BMTENLAND.
DONDERDAG 29 JANUARI 1931
EERSTE BLAD PAG. 2
DE VAKVEREEN1GINGSWET IN
HET LAGERHUIS
In het Engelsche Lagerhuis vond gister
het aangekondigde debat .plaats over de vak
vereenigingswet in tweede lezing.
Churchill verdedigde in een uitvoerige
rede het voorstel der conservatieven tot ver
werping van het ontwerp: ,vHct binnen
halen van de vakverenigingen in den po-
liticken strijd, zeide hij, is een der meest
merkwaardige ontwikkelingen van 't sociale
en politieke leven van onzen tijd.
T>e algemecne staking in 1926 was een
uitdaging geweest, een openlijk verzet te
ren de grondwet van Engeland; daarom
had de toenmalige conservatieve regeering
de noodige beperkingen der vakvereenigings
rechten overwogen.
Van bet oogenblik, dat de vakvereenigin
gen een actief wapen van den partijstrijd
werden, was de toestand ondraaglijk gewor
den.
Het feit ook, dat conservatieve of libe
rale arbeiders gedwongen worden, bij te
drogen in de onkosten van verkiezingscan-
didaton, tegen wie zij willen stemmen, is
een beleediging van de arbeiders en vol
komen in strijd met de algemeene opvat
ting van gelijke burgerrechten".
Churchill verzocht het Huis de regee
ring een lesje te geven en reeds een twee
de lezing te weigeren.
De procureur-generaal zeide, dat het1 hoofd
doel slechts was om den werkman niet het
wapen te ontnemen, dat hij in den econo-
mischen strijd niet ontberen kan, maar dat
een algemeene staking met1 revolutionaire
of politieke oogmerken even goed onwettig
zou blijven onder deze wet.
Burgin (lib.) zeide, dat de liberalen ver
trouwen, dat er bij de artikelsgewijze behan
deling gelegenheid zou zijn om door het In
dienen van amendementen de noodzakelijke
waarborgen in de wet te brengen. Eerst als
de regeering daarvmr niet te vinden zou
zijn, kan de .oppositie haar dwingen.
Het slot is geweest, dat de motie voor dn
tweede lezing met 277 tegen 250
aangenomen.
GENERAAL BERTHELOT t
De Fransche generaal Berthelot is over
leden.
Generaal Hcnri Berthelot werd in 1861 te
Tours geboren. In 1913 was hij onderchef
van den generalen staf.
Bij het uitbreken van den wereldoorlog
werd hij bevorderd tot brigade-commandant
en kort daarna maakte hij deel uit van den
generalen staf van Joffre.
In November 1914 voorde hij het bevel in j
WIE HEEFT GELIJK?
(Ds. A.) R(olloos) van Zwijndrecht kan
in KONINGSKINDEREN „eigenlijk nergens
iets vinden dat aan dien mooien titel be-
antwoórdt"
Daarentegen schrijft (Ds. J. W.) E(sselink)
in het Doornsch Kerkblad: „de hoofdperso
nen worden ons meesterlijk geteekend al«
echte Koningskinderen". Terwijl de Vrije
Westfries zijn oordeel aldus samenvat:
„Heel dit boek is er een getuigenis van
dat deze kinderen in verstand en boosheid
De nieuwe Minister-president van Frankrijk,
heer LAVAL (in 't midden) geeft aan
journalisten eeniqe inlichtingen.
functionarissen van den Franschen Genera
len Staf om allerlei militaire vraagstukken te
bespreken. In Zuid-Slavië zijn bij elk leger
corps Fransche officieren gedetacheerd. Fran-
j sche militaire missies zijn verder te vinden in
Tsjechoslowakye en Polen en Generaal Cou-
raud zal zich eerlang naar Roemenië begeiven
om daar het leger te reorganiseeren.
Voorts wordt de oprichting van wapenfa- F 71 an behe T het
brieken in Zuid-Slavië voorbereid. I frbeiisbnreati ,5 te Genëve voor run 51ste rit-
De ontwerp-eonventie van de Voorbereiden- fcyeergekonv
de Ontwapeningscommissie, aldus besluit
Gayda, kan echter niet den vrede en
legercorps aan de verdediging van Verdun.
In September 1916 word hij benoemd tot
chef van de Fransche militaire delegatie in
Roemenië Van Juli tot October 1918 ver
dedigde hij als commandant van het vijlde
leger Reims in den tweeden slag aan de
Marne en in November 1918 werd hij be
noemd tot bevelhebber over het Donau-
EEN REFERENDUM OVER EET
AMERIKAANSCHE DRANKVERBOD?
Te Washington werd voorspeld, dat bin
nenkort zal worden overgegaan tot het ver
krijgen van samenwerking tusschen de natte
cn droge republikeinsche Congresleden, ten
einde tot het uitschrijven van een referen
dum over het drankverbod te komen, dat
reeds door leden der commissie-Wickershnm
is bepleit In kringen der Congresleden
meent men echter, dat er in deze zitting geen
kans meer bestaat op een stemming over
een referendum en dat een krachtiger optre
den der netten pas verwacht kan worden i
het nieuwe Congres.
INTERNATIONAAL ARBEIDSBUREAU.
De raad van beheer vergadert
ligheid waarborgen.
BELGIE'S DEFENSIE
De credieten voor de fortificaties
„ERFüLLUNGSPOLrmr*.
'?r
Verklaring van het Rathenau-
genootschap.
Het Walter Rathenau-gonootschap publi
ceert een verklaring, waarin o.a. gezegd
wordt:
Het is gewoonte geworden, om de buiten-
landsche politiek, die door minister Walter
Rathenau werd ingesteld en sindsdien wordt
voortgezet, aan te duiden met den naam
van „Erfüllungspolitik".
Door de tegenstanders van deze politiek
wordt aan dit woord echter een verkeerde
bcteckenis gegeven, alsof het doel en stre
ven van deze politiek is, de herstelbetalin
gen te doen, zonder ook maar in het minst
rekening te houden met de gevolgen, die
hieruit voor Duitschland kunnen voort
vloeien.
Het Walter Rathenaugenootschap protes
teert tegen een dergelijke opvatting. Geen
In de Belgische Kamer-commissies 0— w
de verdediging cn de financien is het debat j zedelijke plicht maar de harde noodzaak,
oortgezet over de supplementaire credieten ,-~
de fortificaties.
Minister de Broqueville verklaarde, dat
de luchtverdediging 700 millioen zou kos
ten. De voor de vestingwerken voorziene
uitgaven weren 500 mLMioen. Indien de
credieten thans werden goedgekeurd, zou
den de werken in 1935 voltooid kunnen zijn.
De minister noemde het dwaasheid om
van Antwerpen een nationaal reduit te
maken.
De forten van Luik. zeide bij. zouden als
basis dienen voor een manoeuvre, waardoor
het leeer in staat zou zijn, voorwaarts te
rukken naar de gren6 in geval van een aan
val op Belgie.
De forten van Luik zouden bovendien
Bolgië en Frankrijk in de gelegenheid stel
len. het offensief naar den Rijn over te
brengen.
Voor het gebied van Luik zijn acht forten
voorzien, vo^r Naimen zeven en zestien voor
de Ilin van Antwerpen naar zee.
Het totaal dar uitgeven thans voor de for
tificaties is 57 mi-Mioen. De koeten der be
wapening der forten zijn vervat in de ge
vraagde 600 millioen.
In antwoord op een vraag verklaarde De
Broque-vi^e nog. dat geen enkele militaire
sooorweglijn aangelegd, om het Frnn-
oche leger in 6tant te stellen, zijn troepen
naar de Belgische grens te brengen.
ZALESKI OVER GENEVE
Ontspanning.
het feit, n.L dat Duitschland den oorlog
beeft verloren, dwingt het om de ooriogs-
schulden te betalen.
Door de opgenomen verplichtingen nauw
keurig na te komen, moet deze „Erfullungs
politik" tijd winnen, om daardoor het duide
lijk bewijs te leveren, dat het voor Duitsch
land onmogelijk is, de opgelegde lasten te
dragen.
Deze politiek heeft reeds herhaalde ma
len succes gehad o.a. werd het Rijnland ont
ruimd, de buitenlandsche organen voor fi-
nancieele controle werden opgeheven en
ook de oorlogsschulden zelf werden aanmer
kelijk verminderd. Van vijf milliard werden
zij resp. tot twee cn een half milliard en
volgens het Young-plan tot 1.8 milliard
rijksmark verminderd.
DE STRIJD TEGEN DE
COMMUNISTEN.
Volgens bericht van het Indo Pacific
agentschap heeft de Chineesche opperbevel
hebber verscheiden divisie-commandanten
teruggeroepen, wijl zij ondoortastend zijn
geweest in den strijd tegen de communisten.
Thans is order gegeven tot algemeen of
fensief tegen de roode troepen.
DE INCIDENTEN TE DIXMUIDEN
Behandeling voor de rechtbank te Venrne.
Weerbericht.
regeerineen d°r voV'enbonds-ti-
nit 6 vertegenwoordigers der werkge
ver en zes der arbriders.
De thans begonnen zitting heeft In hoofd
zaak ten do°l de voorbcre'dm? der interna-
En de besprekingen te Genève. tioale arbeidsconterentie. di* het voWnd jam
te krirrren van de Epische djlesatie, wel- De Iastste .rMd.-OT,-
ka aan de" besprekinfron te Genève heeft deel- 'erentie werd in den romer van 1930 rehou
genomen, is men de meening toegedaan, dat de"- De Poolsche Minister van Buitenlandsche incidenten die zich ver 1 eden w>mer te Lh x -
men erin geslaagd is de Duitsche delegatie te Het vraagstuk der verzekering te-en de Zaken Zaleski die na een verblijf van twee muiden hebben voorgedaan tijdens de leer-
overtuigen van de ondoelmatigheid de kwestie werkloosheid werd van do agenda voor de dagen te Parijs naar Warschau is vertrokken, bedevaart.
van herziening van het Young-plan in den volgende conferentie -eschr-nt, waarvoor de beeft aan den vertegenwoordiger van een Pa- I Men zal zich hierinneren, döt tactloos ore
r»n twhtmvTncTFT t tmo wam looP van dit 3°** ter sprake te brengen. Of meeste vertegenwoordi-ers der regeeringen enrijsch blad een verklaring afgelegd over zijn treden ran gendarmen, cn de uitdagen
DE INVRIJHEIDSTELLING VAN GANDHL I or,derwerp van bespreking is geweest der we rifvers stemden. lüeneefsche indrukken. Zaleski zeide zeer vol- vliegraid van Belgische officieren ^ven d
tusschen Henderson en Ourtius is niet zeker,1 Bii de behandeling kwam het tot een uit- daan te zyn over de wending, welke het Vlamingen, aanleiding tot deze
doch vast staat, dat door de verdere leden voeri- debet tusschen de vertegenwoordigers Duitsch-Poolsch conflict genomen heeft yan zijn geweest
van de Engelsche cn Duitsche delegaties de der Fransche werkgevers en arbeiders. een bepaald succes van een der beide partyen De vliegers waren ooki ter
De vorsten en de andere Indische afgevaar met de herzieningskweste verband houdende De raad zelf zal Intu«rohen bet rannort d-r !ton zelfs ^en sPrake Het conflict is aan ding opgeroepen, doch hun Mak werd een
digden die aan de ronde tafelconferentie vraagstukken op n'et-officieele wyze bespro- biizondïïe remmis Jeter be^deering vS het den V. B.-Rand voorgelegd en er is een com- week uitgesteld en zoo vroeg men thans
hebben deelgenomen, hebben aan den onder- ken zyn. De Engelsrhen hebben er in dit vraagstuk der werkloosheid ier kennis
koning draadloos van het stoomschip dat i verbend op gewezen, dat de beteeKenis van de
hem terugbrengt geseind, dat zij „de van I ontwapeningsconferentie en de mogelijke te-
Het dunne ptJltJe geeft den vorlgen stand aaa
Hoogste stand te Vardö 769.4.
Laagste stand te MaÜnhead 746.5.
Stand vanmorgen halftwaalf 750.4.
WEER VERWACHTING
(Medeged door het Kon Ned Meteorologisch
Instituut te De Rilt)
Aanvankelijk zwakke veranderlijke wind,
later uit Oostelijke richtingen, nevelig tot
betrokken of zwaar bewolkt, weinig of geen
neerslag, iets kouder.
STORM W A ARSCHUWINGSDIENST
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 4.2 C.
80 JANUARI
Zonsopgang 7.47 u.; Zonsondergang 4.41
Van 's avonds 5.10 u. tot 's morgens 7.16 1
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
staatsmansbeleid getuigende beslissing om rugwerking op de houding van de Amerikaan-
Gancfhi en de andere leiders van de Congres sche geldmarkt en de openbare meen'np van
partij in vrijheid te stellen", oprecht waar- dien aard is, dat men eerst de bij
deeren en hopen dat de nationalisten thans komst rn het
het plan dat de ronde-tafelconferentie heeft
opgesteld, in denzelfden geest, waarin het is te
CURTIUS' ROTTDTNG TE GENEVE
GOEDGEKEURD.
In de onder voorzitterschap van den Rijks-
Ont- kanselier Behouden Kabinetszitting heeft de
Rijksminister van Buiten'andsche Zaken Dr.
ontworpen, zullen overwegen.
Een Italiaansehe persstem over de
ontwapening
ïh de „Giornale d'Italia" geeft Gayda een
c h t e n, voor en aleer verdere stappen Curtins verriasr uitgebracht
premis tot stnnd gekomen, waarbij arbitrage alleen rekenschap aan d-e slachtoffers, nl.
een zeer natuurlijk iets was. Hergeen bereikt enkele Vlamingen, die gedurende den ter-
is, heeft een ontspanning teweeggebracht in genden vliegtocht in ODStand waren
de Duitech-Poolsche betrekkingen. Hierover men tegen de politie en verder enkele Bei-
verheugde Zaleski zich ter. zeerste. gische vlaggen hebben^vernjeld. De
HEVIGE AARDBEVING IN ALBANIË
j kunnen worden ondernomen. De voornaamste
'taak van de Ontwapenngsconferentie bestaat
hierin het Amerikaansche publiek weer ver
trouwen te geven in de economisohe en poli
tieke verhoudingen in Europa.
ACHMED ZOGOE TE WEENEN
Koning Achmet Zogoe van Albanië Is
te Weenen voor een verblijf van eenige
dagen aangekomen. Het heet, dat de vorsf
(der beschuldigden hebben deze feiten ont-
Ikend
De verdediging, die erop wees, det de
wrlnrm iiCTTic ecu .rc.igo Yeerbedevaarten anders aitiid zonder inci-
Ac, f- itakhMui. Wï 1>€vinB' p'nats ^had Te Koriza is de ortho- ren verloopcn. protesteerde tegen
de te Genère pteatsvehad hebbende by- doxe kerk in?est<>rt, terwyl vele huizen ver- p J feit da.t men de zaak der vliegers afge-
inkomsten van dc Eurooeesche Studiecoon- ml.e.lx- 1 Ine
DelfzHI 701 1949 Hellevoetsl.
Terschelling 4.21 17.'8 Willemstad
Hariingen 60' 17.47 Hrouwer.-h
Helder le 016 8 38 Zlenkzee
Idem 2e 12 '2Wemeldlngt 112;.
IJ muiden D40-.- Vlisslngen 9 5 2237
H v Holland '0A5 23.37 Terneuzen 10. I 23It
Rotterdam 0 -1 12 39 Hansweerl 106 23 42
II 28
12.23
10 411 23 25
1.01 2350
Lichamelijke Oefening.
nder gonetigrc
Het werd
woest werden. Twee vliegtuigen zijn uit Tirana 3Cheiden heeft van die der Vlamingen
i vertrokken om den - - •- ->
de aardbeving
INBRAAK IN DE SING SING
r, o -v V",ke"bOT'lsrM<*; „rn ern ,.n u
D. tejkskimseUW conriateerds, dat de door rerkennea. Alle teWriiadie en telefoni-
de pmfKhe deleE»tie aanKertomen houdmk en „he „rbindi„nen rijn verbroken. Tot das-
er nier dooden.
ring van bet Rykskabjnet kunnen wegdragen,',
Erfining bracht den Rijksminister van Buiten
landsche ZaJcen dank voor de behartiging van
Duitschlands belangen te Genève.
Fransche militaire stelsel (Franlcryk, Zuid-1
slavië Tsjechoslowakj'e, Roemenië en Polen) I
in vredestijd tezamen 127 divisies onder de J
wapenen kmuien brenren. Dat wdl teffren: De Sin? Slbt-ire'.anTrenis aan de Hudson ten
1165 infantene-batalions, 666 cavallerie-esca- Noorden van New-York, is in opschudding,
drens en meer dan 2000 batterijen, behalve nog tengevolge van de ontdekking, dat in de
vhegertroepen, pioniers-afdeelin*?n, pantser- brandkast van de gouverneur der gevongenis 1
auto s en specialisteneompagiuecn. Het opper- ;s ingebroken, waarschijnlijk door een der ge- j
LAWINE-ONGELUKKEN.
Aan de Italiannsch-Fransche grens, In het
Dora Riparia-dal zijn drie Italiaansehe offi
cieren, twee onderofficieren en zestien sol- vangends te" ontsnappen. Het behulp van de
daten door lawines bedolven. j militie werd de orde weer hersteld.
k, 15 m opscnuaamv,k Van d? verongelukten rijn drie lgken ge-1
ontdekking, dat in de i bergen door een hulpcolonne.
4. -HE KONINGIN VAN SPANJE Pe Amerilaanatk,
prohibitie-agenent heb-
bevel over de vereenigde legers der Kleine vangenen, die, na zich van 250 dollar te heb- 1 De Koningin van Spanje werd heden te ben beslag gelegd op een clandestiene distil-
DE JUWEELEN DER ROMANOFFS.
Naar een Reuter-telegram uit New-York
meldt, hebben de vertegenwoordigers van de
grootvorstinnen Xenia en Olga Romanoff, zus-
vallen met het doet nit de gwünmnis te ont- ter, van den vermoorden Tsaar van Rusland,
snappen. Er ontstond een verbitterd gevecht, New-Vork stappen gedaan, om een verbod
waarbij negen eevanvenen gewond werden, te verkrijgen van hrt aHaar mtapai vanju-
Aan zeven gevangenen gelukte het, uit de ge-
NIEUW GEVANGENIS-OPROER
In het tuchthuis van den staat New Jersey
hebben 400 gevan<*enen de oppassers aange-
weelen en kunstvoorwerpen, die. naar hun zeg
gen door de bolsiewisten uit het paleis van
den Tsaar gestolen zyn.
CHINA'S ONTWAPENING
Een conferentie te Koeling
Onder voorzitterschap van Tsjang Kai
Entente en Polen ligt in Fransche handen. De ben meester gemaakt, weer onopgemerkt naar Londen verwacht, om een bezoek aan haar leerdery te Kingston. De waarde van den Siek is te Koeling een conferentie gehou-
ehefs van de Generale Staven der Kleine Fin- zyn cel moet zijn teruggekeerd. i moeder te brengen, prinses Beatrice, die dezer buit wordt op meer dan een half millioen dol- den, waarop een ontwapeningsprogram
zente komen volgens Gayda, ieder jaar by een Men heeft in alle cellen een streng onder- dagen haar arm brak en bovendien lijdende is lars geschat. Vier personen werden gearres- j werd geformuleerd dat het afdanken
•nder leiding van Generaal Noliet en andere j zoek ingesteld, echter niets gevonden. Jaan een acuten aanval van bronchitis. jteerd. 1 duizenden Chineesche soldaten beoogt
Italiaansehe rlvlèra grehou
telling en talrijke b
;n met de beste der Itallaj
.ral de am-ixones hielden zich
bijzondar dapper. Zij kregen toch werke-
ïen gemakkelijke hindernissen te over-
i. Hoogten van 1.75 tot 1.95 M. kwamen
rh. die ook ten onzent w-el be-
Ig mooi parcours en
niet gemakkelijk.
lijk geen gemakkelijk'
Hoogten van 1
ilch. i_
maaKte net aen neeren ni-
De springconcoursen werd'
wormen door de Italian
len strijd. Doch ook h
zij hel
rrljw
welke i
120.000 d
Jke ^wedstrijden,
koning, werden
bekendste rui-
i bloeit. Dat kai
i b.v. In 1930
385 972 dollar ve
paard dat het
Amerika was d
308.275 dollar v
vel verdlenei
Van vreemde plaatsen,
voor Neerland van belang
QÏÏATRE BEAS EN WATERLOO
yt
Wanneer men met de auto of per spoor
gaat langs een der twee voornaamste we
gen die respectievelijk Gent cn Brussel
met Charleroi verbinden, komt men aan het
kleine, maar belangrijke kruispunt Manage.
Is men van Gent gekomen, dan heeft men
de zoo schilderachtig aan den Dender ge
legen plaats Grammont, hekend om zijn
Zondag van het groote carnaval, die telkcn-
jare wordt gehouden, reods gezien. Komt
men van Brussel dan is men Braine-le-
Comte voorbijgaan, dat reeds dadelijk her
inneringen wakker roept aan de belangrijke
dagen, die in het voorjaar van 1815 in Bel
gië werden doorleefd. Want op Belgischen
bodem zijn de honderd dagen, deze in dc
geschiedenis zoo merkwaardige en tegelijk
zoo tragische episode, geëindigd en op Bel
gischen bodem is de vluchteling van Elba
veranderd in den banneling van St Helena.
Dicht nabij Manage liggen enkele kleine
plaatsjes, die in onze geschiedenis een be
kenden klank hebben. Niet veel meer dan
4 K.M. verwijderd ligt Soncf, waar twee
malen heftig is gevochten: in 1674, toen de
Prins van Condé over Willem III de over
winning behaalde en in 1791 toen Marceau
met zijn slecht gekleede, slecht gevoede
revolutie-soldaten het van de Oostenrijkers
won. Slechts 10 K.M. verder ligt Nivellcs
en weer ruim 10 K.M. Gemappe. Dit laatste
dorpje hoe onaanzienlijk ook omvat histo-
risehen grond want hier is het zgn. Quatre
Bras, het sctheidingspunt van vier wegen,
waarvan er een naar het Zuiden naar Char
leroi, een in het Noorden naar Brussel, een
in het Westen naar Nivelles. een in het
Oosten naar Namen voert. Gaat men den
weg naar Charleroi verder, dan ziet men
al spoedig enkele gedenkteekenen. beschei
den herinneringen aan het gebeurde op 16
Juni 1815. Hier heeft de bekende Maarschalk
Ney tegen de Engelsehen gevochten ten
einde het groote leger van Napoleon, dat
hem volgde, den doortocht te banen naar
Brussel. Ney heeft overwonnen, niet het
minst dank zij de overmacht, waarover hij
beschikt maar hij liet zich te lang op
houden. De Prin9 van Oranje, de latere
Koning Willem II, die hier bij den eereten
aanval het bevel voerde, wist met de kunde
van een goed strateeg zijne zeer geringe
troepen zoodanig te verspreiden, dat zij den
'•naren Franschen tegenstander den in
druk moesten geven van pen groot leger. Hij
is er daardjor in geslaagd om Ney een
langen dag ja zelfs een paar dagen op tr
houden, en hier gold dat winst van tijd
groote winst was. Er is heftig gestreden
hij Quatre Bras, zeker niet minder heftig
dan een paar dagen later bij Waterloo. Een
eigenlijke beslissing is er niet verkregen, al
bleven de Franschen meester van het slag
veld. Maar door het oponthoud, dat men Ney
bezorgde, faalde Napoleon's plan, al had
het khns van slagen behouden, indien
Grouchy zich niet na de overwinning bij
Ligny had laten vcrechalken.
De weg. die van Quatre Bras naar Brus
sel voert, is een rechte, aan beide zijden met
boomen beplante steenweg, gelijY wij er
zoovelen kennen in België. De afstand van
Quatre Bras naar Waterloo is, zoowel per
auto als per trein gering. Maar de afstand
to voet is groot, en men denke niet gering
over de troepenbewegingen die zich daar
op dit gansch vlakke terrein ontwikkelden.
De slag van Waterloo had ook anders kun
nen heeten ware het niet dat Wellington,
de Eneplsche opperbevelhebber, daar zijn
hoofdkwartier had geplaatst en zoodoende
van daaruit het overwinningsbulletin de
wereld inzond. Want eigenlijk had Water
loo met den slag. waaraan het zijn naam
gegeven heeft, weinig of niets te maken,
en werd het centrum van den strijd ge
vormd door de hoeve van La belle Alliance,
die nog, zij het in heel wat anderen vorm
dan 'ruim 100 jaren geleden, bestaat.
Ter plaatse, waar de Prins van Oranje
gewond neerviel, is in 1823 door het Neder-
'andsche Gouvernement de zgn. Leeuw van
Waterloo geplaatst Met alle waardeering
voor de «roede bedoeling is het een uiterst
leelijke leeuw, maar deze staat op een drie
hoek ter hoogte van 45 M., die een straal
van 160 M. heeft. De leeuw, werk van Van
Geel, kiikt, althans heet te kijken naar
Frankrijk dat toen voor Pruisen, Belgen,
Engelschen en Hollanders de gemeenschap
pelijke vijand vormde. De Fransche sol
daten, die in 1832 oprukten om Antwerpen
te belegeren hebben den leeuw een weinig
beschadigd. Wie echter de 228 treden, die
naar boven voeren, bestijgt, doet dit veel
meer teneinde het uitzicht te genieten dan
om den leeuw te bewonderen. Wie denkt
het slagveld van Waterloo voor zich te zien
gelijk het was op 18 Juni 1915, vergist zich.
Zeker, het terrein is bouwland, gelijk het
toen was, maar er is in de terreingesteld-
heid een vrij groote verandering gekomen.
In het bijzonder is het fameuse ravijn,
waarin een deel van de geweldige charge
der Fransche kurassiers eindigde, ver
dwenen. althans opgehoogd, mede ten ge-
volgo van het feit, dat aarde aan den grond
moest worden onttrokken om den heuvel
voor den leetAv te maken.
Aan den voet van den leeuw bevindt zich
sedert 1912, dank zij de zorgen van een
comité dat zich daarvoor vormde, het pa
norama, werk van Dumoulin. Dat is inder
daad de moeite waard om te bezichtigen,
omdat men in dit panorama ter plaatse een
De vertvondlng van den Prins 1
-*1- 're.. L
WaterlooNaar de schilderij
indruk krijgt van den slag, gelijk deze ge
durende enkele uren is geleverd. Rondwan
delend ziet men de verschillende deelen
van het slagveld; men ziet ook verschillen
de belangrijke episoden uit den slag. Aan
den eenen kant de Hertog van Wellington
in zijn bekende roode uniform; aan den
anderen kamt Napoleon getooid met de grijze
jas, gezeten op een wit paard, beiden slechts
op zoodanigen afstand van elkander ge
plaatst, dat zij, voorzien van goede verre
kijkers, elkander hadden kunnen gadeslaan
had de rook dit niet verhinderd. De gewel
dige charge der Fransche kurassiers wordt
in dit panorama in beeld gebracht; de hel-
j denmoed van Ney wordt er getoond, even
als de verlossen'de aankomst der Pruisen.
Maar boven alles vertelt dit slagveld den
bezoeker, voor zooverre dat nog noodig is,
opnieuw, dat oorlog ontzettende ellende om
zich heen verspreidt; dat oorlog in de prak
tijk betcekent gewettigde misdaad; dat oor
log voert tot excessen, die men tevoren niet
berekenen, niet begrijpen kan. Schoon men
het zoker niet heeft beproefd, heeft men de
oorlogsellende hier niet minder dan de
oorlogsromantiek in beeld gebracht! Nabij
het panorama is een klein museum onder-
ge-braoht in het hotel van dien naam; daar
zijn voorwerpen te zien, die op het slagveld
zijn gevonden of heeten te zijn gevonden,
en daar zijn ook verschillende plannen, die
op den slag en zijn onderdeden betrekking
hebben. En hoezeer de oorlcg ook van ka
rakter en van aanzien is veranderd, nog
steeds valt er voor de strategen op dit oor
logsterrein te loeren.
Als men van Brussel komt, gaat men ge
deeltelijk door, gedeeltelijk langs den zoom
van het Bois de la Cambre. Korten tijd
daarna bereikt men den zoom van het bosch
van Soignies, al dadelijk reeds een bekende
Klank voor allen, die het verhaal van den
slag van Waterloo hebben gelezen. Men
Komt langs de boerderijen van de Petite en
de Grande Espinette en men bereikt al
spoedig het kleine dorpje Waterloo. In het
midden verheft zich die kerk, waaromheen
liet kerkhof, dat tal van graven van in den
slag gevallen Engelsche officieren bevat
Recht daartegenover is het huis waar Wel
lington den naoht van 17 op 18 Juni door
bracht, nadat hij den avond tevoren nog te
Brussel aanwezig was geweest op het be
kende bal, dat de Hertogin van Richmond
gaf. Na Waterloo volgt het dorp Mont-St-
Jean; er is maar één hotel, het hotel des
Colonnes, dat in 1861 Victor Hugo heeft
geherbergd, die hier een hoofdstuk van zijn
Misérahles schreef. Hier is men reeds op het
eigenlijke slagveld, en hier herinneren twee
monumenten aan het historisch gebeuren.
Het eene is ter eere van den Engelschen
overste Gordon, aide de camp van Welling
ton; het andere is gewijd aan de Belgen,
I die In den slag van Waterloo het leven lieten
j De weg van Brussel gaat recht door naar
I Cemappe. Men komt eerst langs een kleine
I groep huizen, waarvan een 'n museum
bevat met herinneringen aan den hollen weg,
die voor de Fransche cavallerie-charge ver-
1 nietigend was. Men komt dan aan de boer-
dvsrij van de Haie Salnte. die in het een
1 trum der Engelsche strijdkrachten was
j gelegen. Hier stond de beroemde boom,
waaronder Wellington zich ophield tijdens
j het verloop van den slag. Ten Oosten ervan
ziin de boerderijen van Pappelotte en La
Haie, en een weinig daarvan verwijderd
hut kasteel van Frichemont, waarachter de
Pruisen van Bülow en Blücher aankwamen.
Zuidwaarts gaande komt men aan de her
berg der Belle Alliance, waar men nog
altijd kan worden toegelaten tot de kamer,
die achtereenvolgens door Napoleon, door
Blücher en door Wellington werd' ingenomen
Voor deze boerderij, destijds van grooten
omvang, was Napoleon's garde opgesteld.
Vandaar dan ook, dat slechts weinig van
hier verwijderd het groote Fransche monu
ment wordt aangetroffen; het Ls op 18 Juni
1905 ingewijd, en staat op korten afstand van
dat, hetgeen ter eere van Victor Hugo werd
opgericht. Dicht daartiij weer is het monu
ment. aan de Pruisen gewijd.
Gaat men den weg naar Gemappe verder,
dan komt men aan de plek. waar het huis
moet hebben gestaan, dat de Keizer be
woonde den nacht voor den slag. Slaat men
t«r rechterzijde van het Fransche monument
het land in, dan komt men aan de boerderij
van Hougumont Hier is heftig gevochten
heftiger dan waar ook op het gansche slag
veld. De bocrcterij was een oud kasteel, en
in den hof vindt men nog dc oude kapel
van de zestiende eeuw met een houten beeld
van SL Anna- Men ziet in de deuren nog
die sporen van kogels, en de put in het mid
den van den hof heeft, naar men zegt,
althans 300 lijken van omgekomen soldaten
zien verdwijnen. Het omliggende park, ook
l wel het kerkhof der Engelschen genoemd,
bevat graven van Engelseh« officieren; in
1913 is daar een monument ter eere van de
I gevallen Fransche soldaten opgericht, Tel-
i kenmale hebben die wederzijdsche partijen
op deze hoeve storm gcloopen en haar ver
overd of verloren; geen wonder, want
I temidden van dit vlakke land behccrschte
I haar bezit een niet gering deel der situatfo.
Men behoeft geen blind aanhanger van
I de histoire de bataille te zijn en kan toch
j erkennen, dat sommige veldslagen, ja enkele
I onderdeelen dier veldslagen een bcslissendcn
I invloed op de wereldgeschiedenis hebben
gehad. Wat zou er gebeurd zijn. indien het
j Napoleon gelukt ware bij Waterloo te zege
vieren, d.w.z. naar Brussel en naar het
Noorden door to breken, zijn geconcen
treerde vijan-'en in de grootste verlegenheid
te brengen. Zeker, hij zou de macht van
1812 niet gemakkelijk hebben terug gekre
gen. Maar het Fransche volk, vatbaar voor
glorie, zou na zijn overwinning sterker dan
tevoren achter hem hebben gestaan, en hem
geen medewerking hebben onthouden. En
het heeft niet zoo heel veel gescheeld of
aldus zou zijn geschied. By Flvjurus en
Ligny versloeg Napoleon de Pruisen; hij kon
zich zelf niet met de vervolging belasten,
omdat hij haast had zich tegen de Engel
schen te koeren; hij liet dit t-.ak bij Grou
chy in onervaren handen achter. Eerst tegen
den middlag kon, tengevolge van het door-
weckte terrein, dc slag bij Waterloo een
aanvang nomen. Het begin voorspelde een
overwinning, want de boerderij van La Hai'j
Sainte, die het plateau van Mont-St.-Jean
beheerschte, werd genomen. Ney stelde zich
aan het hoofd van de cavalerie en de ku-
rassiere deden wondïren. Was Napoleon de
charges reeds toen door de infanterie, die hij
in reserve hield, te hulp gekomen, wellicht
had hij reeds in het middaguur kunnen
doorbreken. Maar de Pruisen kwamen ten
tooneele, terwijl Napoleon de Franschen
onder Grouchy verwachtte. Men stelt het wel
eens voor alsof met de komst der Pruisen
de slag beslist was. Wel verre vandaar, want
N'ey deed ten tweede male wonderen; hij
heroverde het plateau van Mont SL-Jean,
door Wellington als van groot belang be
schouwd. De Fransche ruiterij reed zonder
aarzelen op de Engelsche bataïion3 in. door
brak hun rijen, veroverde de kanonnen, en
naderde zoo dicht het punt waar de opper
bevelhebber zioh bevond, waar reeds een
paniekstemming begon te heerschen. We
vroeg Ney om infanterie, maar Napoleon
kon ze niet meer geven, want hij had ze
niet Alles werd toen op en laatsten aar
gezet; de bataljons van de garde werden
tegen het Engelsche centrum aangevoerd.
Op dat oogenblik eindelijk verscheen Blücher
ten tooneele. Wat intusschen n.iet verhin
derde. dat vier bataljons van de garde zich
opmaakten om het Engelsche front te door
dringen. De aanval stuitte >d de Engelsche
reserves, die overal in het hooi verscholen
lagen, en den overgebleven bafalions restte
I tegenover de.overmacht van Blücher niet
anders dan sterven. Of Generaal Camhronna
dan wel een ander het zg.n. historisch
woord gesproken heeft: „La garde mc*irt
et se ne rend pas", doet niets ter zake. De
I garde heeft <>r stand gehouden tot op het
laatst, en het is zeker niet haar schuld, dat
Waterloo ontaardde in een wilde vlucht, die
Napoleon in den stroom der vluchtelingen
voorde tot ver over de Fransche grens.
Het zijn wel historische oogenblikken. die
daar zijn doorleefd, en het ziin wel histo
rische plokken, die men in België eigenlijk
op elk oogenblik bezoekt Het is twee h drie
eeuwen achtereen het slagveld van Europa
geweest, en wellicht ware het dit b:j het
einde van den grooten oorlog -nnieuw ge
worden. indien niet de terugtocht van het
Duitsche leger zoo plotseling, zoo scbHiik
ware geweest, dat van standhouden, waar
ook, geen sprake wasl
