IlifUHT geihsdfc (itntraut
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
BINNENLAND.
FSÏ S«
ASOftfiEttCIIXl
Par kwartaal 3.25
(Beschlkklngskosten 0.15)
t>er week t 0Ü
yoor het Buitenland bij Weke-
lijkscbe tending »8«—
Bü dagelij ksche tending «7«—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummer* 5 cent
met Zondagsblad 7 h cent
Bondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 3190
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Postbox 20 Postgiro 58936
DONDERDAG 30 OCTOBER 1930
IDVBBTENTIÊN:
Van 1 lot 5 regel*
Elke regel meer 0.22 V»
Ingee. ïededeeHngeü
van 1—5 regels
Elke regel meer 0.45
I Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekendƒ0.10
10e Jaargang
ENKELE VRAGEN,
DIE ZIJN GAAN RIJZEN
Of het ons aangenaam is of niet, wij
moeten nog eens terugkomen op het
conflict in de Typografie. Niet om nog
maals onze meening te zetten tegen
over die der leiders van de werknemers
bonden in de grafische industrie. Dit
zou niet fair zijn. Wij hebben, nadat de
Rijksbemiddelaar de partijen had ver-
eenigd op zijn compromis, beloofd, dat
wij zouden helpen, om via de bedrijfs-
rust de bedrijfsbrede weder te bena
deren. Dit woord lossen wü in, al ge
voelen wij heel goed, dat het gemakkelij
ker is in de bedrijfswereld uit het niet
te komen tot geregelde toestanden, dan
waar het vertrouwen geschokt is, dit
weer volkomen te herstellen. Wij gaan
dus plichtmatig aan het werk, in de
hoop, dat er weer sympathie ontsta
ook. Echter., in dezen rust op patroons
en arbeiders dezelfde taak. En God
bespare ons een herhaling!
Doch misschien bereikt de typografie
op sociaal gebied weer de eereplaats,
welke zij eenmaal innam, al oordeelt
het r. k. Kamerlid Mr. Kortenhorst
ook, dat de bedrijfsorganisatie hier
hopeloos vernietigd is.
Wij hebben tot plicht het oor te
.luisteren te leggen naar wat in den
kring onzer geestverwanten valt te vei
nemen. Nu is hier een vrij groote mate
van eenstemmigheid op te merken. Ons
bepalende tot de Protestantsch-Chris-
telijke dagbladpers, heeft niet» één or
gaan de aangekondigde staking in het
drukkers- en het krantenbedrijf ook
maar eenigszins durven verdedigen of
zelfs begrijpelijk achten. Standaard.
Nederlander, Rotterdammer, Nieuwe
Prov. Groninger, Zeeuw, enz, zij alle
lieten denzelfden klank hooren. Alleen,
raeenen wij, bleef De Amsterdammer
zwijgen.
Wat nu de toonaangevende periodie
ken betreft, hebben Patrimonium en
De Gids een geluid laten hooren.
Aan Patrimonium hadden de lezers
ditmaal heel weinig. Dit blad wenschte
geen oordeel uit te spreken. Het meen
de, dat meer algemeene en publieke be
schouwingen ,,in het huidige stadium
wel geen invloed op de partijen zouden
hebben. Wij denken over „algemeene
en publieke beschouwingen" geheel an
ders en gelooven, dat de afwending van
het dreigend conflict voor een groot
deel hieraan is te danken.
De Gids niet aldus. In dit blad, het
correspondentie-orgaan van het Chr.
Nat. Vakverbond, wordt, zonder eenige
restrictie de zijde van de bonden, welke
de staking aankondigden, gekozen. Dat
is het goed recht van dit orgaan, maar
de wijze, waarop het dit doet, kan niet
door den beugel. In niet één sociaal
democratisch blad zagen wij zulke grove
redactie. Indien de schrijver zich onder
het opstellen van zijn artikel slechts ge
durende één enkel oogenblik het derde
hoofdstuk van den Zendbrief van den
Apostel Jacobus had herinnerd, zoo had
hij een streep gehaald door talrijke pei-
soonlijkheden, die slechts tot ontsiering
bijdroegen.
Nu weten wij heel goed, dat geest
verwanten bij onderlinge gedachtenwis-
seling tegen elkander helaas vaak veel
ongemanierder zijn dan tegenover niet-
geestverwanten, doch dat is geen ver
ontschuldiging.
Wanneer men dan daarbij in aanmer
king neemt, dat de schrijver moet zijn
de heer H. Amelink (het artikel is na
melijk, niet onderteekend), waarschijn
lijk zeer spoedig lid der Tweede Kamer,
waar hij niet één groep, maar het gan-
sche volk heeft te vertegenwoordigen,
clan wekt dit toch te meer verbazing.
Een weinig bezonnenheid had hier ver
wacht mogen worden, in het belang der
geheele Christelijke actie en ook der
Christelijke vakbeweging.
Voor schrijver dezes hindert dit niet.
Rij al de teleurstelling kan dit er nog
wel bij, ontbrak er dit wellicht nog
slechts aan. Als Prof. Dr. Slotemuker
de Bruine in De Nederlander verklaart
best de kreet van den heer Diemer te
begrijpen, die een kwarteeuw gebouwd
heeft en nu bij de scherven staat, en a!s
de r.-k. Residentie-Bode eraan toevoegt,
dat schrijver dezes het diepst teleurge
steld moet zijn, wijl hij was de meest
arbeiter-freundliche, dan is het tóch
wel extra bitter te moeten lezen, wat de
heer Amelink meent te moeten schrij
ven. Het was infra dignitatum, beneden
de waardigheid van een der hoofdlei
ders der Christelijke vakbeweging, nog
wel vaak de theoreticus genoemd.
Wij vatten den inhoud kort samen.
Wie prijs stelt het artikel in zijn geheel
te lezen, zie no. 2 van den 22en jaai
gang van De Gids machtig te wor
den. Daarna gaan wij de zaak ziel
kundig bezien. Zij is daartoe van ge
noegzaam belang. Het gaat nu toch, zoo
zien wij het, om de plaats der christe-
lijk-sociale beweging in ons Christelijk
volksleven. Wij zullen daarbij zoeken
naar de beginselen, gelijk wij het vóór
25 jaren met een kleine groep menschen
ook reeds mochten doen. Hebben wij het
mis, dat men het ons zegge op de wijze,
als onder Christenen gebruikelijk moet
zijn. Hebben wij het goed, dat men het
dan beprceve in de practijk te brengen.
Zóó behoeft er geen verwijdering te
ontstaan.
Het is toch niet verkeerd, telkens stil
te staan op den weg en de vraag te stel
len, of ons levensbeginsel soms niet in
den knel kwam? Bidden moeten wij dur
ven, niet alleen als het om de propa
ganda gaat voor onze organisaties om
deze in ledental op te voeren, 't zij der
patroons of der arbeiders, maar óók,
wanneer zij, om der consciëntie wille,
het zwaard der werkstaking opheffen,
of wel dat der uitsluiting, en daarna
ook over elk middel, hetwelk aangewend
wordt, om zulken strijd tot een goed
einde te brengen.
Er wordt zoo vaak gezegd, in niet-
Christelijke kringen, dat bij de Chris
tusbelijders menigmaal leer en leven
met elkaar in strijd komen. Aan het
eerste wordt, zoo luidt de beschuldi
ging, strikt de hand gehouden, maar in
net leven kan er zoo veel door. Hier zal
heel wat waars in schuilen.
Nu is het voor elk stuk der sociale
beweging, weer zoowel voor patroons
als voor arbeiders, ook vrij wat ge
makkelijker in congres, in retraite, on
der de boomen of op de hei, de lijnen van
het beginsel zuiver te trekken, dan in
het volle leven teruggekeerd, de prac
tijk hierop te baseeren. Daar komt nog
bij, dat uit onze toonaangevende krin
gen altijd genoeg verschot te halen is
voor inleidingen over theoretische
onderwerpen, men kan ze krijgen
pro en contra, maar over de practijk
van den maatschappelijken strijd laat
bijna nooit iemand zich uit. Dat is ge
vaarlijker, gewis. Politici willen een
groote groep stemmers niet gaarne
voor het hoofd stootenanderen blijven
liever uit de moeilijkheden en derden
weten er ook inderdaad geen raad mee.
Toch zijn wij er op deze wijze niet
af. Het maatschappelijk vraagstuk
raakt iedereen. De samenleving is
steeds meer ingewikkeld geworden.
God voert Zijn raad uit ook met deze,
ondervinding op ondervinding stape
lende, wereld. Technisch zou men zeg
gen, dat de volheid der tijden nadert.
Maar een Christen moet op blijven
letten, eenerzijds naar het ruischen der
moerbeziënboomen, als- wanneer God
komt, anderzijds naar wat voorvalt m
het drukke menschengewriemel.
Wij wagen het dus, de practijk onder
het oog te nemen en het beginsel er als
een spiegel naast te houden.
Maar vooraf de korte inhoud van het
Gids-artikel.
De Gids neemt het ons kwalijk, dat
wij beproefden ons bedrijf te verdedi
gen tegen de staking; dat wü van de
organisatie oordeelden, dat zü vaak he*
gezonde individualisme doodt; dat wij
den wensch uitspraken, onze arbeiders
,te zien kiezen voor hun bedrijf; dat wij
bescherming aanboden aan wie buiten
de staking blevendat wij wezen op het
gevaar van werkloosheid bü tijdelijke
stopzetting van het bedrijf.
Volgens De Gids spreidde hier de
oud-vakvereenigingsbestuurder-kapita-
list zijn macht ten toon. Was de rene
gaat aan het woord.
Laat ons nu mogen zien of hier niet
een angstaanjagende verwarring valt
te constateeren. Wü willen daarbü be
proeven al het persoonlijke achter
waarts te schuiven en de bespreking op
hooger plan te brengen.
H. DIEMER.
DIEPE TELEURSTELLING
Van vele ingezonden stukken nemen
wü dit op:
Wanneer een onzer vrienden aangevallen
wordt, omdat hij zich niet behoorlijk ge
draagt, dan is de aanval op zijn plaats, on
danks onze teleurstelling.
Toch hindert zulk een aanval, omdat het
een vriend betreft.
Hoe pijnlijk ook, in dergelijke gevallen
kunnen we niets doen dan de vriend van
de dwalingen zijns weegs trachten terug te
brengen.
Veel anders wordt do zaak als onze vriend
ten onrechte behandeld wordt en op laat
dunkende wijze bejegend.
Dan grijpen we naar de pen en kiezen
partij.
Toen we in Juni 1927 behouden uit Oost-
Indië terugkeerden, abonneerden we ons
aanstonds op uw blad. De sprekende arti
kelen van den hoofdredacteur, de immer
ons verleende gastvrijheid, het altijd van
advies en dienende blad is daardoor gewor
den onze beste huisvriend.
Üok de groote medeleving met de sociale
nooden van ons volk heeft ons meermalen
getroffen en dat lang niet altijd door verga
deringsverslagen, neen meerdere malen wa
ren het de hoofdartikelen die aan de stoffe
lijke welvaart van ons volk waren gewijd.
Doch altijd sprak en spreekt het Christe
lijk beginsel.
Dat beginsel, waarover straks tientallen
van sprekers uit de organisaties, aangeslo
ten bij het C.N.V. hebben te spreken.
Dat beginsel, waardoor de heer H. Diemer
is onze beste vriend.
In zake het conflict in het typografische
bedrijf wordt de houding van onzen hoofd
redacteur genoemd bepaald misselijk (zie
„De Gids" van 23 X "30).
We lezen verder o.a.:
Hij, de vroegere voorzitter van het C.N.V.,
thans een der kopstukken der patroonsorga
nisaties in de drukkerswereld, is totaal uit
het evenwicht geslagen.
We lezen verder o.a.:
De arbeiders moeten zooveel gezond ide
alisme bezitten, dat zij het stakingsparool
hunner organisatie niet gaan opvolgen. De
heer Diemer wil trachten zijn bedrijf on
danks de staking voort te zetten en zijn per
soneel overhalen voor het lidmaatschap der
vakorganisatie te bedanken.
Hij tracht de arbeiders ontrouw te maken
aan hun organisatie. Hij toont zich de echte
kapitalist, die middelen aanwendt welke voor
50 jaar nog wel indruk zouden maken op de
arbeiders, maar wij verwachten dat dat zelfs
bij het personeel van den heer Diemer tever
geefs zal zijn.
Ook heeft de heer IX het als een eerezaak
voorgesteld om de arbeiders, welke hem
steunen zullen om dit blad te blijven laten
verschijnen, in alle reohten te doen deelen.
Voorts heeft de heer D. het durven be
staan om te wijzen op de gevolgen van de
staking voor zijn (ons) blad en aangetoond
dat zulks op de hoofden van de werkne
mers allereerst neer zou komen.
Wij kunnen niet alles opnemen, wat „De
Gids" den heer D. ten laste legt, wie er be
lang in stelt leze no. 2 van' den 23en jaar
gang, doch we kunnen er gevoeglijk mede
volstaan.
Alleen dit nog, de heer D. wordt bovendien
nog euvel geduid, dat hij vraagt naar het
beginsel.
Dat treft toch wel heel diep bij den secre
taris van het Christelijk Nationaal Vakver-
Als we spreken van recht, dan denken
we aan alle menschen.
Een contract bindt tot aan de ontbin
ding.
Daarna zijn beide partijen vrij.
Dat is hun recht.
Dan is er een recht om te staken eener
zijds, maar veel meer om te arbeiden
anderzijds.
Het stakingsrecht kan door beulen
ons in de handen worden gewrongen, het
arbeidsrecht is alt ij d aanwezig. (Na
tuurlijk geen onderkruiperij, dat is heel wat
anders).
Waar en wanneer dan ook.
Het is niet duidelijk waarom of een pa
troon in een bedrijf waar de belangen van
duizenden en duizenden lezers dreigen op
geofferd te worden aan de belangen van de
arbeiders in dat bedrijf, niet mag trachten
te or.fgaan de noodlottige gevolgen van een
staking:
a. voor de arbeidersgezinnen; b. de lezers;
c. het bedrijf.
Of wordt een staking altijd gewonnen?
Het lijkt er niet op en zelfs als het waar
is, dat bij deze staking de winst had kun
nen afgedwongen worden, door de ingewik
kelde belangen beiderzijds, dan nog zou ei
niet enkel winst te boeken zijn.
Bij een gewonnen staking zien we, dat
evenals bij een gewonnen oorlog, jaren noo-
dig zijn om de gevolgen van de doorgemaak
te ellende te ontgaan.
Hoe 't zij, we mogen nimmer de staking
verheerlijken.
Daartoe is de staking een te ernstig en uit
eindelijk middel.
Er is volgens deskundigen schier geen
bedrijf in ons Nederland aan te wijzen,
waarbij zulk een goed ingerichte rechtspo
sitie bestaat als bij het typografenbedrijf
De loonen zijn niet laag en de vooruitzich
ten zoo, dat er veel perspectief is.
Vergeleken b.v. met de metaalbewerkers1)
zijn onze typografen heeren.
Wij misgunnen hun dat niet. Integendeel.
Wij verblijden ons daarin.
Maar wanneer in een tijd, welke zich over
de geheele lijn kenmerkt door het streven
naar salaris vermindering, middels
overleg nog een kleine winst te boeken valt,
dan wordt toch staken roekeloos.
Een misbruiken van een zoo ernstig wa
pen.
Daarop te wijzen is de plicht van de pers.
Mot name van de Christelijke pers.
En wanneer dan een patroon in het typo
grafenbedrijf, een man wiens gansche leven
zich heeft doen kennen als een patroon, bij
wien naast de belangen van het bedrijf ook
de belangen van den arbeider in zijn dienst
volkomen veilig zijn, al zijn arbeid gewijd
aan dit laatste deel door een roekelooze sta
king ziet verdwijnen in rook, wanneer daar
bij geen enkel onderscheid bestaat tusschen
een rood en Chr. vcreenigd arbeider, dan
begrijpen we den gemoedskreet van onzen
hooggeachten vriend II. Diemer en wij druk
ken hem dan deelnemend de hand.
En nu mag het arbeidersbelang bij ons
zoo veilig zijn als we doen voorkomen In de
organisaties, al het water van de zee kan
niet afwasschen, dat het een werkman al
leen goed kan gaan. als het bedrijf goed
rende ert. Omgekeerd is de patroon nog niet
te beklagen, maar de arbeider
Do arbeider beloopt geen enkel risico, ten
zij dan dat hij staakt, maar dat is nog geen
bedrijfsrisico.
Dc patroon
Nu moeten onze bondsvrienden in het ty
pografenbedrijf niet denken, dat we vijandig
zijn.
Verre van dat.
Maar wij gelooven, dat ook nu weer geble
ken is, dat we tot bezinning moeten komen
en begrijpen, dat we Christelijk georgani
seerd zijn.
We juichen toe, dat we als Christelij
ke organisaties met behoud van eigen zelf
standigheid vereenigd zijn in het Chris
telijk Nationaal Vakverbond.
Doch een juk aantrekken met ongeloovi
gen op een wijze als nu bleek, dat is ont
stellend.2)
Dat moesten we toch niet doen mannen.
Laten we bewust Christelijk georgani
seerd zijn en niet aan de leiband loopen van
ongeloovigen.
Dat kost offers. Zeker. Maar is dan het
gansche Christelijk leven geen offer. Laten
we bidden. Gode ter ecre.
Op een der districtsvergaderingen van on
ze besturenbonden vernamen wc, dat de
kerk zich aangepast had aan de organisa-
Wij vonden dat erg.
Veel erger zou het zijn, als de Chr. orga
nisaties zich gaan aanpassen en samenwer
ken met andere organisaties.
Nu wordt gezegd, dat patroons van diterse
pluimage ook samenwerken, ja zelfs in één
organisatie zitten. B) Dit bekennend geloo
ven we dat meer ontwikkelden met anders
denkenden hun zelfstandigheid zullen bewa
ren en zoodoende het belang van den arbei
der beter kunnen dienen. We gelooven dat
het onjuist is om deze twee zaken tegenover
elkander te stellen. Juister lijkt het ons om
do patroons van diverse pluimage in ver-
eeniging te vergelijken met een groote werk
verschaffing, waarin arbeiders van alle le
vensopvatting werkzaam zijn.
Eindelijk spreken we er onze groote vreug
de over uit, dat aan onze Christel, arbeiders
in het typografenbedrijf een staking is be
spaard en wat ons betreft, wij danken God,
dat we behooren tot een organisatie van
menschen, voor wien nimmer een stakings-
besluit behoeft te worden onderteekend.
J. HERWEIJER,
Voorz. v. d. Bond v. Chr. Marinep.
x) Heden lezen wij in een correspondentie
uit Hengelo (O.), dat het gros van de men
schen bij de firma Stork en Co weeklnonen
ontvangt van 13 tot hoogstens 19 gulden
per week. En dit bij een firma, welke een
wereldreputatie heeft en heusch niet met
liefde de werknemers uitzuigt
De sociaal-democraten vinden dit wel
prettig. „Het Volk" heeft zich gehaast het
artikel van den heer Amelink over te ne
men. Maar de redactie vei ,clt er niet bij,
dat de directie van „Het Volk" wél kan
aankloppen bij den „kapitalist" Diemer, als
zij advies noodig heeft voor haar personeel
o/"-als er lastige elementen bij zijn. Ook is
steun van den „kapitalist" Diemer welkom,
als „Het Volk" meer gelegenheid moet heb
ben om des nachts te werken. Trouwens,
dit alles zal de heer Van der Veen ook
niet ontkennen. Evenals jaar en dag pa
troons en arbeiders van allerlei richting be
slag legden op den tijd van den heer Die
mer, deden socialisten dat ook. Maar klas-
sestriidnrincipe brengt n u mee, dit alles te
vergeten. Maar doet men dit bij ons ook
niet vaak?
s) Dit is niet iuist. De Christelijke pa
troons zijn apart georganiseerd, maar wer
ken federatief samen. Maar in het groote
sociale werk stonden zij toch zeker niet ach
teraan.
Red.
OFFICIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDING.
Bij Kon. besluit is benoemd in de orde van
Oranje Nassau tot ridder (met de zwaarder.)
de ordonnans-officier van de Koningin kapi-
'iH, J. Phaff, van den grooten staf.
OCTROOIRAAD.
ij Kon. besluit is op verzoek eervol ont
slagen de ingenieur D. A. C. Zoethout als
ingenieur by den Octrooiraad en zijn a!s
zoodanig benoemd mej. ir. N. E. Neiemar.s en
G. J. C. Breukink, thans in tijd. dienst.
SPOOR- EN TRAMWEGEN.
Bij Kon. besluit is aan J. J. Stieltjes, op
verzoek, eervol 'ontslag verleend als inspec
teur-generaal der spoor- en tramwegen, met
dankbetuiging voor de gewichtige diensten den
lande bewezen, en is benoemd tot inspecteur-
generaal der spoor- en tramwegen ir. Th. M.
van Marle, te Haarlem.
REGISTRATIE EN DOMEINEN.
De verplaatsing van den inspecteur it
registratie en domeinen T. W. de Tour ton
Bruyns van de inspectie der directe belas
tingen te Amsterdam naar de inspectie der
registratie en domeinen te Heerenveen is
ingetrokken,
DIPLOMATIE.
De heer Matsunaga, chef der jürid'.-
sche afdeeling van het ministerie van buiten-
landsche zaken te Tokio, is bestemd om den
heer H i r o t a, die reeds eenigen tijd geledon
tot een ar.dere functie werd geroepen als
Japansche gezant bij het Nederlandsche hof
op te volgen.
HET RUSSISCHE GRAAN
VRAGEN AAN DE MINISTER.
Het Tweede Kamerlid Fleskens heef! den
minister van Binnenlandsche Zaken en Lan 1-
)ouw gevraagd of het hem bekend is dal. ver-
xheidene landen, o.a. Frankrijk en B<Igiê,
maatregelen hebben genomen, om den invoer
van Russisch graan te beperken of te vc-hin-
rleren, cn dat volgens de bladen, tengevolge
van het invoerverbod in België, tha.-.s kSl
schepen met Russisch graan onderweg zijn
van Antwerpen naar Nederland. Voorts vr..ugi
dc heer Fleskens of de minister niet van oor
deel is, dat de ongebreidelde invoer van Rus
sisch graan dreigt te leiden tot een dcbsick-
voor de Nederlandsche akkerbouwers, duoidat
hun graan waardeloos er. onverkoopbaar worct
en of de minister bereid is onverwijld h aa'-
regelen te nemen om dit direct dreigend
gevaar af te wenden, bijv. door maatregi Ic.i
emen ten einde den invoer van Ru
n te beperken of onmogelijk te mar.e».
STAATSBEGROOTING 1931
VOORLOOPIG VERSLAG
Aan het Voorloopig Verslag over de Onder
wijsbegrooting-1931 is het volgende ont-
Vele leden meenden te moeten opmerken,
dat wegens geringe werkzaamheid van den
minister in den stand van het onderwijs
nagenoeg geen verandering gekomen is, wat
een teleurstelling beteekeiit.
Met aandrang verzocht men den minister,
dat hij thans zijn werkplan aan de Kamer
zou hekend maken ten aanzien van vele
gewichtige onderwijsvragen, die reeds ge-
ruimen tijd aan de orde zijn.
Verscheidene andere leden echter consta
teerden uit de ingediende begrooting dat
de behartiging der onderwijsbelangen dezen
minister toevertrouwd is.
Vele leden zouden het betreuren, indien
een wijziging der L.O.-wet zou mcfeten wach
ten op liet rapport van de staatscommissie-
Ru t ge re.
Gevraagd werd naar de plannen van den
minister inzake het bewaarschool- en voor
bereidend onderwijs.
Door vele leden werd aangedrongen op
een definitieve regeling van het buitenge
woon lager onderwijs en het handelsonder-
Verscheidene leden drongen aan op het
irichten aan het departement van een
ieuwe afdeeling, rijpere-jeugd-belangen.
Het Spellingvraagstuk.
Van verschillende zijden bracht men den
minister hulde, dat hij ter oplossing van
het spellingvraagstuk althans iets gedaan
heeft en richtlijnen heeft gegeven, waar
naar de Nederlandsche taal behoort te wor
den onderwezen, al vreesden sommige leden,
dat door het reeds te lang voortwoekeren
allerlei afwijkingen het kwaad moei
lijk meer te keeren zal zijn. Gevraagd werd,
hoe de toestand thans geworden is.
Eenige andere leden wezen op het vol
komen onwetenschappelijke en onhoudbare
de voorschriften en op de verwarring
die door invoering van deze derde spelling
nog verergerd is.
Indien de minister oordeelen mocht dat hij
het recht heeft ten aanzien van de open
bare scholen in de leerstof in te grijpen,
wat trouwens door deze leden bestreden
werd, ten aanzien van de bijzondere scholen
is een dergelijk ingrijpen ongetwijfeld niet
geoorloofd.
Voorts werd gewezen op de onbevredigen
de verhouding tusschen openbaar en bij
zonder hooger onderwijs.
Van deze zijde achtte men het verstandig,
een staatscommissie in te stellen, uitsluitend
bestaande uit politieke personen, wien de
vraag zou worden voorgelegd of meer rege
lingen in de Hooger-Ondenvijswet behooren
orden getroffen betreffende het bijzon
der hooger onderwijs, en in verband daar
mede, wellicht betreffende het openbaar
hooger onderwijs, en zoo ja, welke.
Het had de aandacht getrokken, dat nog
steeds nu en dan een buitenlander tot hoog
leeraar wordt benoemd. Volkomen kon men
dat begrijpen wanneer de benoemde een
zeer bijzondere vermaardheid geniet In an
dere gevallen kan de benoeming van een
buitenlander licht den indruk wekken dat
of ander onderdeel der wetenschap ten
onzent verwaarloosd werd en nu een buiten
lander moest worden geroepen om het weten
schappelijk peil bij te werken. Men ver
zocht de regeering wel te wilen bevorderen,
dat het doel, in art 1 der Hooger-Onder-
wijswet aangeven, worde nagestreefd. Dan
zullen uit de oud-leerlingen onzer universi
teiten onze hoogleerarcn kunnen worden
gerecruteerd.
Andere leden sloten zich hierbij aan en
oordeelden, dat in de laatste jaren meer
malen buitenlanders werden benoemd, niet
tegenstaande er bekwame Nederlandsche
candidaten waren. Hierin ligt een misken
ning van eigenwaarde en een onrechtvaar
digheid tegenover de eigen landgenooten.
Eenige leden betreurden de veelvuldige
verplaatsing van hoogleeraren aan de Rijks-
jniversitoit te Groningen naar andere
universiteiten. wat voor eerste moreele na-
deelen met zich kan brengen.
De opmerking werd gemaakt, dat bij de
ïiversitaire examens candidaten alleen
kunnen worden afgewezen wegens onvol
doende kennis maar niet wegens voor de
maatschappij gevaarlijke karaktereigen
schappen.
Aangedrongen werd op uitbreiding der
ruimte in het academisch ziekenhuis te
Groningen.
Vele leden wezen op den ongunstigen
toestand der middelbare meisjesscholen bij
gebrek aan nieuwe regelingen.
Aangedrongen werd op minder wille
keurige suhsidieering van het middelbaar
onderwijs. Vele leden achten rlc bezoldiging
de leeraren bij het middelbaar en het
•bereidend hooger onderwijs onbevredi
gend.
In verband met het nijverheidsonderwijs
drong men aan op verlenging van den leer
plicht en op verhooging van de leeftijds
grens, beneden welke niet gewerkt mag
orden in de fabrieken.
Sommige leden waren van oordeel, dat het
hoog tijd wordt, dc bepaling uit de L. O.-
•et weg te nemen, volgens welke het ge
meentebestuur verplicht is onder alle om
standigheden de stichting van een bijzon
dere school te hekoMigon. indien slechts
een formulier wordt ingezonden, volgens
hetwelk een bepaald aantal leerlingen de
te stichten school zullen bezoeken.
Aangedrongen wer(| op een wijziging van
de Leerplichtwet in dien zin, dat leerlin-
rjnren van de lngore
school hebben rioorloopen ook leorplichtvrij
zullen zijn; vooral ook met het oog op het
platteland.
Verscheidene leden drongen nnn op weder
invoering van het Fransch op de lagere
school rnpde in verband met de oischcri. die
het onderwijs aan de middelbare school
telt. Vele andere leden kwamen hiertegen
op.
INGEZONDEN MEDEDEELING
DE NEUTRALE KRANT
Ik ben ook jong geweest en heb toen ook
wel eens beweerd: Elke waarheid mag en
moet gezegd worden.
Thans denk ik er eenigszins anders over...
Kalmeer een beetje, wat ik u vragen mag.
Ik keer de zaak niet om zeg niet: Ge moogt
de waarheid wel met een beetje logen ver
mengen; maar ik bedoel: de waarheid
getuigenis geven, wil niet zeggen om overal
uit te kramen, wat u als volle waarheid be-
Het voorschrift van Mattheus tegenover
den broeder, die gezondigd heeft, geldt wel
licht vaker dan we oppervlakkig denken.
Daarom weifel ik zoo vaak om in dit hoek
je gebruik te maken van mededeelingen,
welke belangstellende lezers mij doen. Om
dat al het persoonlijke geweerd moet worden
en slechts wat in 't publiek gezegd of ge
daan wordt, onderwerp van critiek mag
zijn. Ja zelfs in dat laatste geval geldt het
woord: alle dingen zijn wel oorbaar, doch
alle dingen stichten niet.
Ziedaar de inleiding voor heden en mor
gen. Een inleiding noodig om te voorkomen,
dat sommige lezers doen als h e e 1 weinig
kerkgangers, die onder genot van koffie en
koek het roerend eens zijn, dat des domi-
ne's scherpe critiek over de geldgierigheid
ongetwijfeld aan de rijke buren wat te zeg
gen heeft
„Jan de Timmerman" zond me eenige we
ken geleden een hartelijke brief van instem
ming over mijn critiek op een Christelijke
instelling, die in echt-vrijzinnige kranten
een administrateur van „Christelijke geloofs
overtuiging" vroeg.
Wat ik schreef, kwam heet van de naald
en niemand hier had er erg in gehad, dat
de advertentie de volgende dag ook in één
Christelijk dagblad stond.
Een paar min-vriendelijke telefoontjes heb
ben me daarop attent gemaakt en ondanks
de onvriendelijkheid heeft ons blad natuur
lijk direct de verbetering gegeven.
Te meer, .omdat ik vernam, aat verreweg
het meerendeel der sollicitanten op de adver
tentie in 't Christelijk dagblad af kwam en
daarmee onwillekeurig aan de directie dei-
bedoelde stichting toonde, hoe dwaas het is
in vrijzinnige bladen personeel te vragen en
de Christelijke pers, op een enkele uitzonde
ring na, te passeeren.
Hoe jammer, schreef „Jan de Timmer
man dat uw stukje niet ouder de oogen
komt van hen, die het juist moeten lezen.
B.v. onder mijn plaatsgenooten, die zich noe
men „Vergadering der geloovigen". Dit zijn
toch ook menschen van Christelijke geloofs
overtuiging; ja, Jan is zelfs van oordeel.dat
zij te pas en te onpas hun overtuiging uit
dragen.
Mflardeze menschen lezen zonder
uitzondering echt, soms fanatiek-vrij-
zinnige dagbladen.
„Menigmaal heb ik, als daartoe aanlei
ding was, gewezen op het mijns inziens zon
dige hiervan, en hun verweten, dat zij sa
menrotten met degenen die roekeloos met
God en Godsdienst spotten. Wat is hun ant-
nieuws!"Bat Z'J C0Urant lezeu voor het
Van deze Jan geldt allerminst: „Janmoet
met Jan beginnen en ik behoef hem ook
met de raad te geven: Het ligt op Uw weg
deze menschen te vermanen. Want hij doet
het. Niet een enkele maal, doch dikwijls.
Joch meent hij, dat hot met de opmerkin
gen in de krant gaat als met de vermanin
gen van predikanten tot de afwezigen: zij.
voor wie het bestemd is, zijn er juist niet.
Dit is gelukkig niet waar en Jan is er
zelf liet voorbeeld van. De mondelinge ver
maning in kerk of vergaderzaal inoet mon
deling overgebracht worden en dat levert
wel eens moeilijkheden op. Doch wanneer
nier of op een andere plaats iets van belang
staat voor met-lezers, dan zorgen onze
vrienden wel dat het onder meer oogen
komt. Zo steken de krant, na lezing, heel
eenvoudig in buurmans brie\enbus.
<Jte g<n'0|eeVijn hi.er merkbaar: er komen
telkens door deze stille propaganda nieuwe
ei"We kr'iSen brieven van men-
sclien, die er niet aan denken zich to abon
neren en toch...... zeldzaam getrouwe en
critische lezers blijken to zijn
s.aEan„deaSinmgr"te °°k b°«n-
Het vindt zijn weg welf
Kunsten en Wetenschappen.
doM?£dfr°nin*aa™n binnenkort
no indiening \an een ontwerp-Nntuurbe-
ïS K "*ion
dc voorbereiding
van een ontwerp-MnnXwitenwat MTc-
Va" fbod'inientcn <>l particulier
bezit thans gevorderd is.
Miï»TileJKdene.,e(lon flronPpn ion op wette-
llike boschernnnR van den orcliitoctentitol
Betreurd wrrrl. dat op deze hesrootma
nos Eee„ pMl voorkomt retcl van dei?
ii i T ren te Botterdam.
"koToSreek,™ kOm0"' H"«l«™c,.
helpt allen mee
ONS BLAD
IN DE GEZINNEN TE BRFNGEN
WAAR HET BEHOORT