AlltocREfÉ
&ASBBTON
MKHCEGtTOËIF CEMENT
At VAN WIJNGAARDEN ZONEN
COMFORT" Schakelaars
P.VL1ETSTRA
N.V. Rotterdamsche Glas-Mij. - Ae'brecliiskade 163 \U - Telefoon 34214 - Het aangewezen adres voor de Bouwvakken
iillipisii
PROPAGANDA MAANDEN Novem'er
BOUWBLAD No. SO, PAG2
MAANDAG 8 DECEMBER 1930
Wij zijn hier ivcl heel gevaarlijk dicht, zoo niet al een eind over de
grens van het toelaatbare geraakt. Be gewone realiteit van het
vak vergeten?
Het werk va» architecten, leden van den
vindt onder collega's lang niet altijd
onverdeelde instemming. De wijze waarop
!b.v. architect Merckelbach Dudoks Rotter-
damschen Bijenkorf heeft beoordeeld, is
onzen leizers bekend. Nu weer wordt de
Rotterdamsche Stadsarchitect de heer Oud
ongemakkelijk de les gelezen door ir. A. J.
v. d. Steur over diens woningen aan den
Kiefhoek te Rotterdam.
Ir. v. d. Steur stelt in Architectura de
vraag: „Heeft Oud goed of verkeerd gedaan
door toe te geven aan een ver doorgevoerd
streven naar een uiterst goedkoope woning,
welke alleen te bereiken viel door, wat de
fundeering betreft, te gaan beneden het vol
gens normale begrippen toelaatbare mini
mum? Met als gevolg daarvan woningen,
welke om de 4 meter van onder tot boven
gescheurd en aan de uiteinden van de blok
ken horizontaal afgeschoven zijn.
Ik vind het van collega Otten zeer zacht
zinnig, dat hij ten aanzien van de construc
tieve zijde van dit woningcomplex niet ver
der gaat dan te zeggen, dat „de economische
eischen bij den bouw van den Kiefhoek zulk
een groeten invloed gehad (hebben), dat
daardoor reeds de opvatttingen welke aan
dit complex ten grondslag liggen, niet vol
ledig tot uiting hebben kunnen komen."
Wanneer, ik de beschouwing over den Kief-
hoef had moeten schrijven, zou ik het met
iets harder en ronder woorden hebben gezegd.
Want, wat is de zaak? Wanneer een par
ticulier architect voor een opdrachtgever een
bouwwerk maakt, is hij, al was het alleen
(maar uit zelfbehoud, verplicht om een werk
te maken, dat voldoet aan zekere eischen
van soliditeit. Dit is voor een goed architect
een conditio sine qua non: ik kou den ar
chitect willen zien, die den wanhoplgen
eigenaar van zijn scheurend, toelatend en
lekend huis zou durven toevoegen: „dat het
overdreven is om over zoo'n paar scheurtjes
zoo'n ophef te maken, en dat zoo'n beetje
water toch zoo erg niet is". Ik heb zoowat
het gevoel, dat er tal van principalen zijn,
die van de waarde van goede architectuur
nog zoozeer niet overtuigd zijn, maar een
architect nemen, om zekerheid te hebben
van goede constructie. En, laten wij ons
goed realiseeren: iedere principaal heeft het
volkomen recht om dit, en ten volle, van
ons te eischen. Het moet voor den archi
tect een eerezaak zijn en blijven, in dit
opzicht een behoorlijke norm te stellen en
te handhaven, izoo mogelijk deze norm hoo-
ger op te voeren.
Het is denkbaar, dat de overheid haar
ambtenaar-architect opdraagt ,te experimen
teeren met nieuwe materialen en construc
ties. De overheid kan moet zelfs mis
schien er het risico voor over hebben,
de nieuwe materialen en. constructies in
praktijk te toetsen pm te weten, en niet
minder te doen weten wat zij waard zijn.
In dit opzicht kan de overheid een taak
vervullen, die, haar den dank waardig
maakt van de particuliere architecten, die,
uit. zelfbehoud, het experiment niet kunnen
ondernemen op risco van hun bouwheer, die
een goed bouwwerk vraagt, maar geen proef
konijn wenscht te wezen.
En wanneer wij dit zoo bezien, kan het
voorkomen ,dat men een ambtenaar-archi- gedragen,.- dat wij die scheuren heel goed
tect dankbaar zal mogen zijn
nisch totaal mislukt werk, dat een particu
lier architect schatten aan schadevergoeding
zou hebben kunnen kosten. Zoo is het
mijn meening gesteld met een groot deel
van het betondorp Watergraafsmeer,
heeft ons over de betonwoningen veel
leerd.
Maar is het ook zoo met den Kiefhoek?
Ik betwijfel het zeer. Want hier is eigenlijk
in het geheel niet geëxperimenteerd. Hier is
een stelletje huisjes op slappen bodem neer
gezet op een zeer zwakke fundeering en de
boel is natuurlijk gaan scheuren. En de
architect heeft er bovendien nog zorg voor
ISOLEERENO
W6ER8ESTEN01G
VUURVAST
GELUI 00 €MP£NO
SPIJKER-EN ZAAG BAAR
t Door decellenstructuur is GASBETON een prima
isolatiemateriaal tegen warmte, koude.electnerteit en
derhalve aangewezen voor binnenmuren, separatie-
wanden, daken, vloeren en ommanteling van stijlen
en binten. Te leveren in Platen van diverse afmeting
en S.G.
Fabriek: Hóoge Rijndijk; ZOETERWOUDE
Telef NS 29S2
JtANToopf N.V. AEROCRETE - HOLLAND
WassenaarscheWeg20den Haag Tel. N? 11334
Sedert 1864 het gezochte kwaliteitsmerk
DIJCKERHOFF „NORMAAL" ïoL'Z^Terkr'"1
Vraagt bij spoedeischend werk het snel verhardend cement
DIJCKERHOFF „D O PP E L Vraagt prospect!.
RoHerdam, Delftscliesfraaf 12B, Tel. "S
HüKiï.é<
zien en dat ze ten eeuwige dage zichtbaar
blijven.
Heeft de architect dat niet voorzien? 01'
heeft hij, het wel voorziende, het n.iet ern
stig geacht en gemeend, dat het doel: een
zoo goedkoop mogelijke woning te bouwen,
van meer gewicht was dan de technische
onvolkomenheid?
Lk acht dit een vraag van principieel go-
wicht Collega van Loghem schreef voor een
paar maanden in de Groene, dat die paar
scheurtjes toch zoo erg niet waren. Moet ik
hieruit afleiden, dat Oud er ook zoo over
denkt? Moet ik uit het feit, dat Oud zijn
Kiefhoek weer in alle Duitsche tijdschriften
liet afbeelden .besluiten, dat hij er niet bang
voor is, dat de hem zoo hoog vereerende
Duitsche jongeren naar hier toe komen om
dat gescheurde boeltje te zien?
Onbegrijpelijk!
Ik meen. dat wij hier toch wel heel ge
vaarlijk dicht, zoo niet al een eind over de
grens van het toelaatbare zijn geraakt. Ik
vrees, dat wij hierin een symptoom moeten
van een geestesgesteldheid, die zich
zoozeer in abstracties heeft verdiept, dat zij
van louter gedachte zakelijkheid (ie gewone
realiteit van het vak vergeet. Dit is nu toch
geen bouwen meer! Hier doet de arohitect,
■at hij den eigenbouwer verwijt, zelf; hij
verwaarloost fundamenteele constructie-
eischen om maar iets goedskoops te maken.
Op deze wijze wordt het probleem niet
opgelost, collega's van de internationale ar
chitectuur. U maakt op deze wijze uw vak
kapot U geeft uw ergslen bestrijders een
wapen in de hand",
toelaatbare geraakt
3eter ten halve gekeerd
De mislukte inschrijving naar erfpachts-
grond in het plan Harstenhoek te den Haag
is toch nog ergens goed voor geweest.
Het misbruik van inschrijving door Stroo
mannen was er zóó bar de spuigaten uitge-
loopen, dat het zoo niet langer kon.
Volgons het Vad. i6 bet gemeentebestuur
in overleg getreden met de organisaties der
direct belanghebbenden, bij het beramen
van middelen om aan het euvel een «inde
te maken-
Beter ten halve gekeerd
Een navolgenswaardig -voorbeeld.
pactoren bij de keuze
van Fabriekstype
Op een der efficiency-dagen van het Ne-
derfandsoh Instituut voor Efficiency heeft de
heer C. H. van der Leeuw de factoren bij
de keuze van terreinen en fabriekstype, toe
gepast op de Van Nelle's fabrieken, behan
deld. Inleider kwam tot de volgende conclu-
1. Het uiterlijk eener fabriek dient voort
te komen uit de eischen aan het inwendige
gesteld.
2. Bij het ontwerpen dient aan het men-
schelijk element minstens dezelfde aandacht
te worden geschonken als aan het mcchanis-
Extra kosten aan afwerking besteed
kunnen zonder een onmiddellijk aanwijsbaar
voordeel aan te toonen, toch verantwoord j
zijn.
Gebruikt bff Uwe Clectrlscbe Installaties aftstnltend t
Zi) waarborgen absolute veiligheid,
com lort en vele andere voordcelen
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
N.V. MAATSCHAPPIJ TOT EXPLOITATIE VAN
ELECTRISCHE APPARATEN „COMFORT"
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
üiiuiiiininii)iiiiig!iiiiiiGigiiiiiiiiuiiiiiiiiii][iüii]i!iiiiNiii:iiiiiiii>iiiuiiiiiiaiiiiiuiiijiiiiiimi>aiiraiiiiiiiiiiiii[nuiiM»im]iii'ni!iiiiamnuu!iiiui nnwniiiiiniiinni
y^JlSSenwoordigers vooi JV1UYS Sl CO AEL3RECHTSKA0E 147b
ROllEKDAM en OMSTREKEN
TELEFOON 30404-30233
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN
ADMINISTRATIE
Gedipl. BOEKHOUDER,
ervaren in inrichten en bij-
houden boekhouding, op- j
maken balans, controle,
belastingzaken, heeft aog
tijd beschikbaar. Br. letter
A. R. Bur. De R'dammer,
m|G, Singel 105, Rotterdam.
TüïbËriS HUURXOOPSYiTttï»
TE KOOP
'CHIfBtDII
Vestibule. Trappen.
fcacimi
.'n.'f
wil tegen betaling
„De Rotterdai
Goudsche Singel
TOCHT
is gevaarllfk
Laai direct
RAMi-N, De UREN enz. van
„SVJETAVi" voorzien.
(iVletaat-Tochlvilt)
'Irengt meer Gezelligheid
n huis. Bespaart ko'en
Sierlijk - Eenvou
dig - Pracfisch
LDAS
E HUUR of TE KOOP
voor ZfcLFBLW--NING ol GEL DB LEGGING
VRIJE BENEDEN- en BOVENHUIZEN
aan de VAN HUY1 EMA- en WEISS. NBRUCHS1 R.
(bij Benoordenhoutschenweg) te DEN HAAG,
Tevens 2 HEERENHUIZEN metGarages
en Kelder,
Bevragen op het werk en bij GESTEL ANKUM,
Graat Florisstraat 60a, Rotterdam, Telefoon 34 32,
GELDEN beschikbaar
p le HYPOTHEKEN
set- landerijen 49i
jj Bouwcredieten - Financieering
f| B. SEVINGA A Co.
cssennur s.raj. /la - iel j6o6B - ROTTERDAM
Rente huizen 5
Voorschotten
De beste Houtbeschermer 1
voor Binnen- en Buitenwerk
Verkoopbureau
were d. 'en Extérieur,7bijblad van
.Di F otter lammer'.d.d. 29 Juli 1929
en «raagt inlichtineen
SOLIEDE GELDBELEGGING
In het Prinsenpark te Apeldoorn, nog
enkele perceelen bouwgrond TE KOOP
Prijzen3.—, 4.— en 5.—- per M®.
Te bevragen bij
Tcunisbloemlaan 1 te 's-Gravenhage
Economie en Financien
BINNENLAND
li:.™?"""'':1':! .is'
RUITERSPORT
Het blad van de lezers voor de lezers
Ondergetekende Reeft op als abonné op dit blad «uur minstens
jaar de(nj volgendein) persoonionen):
Op M sendee a.n bet bureau van on. blad.
e ontvang! U ons Premiehoek, waa.uil U een I
