$limwe gnitëdje (üauraut Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken EERSTE BLAD. &SONNEKB BlfTi Per kwartaal 3.21 (Besëhlkklnirskosten 0 15) ter weck 1 9.23, Voor het Ruttenland bij Weka- lijksche rending -8.— Bil dagelilksche tending Alles hl) voorn itbctalinR Losse ounirners S cent met Zondagsblad 2 h cent Zondagsblad diet afzonderlijk verkrijgbaar No 3230 Bureau: Breestraat 123 telefoon 2710 Postbox 20 Postgiro 58936 DINSDAG 16 DECEMBER 1930 ADVERTENTIE?!* Van 1 tot 5 regels f blke regel meer 0.22Vi Inget iedederilngeu r.: van 1—5 regels *2^0 Elke regel meer .0.15 Bij contract belangrijke korting. Voor het bevragen aan het bureau wordt berekend ƒ0.18 10e Jaargang lllill Wie zich heden als Kwartaallezer op ons blad doet inschrijven, ontvangt de tot 1 Januari a.s. verschijnende nummers GRATIS Abonné's op te geven aan de Agenten of aan de Administratie Dit nummer bestaat uit DRIE blader *4* NIET ERG BIJBELVAST. Dat Nederland een volk is, in welks ge schiedenis en leven de Schrift een belang rijke plaats innam en nog vervult, bemerk; ge niet enkel uit het kerkgaan, uit theolo gische gesprekken uit het gezinsleven. Ook uit menig gezegde, dat ten onrechte aldus werd geformuleerd, blijkt dat het te ruggaat op de Heilige Schrift. Zoo kan een spreker soms een term ge bruiken, waarvan hij zelf menigmaal zich niet bewust is, dat zij werd ontleend aan den Bijbel. Dat bleek o. a. uit de rede, die de heer Lockefeer, in dc Tweede Kamer hield hij de behandeling der begrooting van Binnen landsche Zaken, toen hij sprak over de ern stige crisisomstandigheden. Aantoonende hoe de val van den een oor zaak is van de ondergang van den andci zei deze spreker: „Om een Latijnsch spreekwoord te gebruiken: Abyssu.s abyssum invocat: de eene afgrond roept dc andere^fgrond op". Hier was een herinnering aan de bekende woorden uit Psalm 42: de afgrond roept tol den afgrond, een zinsnede, die inderdaad in het Latijn luidt, zooais liet Kamerlid aan gaf. Bewees deze vergissing, hoe een Bijbul- wdord in het geheugen kan blijven hangen, terwijl de plaats van herkomst is teloor gegaan, een geheel andere, bepaald pijnlijke indruk maakte hetgeen - onlangs in De V.eldbode, werd opgemerkt door een 'zender. Sprekende van de crisis, die overal in landbouw heerscht, gaf deze schrijver te kennen: „Het lijkt wei,of de geest van Pi latus over Nederland is losgelaten, die sprak: Op, wiqn wilt ge dat ik U loslate?" Deze onjuiste aanhaling heeft betrekking op het spannende moment als Pilatus, nog slechts éen mogelijkheid ziende orh deii Christus aan het geweld der Jodqn te ont rukken, de opgewonden volksmenigte stelt .voor de keuze: Bar-Abbas of Jezus. Is het dan niet schrijnend als een derge lijk moment, waarin de Joden den moorde naar verkiezen hoven den Redder der men- schen, gekozen wordt om daarin op onjuiste Wijze een zeer banale beteekenis te leggen V Natuurlijk nemen wij aan, dat de schrij ver zich zijn onjuiste aanhaling niet bewust is geweest. Maar ook al ware juist geciteerd, dan nog past voorzichtigheid bij het betrekken van gebeurtenissen uit de Schrift op voorvallen' van den dag. De iijdensliistór;o van den Christus is te, heiiig, te téer en te smartelijk, dan dat men het dagelijksch leven ermede zou mogen illustreeren. Op deze dingen te wijzen is niet' zondej zin. Vooral in Christelijke kring loopt men ge vaar, iets van den teederen omgang met hei heilige te verliezen. den, thans doet alsof de ware beteugelaars eigenlijk ter linkerzijde moeten worden ge zocht, maakt men het den Minister toch wej een weinig moeilijk. Intusschcn willen wij niet teveel zien naar betgeen was, en met vreugde deze kentering aanvaarden. Uit de verandering in de geesten mag wel worden afgeleid, dat de toestand ernstig is en dat inspanning van alle krachten noodig is om den gezamenlijken vijand te keeren. Hier is nu een terrein, waar rechts en links elkander de hand kunnen reiken om de goede zeden en de volkskracht te be waren. De bestrijding der zedeloosheid is een ationale zaak. BINNENLAND. EEN NATIONALE ZAAK. Men zal zich herinneren, dat ten vorigen jare bij de behandeling der begrooting van Justitie verschillende sprekers ter linker zijde zich ietwat miskend gevoelden, omdat de Minister bij de bestrijding der onzedelijk heid van deze zijde niet in dezelfde mate .steun scheen te verwachten als van de 'rechtsche groepen. Vooral van vrijzinnig-democratischen .fcaht, stelde men het als .vanzelfsprekend voor, dat niemand uit dien hoek zekere pro ducten van pornografischen aard Lu besehei mi lig nam. Ditmaal heeft men gelijke houding in de Tweede Kamer kunnen waarnemen. Mevrouw van Itallie—van Embdën' betoog de zelfs met ijver, dat de Nationale Vron wenraad op dit gebied eerder vlas werkzaam geweest dan de Christelijke Vrouwenbond en was in het algemeen van oordeel, dat de linkerzijde hier eerder wegwijzend was dun do rechterzijde. Het is niet de beste methode om, wanneer een dolend mensch blijken van beterschap toont, hem aanhoudend te wijzen op zijn minder fraai verleden. Maar als men van links, na tientallen ja yen waarin de bestrijding der zedeloosheid voor een doelwit van geestigheid en voor een uiting van bekrompenheid werd gehou- OFFICIEELE BERICHTEN AUDIËNTIES. De commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland is verhinderd a.s. Woensdag audiëntie te verieenen. ONDERSCHEIDINGEN Bij Kon. besluit is benoemd tot ridder in de orde van Orahje-Nassau G. H. v. d. Broeke te Oudenrijn, hoogheemraad va: grootwaterschap Heycop, gemeente de Lan- gevliet. By Kon. besluit is toegekend de aan de orde van Oranje-Nassau verbonden eere medaille in zilver aan J. D. N i e s s te Dordrecht; W. C. de Kort, te Tilburg; de bronzen idem aan D. v. d. H e y d e n te Maartensdijk. DEPARTEMENTEN Bij Kon. besl. is aan L. Slag ter eervol ontslag verleend a.s referendaris bij het De partement van Waterstaat. VOOGDIJRADEN Bij Kon. besl. is benoemd tot lid van den Voogdyraad te 's Hage 1: J. A. Knetsch controleur bij den Dienst der Werkloösheids- "érzekering en Arbeidsbemiddeling, wonende te Den Haag. RIJKSVERZEKERINGSBANK By Kon. besl. is aan mej. M. van V1 i et eervol ontslag verleend als adjunct-com mies bij de Rijksverzekeringsbank. WATERSCHAPPEN. Bij Kon. besl. zijn benoemd: in Groningen, tot voorzitter van het wa terschap de Lauwerpolder: J Boukuma, te Usquert; in Friesland, tot dijkgraaf van het «wa terschap:Oudë Lindedijk: H. R. van der Lende, te Spangen; de zeven-Grietenijnon en Stad Sloten: P. R. J Vegelin van Claerber gen,te Joure; tot dijksgerleputeerden van liet waterschap de Zeven Grietenijnen en stad Sloten: J. Woltrnan, te Ileereveen en J. Eriks, te Oosterzee; In Overijssel, tot heemraden van het wa terschap Mastenbroek: H Selles. te Zwoller kerspel en E. Moerhuis, te Zwollerkerspel: tot heemraad van het waterschap Zalk: W van den Voort Azn., te Zalk; in Gelderland: lot heemraden van hef waterschap van de Baaksche Beek: J. Wel gemoed, te Hengelo (G.) en J. Rijpstra. h» Zelkem; tot plaatsverv. heemraad van cli waterschap: G. J. Holtslag, te Warnsveld 'n Noord-Holland: tot heemraad van het Ambacht van West-Friesland, genaamd „De Vier Noorder Koggen", vanwege dc Wognummer Kogge: H. Klaver, ie Wognum en vanwege de Middelkogge: G Stapel Gzn te Benninghroek (gemeente Sijhekarspel) tot dijkgraaf van den polder Westzaan, G Haremaker, te Koog aan de Zaan; tot heem raad van den polder Westzaan: G. Russch- man. te Zaandam; in, Zeeland: tot voorzitter van de water keering van de calamiteuze polders Oud Kempenhofstede en Moggershil C. L. Dorsl Jzn., te Stavenisse. NEDERLAND--BELGIE INTELLECTUEELE TOENADERING. Naar aan de „Msb." gemeld wordt heelt de Belgische Regeéring 'n beurs'van fres 15000 ter beschikking gesteld van een doc tor, een ingenieur, een apotheker, of een gelieencieerde, of van een kunstenaar van naam, van Belgische nationaliteit, die zijn studies aan een universiteit of hnogeschool in Nederland wenscht voort te zetten of al- laar onderzoekingen of andere werkzaam heden wenscht te verrichten. HOFBERICHT De Koningin Moeder en de Prinses heb ben den nieuwberioamden commandant van de zeemacht in Noderlandsch-lndië, schout bij-nacht J. F. Osten, in afscheidsgehoor ontvangen. CHRISTEN OFFICIEREN-VEREEN. ALGEMEENS VERGADERING „Weerplicht en christenplicht" In het gebouw van het Jaarbeursrestau rant werd Maandag de algemeene verga dering van dé Nationale Christen-Officieren Vereer)iging gehouden. De voorzitter Generaal L. F. Duymaer v. Twist verwelkomde de afgevaardigden van bevriende organisaties, in 't bijzonder Over ste Tinbergen, die aanwezig was namens den Minister van Oorlog. Vervolgens wees hij op de houding van Alharda in de Tweede Kamer. De gevaarlijkste actie noemde Spr. de be weging van „Kerk en Vrede", welke het be ginsel der weerloosheid proclameert. Het hoofdbesti ur heeft dan ook gemeend deze kwestie aan de orde te moeten stellen. Een deskundig persoon hébben wij aldus spr. gevonden in den militairen theoloog Ds Barbas te Hengelo. Het financieel verslag wees uit, dat 1930 een batig saldo van 162.38 had. Vervolgens bracht de lieer T. Ziedses des Plantes het jaarverslag uit. De actieviteit van leden en afdeelingen was zeer gering Het aantal gewone leden daalde tot 163, dat der buitengewone leden bleef stabiel. Majoor Barbas deed daarna enkele mede- deelingen omtrent het Georganiseerd Over leg. Naar aanleiding daarvan stelde de Voor zitter de vraag of het G. O. eigenlijk' geen franje is. daar weinig voor de officieren in dit college tot stand kan komen. Majoor Barbas merkte op, dat de onder werpen die in 't G. O. behandeld worden, door den Minister vastgesteld worden, ter wijl inderdaad de vereenigingen zelf wei nig zaken aan de orde kunnen stellen. Spr vond dit niet in 't belang van de weermacht en achtte het gewenscht er op aan te drin-i gen. dat,meer gelegenheid gegeven wordt zelf zaken aan de orde te stellen rgadcring beslont een adres in dien geest aan den Minister te richten. Op voorste] van het Hoofdbestuur werd in commissie benoemd, teneinde een rap port samen te stellen naar aanleiding van de referaten, van Dr, Severijn en Ds. Hagen aangaande de geestelijke verzorging. Benoemd 'werden Generaal Iloëll tot zitter, en tot leden Dr. Van Nes uit Den Haag en Prof, Dr. Van Haaften. Bij acclamatie werden de twee hoofdbe stuursleden de hceren L. F. Duymaer Twist en J. C. van Reenon hérkozen. Tenslotte werd medegedeeld, dat het refe raat van Ds. Rarbas, in de middagvergade ring te houden, in groote getale verspreid ter bestrijding van de actie van „Kerk en Vrede". In de Middagvergadering. hield Ds, T. Barbas te Hengulo een referaat over „Weerplicht en Christenplicht". Allereerst zette spr. uiteen wat ..christen" beteekent. Eenerzijd.s wordt weerplicht en christenplicht van elkander gehaald als on vereenigbaar, anderzijds wordt het al* on afscheidelijk va.n elkander gezien. Dr. A! A. van Rhijn zégt tèrecht. dat niet do vraag gesteld moet worden: „Wat. zou Jezus doen?" maar „wat wil Jezus dat wij doen." Het „wie vader en moeder om mij nentwil niet verlaat is mijns niet waardig" brengt alles op zijn juiste proporties terug De heer Bosma zegt in zijn brochure: „dat de Regeering het gewcldapparaat gebruikt om tegenover andere Regeer! hgeif wensch of door te zetten." Genoemde heer zegt dat land den toovercirkel kan verbreken door te ontwapenen. Spr. gaf vervolgons een schets van de 19 eeuwen christendom in verband met het vrraagstuk van den oorlog. Cyprianus was voor legermacht en had. dat de vijanden mochten worden verslagen Het oudste christendom geeft geen aan.lei ding om te zeggen, dat de christenen weer- os waren. Prof. van Riel zegt, dat de christen geen soldaat werd maar, later, dat de Romcinsche soldaten, die tot het christendom overgin het leg:r bleven, omdat zij naar Jezus' leer wel het Romeinsche rijk tegen roovers en barbaren mochten verdedigen en daarmee niet in strijd kwamen met de leer van de liefde tot den naaste. Hiermee spreekt hij zichzelf tegen. De tegenstanders van bpwapenlng kun ?n aldus spr., niet bewijzen, dat de Oude kerk principieel afwijzend stond tegenover den oorlog, evenmin is het omgekeerde te bewijzen. Testamentische geloovigen hadden geen uitzonderlijke moraal t.o. den oorlog. Prof. Hearing geeft toe dat Jezus volgens het Nieuwe Testament zich niet tegen het soldatenleven verzot. Jezus stelt den hoofd Kapernaum als een man met een groot geloof; aanmerking op zijn soldaat-zijn maakt Jezus niet. Was Jezus' koninkrijk een wereidsch rijk dan hadden zijn k'nech ten voor hem gevochten, maar dat was niet JHR. MR. D. J. DE GEER ZESTIG JAAR. De minister van financiën, jhr. rar. D. J. de Geer, heeft Zondag zijn GOsten verjaar dag herdacht. Ingevolge den wensch den heer De Geer bleef deze herdenking be perkt tot den kring van familie-leden en vrienden. DE NIEUWE BURGEMEESTER VAN GRONINGEN Met Ingang van 1 Februari 1931 is tot burgemeester der gemeente Groningen be noemd de heer H. P. J. Bloemers, met toe kenning van gelijktijdig eervol ontslag burgemeester der gemeente Rheden. ALG. NEDERL. VERBOND STAMDAG In verband met de reeds eerder gemelde Stamdag, uitgaande van het hoofdbestuur van het Algemeen Ncderlandsch Verbond, en welke gehouden wordt op 20 Dec. e k te Den Haag. kan nog worden medege deeld. dat wegens ongesteldheid van de heer Diekema, in zijn plaats het woord zal worden, gevoerd door Prof. Dr. Eekhof te Oegstgeest. DE R. K. VOLKSPARTIJ In zijn Zaterdag te Utrecht gehouden ver gadering heeft hét partijbestuur der R.K. Volkspartij in beginsel besloten met de Democratische Partij (prof. Heeres) op poli tiek terrein, speciaal met het oog op do komende Staten- en raadsverkiezingen, tof samenwerking te geraken. Het initiatief daartoe is ontstaan na de Anti Vlootplanbe- tooging op 2.8 September te Amsterdam, door beide partijen georganiseerd. De besprekin gen met de Democratische Partij zullen worden voortgezet HET APELDOORNSCHE ZIEKENHUIS TUBERCULOSEBESTRIJDING IN ZUID-HOLLAND. De districtsvorming in Zuid-Holland, in 1929 ingezet- n et de oprichting v.in het tu- berculose-district Rotterdam-West. zal wor den voortgezet met de opening van twee nieuwe districten, Leiden en Dordrecht. Door hel; bestuur der Prov. Z.-Hollandsche er. tot hestrijd'ijg der tuberculose zijn in 'erband hiermede benoemd: tot.districtsarts te Leiden Dr. G. Brouwe' en te Dordrecht Dr. F. C. Brugning; tot districts huisbezoekster te Leiden mejuffrouw J. Nijland en te Dordrecht mejufrouw J. Schillemans. BOOTTREIN „NEDERLAND" Donderdag in Holland. De speciale trein met post een passagiers in aansluiting op het motorschip Marnix van St. Aldegonde zal Woensdagmorgen 10.20 van Genua vertrekken. Aankomst Donderdagmorgen 7.57 te Arnhem; 8.48 te Utrecht; 9.50 in Den Haag (S.S.); 9.39 te Amsterdam (W.P.); 9.53 Amsterdam (C.S.) 10.1. te Rotterdam (Maas). Vervolgens sprak spr. over de bergrede. Prof Dr. Brouwer zegt, dat de bergrede geen moraal is, maar absolute gehoorzaam heid aan God's wil eischt. We zijn het er mee eens! Men wil aan de zijde der ontwa penaars een letterlijke opvattin? 1 op dit eene punt. maar dat is met andere gezegden uit de Bergrede onmogelijk! „Geef dengene. i leenen wil" kan toch onmogelijk letter lijk opgevat worden, daar diefstal dan ge sanctioneerd zou worden. Een woord uit de Bergrede hebben vrij tot het laatste hewaard aldus spr. „Wederstaat den booze niet". Kan dit letterlijk opgevat worden, immers neen want Jezuswederstaat den booze wel, zie maar.naar de uitdrijving der kooplieden uit den tempel. De letterlijke opvatting voert dus tot een ongerijmdheid. Er zit dus moor aan vastl Voor den staal geldt niet betzelfde als voor den enkeling In do staat is een geordende maatschappij die staat is de kerk. die zich laat lei den door de liefde, maar die liefde sluit de rechtvaardigheid niet uit: De zonde ligt niet in 't. geweld. De heer Bosma zit wol een beetje met de overheid en hij'heeft het brandpunt trachten te ontwijken door te zien een idioele overheid een idieelen onderdaan Dit is echter een droom en blijft een drhom zoolang de zonde itrodrteni blijft werken. Men kan ti h van >n kreupele niet eiscben. dat hij recht loopt Spr. noemde nog twee bezwaren tegen het streven van „Kerk en Vrede" ten aanzien van den o. "log in vroeger tijd en den oorlog in den modernen tijd. De moderne wijze van oorlogvoeren wordt AANBESTEDINGEN WEG RIJSWIJK—HOEK VAN HOLLAND Vanwege het Provinciaal Bestuur is aan besteed het maken van het weglichaam en en deel der fundeering en het rijwielpad oor een gedeelte van den verkeersweg RijswijkHoek van Holland met bijkomende werken Laagste inschrijver was de heer J. T. de Waard, Sliedrecht voor f 72.200. BAGGERWERK TE ÏJMUÏDEN Bij onderhandsche aanbesteding is aan de Erven L. Volker te Sliedrecht en A. Bos te Dordrecht voor 508.000 opgedragen het onderhouden van de diepte vóór den mond van en in do Noordzeehaven en in de kanaalgedeelten en havens huiten dè Slui zen te IJ mui den. BARON VAN KEPPELt Te Uckel, bij Brussel, is in den ouderdom van 80 jaar overleden, J. R. baron van Keppel, oud-voorzitter der ravitailleerings- commissie. sterk bestreden, maar is volgens de deskun digen op chemischg ebied en luchtvaartge bied niet wreeder dan die van vroeger tijden. Spr. citeert verschillende deskundigen. Het tweede bezwaar tegen „Kork en Vrede" was, dat de beweging inconsequent is. want als zij dienstweigering wil. dan moet zij ook weigeren belasting te betalen, daar zij in direct het leger in stand houdt, tevens moe' zij dan de gehoorzaamheid opzeggen aan een overheid, die een weermacht in stand houdt Spr. besloot met een citaat van Alb. Schweitzer, die Zwitserland in de wereld oorlog. het vredesciland noemde er zelf niets liever dan levens wilde redden, maar toch tegen eenzijdige ontwapening was. Zoo moeten wij jok ons land hevelligon door alle crisissen heen totdat de dag zal komen, waarop het voor eeuwig vrede zal zijn. Bij de bespreking werden verschillende wensehen geuit om de publiciteit welke aan dit referaa1 gegeven zal worden, doeltref fender te maken. Onze lezers herinneren zich wellicht een :uilleton, dat we schreven over bovenbe doelde brochure, waarin de Scliliijfster scher pe verwijten richt tot het Apcldoornsche Ziekenhuis, dat haar oude, zieke man zou verwaarloosd hebben en haar niet in de ge legenheid hebben gesteld om de laatste nacht van zijn leven bij hem te waken. deze zaak schrijven B. en \V. van Apeldoorn thans in de Memorie van Ant- voord over de Gemeentebegrooting het vol gende: „De in het voorioopig verslag besproken brochure is ook ons bekend. Het bestuur van het ziekenhuis heeft deze, voor de goede naam der inrichting hoogst onaangename zaak, meermalen besproken. Ingewonnen rechtskundig advies, alsmede de vele betui gingen van patiënten, die kortere of langere tijd in het ziekenhuis zijn verpleegd en gaar ne blijken zouden willen geven van hun er kentelijkheid en oprechte waardeering voor de genoten goede behandeling, deden het be stuur besluiten geen stappen te doen. Du bedoeling van de schrijfster is vermoe delijk de aandacht van het publiek te vesti gen op het schotschrift (voor haar een bron in inkomsten). De in het voorioopig verslag gemaakte op- erking had de bedoeling een gelegenheid te bieden officieel de loopende geruchten te gen te spreken en was allerminst critisch bedoeld. Het College is overtuigd, dat er geen reden is om aan do lichtvaardig neergeschreven beschuldigingen verder aandacht te schei) ken, doch acht het daarentegen noodig in het openbaar getuigenis te geven, dat hel groote waardeering heeft voor de plichtsbe- hting van het geheele personeel, dat zijn ilijke en opofferende taak nauwgezet en met liefde vervult. De houding van het bestuur der inrich ting heeft onze volle instemming; er is geen redelijk motief tot het doen van verdere tappen en het valt alleen te betreuren, dat justitioneel ingrijpen tegen onverdiende smaad in publieke geschriften zoo moei lijk is." We weten heel Wel, dat openbare colleges zich wel eens met een groot gebaar van der gelijke dingen moeten afmaken, maar vol komen bevredigen doet deze tegenspraak niet. Het vraagtëeken achter „brochure", de be tuigingen van patiënten en de toevoeging, dat het schotschrift een bron van inkomsten -nor du schrijfster is; dat alles doet heel weinig ier zake en is een beetje klein. En zelfs een kategorische ontken ning van bepaald genoemde feiten ont breekt. Dat maakt het verweer heel zwak. Hoewel vele dingen met name genoemd zijn, kan de justitie mogelijk niet ingrijpen dat gelpoven we gaarne; maar de zaak D ernstig' genoeg om bepaalde punten nauw keurig tegen te spreken. Nu maakt het de indruk, dat men du schrijfster niet sympathiek vindt en daar om de klachten eenvoudig ter zijde legt. HU College wil er verder geen aandacht aan schenken, doch uit niets blijkt, dat er van eenig onderzoek sprake is geweest. Wij zijn cr van overtuigd, dat de besturen der groote gemeenten zelfs bij veel vager en onbeduidender beschuldigingen deze punt voor punt onderzocht en bij gebleken on juist, weerlegd zouden hehben. Hier blijkt niets van dat alles; en zonder te beweren, dat bij de schrijfster gucn over drijving in eischen of oordeel aanwezig was; laat dit n iets-zeggen de antwoord plaats voor de veronderstelling, dat er fouten begaan zijn. Het is jammer, ook voor de reputatie van het Ziekenhuis, dat men ur zich, blijkbaar zonder onderzoek, afmaakt met het gebaar: nu ja, op klachten van deze vrouw behoe ven we niet in te gaan. Dat is oordeelen met aanzien des persoons, en daarom be vredigt dit antwoord niet. Leger en Vloot. MUTATIE Bij' Kon. besiuit is eervol ontheven uit de betrekking van ondercommandant der marine te Vlissingen en van het bevel over Hr. Ms wachtschip aldaar kapitein-luitenant ter zee H. Jolles en is heiast met die betrekking en genoemd bevel kapitein ter zee C. Itiihl. HR. MS. JACOB VAN HEEMSKERCK Hr. Ms. Jacob van Heemskerck is gister uit Carthagena vertrokken. Gemeld wordt, dat de onlangs tot schout bij-nacht bevorderde kapitein ter zee C. J. E. Brutel de la Riviere, die eerlang uit Ne- derlandsch-Indië hier te iande terugkeert, bestemd zal zijn om vice-admiraal L. J. Quant op te volgen als commandant dei "ne te Willemsoord. COMMANDANT .HEYDT Luitenant ter zee le kl. J. W. A. A. Heydt die dezer dagen benoemd is tot commandant van Hr. Ms. torjredohootjaner Witte de With zal binnenkort r.ls marine-adjudant van den minister van defensie vervangen worden door luitenant ter zee 1 kl. G. G. Bozuwa. BIJZ. VRIJW. LANDSTORM. Do inspecteur van den vrijwilligen land storm heeft aan de commandanten dor lami- stormgroepen en bijzondere korpsen verzocht de officieren en onderofficieren, werkzaam bij de bijzondere korpsen, er op te wijzen, dat het op smalende of helecditrendo wijze bestrijden of bespreken van een verkeerd geachte overtuiging van anderen niet geoor loofd is. DE OUDSTE ALMANAK DE ENKHUIZER BELEEFT REEDS DE 336ste JAARGANG. Daar is toch iets, dat wringt, 'k Zou kun nen zeggen: dat moeten de heeren zelf maar uitzoeken, doch ik ben er nu eenmaal mee begonnen. Voor eenige dagen kondigde ik, vanwege de singulieriteit, de 300ste jaargang van de „Rotterdamsche en Enkhuizer" Almanak aan. Verleden week Zaterdag deed het de „Telegraaf" ook in een lang artikel. En daarin werd o. m. op gezag der Rotterdam sche firma verteld, dat men behalve du Rot terdamsche en de „Enkhuizer", waarin de watergetijen van deze plaats voorkomen, ook een Zeeuwsche editie uitgeeft. Men moet dus wel denken, dat mon dé echte Enkhuizur te pakken heeft. Evenwel, er schijnt in deze affaire belegen concurren tie te zijn. Want nauwlijks had ik de Rot terdamsche Almanak besproken, of daar lag voor mij ,,De van ouds vermaarde Erve C. Stichters Enkhuizer Almanak voor liet jaar 1931 enz. enz. 336ste jaargang. Te Haar.era bij Gebrs. Van Staden N.V. Koudenliorn; 44.'! Wat daarvan nu te denken? Oneerlijke concurrentie? Spreekt de Rot terdamsche firma ten onrechte van haar Enkhuizer Almanak? Ik weet het niet. De Ilaarlemsche firma schijnt het te meé- ncn. Want zij schrijft ons: „De zaak zit zoo. Door J. Stichter te Ara sterdam werd in 159G begonnen met de uitgave van den Enkhuizer Almanak. Waarom deze uitgave destijds „Enkhuizer"'. en niet „Amsterdammer" Almanak werd ge noemd. vermeldt de historie er; het archief niet. De heer Brouwer, Gemeente Archivaris Enkhuizen, en de heer Dr. G. C. van Ba len Blanken, Secretaris van het genootschap West Friesland, schrijven het toe aan do omstandigheid dat F.nkhuizen in 1596 als havenplaats boven Amsterdam uitging. Naast de „Enkhuizer".zagen in du volgen de jaren de „Amsterdamsche" en de „Alk- maarsche" Almanak het licht, nog later ge volgd door de „Ilaarlemsche" en de „Rotter- lamsche". Al deze Almanakken waren ge lijk aan de Enkhuizer, slechts de titelpngï-* "a's waren verschillend. Inmiddels ging de uitgave via C. Stichter (de neef van J.) over op diens erven en nog later op twee ervan n.l. de Gebrs. van Sta den. Na het overlijden van de laatste van.- Staden werd de uitgave eerst nog eeniga. tijd voortgezet door diens Weduwe met be hulp van de toenmalige drukker, de heer L. F. Nobels (firma Gebrs. Nobels) om ten slotte door den laatste alleen te worden voortgezet. De heer Nobels kocht namelijk in 1893 het recht van uitgave voor een bedrag' van f 10.000 met firmanaam enz. enz. Met het oog op den hoogen leeftijd van den heer Nobels werd in 1929 de Firma Gebrs. van Staden omgezet In een N.V. De bij-uitgaven als Alkmaarsrhe, Haarlem sche, 's-Gravenhaagsche. Amsterdamsche enz. hebben in de loop der jaren opgehou den te bestaan, omdat hun debiet ten koste van don „Enkhuizer" steeds^ verminderde. Naast de „Enkhuizer" bestaan zoover wij wuten nog een drietal oude Almanakken, n.l. dè Utrechtsche (Kemink Zoon), v. Zwaarien en Thompson's (do Bont en Zoon), en de Leidsche (vroeger Trap). Geen van alle voeren of voerden de ondertitel „Enk huizer Almanak". In een almanak van het jaar 1923 van de Firma de Bont en Zoon komt deze benaming nog niet voor, zoodat "ze uitvinding van du Firma de Bont er één van de laatste jaren moet zijn. Zelfs de bijvoeging „Rotterdamsche" ontbreekt in 1923." Dat laatste is juist en niet juist. De twee almanakken gelijken wel niet als twee druppels water op elkaar, maar bijna wel als bladeren van één boom. Zulfs hebben ze gemeen, dat het vroegere perkament ver vangen is door imitatie en dat het roodé lintje bleef. Doch o. a. worden niet voor dezelfde plaat sen de watergetijen opgegeven. Juist is du bewering van de Haariemsche firma, dat de Rotterdamsche uitgave niét de ondertitel voert: Enkhuizer Almanak; slechts in de aankondiging werd gesproken van Rotterdamsche en Enkhuizer Almanak. Eigenaardig is echter, dat die ondertitel r o e g e r wel gevoerd werd. Immers, in het Rotterdamsche archief vindt men dit titelblad: „Enkhuizer Almanak voor het jaar 1833 enz. enz. Tu Rotterdam gedrukt bij T. L Thompson G No. 104." En, nog eigenaardiger, deze Rotterdam- che uitgave heeft d uzelfde titelprent als hans de Enkhuizer nog heeft, n.l. het Enk huizer wapen, drie haringen in een ovaal, ••astgehouden door twee leeuwen. Tegenwoordig voert de Rotterdamsche uit- ive het wapen van de handel. Omdat her een stukje historie betreft en uit onze lezerskring naar deze dingen ge vraagd werd, heb ik dit ecnigszins uitvoerig behandeld. Het is m. i. belegen concur rentie. Rechtzaken. POSTWISSELVERVALSCHING VOOR 53 CENT. Voor de rechtbank to Amsterdam had verantw-oorden de C3-J.irlgo H. .1 V.. weg jlschheld In geschrifte. Verd. had op 3 Jan. J.l. een postwissel ingen, groot f 17.17. Hij moest echter van LMJ een post ld van zijn v .aid. V. had latei ontvangst had genomi r van Justitie, reltenln suderdom en de gerlngh ierde een geldboete var 29 December, RADIO-RUZIE rechtbank te Ainstcrda 'H. P. S. to vorantwot femleling. op 20 April In de wonl hechtenis. .UI tap ra;

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1