WOENSDAG 12 NOVEMBER 1930 TWFEQE BLAD PAG. fi
STADSNIEUWS
INTREEREDE VAN
PROF. DR. P. H. G. VAN GILSE
Prof. dr. P. H. G. van Gilse, nieuwb.
noemd hoogleeraar aan de Leidsche Univer
siteit als opvolger van Prof. Kan, om on
derwijs te geven in de keel-, neus- en oor
heelkunde, heeft hedenmiddag in het groot
auditorium der Leidsche Universiteit zijn
ambt aanvaard met het houden van een
rede over: Ontleedkundige variaties en hun
ziektekundige beteekenis op het gebied der
keel-, neus- en oorheelkunde.
Spr. begon met er op te wijzen, dat er twee
hoofdpeilers zijn in de fundamenten van
het gebouw.
De beschrijvende ontleedkunde aldus spr.,
geeft aan, dat de neusholte van den norma
len mensch door een tusschenschot in twee-
en is gedeeld. Schematiseerend zijn beide
helften even groot. In werkelijkheid is dit
nooit of zelden het geval. De scherp kijken
de onderzoeker vindt vrijwel steeds meer of
minder groote afwijkingen, hetzij in den
stand van het tusschenschot in zijn geheel,
hetzij in den vorm van plaatselijke oneffen
heden. De neus als toegangsweg tot de lon
gen kan daardoor enkel of wel dubbelzijdig
zoozeer vernauwd worden, dat zelfs al bij
mistige ademhaling de luchttoevoer niet
meer voldoende is en opening van den mond
hulp moet brengen. Als het zoover komt, zal
de grens welhaast bereikt zijn, waar men
niet meer van variatie, doch van anomalie,
van een op zichzelf ziekelijke afwijking,
gaat spreken.
iBij verschillende ziekten, met name bij die
van de longen zal een dergelijke aanvanke
lijk onbelangrijk lijkende ontleedkundige
variatie een min of meer belangrijke ziekte
kundige beteekenis verkrijgen. Niet ten on
rechte wordt b.v. menigmaal bij een tuber
culeuze longaandoening door den behande
lende arts prijs gesteld op een „correctie"
der vernieuwing van den inwendigen neus.
F.en behoorlijke „ventilatie" van de longen
heeft immers zeer waarschijnlijk preventie
ve beteekenis, doch zeker evenzeer een be
langrijke beteekenis voor de genezing van
de longaandoening.
De. variatie verkrijgt aldus de beteekenis
van een factor, die de ziekle ondersteunt en
die in bepaalde gevallen zelfs tot bijkom
stige oorzaak voor het ontstaan van een
ziekte kart wórden.
Soortgelijke variaties vindt men ooq veel
vuldig aan den zijwand van don neus, voor
al in den vorm en in de grootte van de
neusschelpen.
Al deze variaties, en het zijn er talrijke,
kunnen erfelijk zijn. Spr. zet dit nader uit
een.
Belangrijker is nog de pathologische betee
kenis, die deze variaties kunnen verkrijgen
bij alle aandoeningen die met zwelling van
het neusslijmvlies gepaard gaan.
De grootst mogelijke variabiliteit vindt
men wel in de bijholten van den neus. Im
mers met name de voorhoofdsholten en de
wiggebeensholten kunnen zoo klein zijn, dat
zij voor de praktische doeleinden van den
operateur outbreken. Bij nauwkeuriger ont
leedkundig onderzoek blijkt er wel steeds
een holte te zijn.
Spr. betoogt hierna dat de functie van de
bijholten van den neus ons niet bekend is.
Van een zeer kleine of van een zeer groote
holte ondervindt de drager zonder meer
geen enkelen merkbaren hinder. Van een
zeer kleine holte kan men zelfs zeggen, dat
zij eigenlijk tegenover ontstekingen een gun
stige variatie is.
Een van de bij den leek meest bekende,
veel voorkomende aandoeningen van den
neus, zijn poliepen. Zij treden op min of
meer zelfstandig, doch ook in het gevolg
van allerlei ontstekingstoestanden. Vrij zel
den zijn de poliepen echte, zij het goedaar
dige gezwellen.
Iedere leek weet, dat deze poliepen door
neusverstopping veel last kunnen bezorgen,
welke verstopping echter door een neusarts
op vrij eenvoudige, pijnlooze wijze verwij
derd kan worden.
Er doet zich nu het eigenaardige voor, dat
sommige menschen, dat ook in sommige
families enkele individuen, meer neiging
tot poliepvorming hebben dan anderen. Voor
dezen aanleg kan men soms een anatomi
sche variatie als oorzaak aanwijzen, zooals
spr. uiteenzet.
Over de functie van de amandelen weten
wij tot nu toe bitter weinig. Misschien gaat
er een tipje van den sluier omhoog, nu wij
sedert kort weten, dat de verhemelte-aman
delen geen toevoerende, doch slechts afvoe
rende lijmpwegen bezitten, dat de stofwis
seling er blijkens zuurstofverbruik zeer hoog
en dat er misschien in de amandelen een
groei-belemmerende staf aanwezig is. Bij de
verhemelte-amandelen vinden wij eveneens
de variaties in grootte, zonder dat zij aan
toonbaar ziek zijn.
Op anatomische variaties b'erusten vrij ze
ker sommigen uit de groep van allerlei af
wijkingen, die het verschijnsel van den
„stridor congenitus", die eigenaardige adem
halingsstoornis van zeer jonge kinderen, ver
oorzaken. Men vindt met name óf een te
lang strotteklepje óf eigenaardige verdik
kingen in de glottis cartilaginea, die bij den
verderen groei van het geheele orgaan,
waardoor de glottis wijder wordt, niet meer
zoo in trilling komen, waardoor het ver
schijnsel, dat in den regel de omgeving van
het kindje angstiger maakt dan wel noodig
is, vanzelf verdwijnt
Op anatomische variaties, die men mot
den keelspiegel waarnemen kan, berust al
thans ten deele het verschil tusschcn het
strottenhoofd van den „geboren zanger' en
dat van den man, die ook met alle inspan
ning en oefening onder de beste leiding, het
niet dan tot een zeer matige zangstem ver
mag te brengen. Evenzeer is het niet onaan
nemelijk, dat er ontleedkundige variaties
zijn, die de verklaring kunnen geven, waar
om door sommige personen door misbruiken
van de stem gemakkelijker blijvend nadeel
ondervonden wordt dan door anderen.
Dat bij kleine kinderen bepaalde voorwer
pen zoo gemakkelijk in de luchtpijp geraken
ligt stellig niet alleen aan het ontbreken nog
van de maaltanden, waardoor de voorwer
pen eerder in hun geheel worden doorge
slikt, doch ook aan de ontleedkundige ver
houdingen, met name den hoogen stand van
het strottenhoofd bij het kind, waardoor het
gladde, vrij lange en niet breede voorwerp,
als het niet dadelijk den weg vindt naar
een sinus piriformis, doch met de punt ach
ter het strotteklepje als het ware blijft ha
ken, langs verhemelte en hooggelegen strotte
klepje naar de verkeerde buis wórdt gezogen
zoodra een diepe inspiratie den weg daar
heen vrij maakt. Ten opzichte van den toe
stand bij den volwassene is die bij het kind
een variatie.
Variaties in het beloop van den slokdarm
door het middenrif kunnen de eerste aan
leiding zijn van het ontstaan van het ziekte
beeld van den cardiospnsmus, dat veelal
eerst optreedt bij hoogere cischen, die aan
dc functie gesteld worden. Telkens weer
HET ONGELUK IN DE
ELECTRISCHE CENTRALE
BEGRAFENIS DER SLACHTOFFERS
Onder overweldigende belangstelling heeft
hedenmorgen op de begraafplaats Rhljn-
hof, de teraardebestelling plaats gehad van
het stoffelijk overschot van J. de Wolf en
D. Jasperse. de arbeiders die Zaterdagmor
gen in de felectr. Centrale bij het tragisch
ongeluk om het leven zijn gekomen.
De droeve plechtigheid ving te 11 uur aan
en was te half 1 nfgeloopen. Te 11 uur ar
riveerde het stoffelijk overschot van J. de
Wolf. Voorafgegaan door het met rouw om
floerste vaandel van den Bond voor Over
heidspersoneel, w-as de stoet van het woon
huis van den overledene vertrokken. Vele
makkers vergezelden den overledene in den
stoet. Daarna volgde de rijtuigen met familie
Op het kerkhof waren o.m. tegenwoordig
weth. T. S. Goslinga en mr. F. H. A. Don
ders, namens het gemeentebestuur en de
commissie voor tie Lichtfabrieken. Verder
de directeur der Lichtfabrieken, ir. Klinken
berg, de adj.-directeur ir. Fehmers en de
hoofd-ingenieur van den tech. dienst, ir.
Stokhuyzen en voorts vele hoofd- en gewo
ne ambtenaren en verder personeel.
Tenslotte merkten we nog op de doctoren
Poortman en Kors.
Toen de kist, die door een 15-ta.l kransen
wae bedekt, in de groeve was nedergelaten,
voerde de heer Schuller het eerat het woord,
om namens de afü. Leiden van den Bond
van Overheidepeisoneel een» woord van af
scheid te spreken. Spr. zeide, dat de over
ledene steeds een voorgevoel gehad had, da.t
hij in de Centrale zijn dood zou vinden, want
in dien geest had hij zich meermalen tegen
over kameraden uitgelaten.
Namens het Gemeenebestuur en de Com
missie voor de Lichtfabrieken sprak Weth.
T. S. Goslingti. die zeide, dat het hem een
behoefte was aan het graf van dezen trou
wen arbeider een woord van diepe deernis
te spreken met de nagelaten betrekkingen.
De snelheid waarmede dit ongeluk zich vol
trok, heeft ons allen diep aangegrepen. De
fabrieken verspreiden li iit, maar zij, die
daar werken, weten, dat daarin het grootste
gevaar schuilt.
Niet alleen het plotseling overlijden, maar
nok het smartelijk verscheiden treft allen
diep. Er is zooveel hoop met hen verloren
gegaan. In de eerste plaats voor zijn vrouw
en kinderen en familie. Dat is een van de
raadselen des levens. Spr. eindigt met den
wcnsch, dat de weduwe en de kinderen in
God troost mogen vinden en dat zij één zul
len mogen worden met Zijn wil.
De voorzitter van de S. D. A. P.. Mr. van
Eek, sprak hierna een woord van afscheid
tot de Wolf. een trouw lid der afdceling.
Spr. wees er o. m. op. dat de weduwe in
den overledene een zorgzaam echtgenoot en
de kinderen in hem een trouwe vader ver
liezen. Er is leed waaraan niemand in de
wereld ontkomt en ieder op zijn beurt moet
zijn dierbare bloedverwanten missen. Wij
moeten ons deemoedig neerbuigen voor die
smart, maar men mag zich niet laten weer
houden zijn plicht te doen. Dc directeur der
Lichtfabriek, ir. Klinkenberg, vraagt zich.
voor de zooveelste maal in deze dagen af,
hoe heeft dit ongeluk kunnen gebeuren?
Spr. kan het niet anders verklaren dan dat
de gevoelsmensch de Wolf den technicus de
Wolf een oogenblik heeft vergeten, maar
daarvoor kan hem geen verwijt treffen.
Veeleer moet dit open graf allen zeggen,
dat men gezamenlijk moet werken, om de
eiligheid in de fabriek zoo boog mogelijk
op te voeren. Nadat allen bloemen in het
graf hadden gestrooid, sprak de heer Baart,
een zwager van den overledene eon woord
an dank tot de vele belangstellenden.
Toen de fami-lielelen van De Wolf heen
gegaan waren, schaarden allen zich in den
6toet van het stoffelijk overschot van den
omgekomen Jaspeise. Ook deze kist was
met een schat van bloemen bedekt. De heer
Schuller wae ook hier eeiete woordvoerder.
De spr. wees er op, dat Jasperse omgeko
men is bij een poging om zijn kameraad De
Wolf te redden, maar hij werd slachtoffer
•an zijn edelmoedigheid.
Wethouder Goslinga zeide, we hebben een
held begraven, een man dde bij een poging
om zijn kameraad te redden, om het leven
kwam. Dat is een troostrijke gedachte, maar
«an den anderen kaait is zij ook smartelijk.
Een man in de kracht van zijn leven is
weggerukt en spr. wees weer op het nuttige
maar ook tevens zoo gevaarlijke werk. Spr.
eindigt met den wenech, dat God de weduwe
en de kinderen moge troosten. Do Direoteur,
de heer Klinkenberg, voerde tenslotte weder
om het woord.
Veel behoef ik niet-tot u te zeggen, aldus
spr.. een blik in het graf richtend. Uw
daad spreekt zoo luide, dat gij een goed
mensch waard, die niet in de eerste plaats
aan u zelve maar aan anderen dacht. Het
is treurig, dat wij deze beide jeugdige le
vens moeten verliezen, maar spr., hoopt
wederom, dat het een opwekking moge zijn
tot verhooging der veiligheid. Spr. wenscht
de weduwe tenslotte toe, dat zij troost moge
vinden en de kinderen dat, zij het voet
spoor van hun vader mogen volgen in edel
moedigheid.
Na-dat tenslotte ook hier bloemen in het
graf waren gestrooid dankte een familielid
•oor de betoonde belangstelling.
Diep onder den indruk verlieten allen
den doodenakker, waar twee kameraden
naast elkander een rustplaats hadden ge-
•onden.
LEZING PROF. Dr. A. H. DE HARTOG.
Voor de vereeniging tot het houden van
Wetenschappelijke voordrachten, aan de
Rijks-Universiteit alhier, heeft gisteravond
Prof. Dr. A. H. de Ilartog zijn tweede lo
zing gehouden, voor een talrijk gehoor in
het Klein-Auditorium. Hot onderwerp voor
deze lezing was „Athcisme", waarhij spr.
de volgende stellingen ontwikkelde.
„Atheïsme" heet de beschouwing, die het
Godsbestaan zoo al niet loochent," dan toch
daarme<le niet rekent (alpha privans). Of
het hier alleen aankomt op het geloof aan
een „persoonlijk" God, mag problematisch
worden gesteld.
Consekwent atheïsme is slechts doorvoer
baar, indien men „veelheid" wezenlijk
acht (vgl. o.a. Dr. D. H. Kerler's „occasio-
nalisme" in zijn werk „die auferstandene
Metaphysyik" en Leopold Ziogler's „Gestalt
wandel der Götter") of kentheoretisch in
bewustzijnssubjectivismc (mogelijk solipsis
me of illusionisme) blijft steken (vgl. Niets-
Zoo blijkt wezenlijk atheïsme in te gaan
tegen ware gezindheid en bezinning, die
steeds „eenheid" zoeken. Want „eenheid" is
het algemeenste begrip, dat in verband wordt
gebracht met het Godsgeloof (vgl. Deutr. 6:4
voor den „Jood": „to Hen" (liet Eene) van
Plotinus voor den „Griek"; de Drieëenheids-
belijdcnis en Art. I der Geref. Confessie voor
den „Christen").
Kosmisch kan het getal (Pythagoras), hu
manistisch kan de mensch (Protagoras),
metaphysisch kan God (Plato) „de maat
aller dingen" worden genoemd.
De „bewijzen" voor het Godsbestaan zijn
door Kant niet afgedaan maar mede in ver
band met bet „transcendentaal realistisch"
standpunt (Ed. von Hartmann), te herzien.
Zoo wordt het „Godsgeloof" (I-Iebr. 11:6)
door wetenschap en wijsbegeerte bevestigd.
De derde en laatste lezing zal worden ge
houden op Dinsdag 25 November over „Pan
theïsme".
Vermeld dient nog te worden dat voor
Prof. de Hartog met zijn lezing aanving, de
voorzitter der Vereeniging, Dr. J. G. v. Es
hem hartelijk geluk heeft gewenscht met zijn
benoeming tot hoogleeraar aan de Amstcr-
damsche Universiteit, waarop de aanwezigen
met een hartelijk applaus reageerden.
K. VAN K. RIJNLAND
HANDELSREGISTER.
Wijziging: 11 Nov. Leidsche Goud- en Zil-
•erhandel voorheen W. van Rossum du
Chattel, Leiden, Breestraat 95. Uittr. Comm
D. van Geuns, 'sGravenhage dd. Febr. 1926.
LTittr. Comm.. E. F. v. Rossum du Chattel,
's-Gravenhago, dd. Mei 1929. Uittr. Comm.:
W. M. van Rossum du Chattel, dd. Mei 1929.
Comm.: Mr. F. J. J. Trapman, Leiden
en Dr. H. A. E. van Dishoeck, Woerden.
11 Nov. Loonzagerii Chr. v. d. Ende, Lei
den, Uiterstegracht 107, Zagerij en schaverij.
Uiltr. E.: Chr. v. d. Ende, Leiden, dd. 3 Novè
1930. Wijz. liandelsn. thans: Timmerfabriek
„De Twee Sleutels".
11 Nov. H. van Tongeren, Leiden, Hooge-
woerd 45i7. Brood-, koek- en banketbak
kerij. Oph. Kil. te Leiden, Haven 38b, dd.
1 Nov. 1930.
kan men van de lijders aan deze aandoe
ning vernemen, dat de eerste klachten op
treden in een tijd van haastig eten, waarbij
dus grootere brokken vlug worden doorge-
Een deel van de genoemde variaties, zoo
nis b.v. in de bijholten van den neus en oor.
kunnen bij den levenden mensch gemakke
lijk met Röntgenonderzoek worden vastge
steld, hetgeen van het grootste belang kan
zijn voor het therapeutische handelen. Een
deel van de variaties is ook voor onze heel
kundige correctie vatbaar, waardoor compli
caties voorkomen kunnen worden.
Spr. besloot zijn rede met do gebruikelijke
toespraken.
BAZAAR KINDERHUIS
..VOORDORP"
DE OFFICIEELE OPENING
Om de geldzorgen van het Kinderhuis
„Voordorp" te Leiderdorp, dat zooveel goed
en schoon werk verricht in het belang van
het verwaarloosde kind weer een weinig te
verlichten, werd gister en wordt ook vandaag
nog (van 26 en van 7—10 uur) in het ge
bouw „Staalwijk" aan de Heerenstraat een
bazaar gehouden, georganiseerd door een mot
dit doel bestaande dameskrans, die weer
alles in het werk gesteld heeft om zoo goed
mogelijk voor den dag te komen.
In de vroolijk versierde zaal zijn een flink
aantal stands opgesteld, waar de belang
stellende bezoeker van alles bekomen kan.
Donzige luxe handwerken wisselen af met
sobere verbruiksvoorwerpen en artikelen
voor den lekkerbek, terwijl natuurlijk ook du
attracties niet zijn vergeten en ook een zitje
16 ingericht om gezellig een kopje thee te
drinken met wat daarbij hoort.
Is dus de bazaar reeds een bezoek waard
voor de gezelligheid die er heerscht, de be
zoeker of bezoekster zal todh in de eerste
plaats beseffen dat er hier gelegenheid wordt
gegeven om een steentje bij te dragen voor
het werk der liefde, dat in „Voordorp" wordt
verricht en we gelooven dan ook dat een
opwekking om de bazaar alsnog te bezoeken
overbodig kan worden geacht.
Da opening.
In tegenwoordigheid van een groot aantal
belangstellenden had gistermiddag de offi-
cieele opening plaats. Behalve de dames van
de dameskrans merkten we o.a. ook op
mevr. Van de Sande BakhuyzenGeriche en
mevr'. Goslinga.
Ds. D. Kuilman sprak een openingswoord
en hij deed dit niet alleen als voorzitter van
het bestuur van Voordorp, maar ook als
iemand, die na twee jaren er mee van nabij
kennis gemaakt te hebben, liefde heeft ge
kregen voor het werk dat in het Kinderhuis
wordt verricht. Dikwijls, terwijl spr. cate
chetisch onderwijs gaf in de inrichting is hij.
bij het bespreken van geestelijke en zedelijke
waarden, getroffen door het scherp gemis
dat de kinderen die hier verpleegd worden,
hebben. Een van de mooiste dingen op aarde
toch is de ouderliefde en daarom hebben wij
de plicht dat gemis van die kinderen te ver
zachten.
Spr. is daarom dankbaar dat de aanwezi
gen de<ze bazaar-opening hebben willen bij
wonen. Hij is ook dankbaar aan degenen
die iets hebben bijgedpagen aan den bazaar.
Achter al die gaven ziet spr. de belangstel
ling voor het werk. Het gaat niet alleen om
het sttoffelijk offer, maar vooral ook om
wat daar achter schuilt
Spr. wijst op het werk van de arbeidsters
in de inricihting die moeten leven naar het
woord dat de liefde alle dingen hoopt, alle
dingen gelooft, alle dingen verdraagt en
spreekt als zijn wcnsch uit dat de belang
stelling voor de bazaar zich niet zal bepalen
tot het uiterlijke, maar dat ze zich vooral
zal richten op die kleinen, die van de liefde
van hun ouders verstoken blijven. Ook hier
geldt het woord van den Heiland: Zoo wat
gij gedaan hebt aan de minste mijner broe
deren, dat hebt gij Mij gedaan.
Hiermede verklaarde Ds. Kuilman den
bazaar voor geopend.
De korte bijeenkomst werd opgeluisterd
door solozang van mevr. Seis.
Het gezelschap be trail d;arna de baizaar-
zaal om de stands te bewonderen. De ver
koop had een aanvang genomen.
SCHERMVEREENIGING „LEIDEN"
Gisteravond had hier ter stede een bijeen
komst plaats van een aantal schermers, ten
einde te komen tot het oprichten eener ver
eeniging met het doel. in breedere kringen
belangsteling voor de schermsport te wok
ken. Na een inleidend en opwekken.!
woord van den lieer J. A. Volkers, van
wien het initiatief in dezen was uitgegaan
werd tot oprichting eener vereeniging be
sloten, welke den naam zal dragen: Scherm
vereeniging Leiden. Om ook jongeren meer
voor genoemde sport te interesseeren, werd
besloten .behalve gewone leden, ook adspi-
ranten toe te laten treden. Leider der nieu
we vereeniging zal zijn de heer P. S. ter
Weer. gediplomeerd schermlceraar, alhier,
terwijl tot voorzitter resp. secretaris werden
gekozen de hoeren: J. A. Volkers, I-Inog-
landsche Kerkkoorsteeg 1 en D. C. Noll,
Rijndijkstraat 69,
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN
TE LEIDEN
Dr. A. Malir uit Dublin, directeur van het
Nationaal Museum van Ierland heeft gister
avond in het Rijks Museum van Oudheden
te Leiden een lezing met lichtbeelden gehou
den over: de Megalitische cultuur in Ierland.
In tegenstelling niet het peil, doch de stu
die van dc Megalitische cultuur in de Neder
landen heeft bereikt, aldus Spr. is deze cui-
tuur in Ierland wel zeer verbreid, maar nog
weinig onderzocht. Dc Megalitische cultuur
der Nederlanden behoort tot de Skandiua-
vische zóne. Deze cultuur strekt zich uit over
de geheele Atlantische kust van Europa en
gaat vervolgens tot in Spanje terug, terwijl
dc feitelijke oorsprong nog in het duister
ligt. Het gaat hier om een cultuurcomplex
van zeer groote belangrijkheid. Wel is waar
nemen de groote stecncn graven in deze cul
tuur een sterk in het oog vallende plaats in,
maar op zich zelf vormen deze graven slechts
een detail; de Megalitische cultuur betcekont
echter veel meer; waar deze aangetroffen
wordt kan worden aangetoond, dat het be
schavingspeil der bevolking op een hooger
niveau is gekomen; het nomadenleven heefi
bij dc bevolking een einde genomen. Hei
,ou galiticum" .treedt daarom overal in hei
Atlantisch West Europa a.s pinonier eener
hoogere beschaving op. Reeds de groote gra
ven toonen aan, dat hier een cultuur op
treedt bij volken, die nederzettingen sticht
ten. Van deze Megalitische cultuur leidden
zich de gewichtige culturen van het Ger-
niaansch Noord-Europa, die nog grootendeels
neolitisch zijn, af, terwijl de Megalitische
ccltuur in Z.W. Europa overal reeds dc kie
men van het vroeg-inetalen tijdperk draagt.
Spr. vertoonde nut lichtbeelden de verschil
lende typen van Megalitische grafrnonumen
ten in Ierland, waaronder vooral de oe-
roemde grafheuvels (nccropolen) van New
grange, Lochgrew en Carrowkeel de aan
dacht trokken. Vele der groote steenen uu
deze grafmonumenten, waarvan ze zijn op
getrokken, vertoonen versieringen, die me>
liarde steenen in de steenen oppervlakten
zijn aangebracht cu spr. vergeleek de voor
stellingen op deze steenen met Spaansrh--,
Portugeesche en Brctonsche voorstellingen
van hetzelfde tijdperk, die op overeenkom
stige monumenten zijn aangebracht. Aldus
toonde Spr. de overeenkomsten aan, die be
staan tusschen heel ver van elkaar gelegen
landen; deze overeenkomsten op cultureel
gebied wierpen een helder licht op den duis
teren tijd van het Atlantisch Europa.
In het bijzonder vestigde Spr. hierbij de
aandacht op het decoratieve element, dat op
Brctonsche Dolmansteenen voorkomt: de Oc
topus of inktvisch, zooals deze voorstelling
door eikel Franschc archeoloog wordt ver
klaard. Wanneer deze verklaring juist is, al
dus spr. hebben wij daarin een bepaalden in
vloed te herkennen van de mediteranische
beschaving en inderdaad wordt het steeds
meer duidelijk, dat de gemeenschappelijke
bron der verschillende uitingen van dezen
cultuur in het Noorden van Afrika te zoeken
is, welke eenerzijds de Grieksche beschaving,
anderzijds die van Spanje en tot dat land
bchoorende gewesten tot grooten bloei heeïi
gebracht.
Hoewel het voor Spr. aan geen twijfel on
derhevig is, dat al deze vraagstukken nog op
een oplossing wachten en dat wij nog niet
aan het begin van een oplossing dezer
vraagstukken zijn gekomen, doch slechts met
dc voorbereidende maatregelen daartoe, bezig
zijn, zoo meent Spr. toch, dat het Nederland
sche publiek hoogstwaarschijnlijk belang
stelt in deze vraagstukken, die \oor geheel
Europa van belang ziju maar bovendien een
Liiiiuur betreffen, die ook in de vroegste g
schicdenis van ons land een zeer grooten
invloed heeft gehad.
Spr. betoonde zijn groote erkentelijkheid
voor hetgeen de Nedcrlandsche geleerden op
dit gebied hebben verricht. Met name noem
de spr. Holwcrda uit Leiden, van Giffen uit
Groningen en den helaas zoo vroeg gestorven
Dr. Remouehamps uit Leiden, die zoo vee.
voor de studie der MegaJiten, d'-r koepei
graven en der bijenkorf vormde graven in
ons land hebben verricht. Vooral de stadie
en de kennis op dit gebied voor ons lan 1 is
voor Groot-Brittan ie en Ierland van het al
lergrootste gewicht, omdat ons land als het
ware het bruggclioofd is geweest, waarover
dt midden-Europeesche cultureele invloed
de Britsche eilanden heeft bereikt.
Wat het vraagstuk voor Ierland zoo ge
complimeerd. maar bovendien ook zoo aan
(rekkelijk maakt is het feit. dat Ierland ni<"i
alleen over Holland en Engeland, maar ook
door Spanje direct met het vaste land van
Europa verbonden is.
Ierland neemt derhalve een zeer pijzondero
plaats in, ook omdat Ierland daardoor in
staat is, aan Europa zeer waardevolle gege
vens te verstrekken.
„DE LEIDSCHE BUITENSCHOOL."
Het Herstellingsoord „De Leidsche Buiten
school" te Katwijk, dat in den loop van dit
Jaar is uitgebreid met een „Kleuterhuis
heeft nog veel geld noodig voor de inrich
ting van h£t nieuwe gebouw. De Voorzitter
der Vereeniging Prof. Dr. E. Gorter, en de
Penningmeester. Mr. A. v. d. Eist, zullen
gaarne giften in ontvangst nemen. Dank
baar wordt vermeld de ontvangst van f 50
van Mevr. B.; f 23 van Mevr. X. door den
schenker gewonnen bij een weddenschap;
f 20 van Mej. v. d. V. als opbrengst van een
verloting; f 10.50 van Mevr. Prof. B.; f 25
ineens en f 10 jaarlijks van Mevr. v. O C.
Het Bestuur van het Herstellingsoord
heeft zeer in het bijzonder op prijs gesteld
de bereidwilligheid en de modewerking van
de Directies der vier Leidsche Bioscopen en
van vele collectanten, die herhaalde inza
melingen ten behoeve van de Buitenschool
hebben mogelijk gemaakt. Deze inzamelin
gen hebben in totaal f 291.29 opgebracht.
Het Bestuur dankt allen hartelijk die aan
het bijeenbrengen van deze bedragen hebben
medegewerkt.
VEREENIGING CHR. ONDERWIJZERS.
Op Zaterdag 15 November a.s. zal in het
Nutsgebouw alhier te 6 uur n.m. weer een
vergadering worden gehouden van de Ver
aeniging van Chr. Onderwijzers. De heer K.
van Til zal hierbij een referaat houden over
Trof. Kohnstam. Voorts zal de verkiezing
plaats hebben van een voorzitter en een se
cretaris. Ook niet-leden zijn van harte wel
VAN WIE?
Bij de politie zijn inlichtingen te bekomen
omtrent een rijwiel, dat onbeheerd in de
buurt van de Vrouwensteeg is aangetroffen
VAN HET STADHUIS
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door
hen de beslissing op het verzoek van A.
P. Blok om vergunning tot het oprichten
van een smederij, constructiewerkplaats en
herstelplaats in het perceel Maredijk no.
25a, kadastraal bekend gemeente Leiden,
Sectie L no. 1422, is verdaagd.
Leiden, 12 November 1930.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester*
VAN STRIJEN, Secretaris.
BENOEMING LID VAN DEN
GEMEENTERAAD.
De Voorzitter van het centraal stembureau
voor de verkiezing van de leden van den
Raad der gemeente Leiden maakt bekend,
dat vanaf heden ter secretarie der gemeente
voor een ieder ter inzage is nedergelegd zijn
besluit ter benoeming van een lid van den
gemeenteraad, noodzakelijk geworden door
de ontslagname als zoodanig van den heer
G. de Mey.
Leiden, 12 November 1930.
CHR. RECITEERCLUB ..U. V. K."
DE 20ste UITVOERING.
In de goed bezette zaal van „Concordia"
heeft de Chr. Reciteerclub „Uit Vriendschap
Kunst" gisteravond haar 20ste tooncclavond
gehouden. Na de gebruikelijke opening wees
de voorzitter .de heer G. Zitman, er in zijn
welkomstredc op, dat indien de huidige toe
name van het aantal donateurs en begun
stiger nog aanhoudt, eerlang de tooncel-
a von den in besloten kring zullen moeten
worden gegeven.
Allereerst werd opgevoerd het tooneelspel
in drie bedrijven „De strijd met het ver
leden". Ilct moeilijke stuk werd door dc
amateurs op verdienstelijke wijze vertolkt en
menige traan werd op ontroerende momen
ten weggepinkt, maar evenzoo schalde bij
de komische scènes het gelach hoog op. Bij
zonder goed waren M. de Nie en J. J. Zit
man op dreef, de anderen deden voor elkaar
niet onder Vreemd evenwel deed de aanwe
zigheid van de dienstbode aan bij den heil
dronk op het verloofde paar en bij het in
tieme gesprek tusschcn oom en nicht.
In het blijspel „Een goed geslaagde vrou
wenlist", dat na de pauze werd opgevoerd
toonden de verschillende dames en heeren
ook dit genre te beheerschen; het gelach was
dan ook niet van de lucht!
Tijdens de pauze huldigde de heer Zitman
mej. Tillv Luning onder aanbieding van een
bloemstuk met 't feit, dat zij 20 uitvoeringen
ringen met feit. dat zij de 20 uitvoeringen
met muziek had opgeluisterd, terwijl de eere
voorzitter der vereeniging, de heer J. A. van
der Reyden op zijn beurt den voorzitter bloe
men aanbood. Ook de dames werden met
bloemen begiftigd.
Zoowel het programma als de vertolking
der verschillende rollen waren dezen jubi
leum-avond waardig.
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
De Tweede Kamer is begonnen met de al
gemeene beschouwingen over de Bcgrooting
voor 1931. In de avondvergadering is de over
eenkomst met de K.P.M. behandeld.
korte
De strategische werken in België.
De Spellingkwestie.
(biz. II.)
Amalia v. Solms, door E. D. J. de Jongh Jr.
BUITENLAND
(Blz. 2)
Het Belgische kabinet afgetreden. Een bij
zondere crisis, veroorzaakt door de afhanke
lijkheid der liberale ministers van hun
partijbestuur.
Wapenstilstandsdag.
3 torpedojagers van het
AGENDA
AANBESTEDING.
Door den architect A. van der Heyden
werd hedenmorgen in „Patrimonium", na
mens het bestuur van de Woningbouwver-
eeniging „Eensgezindheid" aanbesteed hei
bouwen van 27 woningen met grond- en
rioleeringswerken aan de Munniken- cn
Oosterstraat alhier. Er was als volgt inge
schreven:
Firma C. Vlamming Anna Paulowna A
f 96.900, f B f 97.550; Zwanenburg en v. d.
But Katwijk aan Zee A f 92.000. B f 92.950;
M. Kool Warmond A f 92.000, B f 95.000;
Tormans Tilburg f 89.950, B f 21.250; Leek
sma Den Haag A f 86.990, B f 88.200; Klaar-
ijs Den Haag A f 86.050, B f 87.S50; Zwanen
burg Rijswijk A f 85.200, B f 86.310; Van
Velzen Den Haag A f 83.900, B f 85.6S0,
Kranenburg Delft A f 83.400, B f 84.200; De
Jager, Schrans bij Leeuwarden' A f S3.200,
B f 84.300; Kort en v. d. Wiel Rijnsburg cn
■a Noord wijk A f 82.SG1, B f 85.561; v. d.
Bos en v. d. Spek Den Ilaag A f 83.740, B
f 83.950; Wouda Krommenie f 80.900 B
f 83.200; A. v. Mabunot Wollemstad A.
f 77.999, B. f 78.S00; Fa. v. d. Velde en De
Jong Oegstgeest A f 79.8S9, B I 81.189; Fa.
De Later en Mevers Leiden en Oegstgeest
A f 78.100, B f 79.100; Fa. Marcelis en
Heemskerk Leiden A f 77.989,; N.V. Ropex
Rotterdam A f 77.600, B f 77.900; A. Voor-
dam Zwammerdam A f 77.000, B f 77.800,
Fa. Warnaar en Hoogstraten Leiden A
f 76.890,; Fa. v. d. Wal en Kloppenburg
Amsterdam A f 75.144, B f 76.344; Fa. Lem
mers Voorhout A f 73.300, B f 74 9°°
WAARSCHUWING.
De Commissaris van Politie brengt onder
de aandacht van het publiek, dat het col-
lectecren. in welken vorm ook. in het open
baar dus ook het verkoopen van
bloempjes of strikjes alleen geoorloofd is,
wanneer daartoe de vereischte vergunning
is verleend.
Het publiek wordt aangeraden, om, alvo
rens aan een collecte iets te geven, zich te
overtuigen, dat daarvoor vergunning is ver-
Indien geconstateerd wordt, dat zonder
vergunning een collecte gehouden wordt,
wordt men verzocht daarvan onmiddellijk
telefonisch kennis te geven aan het bureau
van politie of een surveilleerend agent van
politie daarop opmerkzaam to maken.
BURGERLIJKE STAND
BEVALLEN: J C H Nleboer—van Halm z
J Koek—Loos d J de Jong—vRooyen d
F N van Duurende Groot z C J Oud
Raap 7. J v den Bent— Boone z M van
Tongeren—Boesburg LanooU d W A van
Iterson—van Rot sum d S Neuteboom—v der
Born z; C A Potjcwtld—de Ruiter z.; B Slebert
Wlelnnd d M A Nlevuart—v den Berg z
C H Melet—Kluivers z T Neuteboom—
Kerkhoven d G FavierSchelvis d C Cn-
vé—Hazevoet z C van Hells—Sornee z
M C Swets—IveUzer d C J v den Brink—
Wlekhart z G van Soest—Walraven M
van Onsten—v der Kaay z H M Fasseur—
do Holdon d N W Kroeze—v Iterson d
K E Coppens—Teering z P Schroef—Siarat z.
iyGe lisman z; M W van d<
H Hcemn
Berk el d.
OVERLEBEN: D Op "t Land zn 11 innd T
J de Vrooinen zn 1 mud.; N van Marls jm 62 J.;
P van Berkel man 72 j.; T van Tongeren dr 1
d.; C Wcstdük dr. 12 d.: W F van Puuren zn
4 d J de Wolf man 37 J.D Jnspere man 35 j.
J W Nleuwenhuizen Segaar man 63 j M v d
Velde zn 2 j.
Woensdag 12 November. Bazaar Kinder
huis „Voordorp", in gebouw „Staalwijk"
2—6 en 7—10 uur nam.
Woensdag 12 November. Geref. Kerk, Hee
rcngracht, Zendingsrede Dr. H. A. van
Andel 8 u. nam.
Woensdag 12 November. Vereeniging van
Fruithandelaren 8.15 u. nam. in den Burcht.
Donderdag 13 November. Stadsgehoorzaal.
?j Abonnementsconcert van „Het Residentie
orkest", 8 u. nam.
Vrijdag 14 November. „In den Vergulden
Turk", vergadering Leidsche IJsclub, 8.30 u.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst dei-
apotheken wordt op Maandag 10 Nov. tot
en mot Zondag 16 Nov. a.s. waargenomen
door apotheek C. B. Duyster, N. Rijn IS,
telef. 523.
TRAMVERTRAGING.
Doro heit breken van het rechterachter-
wiel van een met een paard bespannen
vuilniswagen van de gemeente had gister
morgen het tramverkeer op de Hoogewoerct
een hall uur vertraging.
L.P.S.V.-DE POST.
Op Donderdag 13 November a.s. speelt het
tweede elftal van de Leidsche Politie-sport-
vereeniging een wedstrijd tegen „De Post"
op het terrein achter Pomona te 10 uur v.m.
Uit den Omtrek.
ALKEMADE
RAADSVERGADERING
In de morgen te houden Raadsvergade
ring, welke om 9.30 uur vm. aanvangt, zul
len de volgende punten worden behandeld:
1. Aangaan van een gemeenschappelijke
regeling met de gemeenten Leimuidcn en
Rijnzaterwoude, betreffende den aanleg ei:
exploitatie van een drinkwaterleiding en hei
in het leven roepen von een stichting tot dal
2. Benoeming van 4 bestuursleden van do
stichting en wel voor den tijd van vijf ja
ren. aanvangende met den dag, waarop Ged.
Staten de onder 1 genoemde regeling heb
ben goedgekeurd.
3. Benoeming va.n een eersten en een
tweeden plaatsvervanger als bedoeld bij art.
5, 6e lid. der Statuten.
4. Wijziging van de gemeentebegrooting,
dienstjaar 1930
5. Onderhandsche verhuring van een per
ceel tuinland, gelegen te Roelofaj-endsveen.
De leden van de gemeenteraden ven Le:-
muiden en Rijnzaterwoude zullen bij do
voorbespreking van pnn/t 1 tegenwoord'
zijn.
ALFEN AAN DEN RIJN
Ingevolge een schrijven aan B. en W.
van Gedejj. Staten d.d. 14 April 1930, betref
fende een voorstel van B. en W. van Bos
koop, tot uitbreiding van het gebied dier
gemeente, hebben B.'en W. aan den Raad
toen toekomen zeer uitgebreide beschou
wingen, waarin worden behandeld: a Vroe
gere aanvrage tot gebiedsverruiming. b.
Perspectief voor de toekomst, c. Urgentie
der grenswijziging.
Overwegingen van algemeenen aard. Gron
den voor wijziging. Centrale gemeente en
bijzondere functie.
Directe uitgaven. Spoorwegonvraagstuk.
Tollen Goudsche Rijpad. Openstellen gren
zen. Album van Boskoop. Officieele ont
vangsten en tentoonstellingen.
Indirecte uitgaven. Gebruik wegen. Rijks-
tuinbouwcultuur. Veiling. Reserve gronden.
Onttrekking van gronden aan de cultuur.
Verruiming grenzen. SaamJioorigheid Alge
meene begraafplaats, arboretum en sluis
Rietveldsche polder. Telefoonnet. Geboorten.
Water- en Lichtvoorziening.
B. en W. vatten hun beschouwingen in
het kort samen en komen tot het volgend
a. Hoewel men zooveel bewondering kan
hebben, dat zij aan verbazing grenst, voor
de visie van het gemeentebestuur van Bos
koop op de positie van die gemeente en op
de maatregelen, welke hij meent dat dia
positie meebrengt, en ook bereid zou wezen
zijn lof niet te onthouden aan de wijze,
waarop dat bestuur in zijn schrijven aan
Gedep. Staten daaraan uitdrukking geeft,
ontkomt men .niet aan den indruk, dat die
visie in sterke mate fantastisch is en de
feiten en omstandigheden, waarop grens
wijziging moeten steunen, in kleur zijn ge
zet, welke niet past bij hare werkelijke be
teekenis.
Vooral bij een zaak als deze past het
nuchtere zin te paren aan objectieve beoor
deeling van feiten en omstandigheden.
b. Afgezien of voor grenswijziging reden
is welke vraag immer domineert —moet
