Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
TWEEDE KAMER
BINNENLAND.
kinadruppels
ABONNEMENT»
Pw kwartaal .-•f5.29
(RHschlkklngskosten f015)
)er weck t 0.25
Voor het Buitenland bij Weka
liiksr.he tending .6.—
Bij dagelilksctie zending *7.-
Allee bil vooruitbetaling
Losse nummers S cent
met Zondagsblad 7 cent
Eondagsblari niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 3185
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Postbox 20 Postgiro 58936
VRIJDAG 24 OCTOBER 1930
iOVEHIENTIfiN:
Van 1 taf 5 regplg
Like reeeJ cneer „0.22y»
Tngee ïedcdeflinger. t
van 1—5 regels *2.30
Elke regel meer .0.1?
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen n«n het bureau
wordt berekend0.10
10e Jaargang
Oil nummer bestaat uil VIER blader
EERSTE BLAD.
IN DEN WEG VAN OVERLEG.
Sinds etnige jaren leert de rechtspraak
op art 72 der Lager-Onderwijswet, dat nieu
we leermiddelen ten behoeve van de bijzon
dere scholen langs den weg van dit artikel
kunnen worden aangeschaft en niet uit de
exploitatiekosten moeten worden gekwe-
Deze jurisprudentie is nog pas weer beves
tigd door een koninklijk besluit van 26 Sep
tember 1930.
Dit standpunt schenkt bevrediging, wan
neer het betreft uitgaven voor een nieuw op
te richten school of voor uitbreiding van
een reeds bestaande school.
Maar als het geldt leermiddelen die moe
ten strekken tot vervanging van andere, die
versleten zijn, rijzen er bezwaren.
Immers ten aanzien van de uitgaven voor
het openbaar onderwijs komen alle kosten
in aanmerking, ook de gelijksoortige, welke
het bijzonder onderwijs langs den weg van
art 72 maakte.
In verschillende gevallen is dus hetzelfde
bedrag:, dat krachtens dit art 72 genoten
werd, straks nog 'weer beschikbaar bij de
berekening der kosten krachtens art 101,
die de jaarlijksche exploitatie betreffen.
Nu weten wij wel, dat dit in de practijk
zoo'ii vaart niet loopt, omdat de bijzondere
school in het algemeen zuiniger wordt ge
exploiteerd dan de openbare, zoodat men in
den regel op 'e hoogere exploitatiekosten
van het open&am ondenvijs geen beslag zal
leggen.
Maar wij geven het toe de moge
lij k h e i d bestaat
En daarom is het gewenscht- dat, zoolang
het stelsel der tegenwoordige Lager-Onder
wijswet behouden blijft, deze onbillijkheid,
wordt weggenomen.
Gedurende den tijd, dat de bestaande ju
risprudentie op dit punt gehandhaafd wordt
is het ook niet onmogelijk uit eigen be
weging een correctie in te voeren.
Wij zien niet over het hoofd, dat deze ju
risprudentie een uitkomst kan zijn in ge j
vallen, dat een groote openbare school met
lage onkosten maatstaf van uitkeering is
voor een kleine bijzondere school, die duur
exploiteert
Daarom is het zoo goed, zich niet op n
punt blind te staren, m?ar het besef leven
dig te houden, dat het stelsel der wet niet
deugt
En dan zouden wij onze schoolbesturen in
overweging willen geven om zooveel moge
lijk nieuwe leermiddelen, die strekken tot
vervanging van oude, te bekostigen uit
exploitatiegelden.
De verwachting, door den heer Rutgers
bij de technische herziening uitgesproken,
om deze zaak maar over te laten aan de prac
tijk, blijkt wat al te optimistisch te zijn
MINISTER VAN DEFENSIE
VERDEDIGT ZICH
TOEZICHT OP RADIO
UITZENDINGEN
De Minister van Waterstaat wil een
beroepsinstantie overwegen
Vergadering van 23 October 1930.
OVERZICHT
Toch is het ons bekend, dat op dit gebied
met eenigen goeden wil \/el iets te bereiken
is en dat in sommige plaatsen in den weg
van overleg tusschen gemeentebestuur en
schoolbesturen een scheidingslijn is getrok
ken ten aanzien van de uitgaven krachtens
art. 72 en 101 der wet.
~en d"gel regeling kan uitstekend
v lien, maai zij zal moeten steunen op ec*i
goede verstandhouding tusschen oeide par
tijen en heeft lahoeftc aar een sfeer van
vertrouwen.
Jammer, dat nog altijd verschillende ge
meenteraden door hun houding tegenover
het bijzonder onderwijs dit vertrouwen niet
bezitten.
OFFICIEELE BERICHTEN
KADASTER
By beschikking van den Minister van
Financiën is de bewaarder van de hypothe
ken, het kadaster en de sckeepsbewijzen G.
H. Kaaskooper verplaatst van het kantoor
Hoorn naar het kantoor Amersfoort en is
ae Inspecteur der dir. belastingen enz. F,
H a r t <k a m p, Hoofd van de Inspectie
Alkmaar 2de afd. verplaatst naar de in
spectie der le afd. aldaar en aangewezen
als hoofd van laatstgenoemde inspectie»
AUDIËNTIE
De gewone audiëntie van den Minister van
Onderwijs, zal op Maandag 27 October e.k.
niet plaats hebben.
ONDERSCHEIDINGEN
Bij Kon. besl. zyn benoemd tot ï'idder in
de Orde van Oranje-Nassau F. F o k m a
ontvanger der directe belastingen te 's-Gra-
venhage en A. M. H. T o n n a e r, ontvanger
der directe belastingen te 's-Hertogenbosch.
BURGEMEESTERSBENOEMINGEN
Bij Kon. besl. zijn opnieuw benoemd: tot
burgemeester der gemeente Moordrecht, J. J.
Snel secretaris dier gemeente; Klaaswaal
G. Walma van der Molen, secretaris
dier gemeente; Nieuwenhoorn mr. F. J. D.
Egter van Wissekerke; Numans-
dorp, W. Paans; Avenhorn, J. de Groot;
Zonnemaire, H. J. Roel vink; Leeuwarden
jbr. mr. J. M. van Beyma; Leeuwarder-
radeel J. G. Jansonius; Dwingeloo, mr.
J. G. W es tra van Hol the. I
Negentien sprekers hebben over de Vloot
voorstellen hun licht doen schijnen. Gister
middag nog weer drie. Zonderen we Dr. Sin
temaker de Bruine uit, die een kort, maar
behartigenswaardig woord sprak over de ar
tie van „Kerk en Vrede", dan hadden de
beide andere, die veel ♦::d in beslag namen
gevoegelijk kunnen worden gemist. De heer
Wijnkoop zei niets nieuws er Mr. Joekes zei
niets nieuws, terwijl laatstgenoemde boven
dien blijk gaf do stukken niet behoorlijk ge
lezen te hebben.
Het werd zoodoende nog over vieren eer dp
Minister aan het woord kwam. Deze heefi
binnen twee uur zijn bestrijders beantwoord
Zijn betoog was rustig zakelijk en raak. De
linksche opposanten rumoerden nog al eens
wat, hetgeen niet bijster beleefd scheen. Mr
Marchant kwam onderhand op den genialen
inval om een krantenplaatje, waarop Mi
nister Deckers en de heer Duymaer v. Twist
elkaar bij een bepaalde gelegenheid de hand
schudden, aan de voorzijde van het bureau
van den voorzitter te plakken. Het was een
minder dan jongensachtige heldendaad. Het
zure voor hem was, dat de „mop" niet in
sloeg. Slechts enkele nieuwsgierigen van
links gingen kijken. De voorzitter maakt
aan deze flauwiteit.spoedig een eind. De heer
Marchant kan de voldening hebben, dat het
respect voor hem als parlementslid enorm
is verhoogd. Hetgeen hem, die zich steeds
zoo bezorgd maakt óver de positie en de re
putatie der Volksvertegenwoordiging, ver
moedelijk buitengewoon streelen zal.
De ministerieele rede bracht het wetsont-
erp terug tot zijn ware beteekenis, toonde
aan, dat het schema zoodanig was opgezet
dat het ook financieel zal uitkomen en deed
uitkomen, dat het van groote beteekenis is
dat we het vertrouwen, waarmee de vier
groote zeemogendheden ons in 1920 vereer
den, niet beschamen. Daartoe is noodig, dat
we toonen onzen plicht te kennen ten aan
zien van het handhaven onzer neutraliteit
en het nakomen onzer volkenbondsverplirh
tingen. Er werd ook op gewezen, dat onze
zee aan de vLot in Indië van zoodanige
sterkte zal worden, dat ze nog iets uitgaat
boven de 10 van de Japansche vloot,
waarover in het land van de Rijzende Zon
geweldig is gestreden, toe het er op de
Vlootconferontie om ging of de Japansche
kruisersterkte 60 dan wel 70 van die van
Amerika zou -zijn.
Krachtig stond de minister ook tegenover
het beroep der soc. dem. op het z.g. ontwa
pende Denemarken. Leggen we ons zelf den
Deenschen maatstaf aan (kustlijn, tonnen
maat koopvaardijvloot, enz.) dan zouden we
recht hebben op een oorlogsvloot van 33.001'
ton. Onze koopvaardijvloot meet aan tonnen
minstens 2% maal zooveel als de Deensche
(1 millioen en 2V& millioen). De Deensche
marine beschikt over 13.000 ton aan met
kanonnen, mijnen en torpedo's bewapen j
de schepen en twee en een halfmaal 13 000
brengt tot 33.000.
Met het oog op onze ruimte verwijzen we
verder naar het verslag.
Alleen vermelden we nog, dat de heer Al
harda bij de replieken zal komen vertellen,
wat hij met de buiten-wettelijke middelen
bedoelt, waarmede een oorlog zal worden
verhinderd.
Bij interruptie gaf de heer Albarda te
kennen, dat do desbetreffende passage in de
krantenverslagen (dus ook.in „Het Volk")
onjuist waren.
We zijn benieuwd of de heer Albarda
moediger zal zijn dan zijn vriend v. Zadel
hoff indertijd tegenover minister Lamhooy
en of we niet zullen ontvangen een uitleg
ging, waardoor de S.D A.P. uit de buurt
blijft van de communisten, die het eerst be
doelde terminologie hebben ingevoerd.
Vanmiddag beginnen de replieken.
VERSLAG
Wetsvoorstel-Floris Vos
De Voorzitter deelde bij den aanvang
der vergadering mede, dat is ingekomen een
voorstel van wet van den heer Floris Vos
tot aanvulling der registratiewet
Vervolgens werd de behandeling voort-
jzet van
de Vlootvoorstellen
Dat allf hand tegen sovjet Rusland ge
keerd is, kwam de heer W ij n k o o p (Com.)
nog eens uit de doekjes doen od een toon,
die weinig nacifistisch timbre vertoonde.
Ook de Nederlandsche vioolbouw voor Indië
tegen de sovjets gericht, wier macht in
China men duchtte. De oneerlijkheid der
Nederlandsche ontwapeningsapostelen werd
vervolgens breed uitgemeten. Hun politie-
vloot is niets dan een dienen van het kapita
lisme Zij zijn ook niet tegen een marine,
hier niet, iir Duitschland niet en ner
gens. Het waren in Duitschland de soc.-dem.,
die pantserkruiser A in veilige haven brach
ten. De soc. dem. voeren ir ons land een
door en door bedrieglijke politiek, zoo luid
de het oordcel.
De communisten zijn echter de ware be
strijders van den oorlog, deunoods met on
wettige middelen. Ook op dit punt-zijn de
soc. dem. dubbelhartig. Hun ontbreekt de
moed om eerlijk te zeggen, wat zij bij oorlog
zullen doen. Zij praten in 't vage over „alle
middelen", waarmee zij jjich tegen den oor
log zullen verzetten.
Overigens gaf de heer W nkoop ettelijke
fantasterijen over de wereldverhoudingen
ten beste. In eens hoorden we den heer
Zandt tot „reuze-slippendrager van den R.K. i
minister van Defensie" verklaren. Daarna
we de heer v. Poll een misleider va
tholieke boeren en arbeiders genoemd.
De Voorzitter hamerde wel, maar 't
was er al wee uit
Ten slotte nog wat over het petitionne
ment, Die \x/i millioen moesten zijn georga
niseerd in den strijd, dan zou de bijl gelegd
zijn aan dei: wortel van htt kapitalisme en
zou meteende S.D.A.P. verdwenen zijn.
Maar de Soc. dem. Winnen dat niet; zü wil
len trouwens de vloot niet echt afschaffen
De Communisten zullen die iy> millioen
zien te organiseeren in den strijd tegen den
oorlog. Bij oorlog zullen de gewT. cn worden
Ti.ht o- ln vijanden .an het proletariaat
Nf het geschreeuw van Wijnkoop kregen
we het gebabbel van den lieer v. Zadel
hoff (s.d.), die als vierde soc. dem. spre
ker kwam vertellen, dat 'wc toch heusch
niets kunnen en ook in Indic beter doen
thuis te blijven.
Dr. Slotemaker de Bruine (c.h.)
besprak de ontwapeningesargu enten van I
de- heer v. d. Heide, die het vierde soort onl
wapenaars re, -"nteerde en het voorstelde 1
alsof „Kerk en Vrede" para.'.el actie voerde
naast de soc. dem., daartoe gedwongen door
liet geweten.
De heer Slotemakcr was van oordeel, dal
ook dit petitionnemert een gevoelszaak was.
De gruwelen van den modernen oorlog wer
den door .Kerk en Vrede" breed uitgemeten
Maar een vr re oorlog was even verwer
pelijk en walgelijk. Toch deed men alsof hel
toen niet zoo erg was.
Ook het I aep op de houding
oudste christendom was mis. De oudste
christenen stelden zich niet teg' het mili
taire stelsel van een bepaalden staat, maar
tegen een bepaalden staat. Paarcm kan men
zich niet beroepen op dit oudste christendom
Voor het geweten is het gelijl. of men
iemand doodschiet, afmaakt met een bajo
nel of met een moker de hersons inslaat.
O daarom is in dit geval een beroep op
he' .iweten onjuist.
Als „Kerk n Vrede" wil kiezen voor het
risico onde: a, voor het christelijk be
ginsel, dan is daarin -nn gewetensstem; doch
die ontbrak in het manifest van „Kerk pn
Als het in Duitschland bij een bolsjewis
tisrhe aanval niet geor jfd i: de Regeering
tusschen de b nen te loopen, dan ï-ag het
ook in ons land niet.
De eisch .an hot offer is aan de massa
niet te stellen. Men veroppervlakkigt dan
zware geestelijk^ oischen.
v/c he1 noren juist voor vee viy .jwen en
kinderen een offer te brengen, voor zoover we
daartoe bij machte zijn. De overheid moei
daartoe geld beschikbaar stellen en het volk
Aanleiding en oorzaken tot oorlogen moe
ten weggewerkt, ook door kerken -n christe
nen. Nationalisme, chauvinisme en derge
lijke moeten o- Daaraan n de Kerken
bezig. Slaagt di* stroven, dan is de oorlog
de wereld ui1 Door dien geest bezield, kon.
midden in den oorlogstijd, een Oostenrijksch
geestelijke in een vergadering der Kerken
bidden: Du,-unsrer Feinde Vater.
Mr. Joekes (v.d.) vroeg waarom de
Volksraad niet is gehoord -pr de grondsla
gen voor de verdediging van Indië en be
sprak daarm. neutraliteitsbegrip. Z.i. be
staat er ge - bindende verplichting om een
bepaalde weerr. acht er op na te houden
Met wat men pen be-aald oogenblik hcefi
zal de volkeren gemeenschap wel g "oegen
ne i. Deze stelling is reeds vele malen
weersproken; pvictisch kan zij or een soort
klaploop.rij neerkom
Nogmaals m asten we hooren, dat wat wp
doei. h niets beteekent en dat na de Vloot
het leger aan Je beurt zal komen. Er was
mets nip"- i in de rede van dezon 19den
spre'-nr. Dat de vri;- n. voor dc liandha
ving va -,t en orde midd .en beschikbaar
willen stellen wisten we reeds lan- Zij
willen een politie-vl De onze kan daar
vooi voegelijk loorgaan.
was toen het oogenblik geko-
kon komen.
De Kamer heeft er recht op te woten wat
de mnrifi» hW, Re,sGeri"K zijn omtrent
zijn plannen uiteengezet. Maar
aan het plan is de Kamer niet gebonden,
noch formeel, noch feitelijk. De Regeering
echter evenmin, omdat ook zij rekening wil
houden met de ontwikkeling der omstandig
heden, ook in het internationale leven.
Vlooturtbreiding in den gewonen zin van
het woord is het plan niet. Voor wat ge
bouwd zal worden, wordt imimers geen be-
ianning aangevraagd. Natuurlijk komen er
leer schepen.
Het plan geldt Indië en Nederland; In
dië krijgt vermeerdering, Nederland ver
mindering van materieel. Er is ook geen
afwijking van de „grondslagen". Die grond
slagen spreken van „ten minste" 2 kruisers,
8 jagers en 12 onderzeeërs. De zeegaande
vloot wordt behouden met een reserve van
50 pet de laagste die bestaat om ten
allen tijde de beschikking te hebben
dat „ten minste".
Die reserve is noodig. Zij is tegen nie
mand gericht Alleen de heer De Visser
meent van wel. Heeft zijn geweten hem die
aanwijzing ingegeven, dan zal de regee
ring daarmee haar voordeel doen.
Onze weermacht heeft een zuiver defen
sief tedoclen. dat soc.-dem. en vrijz.-dom.
echter will an verijdelen. Men wenscht niet.
dat ons volk tegen moreele en stoffelijke
gevolgen van een oorlog beschermd wordt
Waarom, zoo vroeg de Minister, heeft de
heer Albarda zich niet duidelijk uitgespro
ken over zijn buiten-wettelijke middelen om
onze landsverdediging te verijdelen?
De Regeering heeft recht te weten of
hiermee inderdaad het beginsel der soc.-
democratie ik uitgesproken.
De heer Albarda: Ik zal het u niet
verbergen.
Sommige sprekers achtten een maritieme
weermacht -voor Indië niet meer van betee
kenis na het vier-mogendheden verdrag.
Nederlands bezitt;ngen vallen buiten die
ereenkomst er men zou onze rechten
r b i e d i g e n, verklaarden de 4 mogend-
iden. Maar dat is geen garantieverklaring, j
Daarom is het onze taak het geschonken j
vertrouwen te bestendigen, welk yertrou-l
wen werd geschonken, omdat er op gere
kend werd, dat Nederland zijn plicht zou
blijven doen en het geschonken vertrouwen
bij conflict niet aanstonds zou worden be
schaamd. Daarvoor zijn offers noodig
Met deze dingen houdt ook het stelsel
van den Volkenbond rekening, dat niet op
ontwapening, maar op gelijktijdige inter
nationale verminderng van bewapening ge
richt is.
Niemand in Nederland wil Indië losla
ten; we moeten toonen, dat we willen blij
ven: Het ware een ramp voor Nederland en
Indië, indien wc ontijdig onze cultureolc
taak opgaven.
De heeren De Visser en Wijnkoop hebben
daarover zulke inferieure opvattingen ge
uit, dat men zich afvraagt waartoe deze
heeren zelf in staat zijn. Iemand, die zich
zelf respecteert, gaat op dergelijke rjingeu
echter niet in.
„Onze zeemacht, dat zijn wij", zei de Mac
Donald eens. Men herinnere het zich!
De 'Minister dankt den heer Brautigarn
voor zijn critiek van opbouwende» aard
(vroolijkheiJ), Hij had finunciecle beschou
wingen 'gehouden, maar zijn berekeningen
verloren uit het oog. dat Indië een 'li cl van
zijn verdediging zelf betaalt; De heer Brau
tigarn bracht die bedragen bi; vergissing te
onzen laste. Ook vergiste hij zich in den
levensduur de. schepen.
Ook na J9-10 komen we niet -tot hooger
uitgaven. Niet de tijdige vervanging der
heide kruisers Java cn Sumatra is in het
Schema gerekend ook met die van de ja
gers en onderzeeërs.
Men acht onze vloot in Tndië van geringe j
beteekenis. De heer Van Zadelhoff wees op
Japan.
Japan denkt er anders over dan de heer
Van Zadelhoff. Er is daar hevig gestreden
toen de aanvankelijke 70 pet. kruisersterkte
van die van Amerika kwam op 00 pet. On
ze sterkte is ruim 10 pet. van die der Ja
pansche vloot, die voor vergelijking in aan
merking komt.
De heer Albarda maakte een vergelijking
tusschen de Deensche en Fransche kust
lijn. Gaan we op dezen voet Nederland met
genoemde landen vergelijken, dan winnen
we het met de kustlijnen van Nederland cn
Indië ver van heide landen. Ook een verge
lijking van den overzeeschen handel valt in
ons voordeel uit.
Naar evenredigheid van Denemarken (met
1 millioen ton) mogen we (met 2Vo millioen
ton) voor bescherming onzer handelsvloot I
over 33.000 ton beschikken. De socialistische
regeering in Denemarken heeft 13.000 ton
no<'dig en bewapent haar schepen met mij
nen en torpedo's.
Vervolgens verdedigde de Minister uit
voerig den voorgestelden kruiser op strate
gisch-technisehe gronden. We kunnen hem
voor onze neutraliteits-handhaving gebrul
ken en aan onze volkenbondsverplichtingen
er mee volloen.
Met een bproep op rriarinedeskundigen
toonde de Minister aan, dat de kruiser
deugdelijk is; hij aanvaardt de verantwoor
delijkheid er vooi »en volle. Tal van lan
den hebben of bouwen kruisers met zes
kanons. en kanons van 15 c.M.. kanons van
20 c.M. vallen niet binnen ons financieel
bereik.
Onjuist is het, dat onderzeeërs alleen
maar koopvaardijschepen kunnen „jagen".
De ervaring van 1914--1918 heeft anders ge
leerd. De Londensche conferentie aan
vaarde de onderzeeboot als volwaardig oor
logswapen.
Onder het Volkenbondspact kan sprake
zijn van handhaving van neutraliteit. i
De heer M a r e h a n t.: Dat ontken ik niet, I
maar Nederland is een uitzonderingsgeval
Wat de kostenverdoeling der verdediging
in Indië tusschen Nederland en Indië he
tusschen Nederland en IndL
treft, deelde de Minister mede, dat een
desbetreffend ontwerp van wet om advies
in Indië is.
Over verdeeling van de defensiekoste*.
van Curacao zal met den Minister van Ko
loniën in overleg worden getreden.
De Minister besloot met den wensch, dat
de Kamer met het schip zou meegaan.
AVONDVERGADERING
In de avondvergadering was de interpel
latie-A 1 b e r d a over het
toezicht op radio-uitzendingen
aan de orde. De gebeurtenissen zijn nog zoo
recent, dat ieder zich die zal herinneren.
De interpeliant bracht die beschouwend ter
sprake. Het optreden der commissie werd
veroordeeld als aantasting van de vrijheid
van spreken. De preventieve censuur is in
ieder geval onduldbaar.
Ten slotte werden aan den Minister van
Waterstaat de volgende vragen gesteld:
I. Is de Minister niet van oordeel, dat de
ervaring met de Radio-omroep-controle-com-
missie van dien aard is. dat de onhoudbaar
heid van het preventieve toezicht op de
radio-uitzendingen afdoende is gebleken?
II. Is de Minister bereid tot dc opheffing
van het bedoelde preventieve toezicht dj
noodige sta open te doen of te bevorderen?
III. Is de Minister niet van gevoelen, dat
artikel 3 ter. van de Telegraaf- en Telefoon
wet preventief toezicht op radio-uitzendin
gen wel mogelijk maakt, maar tot zoodanig
toezicht niet verplicht, zoodat dit toezicht
zonder wetswijziging kan worden opgche-'
ven?.
IV. Is de Minister voornemens een zooda
nige herziening van het radio-controle-regle
ment te bevorderen, dat het preventieve toe
zicht opgeheven wordt?
V. Indien de Minister om het in de vorige
vragen beoogde doei wetswijziging noodig
acht, is hij dan bereid die wetswijziging ten
spoedigste te bevorderen?
VI. Welke maatregelen denkt de Minister
te nemen of te bevorderen, ten einde vooi
den tijd gedurende welken herziening van
het Radio-eontrolc-reglemcnt of wetswijzi
ging op zich laten wachten, verdere moei
lijkheden met het preventieve toezicht zoo
veel mogelijk te voorkomen, en zoo zij zich
desondanks nog mochten voordoen, tot op
lossing te doen geraken?
Minister Reymer releveerde allereerst
de geschiedenis van de totstandkoming van
de controle op de radio-uitzendingen.
Toen het betreffende wetsontwerp aan d-i
orde was, kwamen niet alleen de voorstan
ders van absoluut vrije mecningsuiting aan
het woord, maar ook degenen, die preven
tieve censuur onvermijdelijk achtten. Zoo
was het in de schriftelijke gcdachtenwissn
ling en ook in het mondeling debat. Velen
waren van oordeel, dat het controle-insti
tuut zich geleidelijk had te ontwikkelen,
totdat 't bij de wet zou kunnen worden ge
regeld. Dc preventieve, censuur is ten slotte
door de Kamer zonder hoofdelijke stemming
aanvaard. Zij zou betrekking hebben op dc
veiligheid van den staat, de openbare orde
en de goede zeden. Het wetsontwerp zelf is
door Tweede cn Eerste Kamer z.h.s. goed
gekeurd.
Dat de Minister deze preventieve censuur
niet terstond kon ter zijde stellen, is nog
op 13 Sept. in het weekblad „De Vrijz.-de
rnocraat" uitgesproken. 'I achtte liet blao
wei wetswijziging noodig.
De Minister hóeft dc door de Kamer ge
maakte wet uit te voeren, al toonen enkele
Kamerleden thans bp--'-v over de bepa
ling in art. 3 ter der Radio-wet.
Deze benaling is. r.a eenslemn-ige aanba-
hcvelirig der preventieve radiocontrole di>>r
den Radioraad, uitgewerkt in het Radi-v
reglenient. De Minister meent het daarin
ingenomen standpunt nog te moeten hand
haven. Immers de radio laat hei huisgezin
niet ongemoeid: hetzelfde kan niet
krant en de bioscoop gezegd wori
uitingen komen binnen eer men er
dacht is en liet gesproken woord
meer doordringend dan hot gr-srhrcv
den radio-omroep staat niet, als bij de pers.
tegenover het huur het wederhoor Rechten
en belangen moeien worden beschermd van
hen, die. als ze door de radio worden aan
getast, zich daartegen niet op dezelfde
ze kunnen verdedigen. De Minister ontvangt
bundels kiachten over wat door «le radio
„zoo maar" wordt doorgelaten. Uit
hoofde is een preventieve eensuur onmis
baar Die controle bestaat uit vooraf onder
zoeken van programma's en tekst der uit-
oeringen Plotselinge veranderingen in toe
spraken vallen onder de repressieve con
trole. In geen land ter wereld zijn de otn-
roepvereenigingen zoo vrij als in Neder
land. De leiders der omroepvereenigingen
hebben dat ook erkend De preventieve cen
suur bestaat overal en er is veel minder
vrijheid \an spreken. In Rusland is de pre
ventieve controle extra scherp.
Het stelsel van de wet is het stelsel van de
Kamer. Daarom passen geen verwijten.
Over toepassing van het principe der wet
is echter verschil van meening mogelijk.
Die moeilijke toepassing is toevertrouwd
aan een bevoegd college van vrije mannen.
De ervaring der commissie is nog vrij be
perkt en zij zoekt nog naar den weg. Een al
te rigoureus geoordeelde maatregel moet
men haar daarom niet al te zwaar aanre-
rekenen.
De moeilijkheden worden bijzonder onder j
vonden bij het begrip: openbare orde. Del
commissie vat dat ruim op in den geest
van art. 1SS der Gemeentewet. Strijd in den
aether behoort voorkomen.
Laat men de preventieve censuur varen,
dan is de overtreding feit eer de uitzending
kan worden verbroken. Met repressieve
censuur alleen redt men het in de practijk
niet Verbreking is hinderlijk voor spre
kers. omroepvereenigingen en luisteraars.
De tekst van redevoeringen is noodig,
soms wordt met een schema genoegen ge
nomen. Maar zelfs tegen het overleggen
daarvan maakte de heer Albarda princi
pieel bezwaar.
Het is niet de bedoeling der commissie
om politieke censuur te oefenen, maar al
leen om op de veiligheid van den staat en
de openbare orde té letten.
Aan speciale wenschen wordt zooveel mm
gelijk tegemoet gekomen. Maar het principe
moet gehandhaafd.
Met „schlngende" voorheelden adstrueer
de de Minister wat zooal geschrapt wordt:
beleedigingen en schimpscheuten ann het
adres van allerlei groepen van de bevolking
en haar gevoelens en van personen.
Het opvragen van de redevoeringen van
de sprekers op het jongste demonstratief
congres van S.D.A P. en N.V.V. had met po
litieke censuur niets te maken. Hoe goed
dat was is gebleken uit wat op het congres
gezegd is o.a over het aanwenden van bui
tenwettelijke middelen in geval van oorlog.
De Minister vertrouwt, dat geleidelijk de
sfeer zal opklaren. Hij is bereid de controle
zoo weinig drukkend mogelijk te doen zijn.
Wat beteekent voorts een beroepsinstan
tie, als de hoer Albarda zegt: wij zijn legen
alle preventieve censuur?
Een administratief beroep zal alleen kun
nen gelden de uitvoering der wettelijke b-'
palingen. De Minister wil echter overwe
gen dit beroep zich ook over de beslissingen
der commissie te doen uitstrekken.
Het preventief toezicht is onmisbaar, maar
moet met tact en gematigdheid worden uit-
geoèfend.
Gezond verstand zal tenslotte den goeden
weg vinden. Het instellen van een beroeps
instantie wil de Minister overwegen.
De heer Albarda (S. D.) repliceerd
en toonde zich onbevredigd. Hij wil onder
geen voorwaarde de preventieve censuur
aanvaarden. Een
INGEZONDEN MEDEDEELÏNG
WETSVOORSTEL-FLORIS VOS
TEGEMOETKOMING LANDBOUW
Blijkens de toelichting op het voorstel van
•et van den heer Floris Vos tot aanvulling
der registratiewet, is het de bedoeling van
den voorsteller om aan den landbouw tege
moet te komen. Daarom wenscht hy te be-»
palen, dat wanneer een gehuurd eigendom
wordt verkocht deze verkoop de huur niet
De voorételleV meent, dat in art 1612 van
het Burg. Wetboek reeds een erkenning van
dezen eisch ligt.
PACHTREGELING
AMENDEMENTEN
De heer Fleskens c.s heeft op het wets
ontwerp tot nieuwe regeling van de pacht
eenige amendementen voorgesteld, om be
hoorlijk verband te leggen tusschen den
pachtprijs en de bedrijfsresultaten, eerekond
over eenige jaren, alsmede om aan het recht
op bevoegdheid van den rechter te verbin
den om zoo noodig wijziging in den pacht
prijs te brengen.
PERMANENTE HOF VAN
INTERN. JUSTITIE
INSTALLATIE VAN KELLOGG.
Het permanente Hof van Internationale. Ju-
titie hield gister een eerste zitting ter verde
re behandeling van de kwestie tusschen Fran
krijk en Zwitserland over de vrije zone's van
Opper-Savoye en van het land van Gex. Daar
't Hof sinds de eerste phase van de procedure
van samenstelling veranderd is, moeten de
agenten van partijen Prof. Basdugant voor
Frankrijk en Prof. Logoz voor Zwitserland,
vooraf verklaren de voortzetting voor het Hof
in zyn nieuwe samenstelling tc aanvaarden en
geen heropening der procedure te verlangen-
Daama werd de nieuwe Ameriknansche rech
ter Kellogg geïnstalleerd. De president van
het Hof, de heer Anzilotti, richtte eenige
woorden tot hem en dankte hem voor de
spontane wiize, waarop hij zich ter beschik
king var. het Hof heeft gesteld.
De heer Paul Boncour, namens de Fransche
regeering pleitende, betoogde vervolgens, dat
het Hof thans volkomen vrij is de vriie zëne's
af te schaffen terwijl volgens Zwitserland het
regime slechts kan bestaan in aanpassing van
het regime der vrije zones en aan nieuwe be
hoeften.
In de middagzitting van het Permanente Hof
van Internationale Justitie heeft Mr. Boncour
zyn pleidooi voortgezet.
motie
werd voorgesteld waarin gevraagd werd
op den radio-omroep.
Een reeks sprekers volgde.
Mr. Boon (Lib..) deelde enkele staal
tjes mee, waaruit bleek dat de commissi»
soms nog te erge dingen toelaat, na voor
afgaande controle. Toch duchtte hij van d-
censuur nog erooter bezwaar voor de gees
telijke vrijheid. In de wet moeten norm.-n
komen; bij overtreding cr van moeten
straffen volgen en een beroepsinstantie. D?
is ,e ruin>: daarom
r BoPn mPt ecn motie.
een wc, d Pevroagd, om po
litiek en politieke onderwerpen slechts In
beperkte mate in don aether toe te laten
Dr hoor T o M rl i n c 9 (n. K.) sloor zich
hij don minister oa„. II,, l.opleltle echter o,.i
in ae controlecommissie niet zooveel leden
van den Radioraad op te nemen De con-
troh' kon wat soepeler met het oog on de
actualiteit der uitzendingen Verder wee
den nog enkele practische wenschen hV
pleit, die er o.a. op gericht waren om zoo
te doen keuren, dat niemand nan de uit
zending redelijkerwijze aanstoot neemt Kr
worden nu nog al eens onredelijke beslis
singen genomen.
Te 12
DE NACHTPOSTTREINEN
WELDRA OOK NAAR TWENTE.
Te beginnen met den nacht van Maandag 3
op Dinsdag 4 November a.s. zullen, naar wü
vernemen, de nachtposttreinen reizigers voor
de dne klassen vervoeren naar en van alle sta
tions, waar deze treinen stappen, zonder dat
behoeft te zjmbp"n<,Cre vcr^"ni^
Met name voor de verbinding van en naar
Twente met den nachtposttrein van Amsterdam
waarmee tot nu toe geen reïxigersvervoer wis
toegelaten, beteekent deze maatregel c
te verbetering.
ONS ROODE KRUIS PARAAT
BIJ DE DUITSCHE MIJNRAMP.
Opmiddellyk nadat de mijnzamp te Alsdorff
in Kerk rade bekend was, heeft de commandant
der transportcolmine van het Nederlandsche
Koode Kruis aldaar zich in verbinding gesteld
tnet den voorzitter der afdeelins Kerkrade
burgemeester Habets.
D.e.hee.1', daarop zijn amhtze-
noot te Alsdorff npeebeld en de hulp aaneebo-
den van de Kerkrader transportcolonne
Het aanbod werd aanvaard en de colonne
neeft zich met het noodige materiaal per auto
naar hot terrein der ramn pespoed. In verband
met de uitstekende en afdoende maatregelen,
welke van Duitsche zijde reeds bleken te ziin
getroffen en de toereikende hulp. welke op de
plaats des onheüs was samengetrokken, kon
het Nederlandsche personeel echter spoedig
weder inrukken. Niettemin verdient bet spon
taan gebaar en de parate hulp van het Neder
landsche Roode Kruis met waardeering en lof
te worden vermeld.
VRAGEN VAN KAMERLEDEN
PERSONEEL VROEGERE
NED. RHIJN SPOORWEG MIJ.
Kamorli4«u,ing heeft den
i ën van waterstaat
Hot Tw
inister van financiën
de volgpnde vragen gesteld:
I. Zijn -Ie minister van financiën en van
waterstaat bereid, mede te doelen of hei
personeel der voormalige Noderlnndsoho
5 Spnonvegmnal^happij. welks pensioen
laatstelijk Is geregel,1 bij ,»e 0\endenkom.!
van 11 December 20 November 1020 he-
krachhgd hij de wet van 11 Juni 1021. o. l-
mt' hetrokklnp toï'dKoud'fteiIc!
de Nederla
Dr H.NANNING'S
EETIU5T-0PWEKKEN0. /l.30p.n
onneerden?
I II IndiO" ,'c,c Kr„cp van mul wpa„,|0„.
neenjen niet onder ëën <lor heide genoemde
iegelingen valt, zijn de ministers dan bereid
