I
hoofd A. Kooijmans), mej. J. Baxmeijer te j
Amsterdam.
Mastenbroek, O., (hoofd 0. ter Veen),
mc-j. F. Harmsen te Ooltgensplaat; mede op
tal stond mej. E. Dekker te Hei- en Boeicop.
Uithuizen (Herv. School, hoofd L. Bul-
tena), mej. S. J. Grondeman te Hallegom.
Nieuw -Weerdinge, K. Bakker te
Schouwerzijl.
Groningen Geref. School Noorderbui
tensingel), mej. J. LI. Buning te Buitenpost.
Ti cl (hoofd J. E. Kok), H. C. von Doom-
sum, te Arnhem; voor tijdelijk.
N ij e n s 1 e e k (Dr.), J. Broersma aldaar.
Z war tem. eer, P. H. van Bummelen te
Banger Compascuum.
Bodegraven VerhoefLDollman school,
afdeeling U. L. O., hoofd P. Maaskant), G.
Terpstra te Wommels (U. L. O. school);-
mede op tal stond mej. Buisman te Hille
gom.
"rlezenveen, M. W. Vrlelink te
Almelo.
SCHOOLRAAD.
In 1930 Jb het getal bij den Schoolraad voor
de Scholen met den Bijbel aangesloten Scho
len vermeerderd met 41 en gestegen tot 1679.
DE LITERAIRE GIDS.
Januari 1931.
Onder de titel „Feuilletonisme" betoogt hut
blad, dat we in ons land geen waardige
wetenschappelijke letterkundige geschiedenis
bezitten. Twee geraamten zijn er aanwezig.
Te Winkel begon de „Ontwikkelingsgang"
omdat hij teen van Jonokbloet afwijkende
aesthetische beschouwing der letterkundige
voortbrengselen bezat. Kalff schreef zijn ze
ven deelen om dezelfde reden.
In een gedocumenteerd opstel „Rhetonica"
doodsangsten, zijn wegwarrelen in den hek
sendans der momenten, en diat zich vast
klampen aan een wegzinkende werkelijkheid
in een grootsche ordeloosheid worden weer
gegeven".
Dr. P. N. van Eyclc bestrijdt Prof. Golen-
brander's klcin-hollandsche uitlatingen be
treffende hot zi,ngen van het Wilhelmus door
de Gentsche studenten bij de opening van
de „Vlaamsohe Universiteit". Schrijver be
toogt dat het Wilhelmus niet alleen het
Noordnederlandsche volk toebehoort, maar
het bezit is van Noord en Zuid beide. „Dé
naasting van het Wilhelmus, het oudste en
dierbaarste, het van vóór de noodlottige
splitsing dagteekenend volkslied", uitslui
tend voor Noord-Nederland, wijst dr. v. Eyck
„als onoorbare verkrachting van zijn bedoe
ling" af.
Nine van der Schaaf vervolgt haar roman
„De Uitvinder", Van Eyok schrijft over
Slauerhoff en kritiseert Boutens' „Morgen
gedachten". Voorts een paar verzen.
Uitgever „Leiding" is C. A. Mees, Santpoort
JUBILEUM HAAGSCHE ELEKTRICITEITSBEDRIJF
BIDDEN EN SPREKEN
HET WERK TE GENEVE
Gaarne maken wij onderstaande j
uit de laatste „Kroniek" van de N.
Gron. Crt. over het werk te Genève tot de
Laat ons maar aannemen, dat de mannen
in Genève allen van goeden wille zijn. Laat
ons aannemen, dat zij allen lcnap zijn. Maar
er ontbreekt hun iets. Hun ontbreekt het
.besef van hun wezenlijke kleinheid.
Zij kunnen spreken. Zij hebben niet ge
leerd te bidden.
Zij hebben een verbond gesloten met de
machten in de wereld, die een zoekt het hier,
de ander daar, maar zij hebben niet als eens
onzen Willem van Oranje een vast verbond
gesloten met den Koning der Koningen.
Willem van Oranje bad en daarom
sprak hij niet veel.
De staatslieden van onzen tijd praten veel
maar zij hebben het bidden verleerd.
Als men in Genève ziende den nood der
volkeren en de gevaren, di'e de wereld be
dreigen, eens afscheid nam van de wijsheid
van Rousseau en eens vroeg naar de kracht
van Calvijn, als men daar eens met elkander
kon neerknielen en vragen om licht en wijs
heid en. kracht en hulp van den Drieënigen
God. dan zou het donker -wijken en het licht,
zou zeker komen.
Het is al maar in deze wereld, hier en over
al: wat zullen wij eten.en wat zullen wij
drinken en waal-mede zullen wij ons klee-
den en hoe krijgen wij wat wij aan stoffe
lijke begeerten hebben. Maar er is geen
waarlijk zoeken van het koninkrijk Gods.
Niet de mensch, maar God kan heipon.
En daarom hebben degenen, die buigen
voor hut Woord Gods en de kracht van de
binnenkamer kennen, een zeer dure roeping.
Wat de wereld vergeet en wat de macht
hebbers in onzen tijd niet verstaan, dat moe
ten zij kunnen door de kracht des Geestes.,
Zij mouten biddenOok al wordt zulk
een beroep op den Almachtige met hoon
gelach begroet.
Als Europa weer iets zou verstaan van dte
allesovertreffende kracht vaji het gebed, dan
zou ook de arbeid waarlijk voorspoedig kun
nen zijn.
En laat niemand onzer het vergeten: het
gebed dier kinderen Godö vermag veel. Dat
zegt ons de Heilige Schrift, die wijst op het
'oorbeeld van Elia. Hij bad, en het regende
niet in drie jaren en de hemel gaf regen en
dé aarde bracht haar vrucht voort
Ter gelegenheid van het jubileum van het Haagsche Electriciteitsbedrijf, werd vandaag
aoor net personeel een gedenkteeken aan de gemeente s-Gravenhage aangeboden. Een
foto van 't gedenkteeken.
Na de Wasch
heeft men vaak last van schrijnende handen
Dit schrijnen houdt dadelijk op door Purol,
Uit Oost-Indië
BATAVIA. 31 Januari (Aneta). Het Cen
traal Werkloozen-Comiét heeft in totaal tot
heden ontvangen f 22.467,50 en het Centraal
Merapi-Comité f 199.194,34.
MET 10.000 ER VANDOOR
SOERABAYA, 31 Januari (Aneta). De
hulpkassier van een bank kreeg van den
hoofdkassier opdracht om 10.000 te storten
bij de Javasche Bank. De man verzocht
omwisseling in tien biljetten van 1000,.
waarna hij spoorloos is verdwenen. De
hoofdkassier vergoedde het bedrag.
MARIA VAN NASSAU
EN HET WEESHUIS TE BUREN
Prins Willem van Oranje was in 1551 ge
huwd met Annavan E gm ond, de schat
rijke erfdochter van Maximili aan van
Egmond, graaf van Buren, die bij zijn
dood op 25 December 1548 zijn heerlijkheden
Buren, Leerdam, IJselstein, St. Maartensdijk,
Kortgene en welke goederen hij nog meer
bezat aan zijn eenige dochter Anna naliet.
Door haar huwelijk met den Prins van
Oranje werden al deze bezittijigen en heer
lijkheden overgebracht in het Huis van Nas
sau-Oranje. Maximiliaans echtgenooto, de
Vlaamsche jonkvrouw Fran?oise do
Lannoy, stierf in 1562; zij overleefde haai
man dus veertien jaren en was getuige zoo
wel van het huwelijk alsook van den dood
van haar eenige dochter.
Tiet huwelijk tusschen deze beide vorste
lijke personen, Willem van Oranje er.
Annavan Egraand, die toen nauwelijks
achttien jaar oud waren, werd den Sen Juli
van genoemd jaar 1551 met veel praal en
staatsie op het kasteel te B u ren voltrok
ken in tegenwoordigheid van talrijke hoog
geplaatste en adellijke personen, als de gra
ven van Egmond on Tloorne, de Batenburgs,
Montigny's, AromhorgS, Brederodes, die al
len met een talrijk gevolg naar Buren wa
ren gereisd. Voorts waren bij de luisterrijke
huwelijksfeesten en de schitterende tour-
nooien, die verscheidene dagen in beslag na
men, aanwezig de graven Jan, Lodewij k
en Adolf van Nassau, broeders van den
vorsteüjken bruidegom, terwijl hèt huwelijk
werd ingezegend door niemand minder dan
den aartsbisschop van Keulen, die daartoe
met een stoet van zeshonderd ruiters naar
het Geldersche stadje getogen was.
Dit huwelijk, dat zeer gelukkig moet ge
weest zijn, maar dat helaas maar zeven ja
ren mocht duren, werd met twee kinderen
gezegend: Philips Willem (15541618),
die later door Alva opgelicht en naar Spanje
gevoerd werd, en Maria, die den 7en Fe
bruari 1556 te 'Breda hot levenslicht aan
schouwde. Kort hierna, n.l. in 1558, overleed
Anna, 's Prinsen gemalin, op slechts 24-
jarigen leeftijd te Breda, waar zij gewoonlijk
verblijf hield.
Ma-ria van N a s s a u, die dus 's Prinsen
oudste dochter was uit zijn dx-ie volgende
huwelijken werden nog twee zoons en acht
dochters geboren en die haar moeder zoo
goed als niet gekend had, werd opgevoed
aan het hof van haar vader; daarna verwis
selde zij het stille verblijf te Breda met het
schitterende hof van de landvoogdes Mar
garet ha van Parma te Brussel. Deze
was zeer ingenomen, met het dochtertje van
dch Prins van Oranje, dat zij naar haar
eigen getuigenis beminde alsof het haar
eigen kind ware. Toen Prins Willem in 1567
de Nederlanden verliet om niet de prooi te
worden van Alva's bloeddorst, eischte hij
MARIA VAN NASSAÜ
zijn dochter op. Slechts noode liet de land
voogdes haar gaan en bij haar vertrek ver
zekerde zij, dat zij haar gaarne terug zou
ontvangen, maar hieraan viel in do benarde
omstandigheden, waarin het land verkeerde,
niet te denken.
Maria werd nu opgenomen in het huisge
zin van haar oom graaf Jan van Nassau
te Dillenburg, die met groote hartelijkheid
en liefde voor haar opvoeding zorgde; aan
den anderen kant was zij een trouwe hulp
in het gezin van haar oom, terwijl zij zich
ook verdienstelijk maakte door de verple
ging van haar ziekelijke grootmoeder, de
vrome Juliana van Stolberg, wier
koesterende liefde zij in ruime mate genoot.
Tien jaar bracht gravin Maria, van wie
getuigd wordt, dat zij een innemend en be-
rninlijk karaktei* had en een opgeruimden
en levenslustigen geest bezat., te Dillenburg
door. Daar vertoefden ook de kinderen van
haar stiefmoeder de kleine Anna, Maurits en
Emilia, en zij zou 'hier een onbezorgden, vroo-
lijken tijd hebben doorgebracht, als niet de
bange zorgen voor haar vader, dien zoovele
gevaren bedreigden, op haar leven een don
kere schaduw geworpen hadden.
In den zomer van het jaar 1577 kwam zij
eindelijk voor goed in de Nederlanden terug
en bleef nu aan het hof van haar vader,
waar een goede en hartelijke verstandhou
ding bestond tusschen haar en haar opeen
volgende stiefmoeders Charlotte de
Bourbon en Louise de Colignv.
Zes jaar bracht zij door aan het prinselijke
hof eerst te Antwerpen enf daarna te Delft.
Wat al angsten en smarten heeft zij daar
doorleefd in deze voor het vaderland en voor
haar vader zoo bange tijden; men behoeft
slechts te denken aan den snooden aanslag
op het leven van haar vader te Antwerpen
in 15S2, het daarop gevolgde droevig afster
ven van Charlotte de Bourbon en aan den
afschuwelijken moord te Delft op haar vader
gepleegd.
Het afscheid van haar oom Jan, die haar
tot een liefdevollen pleegvader was geweest
en van wien zij zooveel weldaden genoten
had, was haar zwaar gevallen en ook Jan
van Nassau had haar met droefheid zien
vertrekken. Intusschen bleef zij met haar
oom in voortdurende briefwisseling over de
gebeurtenissen, die zich hier afspeelden en
over familiezaken. Ook toen deze in Nassau
was teruggekeerd nadat hij enkele jaren hier
te lande had vertoefd, bleef die briefwisse
ling aanhouden.
Maria is langen tijd, n.l. tot haar 39sto
jaar ongehuwd gebleven, hoewel er reeds in
1574 en in de jaren daarna ernstig sprake
was van een huwelijk met haar neef Willem
Lodewijk (een zoon van haar oom Jan van
Nassau) of een xjf anderen Duitschen vorst.
Na den dood van haar vader, die in 1584
op zoo verraderlijke wijze om het leven werd
gebracht, vestigde Maria zich op haar kas
teel te Buren, welke bezitting haar, nevens
Leerdam, IJselstein en St. Maartensdijk als
erfgoed uit haax-s vaders nalatenschap was
ten deel gevallen. Haar zuster Anna hield
haar daar gezelschap tot 15S7, toen deze in
het huwelijk trad. Breed schijnt zij het in
de eerste jaren niet gehad te hebben, want
de inkomsten uit haar erfgoederen waren
nauwelijks voldoende voor een eenvoudige
hofhouding.
gravin
Het had reeds een geschiedenis achter zich
toen het in 1493 door Hei-tog Karei van Gelder
verwoest werd, waarna het door den beroem
den krij^bouwmeester Alexander weer werd
opgebouwd. Het kasteel is in het bezit van
de stadhouders uit het Huis van Oranje ge
bleven, van wie vooral Frederilc Hendrik,
die er dikwijls vertoefde, veel heeft bijge
dragen om 't te verbouwen en te verfraaien,
zoodat het inderdaad een vorstelijk aanzien
had. De z.g. „Triumfzaal", die in pracht kon
wedijveren met de voornaamste vertrekken
in menig hoofdsclx paleis, liet hij versieren
met afbeeldingen van de stéden, die hij,
dank zijn machtig krijgsmanstalent, had'in
genomen. Maar in 1795 na dc groote omwen
teling, toen het graafschap Buren aan hi?t
Ox-anjehüis werd onttrokken en bij Gelder
land werd ingelijfd, was het ook met de
heerlijkheid van het kaste?! gedaan. Het
Rijk verkocht het in 1S05 voor afbraak aan
de stad en zoo werd het van 1806 tot 1815 ge
sloopt, de grachten werdén gedempt en van
de afbraak van het kasteel werden vele boer
derijen in don omtrek opgebouwd. Op de
plaats waar het trotsche bouwwerk gestaan
had, bleven echter nog vele brokstukken
verspreid liggen kapiteelen, zuilschachten,
stukken lijstwerk en dergelijke die men
in 1899 lie aft verzameld en ter plaatse van
den voormaligen hoofdingang heeft opeenge
stapeld tot een soort gedenkteeken, waar
door althans nog iets is overgebleven, dat
]wenen historische bouwwerk
•rt.
E. D. J TV
RH Jr.
