De zuinigheid
van den chevrolet truck
Chevrolet
A. J. STALLINGA
A&UOM
DINSDAG 14 OCTOBER ia30
DERDE BLAD PAG 9
CENTRAAL VERSLAG ARBEIDSINSPECTIE
j FABRIEKSARBEIDSTERS
Beflangrijk ie wat in het verslag voorkomt
betreffende de zorg voor ontwikkeling cd
ontspann'n-g der fabrieksarbeidsters.
De aanhef van het hoofd&tuk nemen wij
op verkort over.
„De toeneming van den fabriekearb ld
van vrouwen en meiejee heeft wel ongev .er
hnar toppunt bereikt. Vrijwel overal zijn al
la beschikbare vrouwelijke arbeidskrachten
in het bedrijfsleven opgenomen, zoodat we
in de toekomst geen percentsgewijze toene
ming ven den vrouwenarbeid meer kunnen
verwachten. Zelfs is het mogelijk, dat, ais
gevolg van de groote werkloosheid omlev
de mannen, bij eenige opleving In het be
drijfsleven het aantal mannelijke arbe'ricre
verhoudingsgewijs sLijgt en dat der vrouwe
lijke weer iets daalt.
Met deze opneming van een zeer groot
deel der vrouwelijke jeugd dn de industrie
gaan allerlei verschijnselen gepaard, die
voor de vorming van goede huisvrouwen en
moedem tot groote bezorgdheid stemmen.
Het leeren van huishoudelijk werk, hetzij
bij moeder thuis, hetzij in een betrekking als
dienstbode, dat vopr een vorige generatie
regel was, is uitzondering geworden. Met di
•vakbekwaamheid als huishoudster lijdt ook
de zin voor huishoudelijk werk schade,
waaruit een ernstige bedreiging voor het
gezinsleven van vele Arbeiders voortvloeit.
Het huishoudonderw.ijsdat slechts een
klein percentage der fabrieksarbeidsters ge
niet. is nog lang niet bij machte om in dit
tekort te voorzien. Ook op de lagere scho
len, zelfs nu zij een 7dè leerjaar rijk zijn,
wordt aan dit nuttige practijk-onderwijs nog
xnear weinig aandacht besteed.
Nog zeldzamer zijn de gelegenheden,
waar reeds gehuwde vrouwen een cunsus
volgen, om de schade achteraf in te halen
Toch is dit van zoo onschatbare waarde.
Treffend is het verschil, dat in zoo'n gez'n
ontstaat, als de weleer voor haar taak niet-
voorbergide huisvrouw heeft geleerd, hoe zij
zonder hooger uitgaven, zelfs met besparing
op de grondstoffen, de maaltijden sma!"
ker, degelijker en met meer verscheiden
kan klaar maken; als zij heeft leeren
©tellen en kleedingetukkcn heeft leeren
Diaken: als zij besef heeft gekregen om haar
huip gezellig in te richten.
Het offic'eele nijverheidsonderwijs bereikt
6leohts een zeen- klein deel der fabrieksar
beidsters, maar gelukkig neemt op dit ge
bied de zorg van werkgevers en particulie
ren toe.
Daarnaast vragen andere belangen dezer
meisjes met minder zorg. In de voor het le
ven beslissende jarep van 14 tot 20 jaar zijn
velen niet alleen geheel aan zich zelf over
gelaten, doch een zekero geldelijke onafhan
kelijkheid draagt er toe bij, dat zij bij de
ger'nge ontwikkeling, die zij van school en
huis hebben meegekregen, sterk aangetrok
ken worden door vermaak van niet de edel
ste soort en zich verwijderd houden van wet
den geest verrijken kan en het gemoed ver-
^Er^vas meer nog te zeggen. Sommige be-
dfrijfsleidere hebben voor de nooden dezer
arbeidsters wel een open oog. Maar velen
zijn <nog niet zoover gekomen, dat ze, hetzij
zelf iete doen of het werk van andoren
©leunen, -
Hier is nog veel in te heien. Uitnemcawe
arbeid woTdit verricht door de Vereenig'ng
Ons Hui6" in Amsterdam. Men bereikt
daar nu reeds een 700 800 meisjes, terwijl
een R.K. organisatie voor ongeveer 300 meis
jes heeft kunnen arbeiden.
In Rotterdam is het werk ook uitgebreid.
Men heeft daar 13 gvninaetiekgroepen, 17
cursussen in het costuumniaaiien en verstel
len, 19 kookcursussen, een zangkoor en nog
enk le gelegenheden om nuttige kundighe
den te vergaderen. Ook heeft men het naar
buiten zaan gedurende de vacawtie bevor
derd. Men tracht hier te komen tot een eigen
clubhuis. tt
Ia Rijssen heeft de firma Ter Horst een
huishoud- en huisvlijtschool geopend, vooi-
loopig nog slechts voor de meisjes die op
haar fabrieken werken.
In Brabant heeft men den laatsien tijd
van Katholieke zijde nog al wat 'n deze
richting gedaan en de meeste fabrikanten
laten het werk over aan de hiervoor opge
richte organisatie.
Enkele werkgevers denken hierover wat
anders en hebben het werk ze.f aangepakt,
in het bijzonder moet worden gewezen op
hetgeen door de Directie der Hollandaohe
Kunstzijde Industrie Wordt verricht, waar
thans ongeveer 1200 meisjes werkzaam zijn
Aan de door deze d'rechie georganiseerde
cursussen wordt door ongeveer 700 meisjes
deelgenomen.
Ook wordt toezicht geoefend op de meis
jes tijdens het vervoer per omnibus of tram
an «veneens in de schaftlokalen.
Op het specifiek R.K. werk in Brabant ko
men wij nog wel eens terug. Het is wel de
moeite waard dat eens wat naar voren te
breruren.
Van Prat, Christ, zijde wordt op eenigeaine
groote schaal en meer opzettelijk voor de
fabrieksmeisjes, blijkbaar nog we'nig ge
daan. Voor een deel mag dit worden ver
klaard uit het bestaan van sterke jeugdorga
nisaties in die kringen, voor een ander deel
uit het betrekkelijk gering percentage ar
beidsters uit positief galoov'g protestantsche
krtngen.
Echter meenen wij, dat de toestanden be-
©ig zijn zich te wijzigen en thans oen geheel
gndere laag naar de fabrieken trekt den
yroeger liet geval was.
Bovendien leven er zoo velen op de gren6,
die hulp en steun noodiig hebben. Hier ie
zeker ook voor onze Christelijk Soc'ale Be
weging een zich steeds sterker opdringende
taak.
Het echtste stuk stond In ons blad ven
9 Oetoberr.
INGEZONDEN MEDELEELINGEN
....aanschouwelijk gemaakt
Een Chevrolet Truck met volle lading zal per
iooo Kg. en per i Km. bij een snelheid van
40 Km. slechts 0.087 Liter benzine verbruiken
Om de waarde van de Chevrolet punt voor
punt na te gaan, moet U den bekenden
Chevrolet waardemeter raadplegen. De dealer
kan dezen meter verschaffen, die zal
overtuigen, dat Chevrolet U inderdaad de
hoogste waarde voor Uw geld biedt.
GENERAL MOTORS CONTINENTAL S. A.
"y^ij bewijzen U, dat de Chevrolet
zuinig is. Een speciaal toestel op
onze demonstratiewagens toont U dui
delijk, hoe gering het benzineverbruik
is. Chevrolet eigenaars weten, dat de
Chevrolet zuinig is met dit glazen
benzinereservoir hebben wij de zuinig
heid ook voor toekomstige eigenaars
aanschouwelijk gemaakt. Een proefrit
zal U overtuigen. Het G. M. A. C.
termijnbetalingssysteem maakt het U
mogelijk een Chevrolet aan te schaf
fen en uit Uw inkomen te betalen.
PERSONEN- VRACHTAUTO'S
Kunst en Letteren.
DE DOOD VAN YPEREN
Naar wij vernemen zal binnenkort bij' den
uitgever J. H. Kok te Kampen een boek
verschijnen, dat zeker in bijzondere mate
de algemeene aandacht zal trekken, niet
alleen in onze christelijke kringen, maar
ook ver daarbuiten.
Het boek heet: „De Dood van Yperen" en
ïs geschreven door den bekenden Duitschen
auteur Pastor Wilhelm Schreiner.
In Duitschland werd de publicatie van dit
Eoek een tijdlang door de rensuur tegen
gehouden; toen het eindelijk verscheen,
greep men allerwege naar dit boek, zoodnt
in korten tijd herdruk op herdruk werd
uitverkocht. De tiende druk is reeds ver'
schenen.
Dit boek is de terwille van de waarheid
noodzakelijke tegenhanger :van Remarque's
„lm Westen nichts neues". Remarque is
eenzijdig, geeft slechts een halve waarheid.
„De Dood van Yperep" laat de andere zijde
zien.
„De Dood van Yperen" is het boek van
het welbewuste zelf-offer, van ziele-gront.
heid; een boek, waarin het idecele zicht
baar en tastbaar is. Man ziet, met beleeft
HOOGEWOERD 56 LEIDEN TELEFOON 361
Chevrolet - Pontiac - Oakland - G.M.C.Trucks
hier, dat, sterker dan alle misère, machti
ger dan alle onheil, geweldiger dan de dood,
liet ideaal is, dat, zelfs, ja juist in den per
soonlijken ondergang, overwint.
JOANNES REDDINGIUS
heeft een nieuw epos geschreven: „Tus-
schen twee werelden". De eerste vier zan
gen ervan zullen binnenkort in „De Nieu
we Gids" worden gepubliceerd.
NIEUWE POEZIE.
Uitgeversmaatschappij „Holland" kondigt
als pjeuwe bundels aan: „Willem de Mé ro
de: „De Steile bocht". Martin Leopold:
„Hunkering". G. Kamphuis: „Het duistere
Licht". En voorts een Nederlandsche bewol
king van Leo van Breen: „De Ballade van
Reading Gaol" door Oscar Wilde.
OPWAARTSCHE WEGEN.
1 October 1930.
Verzen van: W. Hessels, G. J. Pcclen, D.
Ictswaart, Roel Houwink, G. Achterberg,
John Ictswaart, A. Wapenaar, Jan de Groot,
Leo van Breen. Proza van: Wilma en N.
Van Ham stelt en beantwoordt de vraag
of de redaklie van Opw. Wegen als ketter
meester gaat optreden? Dr. ,T. Haantjes be
licht Nijhoff's Vliegende Hollander psychau-
alytisch. De schrijver besluit zijn studie:
„Zal Nijhoff nog eens, zooals Bonifacius
dit van «ie Hollander verlangde, zich aan
sluiten bij de stoet van bevrijden? De oni
ge, maar ook absolute, voorwaarde daar
voor is, dat hij zijn schip, en met zijn schip
ook zijn zee, vaarwel zegt. Doet hij dit, dan
zal ook aan hem vervuld worden, dal wie
zijn lijf verliest, zijn leven wint.
Slaagt hij daarin echter niet, dan blijft
hem alléén dat andere: het lot van de Vlie
gende Hollander, die, met de woorden uit
de Inleiding, „een opgaaf onderneemt die
onuitvoerbaar blijkt", ^n dat „ten koste
zijner ziel". Tot slot kroniek en boekbespre
king.
NOG EENS: MULTATULI EN WIJ
Beantwoording van een vraag
Naar aanleiding van een tweetal artikelen
over Multatuli, die onlangs in ons blad
een plaats vonden, werd mij een vraag ge
steld, die ik gaarne zal trachten te beant
woorden.
In 't kort geformuleerd, luidt de vraag
als volgt: „Als Multatuli zegt: Wanneer ik
de naam God gebruik, doe ik dat bij wijze
van spreken, hoe kunt ge dan veroordeelen
wat hij ergens anders zegt: O God, er is
geen God?"
We willen beginnen met op te merken,
dat de vraag zwaarder lijkt dan ze is. Haast
zouden we zeggen, de vraag is oppervlak
kig. Want wie Multatuli ernstig leest, be
merkt aldra dat hij inconsequent is. Een
logische gedachtengang vinden we bij hem
zelden. Dat is bij revolutionaire figuren als
Multatuli vrijwel regel An psychologisch
zeer wel te verklaren.
Multatuli gebruikt in woord en geschrift
meer dan eens den naam van God. „Bij
wijze van spreken" zoo zegt hij dan, „omdat
ik niet weet wie God is".
De uitdrukking „Bij wijze van spreken"
gebruikt men doorgaans om aan te duiden
wat men bedoelt, bijv. wanneer men geen
juiste definitie weet.
Maar wat bedoelt Multatuli dan als hij
„God" zegt? Iemand anders? Wie dan?
Neen, als Multatuli Gods naam gebruikt
dat hij dat niet bij wijze van spreken;
maar dan bedoelt hij nok inderdaad den
God van hemel en aarde.
Ik ga verder: als Multatuli Gods Naam
noemt, dan doet hij dat alleen om te spot
ten. En omdat hij zulks doet om te spotten,
daarom had ik tiet recht om op de laatste
woorden van zijn „Gebed eens Onwetende"
critiek te oefenen.
Ik zou den vrager in overweging willen
geven: lees dit Gebed van een Onwetende
eens ernstig en voorzichtig. Dan zal het
m.i. duidelijk worden, dat Multatuli Gods
Naam niet bij wijze van spreken noemt,
maar dat hij die naam alleen gebruikt om
dat hij God haat! De grootste leugen die
in dat gebed voorkomt is wel het woord:
„Er is geën God", want Multatuli Is geen
onwetende maar iemand die willen en we
tens kermt aan zijn zelfgekozen kruis Mul
tatuli weet dat er een God is en daarom
gaat hij tegen hem te keer. Als men God
haat zooals Multatuli dat deed. dan is de
grootste leugen die men uitspreken kan.
het Godsbestaan te ontkennen.
Multatuli stond eenmaal in de keus tus
schen: ja en neen. Hij zeide hardop „neen",
tegen God en dat „neen" bevredigende hem
niet en zal niemand kunnen bevredigen.
Vandaar de strijd in de wereld tegen God
en godsdienst. Vandaar de haat in de we
reld tegen God en het Christendom
De namen van God en Jezus worden door
Multatuli-figuren gebruikt „bij wijze van
spreken", omdat ze niet weten wie God is.
Jazeker! Wie 't maar acceptecren wil.
Het is een hardop: „neon" zegg n tegen
God, Wiens bestaan men ontkent en tegen
Wien men wonderlijke inconsequentie
niettemin den strijd voert. Hoe kan men
strijden tegen iets, dat niet bestaat?
Tenslotte: die strijd toont de realiteit van
het Christendom,
Iets wat zóó gehaat wordt als hel Chris
tendom, moet werkelijkheid zijn!
W. A. J. D.
Wetenschap.
Dr. MOESVELD NAAR CANADA.
Dr. A. L. Th. Moesveld zal opnieuw naar
Canada worden uitgezonden ter bcstudee-
ring van de ijsbestrijdingsmethoden van
prof dr. H. T. Barnes te Montreal.
EEN HALO.
Zondagjniddag omstreeks kwart voor vin
werd te Hillegersberg een fraaie halo gezien
(kring om de zon met z.g. bijzonnen enz.)
Gemengd Nieuws.
Radio Nieuws.
uocoiwt
korkti. j Tua»Vm
ttden' dU" LTT ingw
v. Muil-r. èltj C i
.„.tentn: AleJ. Arinu Muscn. aopraan:
Mej. Tonny van i'elt viool: J. Veeiwctireuuer
H. Kruithof orgel. 10.15—lu 25 r.r,h.r.
11.30
HILVEK (305 M. na 6 uur 1071 M.) VARA
'foon. V i'Ku. 10 iIorgenwl)dlnK. VAKA.
prdracht. 10.30 Ziekcnuurtje. 11.30 Ura-
12 Middagconcert. 30 Onderbreking
3 Maak het zelf. Cursus, -j Vrang.ialfuurtle
Orgelspel. 5.is Kindervertelling.
DOODELIJKE AANRIJDING
De 40-jarige Br. uit Nordhorn, die Vrijdag
bij Almelo tegen de vrachauto van Jan
A.B.T.B. is gereden, en daarbij zwaar werd
verwond is Maandag in het R.K. Ziekenhuis
U Almelo overleden.
Men meldt ons uit Terneuzen:
Het Engelsche ba. „Ilelmwood" is op de
ebdeuren van de sluiswerken geloopcn. De
beschadiging is groot De kosten bedragen
minstens ƒ15.000 voor herstel. Dit heretel
werk zal minstens 4 weken duren. De stag
natie in de scheepvaart is groot voor wat
door het kanaal tiaar en van Gent moet.
INBRAAK
Men meldt ons uit Wassenaar:
Bij het ontwaken 's morgens bemerkte de
heer O. dat bij hem in den afgeloopen nacht
was ingebroken. Door het bovenlicht van
een der ramen in zijn winkel naar beneden
te schuiven, is men zijn woning binnenge
drongen, waar, voor zoover voorloopig kon
worden vastgesteld, ongeveer 15 aan geld
is ontvreemd. De politie, dii direct gewaar
schuwd werd, stelde een nauwkqurig onder
zoek in. Van de dader of daders is echter
nog geen spoor ontdekt
VERDRONKEN
Men meldt ons uit Spakenburg:
Zaterdagavond geraakte een tienjarig
meisje, dat voor hanr ouders een boodschap
deed, hoe, dat is onbekend, in de haven.
Toen de oudere, ongerust geworden, gingen
zien waar hun kind was, vond de vader zijn
dochtertje verdronken in de haven. Nadat de
kleine was opgehaald werd vergeefs be
proefd de levensgeesten op te wekken.
BLOEMBOLLENDIEF OPGESPOORD
De dader van de laatste nog niet opgehel
derde bloembollendiefstal in Roelofaronde»-
cen is gevat, dank zij het ijverige werk der
politie. Het betreft de diefstal bij den heer
J. v. d. M., ter waarde van ƒ590. Gearres
teerd is T. T. aldaar, die een volledige be
kentenis aflegde.
EEN ONTZETTENDE REIS.
De groote Duitsche viermaf tbark „Padua"
kwam te Delfzijl binnen van Iquiqae in
Chili (Zuid-Amerika), geladen met 5000 ton
salpeter. Het sch'p heeft een reis van 90
dagen achter den rug. waarn het vfjf iedt'.
van de bemanning v«.-rloor en zware s. h.ido
aan de tuigage opliep.
EEN RARE KOSTGANGER.
In de tweede helft van Sei tember kwam in
de woning van een v.inkelier te Sluisku (Z.)
•n onbekend persoon, die vroeg of hjj aldaar j
in den kost kon komen. Hij gaf zich uit a!s
monteur, werkzaam zijnde l ij een bekende
motorenfabriek. Vanwege die fabriek zoudta
diverse motoren worden geplaatst in de
Ammoniakfabriek, en over eenige dagen
kwamen nog een tweetal monteurs, die even
eens bij den winkelier in don kost zouden
i. Men ram den onbekende, die boven
dien gezegd had. dat h(j aan de Philips-
fabrieken ook werkzaam was geweest, in
huis. Een dezer dagen echter was hij spoor
loos verdwenen zonder betalüig van kostgeld.
Bij de politie werd van een en ander aan
gifte gedaan.
^"Ig. o.«o aiarschen. 7 "Toespraak0 °7.io
.cilnp. 7.30 Jood*ch Uurtje. 5.30 Voordracht 10
'oncert 10.30 Persberichten 10.15 Concert. 11.15
raruofoon. 12 Sluiting.
KRACHTZENDER STRAATSBURG.
De krachtzender Straatsburg zal 15 Nov.
i s. geopend worden.
EEN VECHTPARTIJ OM MUSSOLINI.
In een kroeg in de Krommestraat te
Amersfoort ontstond twist tusschen een'ge
bezoekers, waaronder enkele Italiaanscbe
graniet werkers. Toen de bezoekers wegens
sluitingsuur naar buiten moesten, werd op
straat dë twist voortgezet. De Amersfoortcrs
vertelden niet veel goeds van Mussolini en
dat lieten de Italianen zich niet gezeggen.
Op het hoogtepunt van den twist kreeg dei
Ttaliaan M. B. drie zeer ernstige messteken.
Het slachtoffer werd naar het ziekenhuis
vervoerd, waar dr. Aghina eerste hulp ver
leende. Als verdacht is aangehouden zekere
J.. die reeds een gedeeltelijke bekentenis 6f-
gelegd heeft
DOODELIJKE VAL.
In het ziekenhuis te Terneuzen ls over
leden de 41-jarige metselaar W., die enkele
dagen geleden van een hoogte van H» M.
viel en daarbij een metselbak op het lichaam
Uit Oost-Indië
VOLKSTELLING
MAKASSAR, 11 Oct (Aneta). Het resul
taat der hier gehouden volkstelling bedraagt
86856 personen, waarvan 3600 Europeanen.
MED AN, 11 Oct. (Aneta). De alhier ge
houden volkstelling heeft een aantal van
61711 personen uitgewezen, waaronder 4260
Europeanen.
Mr. SIKKEL GEVONDEN.
MEDAN, 13 October. (Aneta). De „Suma-
trapost" verneemt uit Brastagi dat Mr.
Sikkel voorzitter van den Landraad te
Medan, die met zijn gezin te Brastagi ver
toeft en Donderdag 1.1. spoorloos verdween,
op den Sibajak door zes Batakkers werd
aangetroffen.
De controleur, een dokter en militairen
begaven zich 's avonds om 9 uur naar den
Sibajak, waar de heer Sikkel in zwakken
toestand werd aangetroffen.
Hij vertelde verdwaald te zijn geraakt,
waarop hij drie dagen heeft rondgezworven.
Nader wordt gemeld, dat de heer Sikkel
verklaarde Donderdagochtend plotseling
lust te hebben gekregen om den Sibajak te
bestijgen. Hij verdwaalde in het ravijn en
heeft daar gedurende drie dagen pogingen
gedaan den top te bereiken waarin hij Zon
dag slaagde.
Bij het doorwaden van een bergstroom
waren zijn kousen en schoenen verloren ge-
Toen de Batakkers hem otitdekten, heb
ben zij getracht den lieer Sikkel in hun
kains naar Tongkoli te pikollen. doch zij
zijn daarin niet geslaagd. De Ratakkcrs
gaven den heer Sikkel rijst en pisangs.
vanavond niet geschreven?
Dan hebben wij mor
gen Uw proefadressen
MEDISCH FEUILLETON
ZIELSZIEKEN en hunne verpleging
door H. J. SCHIM VAN DER LOEFE
en J. A. J. BARNHOORN.
Uitgave: J. J. Romen Zn., Roermond.
Al is het hier niet de plaats om uitvoe
rig en critisch een boek over zielszieken te
bespreken, toch vestig ik gaarne de aan
dacht op dit juist verschenen werk.
Het is geschreven door 2 bekende Direc
teuren van R.K. Krankzinnigcngcschichten
en dit kenmerk blijft niet verborgen.
Toch behoeft dit voor den Protestant geen
bezwaar te zijn, omdat ten slotte het stand
punt, waarvan dc schrijvers uitgaan voor
een groot deel ook het zijne is.
Als het boek begint met den zin: „De
mensoh bestaat uit een onsterfelijke ziel en
een sterfelijk lichaam", dan bemerkt men
dadelijk dat men te doen heeft met een werk,
dat ile geestelijke realiteiten ten volle erkent
en deze zelfs voorop stelt. En dat dit vooral
van beteekenis is op 't gebied der zielsziek
ten behoef' nauwelijks betoog.
In de moderne boeken over de psychiatrie
zal men zelden of nooit het woord „onstere-
lijke ziel" aantreffen. Voor 'n „wetenschap
pelijk gevormd" mensch is dit dan ook een
begrip, dat hem op het gebied van zijn we
tenschap een huivering aanjaagt. Stel U
voor, «lat de exacte denker in zijn laborato
rium of aan het ziekbed werken moest mei
het begrip „ziel", waarbij bovendien het ad
jectief onsterfelijk gevoegd wordt Ziel en
onsterfelijkheid, wat zal de wetenschap daar
mee beginnen. Beide zijn oncontroleerbare
grootheden, boido vallen ze buiten het ter
rein van het denkbare en meetbare en daar
om: Weg er mee! Voor den opbouw der
psychiatrische wetenschap hebben deze ter
men geen zin. Maar toch, bevredigen kan
zulk een houding dep Christen zeker niet,
en ik zou haast zeggen, zelfs ook den on-
geloovigen denker niet.
Stel ik mij een oogenblik op het standpunt
van den laatste, dan zou ik nog wel eens op
deze wijze kunnen redeneeren:
„Stel een oogenblik, dat de mensch inder
daad uit een onsterfelijke ziel en een ster
felijk lichaam bestaat, iets wat door de
wetenschap nog bewezen, noch als onjuist
verklaard kan worden, dan zouden als dit
werkelijk het geval was do vragen voor de
psychiatrische wetenschap inderdaad anders
georiënteerd moeten worden. Men zou toch
allicht andere factoren in zijn wetenschap
halen dan waaraan men thans gewoon is.
Vanuit dit licht bezien zou de psychiatrie
zeer eenzijdig zijn, zou ze teveel haar sfeer
beperken, zou ze tekort doen aan de Waar
heid, die een en ondeelbaar ls en zich niet
in hokjes splitsen laat, maar geest en stof,
leven en dood, ziel en lichaam als één geheel
beschouwt, zoodat slechts ten koste van het
ware inzicht in de verhoudingen van het
leven de eene factor ten koste van den an
dere wordt verwaarloosd.
Ik wij hiermede niet zeggen, dat het daar
om direct mogelijk zou zijn op de begrippen
onsterfelijkheid en ziel een eigen psvchiatr
te bouwon. die in alle opzichten ande
wegen gaat dan die, waartoe men langs dt
weg van onderen op en niet langs den weg
van de Bijzondere Openbaring gekomen is.
Maar men kan dan toch in dit verband
tweeërlei standpunt innemen, liet oeno, het
ongeloovige, erkent, doorvoelt de gebrekkig
heid van zijn wetenschap, omdat men het
punt, dat hij zich als ideaal stelde nog niet
bereikt heeft. Ten slotte is men tevreden
met het torrein, dat men «elf beperkt heeft,
zonder zich te bekommeren over de vraag,
of deze beperking het inzicht in het grooto
onderlinge verband van alle ook niet psy
chiatrische verschijnselen verwart of op een
verkeerd spoor brengt.
Ook dc Christen zal zich steeds onbevre
digd in zijn wetenschap blijven voelen en
voor een deel ook om dezelfde redenen, maar
daarbij komt een andore onbevredigdheid,
n.l. deze. «lat het juiste inzicht in de be
staande orde en in den samenhang der ver
schijnselen hein ten slotte ontgaat.
Bij Jen eerste gaat liet om de wetenschap,
bij den ander is zijn wetenschap slechts een
heel gebrekkig middel om «Ie gedachten
Goils te doorgronden en na te gaan. Het
besef dal zijn analyse hem «loor zijn beperkt
verstand nimmer tot de volledige synthese
van Gods plan met «le wereld brongpn kan,
dat zijn werk altijd 9tnk werk blijft, maakt
hem bescheiden en ootmoedig.
En zoo vertoont ook hot hier aangekon
digde boo1 in velerlei opzicht niet het
minste verschil met con werk. dat cr niet
\an weten wil voor op te stellen, dat de
mensch uit een onsterfelijke ziel en oen on
sterfelijk lichaam bestaat Toch blijkt her
haaldelijk dat de waardeering van verschil
lende verschijnselen een eigen karakter ver
toont. Dit kan men b.v. zien uit een passage
als deze:
„Want naast de opvoedkundige maatrege
len naast arbeid en ontspanning staat do
godsdienst vooraan in de rij der hulpmidde
len ter verbetering en heropvoeding, door
d n sterken invloed, welke hij op geloovige
patiënten uitoefent. Het treft steeds weer,
hoe godsdienstige j>atientep zich veel beter
beheerschen en zich veoLxustiger en orde
lijker gedragen. wannee|%ij geregeld de
godsdienstoefeningen bijwonen en do H. Sa
cramenten ontvangen. Met het opvoeren van
het godsdienstige peil en het steeds meer op
wekken van de hoogere religicuso gevoelens
worden de motieven voor een rustig, ge
ordend en tevreden gedrag omr^twijfeld ver
meerderd en versterkt. Bovendien weten wij
uit ervaring, hoevctc patiënten het op prijs
stellen, «lat zij in het gesticht de bekende
spreuk „bid en werk" in vervulling kunnen
doen gaan en hoe zij troost en opbeuring in
hun lot vinden bij de dngelijksche godsdienst
oefeningen cn gebeden."
Het boek is bestemd voor leerting-verple-
genden, maar ik geloof, dat ook oen ont-
wikkel«le leek. die zich voor de zielsziekten
interesseert veel aan het bock hebben kan.
De stof is streng systematisch behandeld,
overzichtelijk en duidelijk.
Het papier is fraai cn de platen zijn goed
en Icci^.aam.
G. K. S.
