WOENSDAG 7 JANUARI 1931
IETS OVER ROUSSEAU
Teneinde den gang van het wereldgebeu
ren eenigszins te verstaan, Is het wel eens
goed om enkele historisch geworden figuren
naar voren te halen en te belichten. Mede
in verband met de telkens weer opduikende
revoluties, leek het ons goed om eens Iets
te zeggen over een der grondloggers van de
Fransche Revolutie, nl. Jean Jacques
Rousseau.
Niet dat over dezen man niet reeds eer
der zou zrtn geschreven. Meermalen is dit
reeds geschied. Niettemin kan het zijn nut
hebben dit opnieuw te doen.
Als men de naam Rousseau noemt, dan
- wordt onwillekeurig gedacht aan de Fran
sche Revolutie. Hoewel hij deze Revolutie
niet heeft beleefd is hij inderdaad een van
de grondleggers van deze omwenteling ge-
wcesi.
Jean Jacques Rousseau werd op 28 Juni
1712 te Genève geboren. Zijn geboorte kostte
z'n moeder het leven.
De eerste levensjaren werden samen
met zijn vader van wien hij lezen leerde
in het ouderlijk huis doorgebracht, doch al
vroeg begon hij 'n zwervend eenlgszins ro-
mantisch leven. In dit leven blijkt hij 'n man
te zijn, die op 't gezicht van meer of minder
aanminnige dames onmiddellijk tot over de
ooren verliefd is. In zijn „Bekentenissen
1 die vrij langdradig zijn, verheelt hij dit niet,
maar vertelt zijn diverse liefdesgeschiede
nissen met een genot, alsof het de belang
wekkendste momenten uit zijn leven waren.
Om in zijn onderhoud te voorzien is hij
ge noodzaakt meer dan één vak te leeren en
verschillende beroepen uit te oefenen, die
- echter op even zoovele ongelukken uitloopen
Van huis uit Protestant, ging hij in 1728
over tot de Roomsch-Katholieke kerk. vooral
op aandrang en onder invloed van een ze
kere mevrouw de Warems, die in zijn leven
een groote rol gespeeld heeft
Na veel wederwaardigheden en omzwer
vingen, betrad Rousseau in 1719 voor het
eerst het letterkundig pad. Toevallig las hij.
dat door de Academie van Dvon een prijs
vraag was uitgeschreven over de vraag:
Heeft het herstel der wetenschappen en
der kunsten bijgedragen tot de zuivering der
zeden?"
Ernstig heeft hij deze vraag overdacht en
gepoogd een oplossing te vinden. De oplos
sing werd ingezonden en door de Academie
j bekroond. In 't jaar 1750 is dit antwoord in
druk verschenen, onder den titel: „Discours
qui a remporté le prix k l'académie de Dyon;
sur cette question proposée par la möme Aca
démie. Si Ie rétablissement des sciences et
des arts a contribué A épuré les moeurs
De door de academie gestelde vraag werd
met een beslist „neen" beantwoord. Volgens
Rousseau hebben wetenschappen en kunsten
de zeden bedorven en het ware geluk der
menschen sterk verminderd Door de weten-
schappen en kunsten zijn de behoeften toege
nomen en de tevredenheid tot een minimum
gedaald zoo niet geheel weggenomen.
Dezelfde Academie schreef m 1775 opnieuw
een prijsvraag uit en stelde ge.ya®«: 7^.
uit ontspringt de ongelijkheid onder de
menschen en wordt ze door de natuurwet
^Voor^de tweede maal ging Rousseau aan
het werk om een prijs te bemachtigen, het-
seen hem echter thans niet gelukte.
In 1775 heeft hij echter het antwoord1 op
deze prijsvraag gepubliceerd
JMscours sur l'ortgine et les fondements de
Vinéealité parmi les hommes
In dit geschrift vergelijkt Rousseau de
mpnsch die in den natuurstaat leeft en hem
SS"??e?n UchaiMe wereld geplaatst
I Aan den natuurstaat wordt door hem de
Keer Rousseau gehekeld hel
verechil tusschen heer en knecht, dat in den
beschaafden staat wordt gesanctionneerd.
De natuurstaat is een paradijs dat do°r den
beschaafden mensch verloren is. Dat para
dijs moet worden heroverd. Daarom roept hi]
zijn medemenschen toe: „Komt m de wou
den en wordt mensch". te
i Toen Rousseau eenmaal het echnjven te
nukken had of andersom heeft hij vrij
vlug achter elkaar een drietal ^rken vol-
tooid die hem tot een beroemd man maakten
Het eerste boek draagt tot titel:
de nieuwe Héloise. of brieven van twee min-
SLdra. inwoners eener kleine stad aan den
voet der Alpen, verzameld en openbaar ge
maakt door 1. J. Rousseau
VENIZELOS TE WEENEN
In dit bock schildert de schrijver de liefde
van een jonge adellijke dame, Julie, en een
huisonderwijzer, Saint-Preux.
Het tweede hoek: Emile of over de opvoe
ding, behandelt volgens den schrijver, het
menscheliik geslacht.
Het derde boek: „Du contrat social, ou
principes du droit politique", d.i. „over het
maatschappelijk verdrag, of beginselen van
het Burger-recht", is van gansch anderen
aard en t.a.v. deze beschouwing ook wel het
belangrijkste.
Bouwend op de beantwoording der boven
genoemde prijsvragen, constateert Rousseau
in dit boek, dat het leven in een geordenden
staat reeds een afval is van den natuurtoe
stand. Hij ziet in de maatschanoclijke orde
zijner dagen een bedekte wanorde en hij acht
de instelling van overheden een misdaad te
gen de menschheid.
In verband hiermede tracht hij in dit boek
de vraag te beantwoorden hoe, zonder de in
richting van de samenleving te schenden, de
natuurlijke rechten van de menschen indivi
dueel, het best kunnen blijven. Uit eindelijk
komt hij dan tot de slotsom, dat voor de
menschheid het beste zou zijn te leven in
een „gedecentraliseerde federatieve repu
bliek".
Met dit boek heeft hij mede den grondslag
gelegd voor de Fransche Revolutie. In dit
„Evangelie der Democratie", zooals zijn hoek
wel wordt gpnoemd, heeft hij denkbeelden
neergelegd die in 1789 bloedige vruchten heb
ben gedragen.
De bekende leuzen der Fransche revolutip
„vrijheid gelijkheid en broederschap" zijn
aan dit boek ontleend.
Bijzonder de leer der volkssouvereinitei»
is door Rousseau in dit Contrat Social" op
vernuftige wijze uiteengezet. Van een schei
ding van Machten wil Rousseau niets
weten. A 11 e m a c h t behoort aan het volk
Naar zijn oordeel kan het souvereine volk
zijn macht niet aan anderen overdragen
Deza volkssouvereiniteit is niet te deelen of
te yerdeelen. Logisch volgt hieruit, dat Rous
sedu het instituut volksvertegenwoordiging
veroordeelt en verkeerd acht In een kleinen
Staat zou men ze kunnen missen en in een
grooten Staat moet men ze noodgedwongen
aanvaarden mits men hen bindt aan den last
van het volk. De volksvertegenwoordiger
krijgt dus een imperatief, d.i. een bindend
mandaat.
Ook het hebben van een Vorst wordt door
Rousseau veroordeeld. Als er een Vorst is,
dan moet hij zonder meer ambtenaar, dus
afzetbaar zijn. Rousseau's leer der Volkssou
vereiniteit staat tegenover de Gods-souverei-
nitcit
Met zijn beschouwingen kunnen we ons
uiteraard niet vereenigen.
We hopen echter in een volgend artikel
hierop nader in te gaan.
W. J. A. D.
MARTELAREN VAN ONZE TIJD
In vroeger jaren vond men in menig Chr.
gezin naast den Statenbijbel in lederen band
met koperen hoeken en sloten ook het „Mar
telaarsboek" dat in vorm en grootte weinig
of niet van den Statenbijbel verschilde.
Aan de hand van de talrijke illustraties
vertelden onze ouders ons van het lijden en
sterven dier vele bloedgetuigen voor de waar
heid, wier namen in de geschiedenis der
Chr. Kerk zijn bewaard gebleven.
Groote bewondering over den geloofsmoed
dier getrouwe getuigen vervulde toen ons
kinderhart. En tegelijk voelden wij diepen
afschuw over zooveel onmenschelijke wreed
heid welke in al die martelingen en dood
vonnissen aan den dag trad.
En als de onderwijzer ons op school ver
telde van die bloedige tijden uit de geschip
denis der Kwk. was het ons een verluchting
van gemoed, dat hij aan het eind van de les
mocht wijzen op den zegen der godsdienst
vrijheid welke vrij mochten genieten.
Wie van hen, die 30 A 40 jaar geleden op
de schoolbanken zaten, konden zic-h toen
voorstellen, dat er 30 jaar later een boek
zou geschreven worden onder den titel van
„Martelaren van dezen tijd". En toch is
dit helaas! werkelijkheid geworden.
Bij den bekenden uitgever J. N. Voorhoeve
te Den Haag zag thans een boek het lichl
onder bovengenoemden titel.
Het geeft ons korte levensschetsen van
bijna 40 Luthersche predikanten in de Bal
tische landen, die allen om hun belijdenis der
Waarheid het doodvonnis over zich voltrok
ken zagen.
En acht predikanten ontkwamen wel
het doodvonnis, maar ruwe behandeling en
verschrikkelijke ontbering bezorgde hun
toch naar den mensch gesproken, een ontij
digen dood.
Van al deze predikanten vindt men m dit
aangrijpend boek portretten opgenomen. Vq-
len van hen waren nog in volle mannelijke
kracht, toen ze geroepen werden hun leven
te geven voor de Naam en de zaak des
Heeren.
We hebben één dezer portretten bij dit ar
tikel opgenomen. U ziet hier Ds. Arnold Rut
Kowsky en zijn vrouw. Beiden zijn op het
gevangenisplein te Mitau in 1915 met nog
andere 47 slachtoffers vermoord.
Het sterven van deze bloedgetuigen geeft
ons een diepen indruk van de geloofskracht
der dnizenden, die onder het Bolsjewistisch
bewind zonder vorm van proces tot den
dood zijn veroordeeld.
Dit martelaarsboek moet door velen gele
zen worden. Bij het lezen van dit boek wer
den wij herinnerd aan de woorden van den
Heiland, waarin hij het onderscheid teekent
tusschen den herder die zijn leven stelt
voor de schapen en den huurling, die bij
naderend gevaar ijlings vliedt. Deze predi
kanten waren inderdaad herders, die met
gevaar van hun leven de gemeenten onder
wezen en troostten uit het Woord des Hee
ren in dagen van druk en lijden.
En niet minder komt erin uit, dat zooal<*
in vroeger eeuwen ook heden het bloed der
martelaren blijkt te zijn het „zaad" der Kerk.
Waarlijk, Satan vergist zich. wanneer hij
meent de Kerk van Christus te kunnen
smoren in het bloed der martelaren.
Maar dit boek heeft ons nog meer te zeg
gen. In de Baltischo landen heeft het schrik
bewind slechts een half jaar geduurd.
Doch in Rusland lieerscht de terreur van
het Bolsjewisme nu reeds zoovele jaren.
Wij belijden als Christenen te gelooven de
gemeenschap der heiligen. Komt deze bolij
denis nu ook uit in ons leven? Grijpt
die Christenvervolging ons zóó aan. dat er
Is een voortdurend meeleven, meebidden met
die duizenden, die vervolgd en gesmaad, ge
marteld en gedood worden om Christus'
naam? En nu zwijgen we nog van het groo
te gevaar, dat heel Europa dreigt van de
zijde van het Bolsjewisme. Daarop willen
we met opzet niet al te veel nadruk leggen
Wie daarom alleen zou bidden om bevrij
ding uit den druk voor onze Russische
Christenen, diens gebed zou een zelfzuch
tig karakter dragen, wat in lijnrechten
striid is met het wezen des gobeds.
Van harte hopen we, dat het hoek „Marte
laren van dezen tijd" bij honderden zal wor
den verkocht
Moge het onder Gods zegen medewerken
dat wij als Christenen de „gemeenschap der
heiligen" niet slechts belijden, maar ook
beoefenen.
Strekke de lezing van dit aangriinend
boek tot voortdurend gebed voor onze lijden
de broeders en zusters in Rusland en tot ern
stige overweging der vraag wat wij kunnen
en moeten en willen doen, om zoo mogelijk
aan die bittere vervolging een eind te doen
komen.
Wij weten het wel, dat wij. menschelijk
gesproken tegen al die vervolgingen sehirr
geheel machteloos staan. Maar het geloof
durft te staan naar het „onmogelijke". Het
wil in het gebed worstelen, tot dat het een
weg ziet, om hulp te bieden.
Een boek te koopen, dat ons beschrijft
het lijden der Christenen in vroeger eeuwen
stelt ons niet voor een roening in het heden
Maar een hoek over „m-rtelaren van dezen
tijd" kan men niet terzijde leggen zonder
ons de vraag voor to leggen, waartoe het
ons verplicht,
Doch wij vragen ln hooge ernst, of dat ons
verhinderen mag zulk een boek aan te schat
fen. De vraag stellen is tegelijk haar be
antwoorden. En zij veler antwoord een daad
n.l. het koopen en lezen van dit aangrijpende
boek.
UIT HET SOCIALE LEVEN
In de conferentie van den Rijksbemldde
laar Dr. van Ysselstein met de partijen, be
trokken bij het Noordzoevisscherijbedrijf, is
een bemiddelingsvoorstel gedaan, dat door
de looncommissic uit de reedersvereeniging
[et overleg tusschen werkgevers-
lerporganlsattcs In de Engelsch
rnmtng gebracht.
Ging hier over verlaging der t
STAKING IN DE TYPOGRAFIE.
Men meldt ons uit Kampen:
De drie werknemersorganisaties ln het
typografisch bedrijf hebben de staking ge
proclameerd bij de fi.-ma H. van Kamen en
en Zn. alhier. Deze firma heeft voor het lid-
maa'schap van de patroonsorganisatie be
dankt en zich daardoor onttrokken aan de
C. A. O. tn het boekdrukkersbedrijf. De ar
beidersorganisaties kwamen hierdoor in .te
noodzakelijkheid om de staking af te kon
digen. De firma houdt het bedrijf thans met
enkele ongeorganiseerde krach-en op gang
Radio Nieuws.
t ed. H
verkini
drttf, w
betdei
nr.olf
ivcrk boteekent.
he
nleui
nog slechtere positie voor de arbeider:
>or ontslag van veel arbeiders wegens ovei
■mpleet-
Pe werkgevers hebben daarop tegen 5 Jai
1931. Invoering van het nieuwe systeem c
gekondigd. De vakoonde
herhaalden daarna hun weigering om ondc
die
Voice;
gehuwde arbeid-
iht ln „De Vo
•s r1 tot lnvo
■ergegaan. Ee
y.ouden nu als
orden ontslagen.
kakrs
van het
il on.
mpleet
bericht -
itsate van den bond van wevers ln de katoen-
tlverheld te Doncoshire besloten ^hebben. In de
etF nieuwe* stelser'zoif "worden "ingevoerd, de
rhelders advlseeren te staken Voor de fa-
rlekon. waar het eerst later Ingevoerd sou
rorden. de arbeiders tot oen sympathlckstaklng
dvlseercn.
HET NOVEMBER-RESULTAAT
In het 1 Januarl-numtner van „De Gids*' Is
igenomen van het resultaat der
ganda-actle.
18-tal der aan-
Igarenrriakers. Geheel volledig
rzicht niet Het total resultnat
2000 nieuwe leden te schatten.
Tn ..De Gids" kan
overzicht van het re
afsonderlük.
Een mooie ln-
ts vinden een
OOK EEN MIDDEL
i Tnt Chr. Vakbeweging van December
reaan van het T C V.) komt een be-
oor als volgt luidend: In Londen voert
'eldlge propscandi
40.oen wil bre
reclameborden rond
ropaganda-blljetten. Deze
1 besloten worden met een
i ook zeker niet i
De Raad van Arbeid bericht ons:
Indien op een rentelcaart weccns „werk-
loosheid™ niet wordt EePl«kt. 1. de „reekerd.
verplicht in het desbetreffende vakje \»n d«
rentekaart te plaatsen het woord „werkloos
Deze aanteekenlng 1» van belang,
mogelllk la deze werkloote weken v<
rekening van het aantal wachtweKi
voor de ouderdomsrente to doen me
wachtweken. Deze aanteekenlng aioi
zijn. Gebleken Is, dat soms de aai
„werkloos" wordt gesteld hoewel er
gever Is. die plakken moet: soms tü
werkgevers, ^lle bt) dei
kend staan lis ln het
doen aan de wettelbk'
r de bo-
i. noodt»
ellen ali
Juls^t.
van Arbeid be
pltchtlngen, xooda
tün ka.
•rkgei
Raad
verplt
n, dat de arbeider naliet
Blöft altUd voordeellccr om op zj)n rente-
kaart zegels te hebben dan een aanteekening
van werkloosheid. Wordt zoozeer het eigen be
lang vergeten, dat de arbeider heeft bil zUn
rentekaart? 't Mag nu toch wel voldoende be
kend worden geacht, dat de arbeider groot
belang heeft bö zlli
tlgd. Wol
dat ztin belang
mdlger J
■ordt behai
zorgen, dat zoo regelmatig mogelök wordt go-
plakt cn als dit niet gebeurt btl het tnxe
van de rentekaart nauwkeurige opgav.
3oen van de ttJdvakken. waarover en den werk
■njulste gegoveni
•rkt. Door het
nej. O. Ably. Lee ra res
.houd^chool te HU'
halfuurtje. Leidster
Pred. te Rotterdam. Muzikale
rteenen: J. H. Smit Duyzent
harmonium. H. Smit Duyzen
inlumbegeleiding. S TUdsein. 56 SO
D. Lüssonon. fluit, Mej. Jo Kroon.
-. E Bouwmeester, harmonium. 6,30—6 4
Dlas: Koor-en G.40— 8.45 Gramofoon 6 4-
tegln van door den heer K. Sluis, te
iperkarspel. 7 30—8 Cursus Malelsch. door
n S. Nlmpoeno. Leernar U.T.S. en Kol-DLnal
tuut te Arwterdam. 8 Tödseln. g—10.45
Spreker: Dr. H. J. Honders. Ned. Herv. Pred. t»
orthodox-ka-
10.45—11,80 Gramofoon platen.
KRO 8P 15 Morgeneoncert. 11—13 Go
dienstig halfuurtje. 12 Tödseln. 13.01—1.30 Lui
HILVERSUM (1875 M AVRO 3 Tödseln. 8 01
—9.50 Gramofoon, 10 Tödseln. 10.01—10.15 Mor-
tJdlne. 10 3012 Ochtendmuziek. 12 'it»d-
12.30—2 Concert. 2—2 30 Halfuur voor do
tf. 2.30—3 Rustpoos van den render. 3—4
•uraus. 44.30 Oramofoon. 4.305 30 Zle-
ur, 6.30—6 30 Aansl. Muziek te AmsterdRin
6 30—7 Radio-Vnlks-Unlversltelt 7—7.30 Engel-
8 Tödseln. 8.018.30 Znngvoordracht.
.30—9 Bportpr.latje
ht. D.3f
I Nleu
Dordrecht. Concert 1112
rehcelen Nederlandschen Radiohandel
Nederlandsche
Daar overeengekomen la, deze aargeleger
held tot ln hoogste Instantie door te voerei
zal vbji dit vonnis worden geappelleerd.
an strafvervolging en benadeelt bovendien
Ichzelf.
De hierboven genoemde gunstige bepaling
oor het meetellen van weken van werkloos-
jderdomsrente
geldt nlel
of weezei
vallditeltsr HMMP
Mervoor bttfft ten volle gel.
ilnder geplakt is. ook het
rente daardoor mini
Kunst en Letteren.
CHR. UT. ESSAYISTENKRING
Maandagmiddag vergaderde de Chr. Li
teraire Essayistenkring, onder presidium
van dra. J. van Ham, in Hotel Terminus,
Utrecht
De heer K Fokkema te Alphen aan don
Rijn trad als lid toe.
Het voorstel van den secretaris, om de
Minister van O. K. en W. te verzoeken, ta
willen bepalen dat de buigingp- n ook mag
worden weggelaten, waar ze nu nog gehand
haafd bleef, werd met op één na algemeen©
stemmen aangenomen.
De Kring hield zich in deze vergadering
in 't bizonder bezig met de bespreking van
de kwestie der Christelijke Radio-Leergan
gen.
KERKELIJK LEVEN IN 1930
IV. Slot
VARIA
In het verschenen jaar deden vele jonge
predikanten voor het eerst hun intrede. ter
wijl in de Gereformeerde Kerken het aantól
hunner, die rich voor het ambt tot den
dienst des Woords voorbereidden, dermate
stijgende bleef, dat daar reeds nu aomm'g6
Theologische candidaten langer dan ge
woonlijk zonder beroep bleven en er al
meermalen over een toekomstig overcom
pleet aan beschikbare predikanten gespro
ken is. Kleine Gemeenten, al dan niet ge
combineerd, die lange jaren geen predikant
bezaten, konden nu tot het beroepingswerk
overgaan. De Geref. Kerk van Sprang, die
gedurende 24 jaar niet in het zelfstandig
bezit van een eigen predikant was, bekwam
nu in Ds. J. C Hagen wederom een dienaar
des Woords.
Het beroepingswerk heeft ln vele Gemeen
ten weer heel wat „voeten in de aarde' ge
had en dat zal wel zoo blijven, zoolang
men hier te lande meer serieus daarbij te
werk gaat dan in Noord-Amerika, waar een
vacante Gemeente na het afdraaien van een
paar gramofoonplaten eerst een keuze uit
een tweetal predikanten en daarna he,ze'j-
de voor een nieuw kerkorgel deed. De Ned.
Herv. Gemeente van Enter beriep reeds meer
dan twintigmaal tevergeefs en de Geref.
Kerk van Kampen zette, mee om finan
cieels redenen, na een 17de „bedankje' het
beroepingswerk stop.
Het aantal malen, dat een Kerk voor de
tweede maal een beroep op eenzelfden predi
kant uitbracht, is v >rig jaar beduidend ver
minderd. Prof. P. J. M. de Bruin, die in het
begin des jaars van dit soort beroepen als
„een veel voorkomend verschijnsel in de
Chr. Geref. Kerk" sprak, wat hij een vos
noemde, die gevangen moest worden, omdat
hij den wijngaard des Heeren verderft,
kan dus ten deze beter gestemd zijn.
Ook hadden we nog weder een paar ge
vallen van revisie in een beslissing. Zoo
heeft in de Ned. Hervormde Kerk Ds. J. H
H. van Becm, die aanvankelijk voor een
beroep naar Rotterdam-Vreewijk bedankte,
later dit beroep alsnog aanvaard, terwijl
Ds. J. C. K'omp. te Westbroek, die een he
men naar Schalkwijk aannam, daarna op
tijn besluit is teruggekomen.
Andere bijzonderheden bij het heroepings
werk waren, dat de 70 jarige B9. G van
Dijk. die de Ned. Herv. Gemeente van An-
Jum 35 jaar diende mog van Gemeente ver
anderde en naar Gendringen vertrok, teD
wijl de 73-jarige Ds. J. G. Dekking te Berg
ambacht nog een beroep naar de Ned. Herv
Gemeente van Houten aannam. Ds. L. D.
Poot, Hervormd predikant, verliet Haarlem
en keerde terug tot zijn vorige Gemeente:
j Amsterdam. Enkele emeriti-predikanten in
de Ncd. Herv. Kerk begaven zich weer in
actieven dienst, terwijl Ds. Th. G. Tonnon,
predikant der Ned. Herv. Gemeente te Hoog
made, gelijktijdig met dit ambt een hulp
predikerschap te Katwijk aan Zee op zich
Ds. W. A. van Griethuijsen, predikant der
Ned. Herv. Gemeente te Groede, aanvaardde
een roeping als directeur der Stads- en
Lnndsevangelisatie te Brussel.
Ds. P. A. Binsbergen, Herv. predikant
en de Evang. Luth. predikanten Dr. J. E. B
Blase cn Ds. J. M. Lindeijer vertrokken
naar de Prot Kerken in Indié, terwijl Ds.
fl. Holtrop op den Nieuwjaarsdag van 1930
voor de Geref. Kerk van IJmuiden-Oost af
scheid nam wegens vertrek naar die van
Datavia.
Tegenover de zeer vele gedachtenisvie
ringen van jubilea is het aantal predikan-
teu, dat zich het „jus non jubilandi" voor
behoudt, klimmende. Onder de zeldzame
jubilea mogen gememoreerd worden het
gjuden ambtsjubileum van Dsy. H. H. Bar-
ger, Herv. predikant te Utrecht en dat van
Ds. D. J. Veen, die, nadat hij vijf jaren te
Eist (Utr.) gestaan had, nog vijftig jaren
aan de Ncd. Herv. Gemeente van Berg-
haren (G.) verbonden was.
Emeritaat verkregen in de Ned. Hervorm
de Kerk de predikanten: Dr. J. P. de Bie,
A. M. Bloem, J. van Dijk, Mr. J. F. Dijkstra
L Emmen Dr. J. Helder (oudste dienst
doende predikant in Nederland met óG
dienstjaren en 91 jaar oud), Mr. E. D. G.
van der Horst, B. Mnorrees, B. de Planque
E. U. Schellenberg, J. C II. Scholten cn J.
Steehouwer. In de Gereformeerde Kerken:
C B. Bavinck, F. H B >ersma, S. Bosma,
J. Brouwer, R. Heidema, H. J. Kouwen-
hoven, J. C van Mantgem, C B. Schoe-
mnkers, R. J. van der Veen en A. van der
Vegt. En in de Christelijke Geref. Kerk:
B. van den Berg cn C S. van der Ven.
Overleden zij-n slechts weinig dienst
doende predikanten. In de Geref. Ker
ken: H. Enserink, L. A. Smilde en W. A.
Willemse. In de Ned. Herv. Kerk: P. C. van
Doorn, J. J. A. Herman, M. Jongebreur (bij
«■en auto-ongeluk te Driebergen), J. Koek.
W. J. Ivolkert en C van Wijngaarden.
Voorts Ds. G. J. de R oy, pred. hij de Oud-
Geref. Gemeente te Waddinxveen.
Er zijn vele emeriti-predikanten door den
dood weggenomen, onder wie tal van be
kenden in den gansehen lande. Tn de Rvnng
I.uthersche Kerk:-G. Alers en J. E. Schrö-
der. In de Geref. Gemeenten H. Roelofsen
In do Oud Geref. Gemeenten: J. Meijer. In
do Geref. Kerken: H. Alting, H. N. Basoski
H. G. de Jonge, J. H. Landwehr, W. Sieders
en G. Sybesma. In de Ned. Herv. Kerk: G.
Benes (zich schrijvende Beens), D. P. Brans
F. H. Germs, C. F. Gronemeijer, W. Has
pels, J. Hoogcnraad, K. Kloosterman, J. E.
Koopmans, Dr. J. Koster, J. F. de Later,
L. M. van Noppen, L. Ukken, A. A- Schou
ten, A. S. Ta una, J. Tichelman, S L'liers
en W. Voors.
Ds. A. M. Berkhoff, Chr. Geref. predikant
te Amsterdam, werd door de Classis A dam
vrijgesproken van een tegen hem ingediend
bezwaarschrift in>zake de leer van het dui
zendjarig rijk.. Wel werd hij door de Classis
tot voorzichtigheid aangemaand.
Ds. B. N. B. Bouthoorn, iierv. predikant
on Ds. G. de Jager, Geref. predikant, Leiden
te Putten (Gld.), lieten zich tot een geld
boete veroordeeien, wijl zij weigerden te
voldoen aan een aanschrijving van het
Gemeentebestuur om op een bepaalden dag
aanwezig te zijn bij de vuilnisbelt tot het
verrichten van „hand- en spandiensten".
Ds. K. Schilder, Geref. predikant te Hot-
terdam-Delfshavcn, ontving een langdurig
verlof voor studie in het buitenland.
Dr. H. VV. van der Vaart Smit, Geref.
predikant te Groote Lindt (gem. Zwijn-
drecht), trad op als leider van het vorig
jaar opgerichte Ned. Christelijk Persbureau
Ds. A. W. F. Waardenburg legde zijn
ambt als predikant der Vrije Evang. Ge
meente te Wemeldinge neer, om te l^arcn
(N.-H.) zich geheel tc kunnen wijden aan
het doel waaraan zijn blad „De Verborgen
heid dor Eeuwen" is gewijd: den opbouw
en do eenheid der geloovigen door persoon
lijke heiliging.
Het „pijnlijk persincident'' tusschen Dr.
H. W. van der Vaart Smit en Prof.'Dr. V.
Hepp, dat van 1928 af hangende was, werd
beëindigd.
Acht predikanten der Ned. Hervormde
Gemeente te Rotterdam zegden collectief
hun lidmaatschap van den Bond van Ned
Predikanten op, wijl deze naar hun oordepl
steeds meer de allures van een moderne
vakorganisatie aanneemt en zijn „.-rijge
stelden" secretaris ontoelaatbare agitatie
middelen tegen de wettige Kerkelijke in
stanties gebruikt
Een gezelschap van zeven Hervormde cn
drie Geref. predikanten, henevens een hoog
leeraar aan do Theo!. School te Kampen,
bracht eon bezoek aan Palestina.
De advocaat-generaal bij het Haagsche
Gerechtshof nam een conclusie in Ie be
kende pr cednre inzake de predikantstrae-
tcmenten in de Ned. Herv. Kerk en beves
tigde het vonnis der Haagsche Rech'bank,
waarbij werd ontzegd de vordering der Ned
Herv. Gemeente te Ouddorp tegen de Sy
node tot terugbetaling der aan die Gemeen
te ongelegde verplichte bijdragen ln het
Predikantenfonds, welk© vordering inge
steld was namens eenige honderden Kerk-
voordijen, die weigerden zich aan de be
treffende regeling der Synode te onder
werpen.
Bij Kon. besluit werden 47 predikanten
benoemd tot reserve-veldprediker voor den
tijd van oorlog bij het leger te velde.
In de Ned. Hervormde Kerk ontstond een
ernstig conflict te Blankenham, waar zes
Kerkeraadsleden geschorst werden, >mdat
zij hadden meegewerkt aan een besluit om
»n de verhuringsvoorwaarden van twee dia
conie-boerderijen verplichte me!kle\ering
aan een bepaalde fabriek te handhaven.
Te Dokkum werd een conflict veroorzaakt
door den modernen Kerkeraad die den
aanvangstijd van de kerkdiensten, die door
rechtzinnige ringpredikanten moesten ver
vuld worden, op 7 uur in den voormiddag
6telde.
Het reeds jarenlang bestaande conflict te
Oude- en Nijehorne, verergerde, wijl zoowel
de rechtzinnige predikant als de vrijzinnige
Kerkeraad provisioneel geschorst werden
welk besluit later herzien Is.
Te Stolwijk trad het Prov. Kerkbestuur
op om te djen „wat des Kerkeraaiis is",
wegens een voortdurend geschil over het
beheer van da diaconiegelden.
Een bijzonder vreemd licht tegenover
bovengenoemde conflicten, die uit de rich
tingskwestie voortvloeien, viel op het zilve
ren jubileum van den Herv. evangelist
Hilhnandt Boschma te Ruurlo, waar deze
in een samenkomst werd toegesproken door
Ds. J. J. Thomson, voorganger van den Pro
testantenbond te Varsse- ld. die van
..vriendschap, waardeering en broeder
schap" sprak. De „N.RotL Ct." schreef naa
aanleiding hiervan: „Dat een voorganger
van Vrijzinnigen God kan danken voor den
arbeid van een voorganger eener orthodoxe
evangelisatie, mag in het oog van velen een
rariteit schijnen, maar voor allen die hun
kerend gelooven in de broederschap der
Geloovigen, moge dit feit een teeken zijn,
dat ondanks alles de weg openstaat om
over vele verschillen heen te zien, de een
heid vast te honden cn de gemeenschap der
heiligen niet door partijzucht of richting-
strijd le lalen dooddrukken". Deze liberale
..waardcering" van gemeld feit valt moei
lijk los te maken van de gezindheid van
genoemden evangelist, die bij het verwer
pen van het reorganisatievoorstel uitsprak:
„Het verheugt ons, dat de meerderheid Her
Synode geweigerd heeft in de Kerk den
gi"v>mi«*ok te werk te stéllen".
Met denk nv-ge vermeld, dat de ..reeht-
zinnlgheid". die zich in somm'ge N'ed Herv
Gemeenten openbaart door hot nalaten van
de Avondsjnaalvlering, gebroken werd door
het feit, dat to Pocderoijen na zeven acht
laar weer voor het eerst het II. Avondmaal
hertiend werd.
Hiertegenover mo4t vermeld, dat de Kerk
voogdij der Ned. Herv. Gemeente te Oud
en Roodkerk f 15.000 fourneerde voor het
bouwen van een lokaal waar ook gods
dienstige tooneelstukken zouden worden op
gevoerd, terwijl een Ilerv. Diaconie in
Noord-Hol laud enkele duizenden guldens
aan den Gemeenteraad aanbood voor den
Louw van een Openbare School.
Ds. J. A. Tazelaar, predikant der Geref.
Kerk te Rotterdam, heelt in zijn bestendi
gen ijver voor de bediening des Woords ten
uehoeve van verpleegd wordende zieken,
een werkje over „Ziekenielefoon"' het licht
doen zien, terwijl oiiuer zijn leiding een
Chr. Congres voor Ziekenteiefoon gehouden
werd ter behandeling van verschillende
principieele en practischc zaken.
De Geref. Kerk in Hersteld Verband te
Rotterdam besloot lot het houden van spe
ciale kuideigoosdieiistoetenuigen, terwijl die
van Zandvoort gedurendo het badseizoen
haar kerkgebouw eenige uren per dag open
stelde voor hen, die in het drukke badleven
behoefte gevjelden aan eenige rustige
oogenblikken tot zelfinkeer.
ln de Classis Alkmaar der Ned. Herv.
Kerk werd een hoofdcomité geïnstalleerd
voor de inzameling van gelden voor hel
Zuiderzeefonds. ln do drooggelegde W'ierin-
genneerpolder werden op Sluis 1 en te
Nieuwe Sluis de eerste g >dsdienstoe(enin-
gen van Hervormde zijde gehouden. Uok
de Classis Den Haag der Chr. Geref. Kerk
nam een besluit tot het beramen van mid
delen on wegen om langs Kerkelijke» weg
in liet drooggelegde Zuiderzeegebied het
Evangelisatiewerk aan te vangen. De Com
missie voor de Diaconale Armenzorg in de
ed. Herv. Kerk ving haar arbeid aan in
otrekking tot het werk der Diaconicn in
veiband met het dro gleggen van verscliil-
.ende deelt i der Zuiderzee.
Voor de eerste maal sinds den 80-jarigen
oorlog werd in Bclgié een Classis vergade
ring van Geref. Kerken gehouden. De Clas
sis Dordrecht heeft onder haar ressort drie
Kerken en twee Evangelisatieposten in
België.
De Geref. Kerken In Nederland, die In
Argentinië (Zuid-Amerlka) drie Kerken ,.he
zitten" en helpen instandhouden, werden
daar daadwerkelijk gesteund door de Chr.
Geref. Kerk in Noord-Amerika, die er in
Ds. B. Bruxvoort een medewerker heenzond
Dior de Classis Heerenveen der Geref
Kerken werd voor haar gebied een Evange
lisatiepredikant beroepen in Ds. H. Retel ie
lloornslerzwaag.
Te I)en Haag Oost nam de Geref Kerk
het besluit een nieuwen tak van Evangel!
satie ter hand te nomen, nl. het organisee-
ren van ontwikkelingsavonden voor intel
lertueelen, die buiten de Chr. levensbe
schouwing staan.
De Zuidelijke Synode der Geref. Gemeen
ten stelde voor den tijd van ec*i Jaar al9
proef den heer J. van der Panne aan voor
Bijbelverspreiding in Roomsche en ongeloo-
vige streken van ons land.
In tal vau plaatsen werd het 150 jarig
bestaan van 't instituut der Zondagss- hooi
opgericht door Robert Raikcs te Gloucester,
herdacht
De Ned. Vereeniging voor Israël ontving
een legaat van ruim f50.000 en nam hel be
sluit haar gebouw „Salvatori" te Amster
dam van de hand te doen. Na 1889 werd
wederom een speciaal Jodcnzendingsleest
in ons land gehouden.
Voor den Zendingsarbeid in Oost India
vanwege de Geref. Kerken werden beroope»
en (of) in het. ambt bevestigd: Ds. D. J. B
Allaart voor Djogja, Ds. S. J. P. Goo^ens
voor Soemba, Ds. A. F. Keucheniua voor
Poenvoredjo, Da. J. A. C. Rullmann voor
Poorboliuggo en Ds. J. H. Sillevia -Smith
voor Solo, terwijl als miss. arts voor Poer-
woredjo Dr. H. Slettenaar werd afgevaar
digd.
Vanwege de Geref. Kerken in Hersteld
Verband werd Ds. H. A. C Hildcring naar
China gezonden voor voorbereidende studio
ten behoeve van later Zendingswerk onder
de Chincezen op Java.
Door de Chr. Geref. Kerk word als twee
de miss. predikant voor Mamasa afgevaar
digd Ds. M. Gcleijnse.
Dn Geref. Zendingsbond vaardigde den
heer H. C. Heusdcns als zondcling-leeruar
naar Celebes af.
Aan Dr. D. Bakker, docent aan de Theol.
School te Djogjacarta, werd eervol emeri
taat verleend, terwijl in zijn plaats benoemd
werd Ds. A. Pos, miss. predikant aldaar.
Ds. L. Netelenbos, miss. predikant te Poer-
wredjo, verkreeg eveneens emeritaat.
Dr. J. Offringa, geneesheer-directeur van
het Pelronella-hospitaal te Djogjacarta. aan
vaardde de functie van inspecteur hij (iet
Ziekenhuiswezen in Ned.-Indifi cn werd op
gevolgd door Dr. K. P. Groot. Mej. Dr. G.
J. Dreckmeijer werd benoemd tol directrice
van een te openen Geref. Zendingshospitaal
te Mngelang. Dr. H. S. Pruijs, de oudMe
der Geref. Zendingsartsen, die sinds IPOfi
niet meer in Holland vertoefde, moest op
medisrh advies repatrieeren.
Ds. A. de Vries, Herv. predikant te Schild
wolde. vertrok naar de Zendingsvalden
van West-Indlë.
Uit de Zendingswereld valt tenslotte nog
te memnreeren het overlijden ven H. GuU-
laume, J. T„. van Ha«=e't (oud 90 jaar. de
eerste zenrtetin" dnr I'fre'-htsrhe Zenrtings-
vereen'rinr). W. H tp Hasselt (roon
van den vorige) en J F Niks.
De Nedortnpdephe Zendingsschool te Opgst
geest mocht haar 25-Jarig bestaan her
denken.
