Van vreemde plaatsen,
voor Nederland van belang
WOENSDAG 14 JANUARI 1931
DE MERAPI-RAMP
BARRE WINTER IN DE OOSTZEE
NS
EEN LASTIGE ..HEILIGE"
HULP AAN DE DAKLOOZEN
MALANG, 13 Januari (Aneta). De Merapi
toont ric'n nog voortdurend niet te vertrou
wen door het uitwerpen van materiaal, dat
zich thans ophoopt in de richting van het
Batangravijn. De z.g. geïsoleerde dessa's
Belang en Klampean, waarin zich nog een
SQO-tal bewoners bevinden, zullen heden
worden ontruimd en moeten permanent on
bewoonbaar worden verklaard. De ontruiming
der dessa's zal met eenig overleg dienen te
geschieden in verband met den invloed, welke
kiaii (heilige man) aldaar heeft. De klaji
hedenmorgen ontboden bij den assistent-
wed ana. Voortaan zullen geen „pour parlers"
Invar gehouden worden met den kiaji. Van
zijn houding zal afhangen, wat met hem zal
worden gedaan. De ciessabestuurders zullen
vervolgens de bevolking overtuigen van de
noodzakelijkheid van de ontruiming der
dessa's. Onder de bevolking wordt een ge
deeltelijke godsd'enstverdwazing opgemerkt,
[doordat een vrouw de menigte toesprak en
verklaard^, dat zij geen mcnschelijken vader
had, mapr dat de zon haar vader was. Het
bestuur verwacht intusschen, dat, zoodra de
lciaii niet moer aanwezig is, zich geen moei-
lijk/ieden zullen voordoen by de ontruiming.
istent-resident, de heer Maurcn-
Ürecher, is naar de betrokken streek vertrok
ken teneinde aanwezig te zyn bij de bespre-
tusschen de assistent wedana en de
bewoners der dessa's, waarbij den laatsten
7al worden medegedeeld, dat alles hun zal
worden vergoed. Wanneer de lahar, welke de
Merapi uitwerpt, zich, zooals het zich thans
];>.at aanzien, inderdaad een weg baant langs
~atang-g'ijbaan, zyn beide dessa's onher-
roenelyk verloren.
toeristenverkeer is wederom geheel
stopgezet. Het gebied waar de lahar zich
bevindt, blijft hoogst gevaarlijk, aangezien
igenwater zich een weg baant door de
bovenlaag waarna het in aanraking komt
met de gloeiende onderlaag, wat tot resul-
heeft dat een geweldige massa stoom
wordt gevormd, welke stoomvorming reeds de
oorzaak was van ontploffingen, waarby het
materiaal honderden meters hoog geslingerd
werd.
SE MA RANG, 13 Januari (Aneta). De
^Locomotief" verneemt, dat het waarschijn
lijk onnoodig is de vluchlelingen uit het
rampgebied van de Merapi, welke door de
uitbarsting permanent dakloos zijn geworden,
te brengen van Oost-Java naar Zuid-
Snmatra. Het wordt waarschijnlijk geacht,
alle dakloozen (wier aantal voorloo-
)ig geraamd kan worden cp 1000 gezinnen)
rrord plus een hips b«sch!kbaar gesteld kan
vordsn in de afdeeling Magelang, hetgeen
rerre te verkiezen is hoven de door de bevol-
evenmin gewenschte emigratie naar
•elegen streken. Per gezin wordt noodig
reacht een oppervlakte van anderhalve bouw
edelijke agelan plus 1,5 bouw voor een
voonerf. Voor 450 gezinnen is dit beschik-
het district Kranggan in het Temang-
•oengsche, terwijl tientallen gezinnen kunnen
"orden ondergebracht op de hellingen van
Merbaboe. Het bestuur maakte voorloo-
lig geen gebruik van het aanbod van den
het Boschwezen om de dakloozen
ewerk te stellen als plantcontractanten,
raarbij de grond beschikbaar wórdt gesteld,
dt door
1 ons la
der stan_
de S.D.A.P.
srko klasacstrtJd. Onder krögsmm
rogle uitloopt. Wa
ftsenltJk
ls de
wözlg.
Is de S.D.A.P. In
de ln
standpunt?
Zooale uit de Keretredcvoerlngen bltykt, ffrUpt
komst van het socialisme te bevorderen. Dat
Is do ware reden. Het grootste bezwaar tegen
de Volkenbond '6, dat hij zt)n verwachtingen
verband rukken.
heeft Ingesteld.
verkeerd zün.
i Bijbel uit hun
IZÏET HOE ÜW TEER, ZWAK KIND
STERKER WORDT EN AANKOMTI
Reeds binnen enkele dagen vlugger dan
L' had durven denken zullen de wonder
baarlijk versterkende Mc. Coy's tabletten
ieder zwak, mager en te licht kindje aan
gewicht doen toenemen. Vooral na ziekten
en ter voorkoming van Enselsche ziekte,
zijn ij bijzonder aan te bevelen. U behoeft
niet langer die walgelijk smakende levcr-
i traan to geven, deze tabletten vervangen dit
j uitstekende, maar kwalijk riekende en vaak
maag bedervende medicijn volkomen.
Een kind van 9 jaar, dat zwaar ziek was
geweest, kwam in 7 maanden 12 pond aan.
I Vraagt Uw apotheker of drogist Mc. Coy's
Tabletten. Zij zijn too gemakkelijk in te ne-
men als benbons en kosten slechts 1.85
per doos.
Eiseht uitsluitend Mc. Coy's Tabletten, de
origineelc en de eenige echte.
Weigert namaak. Indien niet direct ver-
krijgbaar wendt U dan onmiddellijk tot N.V.
Rowntrce Handels Mij., Keizersgracht 124,
Amsterdam C
(Adv.)
Radio Nieuws.
Donderdag 15 Januari.
HUIZEN (298.8 M.) N.C.R.V. 10 Tijdsein. 10—
10.30 Zang door het NCRV dameskoor. 10.30
Tijdsein10.30—11 Korte Zlekcndlenst. te lel-
d Woude. Geref. Tred. (H.V.)
s Hil
TiJdet
Chr. Overheid. Indien in alle landen eon chrl
tel like overheid was. zou stellig heel w
minder oorlog ln do wereld zijn. Met te wözi
op het llofdewerk van Christus.
den heer Van DiJk
Land- en Tuinbouw.
BINNENLAND.
REDDING VAN DRENKELINGEN
wel de barometer heen
en lichte vorst en
■lagen, kan toch elk
land verbonden zlln
weer schommelt
genbllk
1898 ntn
was t
ij cn
rs reeds i
Is daaro
edden vtn
n slachtoffer,
goed. dat de Ned. Bond tot
drenkelingen publicatie ver-
;chen de IJsschot- 1
Totnogtoe hebben we 'n echte kwakkelwinter. Kan nog anders worden, dat weten we
uit de eerste maanden van 1929. Dal 't In andere streken heel anders is, welen we uit
de berichten en kunnen we ook zien op bovenstaande foto. In de Oostzee zijn niet minder
dan 17 groote stoombooten ingevroren. De positie dezer schepen is zeer gevaarlijk. Twee
Russische ijsbrekers zijn op weg om hulp te bicden.
Is de ladder of stok lang genohg dan schul-
ve men deze dwars over het wak en kan de
drenkeling hieraan gaan hangen en mede wor
den opgetrokken.
Kunt ge hem een Uln. al of niet voorzien van
een draaiende bal, toewerpen, en kan de dren
keling deze grijpen, dan moet htJ zich d>
het llch
w aanwijzing, om het lichaam trekken, zoo-
lat gö hem kunt vastbinden aan de UJn.
Is hiervoor geen gelegenheid en hebt gil geen
ander hulpmiddel dan een Itin of touw tot Uw
beschikking, dan bindt pü U deze zelf om. nn
punt van den wal
it nu In liggende
wöd i
te hebben
houding met armen en beeno
ltik uitgespreid, schulfolond ovor hot ba nai
het slachtoffer.
Is deze ln staat Uw, beenen roljtfo* dn
laat gb dtt doen en zult g(J I
wjjdte U beldf- -
te trekken na
•laartoe echter de macht, dai
het touw moetor
rnoellBke terugtc
houding, te begli
Is daurbb hulp aan den kant aanwezig, dan
kunt gö in afspraak met d'e helpors Uw
taak lichter maken, door hen te doen trek'-*
en begeeft gfl U gerust bfl Jen drenkeling
„entct dnnrhH nlpprln
doch
tuigt. Indien gö U een UJn om het llchaai
bindt. Bimstlger wordt Uw hulp als Uw dren
heling wegzinkt.
ïrbonder
Gil zult dan
"e wa
achterhoofd
koude
lais of acl
Dit ls echter
het
tödelök door de plot
zün
Hebt ge het geluk den drenkeling te vinden
dan keert ge met hem terug naar boven langs
de lön die U met den wal verbindt, zoodat
ge alttJd ln open water boven zult komen.
Is de verbinding met den wal echter ver
baart ge genoodzaakt zonder Uln te
broken of
langs deii. door In het wrak gestoken
stok, dien ge bö U had.
Is ook geen stok aanwezig, dan moet rö.
Indien geen sneeuw op het öavfak ligt. altijd
naar boven komen aan de donkerste plek van
de oppervlakte, omdat hier open water Is hot
lichter gekleurde oppervlak la het gesioten
(Jsvlak; ligt er wel sneeuw op het Us dan
zoeke men de moest Iloht-ultstralende plek op.
Tijdens het vervoer van den drenkeling naar
den kant roept men den omstanders toe, een
dokter of geneeskundige hulp te halen.
de dat bevroren.
eün en gomakke-
•r reken
ek doch houdt deze In do koiide!'
stöve lede
lijk
den, do H.H. A. M. Brouwer, H. van Hozel
en G. üraits niet groote meei derheid werden
gekozen. Voor ue a.s. Statenverkiezingen
werden candidaten gekozen, n.l. do heeucn
Mr. E. J. E. G. Vonkeuberg, G. 11. Sterk, H.
Wetselaar, A. van nou we» mg, H. C 'trap
man, G. Siob, T. den Hartog, K. Aantjes, A.
van Ballcgooien, G. J. U. Vermeer.
Nadat een groslijst voor de a-s. Raadsver
kiezing was samengesteld, verkreeg Mr.
Vonkonbe. ig het woord om te spreken
over: „Vier jaar Gemeonteraadspolitiek".
Spr. begint met er op te wijzén, dat de
pas ingevoerde Gemeen'tcfondsbolastdng de
finantieele politiek voor de komende periode
niet' vergemakkelijkt, vooral niet omdat be
langrijke uilgaven voor de deur staan.
Dan gaat Spr. na wat in de afgeloopen
vier jaar is bereikt Hij wijst op de gedrags
lijn der S.D.A.P., die alle parliculiere initia
tief (egenwerkl en steeds ijvert voor zoo
groot mogelijke overheidszorg. Hij toont
aan, dat meermalen sociaal belangrijke voor
stellen den steun der S.D.A.P. niet kregen.
Dat de tegenstelling burgerlijk bloc contra
S.D.A.P. in den Raad niet bestaat bewijst
Spr. door met voorbeelden aan te toonen,
dat, als het principieelë zaken betreft, die
de chistelijke grondslagen van 't volksleven
raken de verhouding was: recht tegen links.
Na over belastingpolitiek, werkloozen-
vraagstuk en loonpolitiek gesproken te neb
ben, handelt Mr. van V. over 't onderwijs.
Er gaat 45 pet van de inkomsten, uit den
Hoofdomslag verkregen, weg aan onderwijs
kosten. Wat de reorganisatieplannen betreft
stelt Spr. duidelijk in het licht, dat door
i tegenwerking van sommige Vriiheidsbon-
ders en van de 5J-D A.P. er stagnatie kwam.
Spr. besluit met een opwekking, om bij de
Raadsverkiezing alle krachten ten gunste
van rechts in te spannen. Na rondvraag
sluiting.
A.-R. KIESVEREEN. TE 'S-GRAVENZANDE
Op iittnoodtglng van de A.-R. Klesvercentplnff
ide hoeft Z.Ex. oud-Mlnlster v
gehouden over het defennle-
helpen doe
Ingghaak aan de brugsren bevestigd of door
toewerpen van een boel met UJn.
Voor Amsterdam bovendien gebruik maken
i do ladderposten der A.R.E.).
lovendien kunt ge zoo mogeJUk gebruik ma.
i Van die voorwerpen, waarvan het drUfver-
gen groot is. zooals: ladders, stokken, plan-
i. banken, tafelbladen, etc. alles steeds te
binden door een touw of met UJn aan den
Gö kui
i doch mc
iet draag
rel ijk te
'ifcfisam
..lank of tafel-
liggen. of voor U uitschuivende to
de richting van het wak waarin het
1 ligt.
t den drenkeling toe zich kalm te
drenkeling niet In
lt deze In de kou...
tf koude doeken de bei
zich tot
1 lenig wrUft.
»eer lnltehtli
tarlaat van den Nederlandschen Bond
Redden van Drenkelingen, gevestigd
Dök e
l|JkeKwöze 'door1 den
heer Van Oosten, ge
Van Dök zlin rede
Ceintuurbaan 362, Amsterdam
Uit de Antirev. Partij.
A.R. KIESVEREENIGING TE GORINCHEH
Maandag hield de A.R. Kiesvereeniging
„Nederland en (Iranje" te Gorkum haar jaar
vergadering. Een groot aantal leden was op
gekomen.
Na gebruikelijke opening en de lezing van
do jaarverslagen werd verkiezing van be
stuursleden gehouden, waarbij de aftreden-
-zitter der K. V.. dei
do verechrlkkln-
ZiJ. die piel
ïlng. doen dit alleen om den vrede te 'be'wz-
en. Alleen bö Internationale ontwapening zon
iet Iets anders zt)n. Alles wat thans om ont-
y^penlng roept, is niet gegrond op ware vrodes
Er is een groep, die zich stelt tegen elk
vapengeweld. ook die In dienet wordt gesteld
i tot handhaving van de rechtsorde. Dat Is hot
zuivere anarchisme. Een s.idcre groep stelt
zich togen de thans bestaando rechtsorde, en
wie allo wapengeweld ln dienst stellen tot het
j verkrijgen van een andere rechtsorde. Dat zUn
de communisten en revolutionaire socialisten.
BU do socialisten spreekt men wel volop over
vredosactle enz., maar alles wordt behoerscht
DE PACHTVOORSTELLEN
De Fricsche Mij. van Landbouw heeft
tA de Eerste Kamer een verzoek gericht,
om de pachtvporstellen te verwerpen.
DE rniESCHE MIJ. VAN LANDBOUW
Do heer J. Wulte, burgemeester van
Smallingerland, is op zijn besluit terug ge
komen, om zich-niet meer beschikbaar te
stellen vo^r een herkiezing als voorzitter
der -Fr. Mij. van L.
BOND VAN LANDPACHTERS
De Bond van Landpachters in Nederland
houdt 29 Jan. a.s. zijn algemeene ledenver
gadering te Zwolle.
DE CENTRALE WESTLANDSCHE
SNIJBLOEMENVEILING
De Invoering van het verplicht veilen heeft
aan de Centr. Westtandsche Snllbloemenvolllng
i merkbaar gunstlgen invloed gehad. De
>edro«
de
l dezi
maand 35.327, legen 9696 over hetzelfde
tüdvnk van 1—10 Janiiarl van het vorig Jaar.
Het omzetcijfer Is derhalve b(Jna vorvlor.
voudlgd. Weliswaar speelt hlerbö een rol het
feit, dat er ln het vorig jaar weinig tulpen
waren en tnans voel. Doch ook uit de cllfers
van aanvoer blökt, dat het bedröf (W C.W.S.
regelmatig groeit. In de gemelde periode van
het Jaar zUn aangevoerd 535.548 tulpen.yvelko
ln tótaal opbrachten t 30.876. Voorts 13Ï5 stuks
rozen met een opbrengst van 291. verder
2623 boe snUgroejs 535. dan 32iÓ stuks
chrysanten 4 221 en 4556 bos chrysanten
tegen 884. terwijl de omzet aan diverse pro
ducten beliep 2620.
TEEKEN DES TIJDS
Hen boerderö ln de Haarlemmermeer, die tot
heden 150 per H.A. huur deed, ls nu ver
dacht geworden voor 60.
ONDERLINGE VASTSTELLING DER PACHT
Het burger!ök armbestuur van Zuld-Schar-
woude (N'.-H.) besloot op de landhuur over
1930 veertig procent reductie te verleenen en
als de huur om ls. niet meer publiek te ver
huren maar de pacht onderling vast te stel
len en dan den grond b|J loting toe te wUzen.
PACIITVERLAGINO.
Het kerkbestuur der Ned. Herv. Gem. te RUa-
vök (N.-B) heeft aan de pacht.
röen dier kerk
leend over 1930
STECNVERLEENINO
mindering ver.
10 pCt. van de pachtsom.
LANDBOUW
jtel Quaedvlleg c.s. tot steunverleenlng
Ien Land- en Tuinbouw, aangezien dit v
etrouwe copie ls vod de steunve
nlng die In'Noord-Holland worf
welke voor Limburg ten eenen
is. Gedep. Staten verklaren een
•erpen Inzake de pacht cn do pachtcommlsf
BLOEIENDE-DOLGEW ASSEN-
TENTOONSTELLING.
Gistermiddag la door de afdeeling Voorscho-
Algemeene Vereenlglng
Gemengd Nieuws.
EEN FAMILIE-DRAMA
MOORD AANSLAG OP ZIJN VROUW.
Men meldt ons uit Groningen: Sedert
eenlgen tijd werd door de politie alhier ge
zocht de 33-jarige gehuwde reiniger W. K.,
wonende Billitons'raat te Groningen. De
man werd verdacht var. verduistering. Dc
recherche had zich aan zijn woning ver
voegd, daar zij er de lucht van had gek re
gen, dat hij thuis was. Inderdaad is de man
in de buurt van zim woYiing gesignaleerd
Het gelukte de politic echter niet hem te
aiTesteeren.
Dinsdagavond om orsreveer hnlf'waalf ls
W. K. thuisgekomen. Hij begaf zich onmid
dellijk naar de slaapkamer, wear zijn vrouw
en twee kinderen te bed lagen. Met een
schennues bracht hij de vrouw een ems'ige
wonde aan de achterzijde van den hals toe
De aangevallene vluchtte de s'.ra"t op, al
waar .zij ineenzakte. Intusschen had de man
zich zelf een wonde tccgebracV in den hals
mpt een scheermes. Ook hij zakte ineen. De
nolitie was spoedig ter plia'se. Dc patiën
ten werden naar het Academisch zieken
huis overcelbrnrht. waar de ♦oestnnd van de
vrouw hoogst ernstig Meek te zijn en die
van den man redelijk wel.
•k 2.15—3.16 Cursus fraaie Handwerken, door
mej. Ably, te Hilversum 3.15—3.45 Vrouwen
hal furt Je. Spr. Jkvr. van Asch v WUck, Onder
werp: Wereld-Vrouwensrbèld: S.454 Verzor
ging van den zender. 4. Tlld.-cln. 4—ZleKenuuf
tje. te lelden .1oor Dn. Klinkenberg. Ev.-Luth.
Pred. te Amsterdam. 5 TtJdeeln; 5—6.39 Concert
door NCRV klein orkest. 6.30—6.40 Va* Dlas
Koersen. 6.40—6.45 Gramofoonmuzlek. 6.457
Cursus Knippen en etofvorsleren. 7—7.30 Tijd
sein 77.SO Spr. chr. Root, burgemeeester van
Wlnsum (Gr) Onderw.: De Landnrbclderswet
eer sociale wet bit uitnemendheid. 7 308 Gra
mofoonmuzlek. 3 Tijdsein. 9—10.30 Deze avond
is afgestaan nan het Nod Tongellncs-verbond-
Spr. dc heer Gordeau. van Buesem. Onderwerp:
Ons vereen|gIngswerk en de lectuur: dhr Ral
len tin Onde-w Op de flets door Verbond cn
Vaderland. 10.30 Tcrsberlchten Va* Dlas. 10.40
ixiek. 1.302 Gramofoonmuxlek.
HILVERSUM (1S75 M.AVRO 8 Tlldsetn. 8.01
—9.50 Gramofoonmuzlek. 10 TUdseln. 10.01—Kils
Morgenwbdln<r. 10.30—1? Concert. 12 TUdseln.
12.30—2 Concert. 2—2 30 Hnlfuur voor de vrouw
2.30—3 Verzorging vnn don zender. 3—4 Naai
cursus. 4—5 Zlekcouur. 56 Muziek. 6—6.30
Rportnraatje. 6.30—7J0 RVU»Cursu«. 8 TtJdseln.
8—8.50 Concert 850—940 Koorzang. 9.40—10.20
Concert 10.20 Va* Dlas. 10.30—11 Concert tl—
12 Gramofoonmuslek.
TELEVISIE
»te televisie-uItzf
zal In Amsterdam
ongesteld, d'e door
>«•1 *al ztJn verbon-
VERDRONKEN.
Nabij het Span jan rrlsoat te Breda is te wa
ter geraakt en verdronken zekere J. v. 7.,
een hekend straattype, afkomstig uit Roo
sendaal.
T'lt de Rergervaart. nabil het abattoir
is Alkmaar, is ongehanld het lijk van de
sinds begin November vermiste ongeveer
30-jarige aiej. G. aldaar.
telling geopend
op het gebied van vroegbroet. ZUn bloombollen-
bedrljf hegon hU op drie H.A land. Op het
oogenbllk ls zün bedröf het grootste niet al
leen voor wat betreft bloembollenteelt, maar
ook hot afleveren van bloelende bloembollen.
INSTORTING VAN EEN STEIGER.
Drie ernstig gewonden.
Men meldt ons uit Roermond:
Aan den nieuwbouw van de stoomdakpan-
nen'abriek „De Valk" te Echt ls Maandagmid
dag een steiger ingestort. Vier arbeiders vielen
van een hoogte van ongeveer 8 meter naar be
neden. Drie van hen werden ernstig gewond
de tierde licht gewond. De slachtoffers wer
den, nadat op het terrein van het ongeluk de
eerste geneeskundige hulp was verleend, per
auto huiswaarts vervoerd. Zij zijn resp. afkom
stig uit Maeseyck, Stevensweerd, St. Odilien-
berg en Echt.
Nadat men 400 ton steenkolen uit de hij
Wijk aan Zee gestrande „Cyrille Dannepls"
gelost had, is men er in geslaagd Dinsdag
avond te kwart over elf het vaartuig, dat
mei het achterschip op een hank zat, vlot
te krügen, met behulp van vier sleopboo
ten. Het roer en de roerstevon zijn afgebro
ken en dc schroofhlnd'en zijn gebroken.
Het schip is naar Amsterdam gesleept
DOODELÏJKE VAL.
Op Donderdag 8 Jan. fl. is eer 54-jarige ha
venarbeider aan boord van een in de IJhaven
te Amsterdam liggend stoomschip, bij het ver
richten zijner werkzaamheden in het ruim ge
vallen, Hij is met een hersenschudding en een
rechterbovenbeenbreuk in het Binnengasthuis
opgenomen. Aldaar is hii ln den nacht van 9 op
10 Januari j.l. aan de bekomen verwondingen
overleden.
Men meldt ons uit Groningen:
Hedenmorgen om 11 uur was de 19-jarige
ongehuwde B. N., wonende aan de Oostersin-
geldwarsstraat, bezig met het verrichten van
werkzaamheden aan een in aanbouw ziind trans
formatorenhuisje aan de Veemarkt. H>'j viel
van het dak en kwam met zijn lichaam toreeht
in de punten van een ijzeren hek. De ongeluk
kige was op slag dood.
BRANDSTICHTING.
Op grond van het feit, dut hij fndertiid in
de gcmeen'e Bergen brand heeft gesticht,
heeft zich bij de justitie te Alkmaar aange
meld zekere D. B. uit Bei-gen (N.-H-).
DOODELÏJKE AANRIJDING.
Te Aalsmeer ls de 79-jariga M. Versteeg
door een vrachtauto aangereden; de man
is aan de gevolgen overleden.
Rechtzaken.
DE AFGRIJSELIJKE MOORD TE VALBURG
De Rechtbank te Arnhem deed uitspraak in
de zaak tegen T. J. Bercrmans, die terecht
stond, verdacht van moord op den 8-jarigen
J. S. te Valburg cp 17 Juli van het vorig jaar,
na eerst met hem oneerbare handelingen te
hebben gepleegd. B. werd ontslagen van rechts
vervolging, doch de Rechtbank gelastte plaat
sing ln een krankzinnigengesticht voor den
tyd van een jaar, waarna B. ter beschikking
van de regeering zal worden gesteld.
OVERTREDING ARBEIDSWET
De Amsterdam sehe Rechtbank heeft m hoo-
ger beroep vernietigd het vonnis van den Kan
tonrechter, waarbij de president-commissaris
G. de J. P. van de broodbak kerken „Grooo"
werd vrijgesproken van een hem ten laste ge
legde overtreding der Arbeidswet. De J. zou
niet hebben gezorgd, dat er voor den bakkers
gezel D. Langerys een arbeidsliist aanwezig
was. Verd had voor den kantonrechter en voor
de reehthjirk aangevoerd dat L. directeur van
een zelfstandige NV. was (een broodbakkery)
en voor hem dus geen arbeidslijst aanwezig be
hoefde te zijn.
De Officier van Justitie hnd een hechtenis
van drie weken geëischt. De rechtbank veroor
deelde verd. tot *n geldboete van f 100 of een
maand hechtenis.
De rechtbank te Arnhem eischte tegen de
arbeiders W. A. W. en A. J. uit Eist ieder
een jaar gevangenisstraf wegens heroovirt?
van den 70-inrigen landbouwer W. F.
Op 30 Octol>er hebben zij F., die in be
schonken toestand verkeerde, in een auto
meegenomen en hem daarin van f 1400 be
roofd. Tecen den chauffeur W. D. werd we
gens mederlichtlc-heid Vi jaar gevangenis
straf geëischt. Uitspraak over 8 dagen.
VRIJJGESPROKEN
De Krijgsraad deed uitsprak in de straf
zaak tegen J. L. Plaamane, militair opzich
ter. eertijds te Amersfoort, thans te Arn
hem. die beklaagd wos van smaad tegen
over den majoor der genie Van Reenon te
Amersfoort Deze zaak houdt'verband met
het onderzoek naar de malversaties bij do
bouwwerken der genie te SoeetPrberg.
De eisch wegens smaad was 100 boets.
De Krijgsraad wees vonnis en sprak bekl.
vrij van de aanklaeh.
ilIeiibTirg, de geboorteplaats
Willem de Zwijger
vas.
II
Tussdhen Wiesbaden en Koblcmz, ter zijd»
den Rijn, strekt zich het oude gebied
had t. waarover de Graven van Nassau souve-
id in zijn geweest totdat in het be^in der
nheid £cntiende eeuw deze souvcreiniteit, ten
it >ste van het steeds machtiger wordende
•1 "üisen, ophield te bestaan. Gaat ge. en dan
uitgc-i voorkeur per auto, van Wiesbaden, dan
>mt ge allereerst in het aardige, nantrek-
lijke Wetzlcr, waar Goethe een deel van
|n jonge jaren doorbracht en waar de her-
neringen aan Wcrthcr cn Charlotte nog
jiolvuldig aanwezig z in. Over Hermannstoin
slar en andere kleine i laatsjcs verder
ande, ontmoet mpn b'j Dillheim voor het
jtrst het kleine riviertje dat aan Dillenburg
in naam heeft gegeven. En is men eenmaal
lénburg gepasseerd cn rijdt men verder,
het voortdurend door het la.nd van
dat men gaat. en dan zijn het voort
trend herinneringen aan dm Nassau er
a-jydm. die naar voren komen. Daar is Weil-
rg m»t hei op de rotsen gelegen slot, dat
lans eigendom van dc Groothertoglng van
ixemburg is. Daar is Nilmar. waar men
.eSin uit zandsteen gehouwen beeld van Ko
ng Konrad I kan bewonderen. Dear is het
schilderachtig gelegen Runckel, en het
a?
ad.
niet minder schilderachtige Limburg, de
parel van deze streek. Want Limburg heeft j
een Dom, op een vooruitstekend rotsstuk nnn I
de Lahn gelegen, die niet alleen van bin-1
nen heel mooi is, maar die geheel do omge- j
ving als het ware beheerschL Daar is Diez, j
nu een klein pro^nciestadje, waarboven zich
het slot van de vroegere vorsten van Nassau-
Diez verheft; dit slot, dat in 1784 tot tucht-1
huls werd gedegradeerd, is thans voor wel-1
dadige doeleinden aangewend. En daar is.
In de onmiddellijke nabiihcid van Diez het
prachtige Oranienstein, waaraan tal van Ne-
derlandsche herinneringen zijn verbonden, j
Daar is ook Schaumburg, de stam plaats van
de vorsten van Anhalt-Schauniburg, dat van- j
af 1887 eigendom van de vorsten van Wal- j
j deck werd. En daar is tenslotte Nassau, ook j
alweer nu een klein stadje, dat reeds in do
achtste eeuw als Nasonga wordt vermeld.
Hier is niet slechts dc burcht Nassau, die
in 1101 door Dudo IV en Drutwin IV, Graven
van Laurenburg, werd gegrondvest, doch j
hier is ook het slot van dc Vrijheeren von
Stóin, in welks nabijheid men eene herinne-1
ring kan vinden aan den arbeid, dien de
bekende Pruisische Minister van dien naam j
voor het herwinnen der Pruisische vrijheid i
verrichtte. Van Nassau is do weg naar Ems
niet lang. en van Ems komt men al spoedig
aan den Rijn. Zoo liepen in die oude tij
den de gebieden van bijkans driehonderd
souvereinen oo Dultschen bodem ineen.
Onze belangstelling gaat vooral uit naar
Dillenburg, want daar werd op 24 April
1533 de Prins geboren, die voor dc geschiede-
nis van de naburige Nederlanden een zoo
i belangrijke figuur zou zijn. Het slot was
toen reeds enkele eeuwen oud. Want in de
J eerste helft van de dertiende eeuw ontstond
het onder Hendrik II. den Rijken biigenaaind
wiens zoon Otto, de stichter van de Nassau-
Ottonische linie, evenals ziin opvolgers in j
I den regel op dit slot vertoefde. Maar eerst do i
u vader van Willem de Zwnger, de bekende!
Graaf Willem de Rijke van Nassau, die Ju-j
liana vnn Stolberg tot echtgenoote had, koos
het slot te Dillenburg als zijn vast verblijf,
en tot aan het uitsterven van zijne linie ln
1739 door het overlijden van Vorst Christiaan
is het aldus gebleven. Hier heeft Willem de
Zwijger zijn tien jongste jaren doorgebracht;
hier heeft hij als kind gespeeld en is hij on
bezorgd kind geweest. Op wensch van Kei
zer Karei V kwam hij in 1544 aan diens
hof als page, te zelfder tijd bijna, dat hij het
vorstendom Oranje van zijn neef René van
Chalons erfde cn daarnevens door groote be
zittingen in de Nederlanden reeds op jongen
leefti'd rijkdom verkreeg. Hij bleef in dienst
des Keiiers. kwam in Nassau en Dillenburg
eerst terug toen hij in 15S7 het raadzaam
achtte do wijk naar hier te nemen. Hij had
Egmont en Iloorae gewaarschuwd voor wat
hij vreesde, dat hun lot zou zijn, welk lot hij
niet wcnschte te doelen. Dat hij iuist gezien
had. heeft de toekomst al spoedig bewezen
Vanaf het oogenblik, dat hij. door een gevolg
vnn 150 personen vergezeld, het slot te Dil
lenburg betrad, was hij onvermoeid bozig
met het uitwerken van de nlannen, die de
Nederlanden ten goede zouden komen. Hier
is 't dan ook geweest, dat in 't zeer vroege
voorjaar van 156S het Hollandsche gezant
schap tot hem kwam om te vragen de lei
ding der zakeai daar op zich te nemen. Van
de jacht thuis komende, vernam hij d» aan
komst van dit gezantschap en ontving het ln
de open lucht, onder de takken vau den
boom. die nog steeds den bezoeker wordt
aangewezen en waarheen deze vol eerbied
staart. Korten tijd daarna verliet Willem van
Oranje Dillenburg; hij kwam. als boer ver
kleed. in 1509 toen zijn militaire verrichtin
gen tegen den Hertog van Al va door geld
gebrek op niets waren uitgeloopcn, terug.
Bijkans drie jaren bleef hij er, en maakte
in dien tijd alles wat hij slechts had te gelde
om in den strijd te kunnen dienen. En op 29
Juni 1572 verliet hij den burcht nogmaals
en nu om dien niet meer terug te zien. In
Enkhuizen betrad hij den Hollandschen bo
dem; vanaf dat oogenbllk was hij de Vader
dos Vaderlands, totdat op 10 Juli 1584 het
pistoolschot van Balthazar Gcrards een einde
aan rijn leven maakte.
Maar Willem's broeder de ook in
dersteund werdcu spoedig resultaten bereikt
Op 29 Juni 1872, ter herinnering aan den dag
waarop 300 jaren tevoren Willem do Zwij
schiedenis zoo goed bekende Jan van Nassau ger voor goed den vaderlijken burcht verliet,
en diens navolgers bouwden het vaderlijk werd de eerste steen voor den torenopbouw
I bezit nog verder uit. Reeds van verre kon gelegd, en onder de oeregastcn van dien dag
j men het groote kasteel, dat niet minder dan bevond zich de Ilollansche prinses Marianne
77 bewoonde vertrekken cn circa 130 kasteel-van Oranje-N'assau Op de plaats waar de
ruimten telde, waarnemen. Maar, zoowel in burcht zich eens verhief, heeft men thans
j den dertig-jarigen oorlog als in den loop der een toren opgericht, die tevens museum is,
achttiende eeuw stond het Voortdurend aan gewijd aan Willem de Zwijger, aan de Gra-
i aanvallen bloot In den zeven-jarigen oorlog ven van Nassau en aan Dillenburg. En men
I werd het door de troepen van Hannover be- heeft er met groote zorg voor gewaakt, dat
zet, en niettegenstaande het slot als neutraal do ruïne van wat eens het slot Dillenburg
j moest worden beschouwd, zijnde eigendom was niet verder werd aigebroken zoodat voor
van den minderjarigen erfprins van Hol-1 degenen, die belangstellen in dit prachtige
land (Willem V) werd het na een bejege- bouwwerk, nog heel wat te zien valt
ring vnji 13 dagen in 1870 door de Franschcn Wie den toren bestijgt, eensdeels om het
beschoten en grootendeels in brand gesto-heerlijke uitzicht over dc stad en omgeving
ken. Slechts dc Noordelijke helft van het slot te genieten, anderdeels om met de belang
werd daarvan 't offer; de andere helft bleef i rijke verzameling, die hier is ondergebracht,
overeind. Het had met de hulpmiddelen van kennis te maken, ziet zijn moeite ook bo
die dagen niet zooveel moeite gekost om de loond door de twaalf schilderingen, die door
bezitting haren ouden, voornamen vorm te-(den hofschilder Klein van Brandes zijn ann-
rug tc geven, maar Willem V toonde weinig gebracht. Het eerste dier twaalf toont ons
belangstelling voor dit kasteel, dat hij nau- Willem de Zwijger bij den plecbtigen af-
welijks kende. Toen hij 40 jaren later daar stand van Karei V; een zoodanige groep is
terug kwam. door de omstandigheden g(^ genomen, dat zijn figuur duidelijk naar vo-
dwongen uit Nederland te wijken, heeft hij ren komt. Op een tweede schilderij zien wij
pogingen in het werk gesteld om den weder-1 Willem van Oranje bij de besprekingen der
opbouw ter hand te nemen, maar te laat Nedcrlandsche Edelen over het verzoek
bemerkte hij hoezeer de ambtenaren, die hijschrift, dat aan Margaretha vnn Parma
vertrouwd en gemachtigd had om te i
wat hun goeddacht, voltooid hadden wal
doen
at het
bombardement der Franschen begon.
Zoo word het overblijfsel van wat eens het
trotsche slot der Graven van Nassau was
geweest, al kleiner en al bedenkelijker, tot
dat ook hier begrepen werd, dat men van
het oude moest behouden wat men kon. In
worden aangeboden. Op het derde beeld is
de oorlog aan Alva verklaard; hier ziet men
Willem van Oranje aan hot hoofd van het
door hem bijeengebrachte leger, dat in den
nacht van 4 op 5 October 15G8 de Maas bij
Stockum overschreed. Op het vierde beeld is
de opstand reeds voor een groot deel ge
slaagd. want hier ziet men in 157S Willem
I 'oorrochten afleggen. Het vijfde beeld breng'
komen. De oorlogsomstandigheden hielden ons een weinig terug; het toont ons hoe oi
den voortgang van het werk tegen, maarJ14 April 156S het Nedcrlandsche gezantschap
onder leiding van den rijken Antwarpsohen
bankier Marcus Peres hem uitnoodigde zich
aan het hoofd der opstandige beweging te
stellen en wij zien hier den Zwijger, zoo jui6t
van de jacht teruggekeerd, de uitnoodiging
aanvaarden. Het zesde beeld toont den aan
slag. die op IS Maart 1582 te Antwerpen op
hem gepleegd werd. Weer een volgend beeld
brengt ons midden ln den oorlog en wel in
het leger van den Prins in 1572 voor Bergen,
waar hij door een gedurMen aanval der
Spanjaarden word overvallen en slechts
werd gered door de waakzaamheid van zijn
hond. F,n tenslotte is er het laatste beeld, dat
ons plaatst voor het praalgraf der Oranie's
in het koor van do Nieuwe Kerk te Delft
Hendrik de Keyzer ls in 1609 met dezen ar
beid begonnen en heeft dien in 1621 voltooid;
hij maakte zijn kunstwerk uit wit en zwart
Italiaansch marmer, uit steen van Dinant
en brons, en men legde daaraan ƒ26 000 ten
koste, nog daargelaten het honorarium, dat
men den architect had uit te keeren, een be
drag waarvan do beteekenis voor dien tijd
niet kan worden onderschat
'Voor den gemiddeldon Nederlander ls een
tocht naar het Nassausche land een soort
boevaart om te staan op de plaats, waar,
althans in liet hoofd van Willem den Zwij
ger, de Nedcrlandsche onafhankelijkheid ls
gebaren. Dillenburg ligt wat ter zijde van
den grooten weg dien wij volgen; slechts,
toen in de jaren direct na (le i oorlog het ver
keer langs den Rijn moeilijkheden onder
vond, ging men van Keulc: op Essen en
moest zoo vanzelf het kleine Dillenburg voor
bij. En betrekkelijk rustig ligt het vriende
lijke stadie daar; vanaf don hoogsten heuvel
'ie het slot draagt, ziet men In de straten
neer. In dat opz'cht Is er eenige overeen
komst tusschon DMlenburg en Heidelberg,
waar Willem de Zwijger Charlotte de Bour
bon leerde kennen. Men kan er zich zoo den
ouden tijd indenken, dat de burchtheer van
hoven oo de gedragingen zijner onderzaten
nqcrzngl
