MAANDAG 19 JANUARI 1931
EERSTE BLAD
PAG. 2
DE
EUROPEESCHE
COMMISSIE
Geheime zitting over de toelating van
Sovjet-Rusland en Turkije.
Uit Genève werd ons Zaterdag gemeld:
Aangezien de Eurapeesche Commissie ook
in de geheime zitting van des middags niet
tot overeenstemming kon komen betreffen
de de kwestie van toelating van Sovjet-Rus
land en Turkije tot de werkzaamheden, werd
na zeer langdurige besprekingen een sub
commissie van zes leden ingesteld, waarin
o.a. Briand, Curtius. Henderson, Titulesen
en Grandi zullen sitting nemen. Zij zullen
Ln een der volgende zittingen een voorstel
indienen. Henderson heeft verklaard, dar
het zijn wensch is, dat onder a'le uns'an-
digheden overeens'emming wor tl verkregen
Grandi voerde oen pleidooi voor de Toe
lating van R't*l:iru en Turkije.
De Duitsche minister van bui'enlandsrbe
aaken Dr. Curtius verklaarde, dat hij zich
♦onvolle aansluit hij de toelichting ven
Grandi. Men moet geheel Europa in de werk
zaamheden der Europeesche Commissie be-
trekken wanneer men werkelijk hel pro
bleem van de Europeesche Economische
crisis wil oplossen. Rusland heeft zich reeds
bereid verklaard om aan de economische
conferenties van den Volkenbond deel te
nemen, evenals het bereid was mee te doen
aan de conferentie van Genua. Ook 'en
aanzien van het ontiwapeningsvraagEtnk
heofi Rusland eich bereid getoond om als
gelijk gerechtigde samen te werken voor
het behoud van den vrede. Het is niet vot
doende, de deur van het huis open te laten
9*aan men moet direct een uitnoodigina
rich*>en aen Rusland en Turkije en in dien
zin deed Dr. Curtius, tesainen niet Grandi,
een voorstel.
De Noorsche minister van bultenlandscho
zaken Mohwinkel wees erop dat Noorwe
gen weliswaar poedo hetrekklngan met
Sovjet Rusland onderhield, doch dat hot
voors'cl zoo verrassend was gekomen, dat
hij de behoefte voelde eerst na te gaan,
wat de uitwerking ervan zou kunnen ziin.
De vertegenwoordiger van Roemenië. Ti-
«ulescu. verklaarde dat de 27 Euronee«chc
mogendheden or> uitnoodiging van de Vol
kenbondsvergadering tot de Eurooeesche
Commissie waren toegetreden en daarom
niet het recht hadden hunnerzijds and°re
staten uit te noodkaen. Men kon hoogstens
beraadslagen over het toelaten, niet over
het officieel ui'noodigen van anderen.
Briand verklaarde zich als Fransch Mi
nister van Buitenlandsche Zaken tegen de
toelating van Sovjet-Rusland en Turkije,
aangezien de Commissie naar zijn meening
het recht mist eigenmachtig een verande
ring aan te brengen in het aan den Vol
kenbond pegoven karakter.
De Enrwlsche Minister van Buitenland
sche Zaken Henderson ondersteunde het
Duifsch-Italiaansche voorstel, doch stelde
bovendien voor, dat indien Sovjet-Rusland
en Turkije uitgenodigd werden ook eigen
lijk de overige niet-leden van den Volkon-
hond uitpenoodigd dienden te worden.
Dr. Curtius handhaafde zijn voorstel en
wees erop. dat het voorstel van den presi
dent der Douaneconferentie C.olijn (Neder
land! de noodzakelijkheid behelst van on
verwijlde onderhandelingen over de proote
Europeesche economische vraags'ukken.
welke besprekingen gevoerd dienen te wor
den door allo Europeesche mogendheden.
De Scandinavische gedelegeerden betracht
ten evenwel tegenover hot voorstel de noo-
dige terughoudendheid.
Aangezien echter geen meerderheid voor
het voorstel te vinden bleek, werd besloten
in een andere geheime zitting de debatten
voor te zetten.
Zaterdagmiddag heeft in de Europeesche
Commissie de gedachtenwisseling plaats ge
had over het rapport van Colijn. De debatten
werden geopend met een groot© rede van
Henderson, die namens de Engelsche regee
ring den grootst mogelijken steun toezegde
aan de verwezenlijking der in het rapport-
Coliin aan de hand gedane adviezen. Hen
derson zcide, dat het thans eindelijk tijd
wordt om de ln 1927 door 39 regeeringen
aanvaarde verplichtingen Inzake verlaging
van de douanetarieven, na te komen. Dit is
op het oogonblik in het belang van iedere i
regeering. Voortzetting van de tcgenwoor-1
dipe tarievenpolitiek moet onherroepelijk lei
den tot een algemeenen Europeoschen trie-
venoorlog.
Henderson verzocht den regeerineen drin
gend de kwestie van de tarieven nogmaals
diepgaand te hestudeeren in hot licht van
het rapport-Colljn. Het vraagstuk der Europee
sche samenwerking moet nu op zoo breed
mogelijken grondslag onder oogen worden
gezien.
De Joegoslavische minister van buiten
landsche zaken, Marinkowitsch, hesprak de
kans op saneerlng van het Europeesche eco
nomische leven, waarbij hij inzonderheid op
den nood van den landbouw weea.
In conferentiekringen ls men geneigd uit
de plaats gehad hebbende bcsprekipen over
de toelating van Rusland en Turkije, de
conclusie te trekken, dat er teekenen zijn,
die wijzen op practische politieke samenwer
king tusschen Dultschland en Italië bin
nen het kader van den Volkenbond hij
de behandeling van groote internationale
vraagstukken. Dit zou volgens sommigen in
de toekomst van groote politieke beteekenis
kunnen zijn.
DE AARDBEVING IN MEXICO
Het doodencljler stijgt
In de Mexicaansche hoofdstad zijn uit
Oaxaca verdere berichten binnengekomen
over de groote aardbeving van 15 dezer en
de lichtere schokken, die daarna hebben
plaats gehad. Volgens deze beriohten zijn
in de stad Zimatlan 51 personen om het le
ven gekomen, terwijl volgens een telegram
van Associated Press in het dorp Quelapo-
va, ongeveer 50 K.M. ton Zuiden van Oaxa
ca gelegen, 30 personen werden gedood. Vol
gens andere bronnen bedraagt het totale
aantal dooden 65, en wel 20 te Miahuatlan,
11 te Oaxaca en 30 te Quelapova.
In het door Huixtepec, ongeveer 30 KM
ten Zuiden van Oaxaca gelegen, is een groo
te oude kerk ingestort, waarin zich velo
menschen bevonden. Er moeten 71 personen
hierbij om het leven zijn gekomen. De
groote torenspits stortte ineen en kwam
neer op een dtrom kerkbezoekers, van wie
er vijftig op slag dood waren evenals de
geestelijke. Twintig anderen overleden la
ter aan hun verwondingen.
Vele dulze.nden werkloos
Na het mislukken der onderhandelingen
in de textielindustrie van Lancashire is de
uitsluiting ingegaan. Er liggen thans 70.003
weefgetouwen stil, terwijl ruim 230.000
werklieden zijn uitgesloten. Er bestaat zoer
weinig kans op nieuwe onderhandelingen.
De minister van Arbeid. Miss Bcndtield,
heeft telegrammen gezonden aan de beide
partijen in het conflict, waarbij zij er can
herinnert, dat de gevolgen van het conflict
aan het geheele land, zoodat zij haar besto
wenschen uitspreekt voor een spoedige op
lossing.
POLITIEKE BOTSINGEN IN
DUITSCHLAND
Vrijdagavond ontstond naf afloop van een
nationaal socialistische vergadering een
ernstige vechtpartij tusschen nazi's, com
munisten en leden van den Relchsbanncr.
De vechtenden maakten gebruik van stoe
len, tafelpooten en bierkannen, terwijl van
af de galerij tafels en 6toelen naar beneden
werden geworpen. Met de gummistok moest
de politie de vechtenden scheiden. Voor
zoover bekend is zijn zeven personen ge
wond, waarvan eenigen zoo ernstig, dat zij
ziekenhuis moe6ten warden opgeno-
DE ELF ITALIAANSCHE VLIEGTUIGEN
VERKOCHT?
Moderne ruilhandel.
Volgens een uit Rio de Janeiro binnenge
komen bericht meldt het aldaar versohij
nende „Journal", dat de Braziliaansche re
geering de elf Italiaonsche watervliegtui
gen heeft aangekocht. Do koop zou dan be
taald worden met 50.000 zakken koffie.
TRAANGAS TEGEN DEMONSTRATIES
Te St Louis werden venscheiden honder
den wcrkloozen, die een z.g. hongeroptocht
wilden houden naar het stadhuis, verspreid
door traangasbommen, welke door de poli
tic werden neergeworpen. Acht mannen en
twee vrouwen werden gearersteerd.
EEN GOUDKLOMP GEVONDEN.
Ter waarde van 66.000 gulden.
Uit Kalgoorlie in West-Australië wordt
gemeld, dat aldaar een reusachtige goud
klomp is gevonden, wegende 78 Engelsch
pond en ter waarde van ongeveer 5500 pond
sterling.
T>it is de grootste goudklomp die ooit ln
den staat West-Australlë is gevonden. Zijn
lengte bedraagt 65 c.M., de breedte 30 C.M.
en de dikte l\'z c.M.
Deze klomp goud weegt iets meer dan
_e helft van de beroemde Welcomeg >ud
klomp, ook een Australische vondst, te Ba
kery Hill.
DE WERKLOOSHEID IN FRANKRIJK.
De Slatin" publiceert een verklaring van
den minister van Arbeid betreffende de
werkloosheid, waaruit blijkt, dat Frankrijk
veel later en Ln minder mate door de werk
loosheid geteisterd wordt dan de andere
landen. Op het oogenblik worden er 175.000
werkloozen ondersteund. De huidige crisis
is van minder betcokenis dan die in 1926 en
'1927.
COMMUNISTISCHE GEVANGENEN
IN HONGERSTAKING.
Zaterdagmiddag zijn de ongeveer 200 com
munisten, die in de verschillende gevange
nissen in Littauen zijn opgesloten, in hon
gerstaking gegaan, nadat hun eisch den po-
litieken gevangenen clementer te behandelen
van do hand was gewezen.
BIJZONDER GEVAL VAN SCHIJNDOOD.
Eenige weken geleden werd alhier een bak
kersgezel vermist Na lang zoeken vond men
hem te bed liggen; de dood was blijkbaar
reeds ingetreden, hetgeen door den offi-
cieelen lijkschouwer werd bevestigd. Eenige
uren later echter verscheen de doodgewaan
de weer in zijn werkplaats. Hij wist zich
van het geheele voorval niets meer te herin
neren. De districtsarts veronderstelt, dat de
jongeman tijdelijk door doodskramp bcvan
gen is geweest.
DE TOESTAND IN SPANJE.
Verklaring van Berenguer.
IBerenguer heeft het gerucht, volgens het
welk hij voornemens zou zijn af te treden,
categorisch tegengesproken. Hij verklaarde,
dat hij de door hem gevolgde politiek met
kracht zou voortzetten.
De Koning van Spanje zal binnenkort een
boodschap aan het volk richten.
HET HERSTEL VAN POINCARE.
Dr. Boidin, de geneesheer van Poincnré,
heeft verklaard, dat deze het steeds beter
maakt. Hij zal evenwel, uit voorzorg, nog ge
durende eenige dagen zijn kamer niceten
houden.
BRÜNING EN CURTIUS NAAR WEENEN
De Oosfenrijksche Vice-Kanselier Dr. Scho-
ber heeft te Genève, tijdens een persoonlijk
bezoek aan Dr. CurÜus, hem en den Duii-
schn Rijkskanselier Dr. Brüning uitgenoo-
digd een bezoek aan Wecnen te brengen,
dat in den loop van Februari zal plaats
hebben.
Zaterdag werd een proefvaart gedaan met
het nieuwe schip van den Nonddeutschen
Lloyd, den .General van Steuben". De tocht
is in ieder opzicht geslaasd. Het schip be
reikte een gemiddelde snelheid van 13 tot
14 mijl mot tegenwind.
TRAMLOCOMOTIEF OMGEWAAID
Door dien hevlgen storm werd tusschen
de stations Garz en Hoppenrade een tram
locomotief uit de rails geworpen. Hierbij
kwam de machinist om het leven.
TIEN DOODEN BIJ EEN BRAND
B\j een brand in een kantoorgebouw te
Galata zijn tien personen cm het leven ge
komen en veertien gewond. In het gebouw
was o.m. een opslagplaats vin films geves
tigd.
HONGERSNOOD IN SJENSI
Gras en boombladeren als voedsel
LONDEN, 19 Januari. Tengevolge van hon
gcr en koude zijn in de Chinoesche pro vin
cie Sjcnsi in den laatsten tijd duizenden
menschen gestorven. Volgens sommige be
richten zouden zelfs geheele landstreken
zijn ontvolkt. In'vele gebieden zouden de
menschen zich voeden met gras en boom
bladeren.
WERKHERVATTING IN ZUID WALES
De conferentie Van vertegenwoordigers
der mijnwerkers van Zuld-Wales heeft
Zaterdag in een bijeenkomst te Cardiff hei
accoord met de werkgevers, ter beëindiging
van de mijnstaking, met 169 tegen 72 stem
tnen aangenomen. Dg arbeid zal Maandag
worden hervat
GROOTE BRAND TE BERLIJN
Zondagavond is in een der groote pak
huizen aan de Siemens Plania-wcrke te
Rerliin-Lichtenberg brand uitgebroken. De
Berlijnsche brandweer rukte met acht wa
gens uit. Na enkele uren van ingespannen
arbeid is de brandweer erin geslaagd den
hrand meester te worden. De explosies, wel
ke tezamen met een gebrek aan water het
hl.usschingswerk bemoeilijkten, werden ver
oorzaakt. door springende flesschen water?
stof. benzine en oliereservoirs.
Bij het hlusschingswerk bekwamen twee
brandweerlieden lichte verwondingen. Het
persbureau der Siemenswerke deelt mede;
dat het voornaamste gedeelte van de Lich
tenberger Werke door het vuur onaangetast
gelaten zijn. zoodat de koolfnhrikcatie geen
onderbreking behoeft te ondergaan.
De mechanische werkplaatsen en sloten
makerij pn eon deel der aanwezige materia
len werd ernstig beschadigd. De oorzaak
van de brand is onbekend.
DE STICHTING VAN HET DUITSCHE
RIJK HERDACHT
Zondag is de stichting van het Duitsche
Riik voor 60 Jaren herdacht
Te Berlijn waren alle openbare en vele
particuliere gebouwen met vlaggen versierd.
De oude en nieuwe kleuren hingen door
heen. Ook Pruisische vlaggen werden ge-
DE RONDE TAFELCONFERENTIE
j LONDEN, 19 Januari. Gedurende het week
end heeft. MacDonald nogmaals getracht
overeenstemming tot stand te brengen tus
schen de aan de Ronde Tafelconferentie deel
nemende Mohamedanen en Hindoo's, wat
hem echter niet is gelukt. MacDonald zal
daarom in zijn heden te houden sluitings-
rede een formule moeten vinden, waarin hij
ter dege rekening zal moeten houden met
de elschen der Mohamedanen. Indien de
ochtendzittingen vlot verloopen. zal de
sluitingsrede hedenmiddag worden uitge
sproken.
DE VOLKENBONDSRAAD
De 62ste zitting geopend.
Hedenmiddag werd door Arthur Hendtenson
de 62ste zitting van den Volkenbondsraad ge
opend; voorafgegaan door een geheime zit
ting, waarin verschillende zaken van in
ternen aard werden afgedaan betreffende
de benoeming van nieuwe ambtenaren en
van promotie van ambtenaren van het se
cretariaat.
Schoolnieuws.
HOOGER ONDERWIJS
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE DELFT
Met ingang van 1 Januari was aan den
heer B. Timmermans, amanuensis by
het laboratorium voor microbiologie aan de
Technische Hoogeschool in verband met het
bereiken van de leeftijdsgrens op zyn ver
zoek eervoi ontslag verleend.
In verband met de Kerstvacantie is in een
bijeenkomst die een intiem karakter droeg,
van den heer Timmermans afscheid genomen
Daartoe waren in genoemd laboratorium
waarin de heer Timmermans sedert 1 Sep
tember 1895 werkzaam was, bijeen: de secre
taris van het college van Curatoren jvr. ir.
IL Strick van Linschoten, de hoogleeraar-
direrteur van het Laboratorium Prof. Dr. Ir.
A. J. Kluyvcr, eenige oud-Leerlingen van
het laboratorium, en verder het geheele per
soneel van het laboratorium.
Allereerst werd het woord gevoerd door den
secretaris van Curatoren, die den heer Tim
mermans namens dit college in zeer waar-
deerende woorden toesprak.
Vervolgens werd gesproken door prof.
KiUyver, die zijn trouwe plichtsbetrachting
en ijver roemde, die hij gedurende de jaren
dat hjj in het laboratorium werkzaam is
geweest, heeft betoond. Spr. herinnerde aan
het feit, dat hem op Koninginnedag 1925 de
eere-medaille in zilver, verbonden aan de
orde van Oranje-Nassau, werd verleend. Het
was spr. een groot genoegen den scheidende
namens het geheele personeel van het labo
ratorium een aandenken te mogen overhandi
gen en den wersch uit te spreken, dat hij
nog lang moge genieten van een welver
diende rust.
Nadat Dr. Ir. A. P Struyk hem onder het
aanbieden van een geschenk namens oud
leerlingen van het laboratorium had toege
sproken, dankte die heer Timmermans de ver
schillende sprekers.
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN
De commissie voor de Indische lezingen
aan de Leidsche Universiteit meldt, dat de
lezingen, die des Woensdagsavonds in het
Academiegebouw gegeven worden, voortaan
ook toegankelijk zullen ziin voor hen, die geen
tegangskaart bezitten, een en ander voor
zoover de ruimte toelaat.
Maandag zullen 16 studonten uit Zuid-
Afrika, onder wie 5 dames, Leiden bezoeken
De6 middags wordt een rondrit door de stad
gemaakt, waarna eon gemeenschappelijke
maaltijd zal volgen, voor de dames in bet
gebouw van de Vereeniging voor Vrouwelijke
Studenten en voor de heeren in de sociëteit
Minerva van het Leidsch Studentencorps.
Kwart over acht zal het gezelschap in de
rector-magn-'ficus, Prof. Dr. N. van Wijk, en
senaatskamer worden ontvangen waar de
Prof. Dr. H. T. Colenhrander hen zullen
toespreken en de heer Santrep namens de af-
deel-'ng Leiden van de Nederlandsch-Zuid
Afrikaansche Vereeniging zal spréken over
de studiemogelijkheden te Leiden, Vervolgens
wordt een bezoek aan de Sterrenwacht ge
bracht.
UNIVERSITEIT TE PRINCETON.
Naar „Onze Toekomst" bericht, zullen dp
bekende Stone-Lectures aan Princeton
Seminary dit jaar gehouden worden Iijv
Dr. W. H. Johnson .^ver „Humanism
and Theism."
THEOL. SCHOOL TE GRAND RAPIDS
„De (Amerikaansche) Wachter' heeft haar
nummer van 7 Januari 1.1. geheel gewijd aan
de Theol. School der Chr. Geref. Kerk (over
eenkomende met de Geref. Kerken in ons land)
in Amerika; deze School ontving nl. een prach
tig nieuw gebouw, dat 29 October 1930 offici
eel in gebruik werd genomen, terwijl op Her
vormingsdag, 31 October, de eerste college's
werden gegeven.
In dit nummer, dat op fijn gesatineerd pa
pier is gedrukt, waardoor de vele foto's schit
terend uitkomen, wordt door woord en beeld
uitvoerig gehandeld over de geschiedenis dei
School, haar interieur enz., terwijl ook is op
genomen een Iyst van alle hoogleeraren die
aan de School werkzaam waren of zijn, met
portret en levensbeschrijving.
Gelijk «ook in ons land by de Kerken der
Scheiding geschiedde, werden aanvankelijk pri
vaatlessen in de theologie gegeven aan huis
van een predikant, en wel Ds. D. J. van der
Werp. in 1876 stichtte de Chr. Geref. Kerk
echter haar School die, naar Ds. H. Keegstra
getuigt, met dezelfde band van liefde en mee
leven aan „ons volk'- is verbonden, als dit het
geval is met de School te Kampen hier te
lande. Van de stichting in 1876, tot 1892,
moest men zich tevreden stellen met een paar
bovenkamers van een gebouw, waarin beneden
een Chr. School was gehuisvest.
In 1892 echter werd een prachtig gebouw
opgetrokken aan de Madison Avenue, dat in
1917 weer werd verlaten, toen men zyn in
trek nam in een ander niet minder fraai
gebouw, tot in 1930 de opening plaats vond
van de tegenwoordige verblijfplaats der
School.
Het nieuwe gebouw wordt alleen gebruikt
voor de studio der theologie; de literarische
lessen worden gegeven in het vorige gebouw.
De inrichting van de nieuwe onderwys-
gclegenheid is „up to date", gelyk vele foto's
ons laten zien. De bouw is voor een groot
deel mogelijk gemaakt door een gift van de
familie Heieman; uit erkentelijkheid hiervoor
is een steen met vermelding hiervan inge
metseld.
De tegenwoordige professoren zyn: L.
Berkhof, B.D., C. Bouma, A.M., Th.D., D. H
Kromminga, A.B., H. Schultze, A.B., B.D.,
S. Volbeda, Th.D., M. Wyngaarden, A.M.,
13.D., Ph.D.
Van de vroegere Professoren noemen we:
D. J. van der Werp, G. E. Boer, G. K, Hexn-
kes, G. Vos; velen zullen hieronder oude
bekende namen aantreffen.
LAGER ONDERWIJS
ONDER WIJZERSBENOEMINGEN.
Ridderkerk (Dr. Kuypersdhool, voor
L. en U.L.O.), Gillebaard te Engwlerum (Fr.)
Den H,elder (Rehobothschool), mej. H.
Tenge te Amsterdam; voor tijdelijk.
Moordrecht (Chr. School, hoofd M.
Goedhart), J. J. Elings te Vreeswyk.
Waterveen (Utr.)mej. H. v. Wijn
bergen, te Berger.theim (,0.); bedankt.
Opeind e-N y e g a, mej. C. v. d. Leest
te Opeinde.
SCHOOLGEBOUWEN
Te R ij k (gem, Haarlemmermeer) is een
Chr. school aanbesteed met 7 lokalen en een
Gymnastieklokaal en gegund aan de aanne
mers Meijn en Huisman te Beexnster.
Geheel compleet (meubileering enz. inbe
grepen voor dc som van 83.349.S0.
Te R ij e© e n zal door de Vereen, tot stich
ting van een Chr. U.L.O. school een nieuwe
©chool worden gesticht. De architectuur
opgedragen aan den heer J. A. Heurelink
te Apeldoorn.
OPENLUCHTSEHOOL
Te Haarlem ie in het noorden der ge
meente namens het Gemeentebestuur door
Wethouder W. Rood en burg onder veel
belangstelling de eerste dagopenluchtschool
geopend. Behalve de Wethouder hebben nog
het woord gevoerd de heeren K. Brants
en G. H. We ue tinei, resp. hoofdinsn -c-
teur en inspecteur van hel Lager Onrterw js
in het vierde district; mej. Berd «.nis
van Berlekom el6 secretaresse van de
Commissie van Toezicht op het. Lager On
derwijs; Dr. Putto, inspecteur van dp
Volkseezondheid: Dr. L. C. Kersbergen,
voorzitter van de vere-eniglng tot bestrij
ding der tuberculose in Noord-HoIIani: de
heer M. Noleboora. voorzitter van de
vereeniging voor Openluchtscholen; en tot
slot de heer F.. Ma re ma, hoofd van de
dagopenluchtschool.
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
Gesl.:
liter, R.
Th. J. Wackei
ex., mej. H J. v d
I. v. d. Ley. P. C. var
J. J. Lulning, j.' K.
Gemengd Nieuws.
FELLE BRAND TE ARNHEM.
Een azijnfabriek in de nsch Relegd.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
sloegen plotseling vlammen uit het dak en
bovenverdieping van de azijn- en mosterd-
fabriek ..Het Witte Hert" in de Hofstraat te
Arnhem, eigenaar de heer J. Hertman.
Laatstgenoemdo woont op de verdieping dei-
fabriek. De brandweer, bijgestaan door de
politie, tastte het vuur met alle kracht aan.
•Men vreesde, dat het vuur zou overslaan
naar de tegenover de fabriek gelegen barak
ken van het gemeente-ziekenhuis. De brand
weer slaagde erin het vuur te beperken. De
papleren en andere inhoud van de brandkast
werden gered. De fabriek brandde nagenoeg
geheel uit. Verzekering dekt de schade. De
oorzaak van den brand ia niet bekend.
ONDER EEN AUTO LEVEND VERBRAND
Naar uit Darmstadt wordt gemeld, is op
de Bergstrasse aldaar een Nederlandsche
auto in botsing gekomen met een vracht
auto. De Nederlandsche auto sloeg om. De
heer Lambert van Rossem, uit Rotterdam,
die in den auto zat, werd uit den wagen ge
slingerd, maar bekwam slechts lichte kwet
suren. Do bestuurder van den auto, de heer
H. M. Knippers, kwam onder den wagen
terecht. De benzine vatte vlam en de onge
lukkige liep zulke wonden op, dat hy aan de
gevolgen is gestorven.
DE „ETHEL WOLF"
Het Engelsche s.s. „Ethel Wolf'' is naar de
ree de van Vlissingen gesleept en op eigen
kracht naar Antwerpen opgestoomd. Het vaar
tuig, dat onbeschadigd was, had niet verder
kunnen stoomen en was daarom voor anker
gegaan. Gestrand was het niet.
EEN VROUW IN VLAMMEN.
Te Amsterdam is ln de Vinkenstraat
mej. J. W. B. Ln brand geraakt. Toegesnel
de buren hebben de vlammen gedoofd,
waarna de vrouw met ernstige kwetsuren
naar het Binnengasthuis is overgebracht.
VERDRONKEN.
Men meldt ons uit Hooge Zwaluwe:
Uit de Donge te Geertruidenberg is op
gehaald het lijk van een schipper, afkom
stig uit 's-Gravemnoer, die door de duis
ternis misleid te water is geraakt en ver
dronken.
Weerbericht.
Het dunne pflltje geeft den vorlgen otan
Hoogste stand te La Coruna 770.1.
Laagste stand te Ingö en Memel 74?
Stand vanmorgen halftavaalf 755.5.
WEERVERW ACHTING
(Medeged. door hot Kon. Ned MeteorologiscÜ
Instituut te De Bilt)
Krachtige tot matig© Westelijke tot Zuid
westelijke wind, betrokken of zwaar bewplkf
met hagelbuien of regen, mogelijk tijdelijk
opklarend, iets zachter vooral des nachts.
ST<>RM W A A RSCH UWlNfSSDI ENST
18 Jan. 10.15 voorm. Attentiesein O, d.w.z,
Weest op uw hoedei
TEMPERATUUR
halftwaalf 6.4.
20 JANUARI
8.00 u.; Zonsondergang 4.22 a.
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN'
OP HEBBEN
Van 's avonds 4.52 u. tot 's morgens 7.29 o.
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
-20 Jan. v m n m v.m. n m
Delfzijl 0.( 6 1235 Hellevoetsl.4 08 16.21
Terschelling 9.46 21-56 Willemstad. 5 03 17 19
Harlingen 10£9 2- 42 Hronwen-h 3 20 15
Helder le 4.44 8 2l Zierikzee 352 1615
Mem 2e 17 08 21.17 Wemeldlnge ó£- 15
IJmuiden 4.17 16.25 Vlissingen 218 i4 4t
H v Holland 3 28 15 38 Terneuzen 2.2 151$
Rotterdam 5.17 17.49 Hansweert 8.37 1603
EEN MONSTER-KALF.
B(j een landbouwer te Ede is een kalf ge
boren, dat twee koppen en vijf pooten had.
Het dier leefde niet meer.
Uit Oost-lndië
DE MERAPI
Waarneming per vliegtuig
DJOCJAKARTA, 17 Januari. (Aneta). Ds
„Mataraim" meldt, dat de vulkanaloog Hatv
loff den Gouverneur van Djocjokarta dl ten
deerde op de wenschelijkheid van de 'iörietl*
tang van waarnemingsposten boven dé hoog
gelegen kampongs in het gebied van den
bovenloop van de Krassak (de grensrivier
tusschen Djockjakaria en Redoe) teneinde
1 waar te nemen in hoeverre ontruiming noo
'dig is in verband met de werking van den
j Merapi.
Hedenmogen heeft de heer Harloff ln een
I legervliegtuig gedurende anderhalf uur bo
ven den Merapi gevlogen, welke op het oog
den indruk geeft van sterker werking dan
I een week geleden, hetgeen erhter op die
j wijze lastig te controleeren is, waarom veer-
I tig luchtfoto's genomen werden.
VERZETBEWEGING IN HET TEGALSCHE
Zeven personen gewond.
SOERABAJA, 17 Januari (Aneta). De „In
dische Crt.'' meldt dat een verzetsbeweging
is uitgebroken in Kampong Reirubeu in het
Tegalsche, omdat de bevolking zich niet wil
de onderwerpen aan de miltpunctie. Er had
een botsing plaats tusschen het vofk en het
binnenlandsch bestuur. Aan de zyde van
het binnenlandsch bestuur werden zeven per
sonen gewond, wjd. de assistent-wed ana en zes
agenten. Het verzet is gebroken.
Het conflict had geen communistische of
nationalistische ondergrond.
VERKIEZINGEN VOOR DEN VOLKSRAAD
BATAVIA, 17 Januari (Aneta). Bij de
verkiezingen voor den Volksraad zijn tot leden
gekozen in de groep Nederlanders de can-
didaten van het Indo-Europeesch Verbond F.
H. de Hoog, Mr. P. A. Blaauw, F. H,
Zeydel, N. Beets, C. E. Barre en ir. E. J.
L. Fuhri; de candidates van de Vaderland-
sche Grtib mr. R. A. A. Fruin, Mr. P. M. G,
J. Hamer, Dr. W. K. H. Teuilletau de Bruyn,
H. J. van Holst Pellekaan en S. I. Kahn; de
eanditfïiat van de Ind. Kath. Party J. H.
Monod de Froideville; de candidaat der
P.E.B., A. J. N. Engelenberg; de candidaat
van de Ver. van Ambtenaren by het B.B., Dr,
E. J. Burger,; de candidaat van de Christ,
Staatk. Party Dr. O. C. v. Helsdingen
SUIKERPROBLEMEN
Nu Duitschland zich ook bij het Chad-
bourne-suikerplan heeft aangesloten willen
■wij de voor- en nadeelen van deze regeling
(bespreken, vooral nu de Nederlandsch-Indi-
sche Landbouw-Maatschappij als behartig-
stor der cultuurbelangen van de Ned.-Indi-
sche Handelsbank haar afwijkend standpunt
ten opzichte van de leiding dor Vereenigde
Indische Suikerproducenten (V.I.S.P.) heeft
kenbaar gemaakt Wij hebben mede kennis
genomen van een artikel „Eenzijdige pro
ductie-regeling" van de hand van A. G. II.
van Woerden, voorkomende in de Indische
Mercuur van 14 dezer, welk artikel in clit
verband van voldoende belang is om te wor
den besproken, terwijl de talrijke lectuur,
die den lautsten tijd het licht heeft gezien,
ons standpunt, dat wij in deze artikelen zul
len blootleggen, belangrijk heeft versterkt.
Rietsuiker: de kurk, waar Java op drijft.
De suiker-situatie is uit verschillende
hoofde van groot belang; ten eerste omdat
rietsuiker dc kurk is, waarop Java drijfL
Alhoewel het boek van Mr. J. Gerritzen: „de
■welvaart van ludlë" al eemige jaren geleden
verschenen ls, zijn de daarin neergelegde
opinies nog steeds de moeite waard om ge
lezen te worden. „Er is geen enkole cultuur
in Indiè, die zoo diep In het maatschappelijk
leven ingrijpt als de suikercultuur", zegt de-
■*e kenner vnn Indische economische toe
standen en hij haalt daarbij cijfers aan om
aan ite toon-cn, dat de salarissen aan Euro-
peesdhe werknemers, en de betalingen aan
do inlandsche bevolking voor loonen, leve
ringen en grondhuren in 1922 totaal circa
f 150 millioen bedroegen, terwijl daarbij nog
moeten worden geteld de inkomsten uit be
lastingen, spoorvrachten, irrigatie, post-, te
legraaf en telefoon benevens de uitgaven
voor bestellingen aan de inheerascbe raa-
chineri&n-industrie, vroor betaling van op
slagkosten, assurantiën, etc. Ten tweede vor
men in normale tijden de uitgekeerde tan
tièmes en dividenden substantiecle bedra
gen, terwijl de aandeelen, speciale o.omenten
daargelaten, tot de fondsen behooren, die
voor het grootste gedeelte in vaste porte
feuilles voorkomen.
De rietsuiker in ons eigen land is eveneens
van groot gewicht voor ons bedrijfsleven, al
is dit niet zoo vitaal als in onze koloniën.
Trouwens deze cultuur is niet zoo overzich
telijk als die van suikerriet. Met uitzonde
ring van enkele particuliere bedrijven,
vormt de rietsuiker een object van een be
perkt aantal ondernomingen, die geregeld
I jaarverslagen publiceeren en waar 'ie aan-
1 plant en de fabrieago grootendeols in één
hand zijn vereenigd. Bij de beetwortelcul
tuur zijn deze functies gescheiden; hierdoor
moet men van een agrarisch probleem spre
ken, waarbij duizeuden boeren betrokken
zijn, waar kostprijzen sterk divergeercn en
deze bovendien niet gepubliceerd worden.
Men tast dus over het winstgevende eenigs-
zJns ln het duister, terwijl boeren bekend
staan, dat zij spoedig klagen. Al zal daartoe
dikwijls gegronde reden bestaan, het feit,
dat de arealen, waarop bieten worden uitge
zaaid, zioh steeds blijven uitbreiden, doet
ons vermoeden, dat de bietencultuur niet tot
de minst lucratieve wordt gerekend.
Hoe het ook zij, het suikerprobleem Is de
moeite waard te worden belicht en alvorens
wij het Cubaansch-Amerikaansche initiatiel
gaan bespreken, teneinde de gevolgtrekkin
gen voor de naaste toekomst te kunnen trek
ken, willen wij enkele algemecnc opmerkin
gen maken.
Eenige algemeene opmerkingen.
Suiker kan bijna overal worden geprodu
ceerd; rietsuiker in de streken tusschen den
loden en 2Jsten breedtegraad, waar enkele
seizoenswisselingen en vrije koele nachten
domineeren (de equatoriale streken zijn hier
voor al minder geschikt, zoodat uit cuituur-
oogpunt bijv. Java bij Cuba ten achter staat)
bietsuiker in bijne alle koudere regionen.
Het gevolg hiervan is, dat geen eeuneitls-
front kan worden gevormd; de sterk diver-
geerendc belangen veroorzaken moeilijkhe
den, belemmeren stabiliteit en maken, dat
de concurrentiestrijd zwaar wordt Was de
afzet van het product van dc vrije werking
van vraag en aanbod overgelaten, dan zou
den de natuurlijke factoren voor een logi
sche verdeeling hebben zorggedragen.
Immers do vervoerskosten spelen hierbij
een groote rol; vandaar dat bijv. Java „na
tuurlijke" afzetgebieden heeft in Australië,
dc Straits, Siam, Britsch-Indië, China en
Japan. Zij kan de concurrentie in die re
gionen gemakkelijk het hoofd bieden, om
dat haar lage productiekosten door do in
terne factoren (lage loonstandaard, weten
schappelijk cultuur en geperfectionneerdo
fabricage) en de relatief geringe vracht haar
in staat stellen prijzen te noteeren, die sterk
bij de andere suikerproducten afsteken.
Java bereikte dit resultaat na stoer wer
ken. loon Joor gemaakte grove fouten in
1884 een ernstige crisas ons indië bedreigde,
talrijke financieel© instellingen ten gronde
gingen en ook de suikerprijzen door over
productie van f 15 in 1883 tot f 8 in 1884
daalden, werd de acute depressie bezuroren
door de toevloeiing van ruim nieuw Nedei^
landsch kapitaal (de N. I. Landbouw-Maat
schappij werd o.a. opgericht, terwijl talrijke
reorganisaties plaats vonden o.a. de omzet
ting van de Dorrepaalsche Bank in de Cul
tuur-Maatschappij der Vorstenlanden), ter
wijl de suikercultuur onder binkinvloed
kwam te staan; daar de debatsaldi niet vlot
kon-den worden afgelost. Uit dien tijd stamt
hot cultuurbezit der meeste Indische banken
Doch tevens begon voor Indiö een nieuwe
suiker-era. Gemaakte fouten werden her
steld, gebleken leemten aangevuld, terwijl
de talrijke rietzlekten de aanleiding vorm
den tot de oprichting van proefstations. Ja
va's suikercultuur werd op een technisch
hoog peil gebracht* steeds nieuwe net va
riëteiten werden gevonden en deze bemoei
ingen resulteerden tenslotte in het vinden
van oen nieuw riet, het P.O.J.-riet, dat de
productie per eenheid krachtig deed stijgen
en waardoor de kostprijs evenredig daalde.
De beteekenis van Java.
Java neemt ontegenzogeplijk een sterke
plaats onder de rietproducenten in. Tijdens
den ovrlog, toen de afzet stagneerde, o.a.
door het toepassen par besoin de la cause
van liet „droit d'angarie" waardoor neutrale
schepen door de belligerenten konden wor
den opgevorderd, kwam onder pressie van
de toenmalige Gouverneur-Generaal, graaf
van Limburg Stirum, de aansluiting der
Java-producenten tot stand, die nu nog
steeds in de V.I.S.P. voortbestaat. De suiker-
verkoop van de aangesloten fabrieken
slechts enkelen hielden zich buiten het ver
band werd in één maand gecentraliseerd
en in de eerste jaren van haar bestaan was
zij oorzaak van een krachtige opleving. He
laas, elke medaille heeft zijn keerzijde. Cul
tuur- en bankbeiangen Ioopen niet altijd pa
rallel; door de bankoverheersching in de di
rectie van de V.I.S.P. werden verse billen
niet altijd partijdig opgelost, terwijl de ver
koop-procedure in de richting van de enkele
grooto suikerhandelaren word geleid, die al
len vriendschappelijke betrekkingen mot dc
Indische groot-banken onderhielden. Wij
willen hierop niet dieper Ingaan, maar de
lezing aanraden van hot werk van Mr. E.
G. J. Gimbrère, hoogleeraar aan de R. K.
Handelshoogesahool te Tilburg: „Eenige be
schouwingen over de financiering van de
suiker-industrie en den suikerhandel op
Java", uit welk belangwekkend bock het
noodige ixziaht kan worden geput in dc ge
compliceerde, egocentrische verhoudingen in
de suikerindustrie op Java De griel van de
suikerfabriek lag in de genoemde overheer-
sching van het bankkapitaal en later ln ae
verplaatsing van het zwaartepunt naar Hol
land, waar de suikerdirectie de teugels ster-
I ker gingen aanhalen, en waardoor de admi-
j nistratcurs in Indië t->t zuivere „planters"
werden gedegradeerd. De V.I.S.P. nam inzake
haar hoofdbezigheid een passieve houding
aan; zij wachtte biedingen in, dd« alleen
UE
ich
voor in Indië gevestigde en door de V.I.S.P*
geacoepteerde firma s konden worden uitge
bracht, terwijl de kleinere concerns 61 ze
kerheid hadden te deponeeren dan wei bank
credieten moesten openen. De groote suiker-
handelaren hadden dus een preferentie, c
dat deze de kosten van crediet-opening of
renteverlies op gedeponeerde surplussen niet
behoefden te betalen. Waar het hier groote
bedragen betreft, waren deze kosten ook
hoog; do zoogenaamde tweede hand stond
in „concurrenzfahigkeit" belangrijk bij de "f
eerste hand ten achter. Verder deed de ver-
kooppolitiek van dc V.I.S.P. de winsten aan
den suikerhandel toevloeien; ruim één jaar
tevoren werden biedingen bij de V.I.S.P. in
gewacht, zoodat de in normale tijden goed
geïnformeerde handel zich winsten kon ver
zekeren, die vóór het bestaan der V.I.S.P.
aan do suikerproducenten konden toevloeien
tenminste wanneer deze een evengoed
zicht in de markt hadden. Ook de suiker
fabriek werd door de centraliseering
den verkoop bij de V.I.S.P. zuiver tot produ- Icht.
cent teruggebracht. Op zich zelf is hiertegen traa
geen noemenswaardig bezwaar, mits de pas- Ha
sieve houding der V.I.S.P. niet geleidelijk in st
den dommel resulteerde; in zekeren zin was
dit het geval en werd geen voldoende aan
dacht aan de nooden en behoeften der afzet
gebieden besteed, men liep de markt achter
na uit gebrek aan „research materiaal" en
het zal een bedroevend lijstje zijn, wanneer
dc V.I.S.P. eens een opgave produceerde van'
de geweigerde biedingen en het direct daar-
op volgende prijsniveau! Daaruit zou helaas
heel wat gebrek aan mzicht en koopman
schap naar voren komen.
IWordt vervolgd), j
