I
Bredero's E
quw Bedrijf
Qemeentegrondbedrijf te Utrecht
f^plëoi
Fa.LK.KÜRPERSHOEK
Achter St. Pieter 25 -
T - Telefoon 13321
ii
BOUWBLAD No. 70 (Verschijnt eiken Maandag).']
i^tetifcue HftööcïjE Courant
MAANDAG 29 SEPTEMBER 1930
VAN ONZEN UTRECHTSCHEN BEDACTE VU:
Bevredigende uitkomsten. Een belangwekkende lezing van den
gemeentesecretaris van UCrccht. Grondbedrijf en vestiging van
nieuwe industrieën. Verkoop van grond heeft de voorkeur boven
erfpacht.
Voor het Congres der Kamer van Koop
handel voor de Geldersche Vallei heeft Dr.
J. de Lange, secretaris der gemeente Utrecht
de vorige week een belangwekkende rede
gehouden, over het ónderwerp: „Gemeente-
grondbedrijf in verband met de vestiging
van nieuwe bedrijven".
Hoewel we in ons verslag van dit congres
deze rede reeds kortelijks vermelden, ach
ten we het onderwerp toch belangrijk ge
noeg om er hier in den breede op terug te
komen.
Alle groote gemeenten in ons land toch
hebben met haar grondbedrijf ervaringen
opgedaan en zoo zal het ambtenarenkorps
dier gemeenten wellicht nut hebben van de
mededeelingen welke de heer De Lange in
zijn rede deed, terwijl kleinere gemeenten
profijt hebben kunnen van zijn inzichten,
daar zij dan kunnen overwegen of voor hun
plaats de stichting van een gemeentegrond-
bedrijf ook gewensclit en/of noodzakelijk is.
Boven dit artikel, dat dus verslagmatig
is een bewerking van de rede van den heer
De Lange, plaatsten we als opschrift: „Ge
meentegrondbedrijf te Utrecht" omdat de
referent zijn beschouwingen baseerde op fei
telijkheden, dit grondbedrijf rakende, en aan
de hand van cijfers betreffende dit grond
bedrijf zijn conclusies stelde.
In de laatste dertig jaren is d aantal
gemeentebedrijven sterk toegenomen. De
gemeenten hebben tal van zaken aan zich
getrokken, en om maar één ding te noemen
is er de radiodistributie, waarvoor thans al
lerlei gemeenten zich gaan intcresseeren
Het is hier de plaats niet om de vraag te
stellen en die te bespreken of het wel ge-
wenscht is, dat de gemeenten zooveel aan
zich trekken en of het niet beter ware meer
over te laten aan het particulier initiatief:
het feit wordt slechts geconstateerd.
Het grondbedrijf heeft echter een eigen
aardig karakter en daarom heeft de ge
meente te dien opzichte zeer stellig een taak
Het doel, dat de gemeente hij het stichten
van een grondbedrijf voorheeft, is een ge-
meenschapsdoel: nl. om den groei der ge
meente in goede banen te leiden. Daartoe is
het noodig, dat de gemeente zich een be-
langrijk grondbezit verwerft, teneinde gron
den beschikbaar te hebben en te houden
voor openbare werken, voor den bouw van
woningen en voor de vestiging van nieuwe
industrieën.
De gemeente kan geen invloed uitoefenen
als ze geen zeggenschap heeft over de gron
den in haar eigen gebied en als het kan
in de naaste omgeving
Dat de gemeenten grondbezit verwerven
of uitbreiden is al zeer oud. Een aan in
1020 door Ir. Bakker Schut van Den Ilaag
gehouden lezing ontleend voorbeeld daar
van is de stad Leiden, toen deze stad in
1010 haar gebied met 40 morgen had ver
groot, hebben de stadsregeerders dezen
grond verdeeld en afgescheiden en besloten
zij „een getal van Erven aan de Borgheren
011 andere gegadigden uijt te geven ende te
verkoopen, geleghen op de bequaemste
plaatsen ende aan de principale en voor
naamste straten".
In de zeventiende eeuw zien wc hetzelfde
in Amsterdam geschieden bij de stadsuit
breiding die toen plaats vond. Later verslap
pen de gemeentelijke bemoeiingen met
grondaankoop en daardoor stadsuitbreiding,
maar in het laatste der vorige eeuw en in
het begin van deze eeuw is er weer lang
stelling voor opgekomen, welke zk mani
festeerde in Duitschland in de beweging der
z.g. „Bodenreform".
Thans zijn er een honderd gemeenten in
ons land. die er een grondbedrijf op nahou
den. Een grondbedrijf bedoelt zooals ge
zegd den groei der gemeente in goed"
banen te leiden. Een grondbedrijf is alleen
maar mogelijk en noodig in een gemeente,
die groeiende is, niet in een gemeente, die
blij is haar status quo te kunnen handha
ven. Een gemeentebestuur moet dus aller
eerst nagaan als het denkt over de stichting
van een grondbedrijf, of er, en welke ont
wikkelingsmogelijkheden er zijn. Eenmaal
tot stichting van een grondbedrijf besloten,
worden aangekocht gronden in de nabijheid
der bebouwde kom, ten einde aan die gron
den de meest geschikte bestemming te kun
nen geven.
De voordeden welke een gemeente jiecft
bij een grondbedrijf zijn velerlei. Allereerst
dat zij door aankoop en bouwrijp maken
van grond, steeds beschikbaar heeft bomv
rij pen grond 'voor woningbouw, openbare
werken (scholen, speelplaatsen, plantsoe
nen, enz.) en voor de vestiging van nieuw»
bedrijven. Daardoor beeft ze voorts de ge
legenheid om nieuwe industrieën te doen
vestigen, daar waar ze thuisbehooren. Ook
krijgen we op deze manier de minst kostba
re vobrziening aan terreinen voor openbare
werken. Het is een bekend feit, dat als men
in de noodzakelijkheid verkeert voor bepaal
de doeleinden grond van particulieren te
verwerven, de particuliere verkoopers over
het olgemeen, als ze met de gemeente te
rnaken hebben, meenen. dat ze dan niet
zoo goedkoop behoeven te zijn
Zeker, onteigening is mogelijk, maar dat
is veel moeilijker dan tijdige aankoop
De gemeente zal ook het voordeel zien
dat door haar grondbedrijf een prijdiege-
lende invloed ontstaat voor den eron Ivcr-
koop. De gemeente toch zal in de eerste
plaats den grond verkoopen om in de be
hoefte aan grond te voorzien, niet om -r
winst op te maiken. En als de gemeente
grond in handen heeft en die ernnd stijgt
in waarde, dan irofiteert heel de belasting
betalende burgerij ervan. Dit moet als een
bijkomend voordeel worden aangemerkt,
daar de gemeente niet het doel mie heb
ben om winst met haar grondbedrijf te
maken.
Een grondbedrijf heeft financieel go-
zien een eigenaardig karaktetx In een
gewoon bedrijf zou niemand er aan denken
om de jaarlijkschi exploitatie-verliezen uit
een leening te betalen. Bij een grondbedrijf
wel- De rechtvaardiging van deze methode
is hierin gelegen, dat men uit de waarde
stijging, die deze gronden ondergaan, als
ze hun bestemming krijgen, de verliezen
dekken kan, die erop geleden zijn. Daarom
worden de exploitatieverliezen op de boek
waarde bijgeschreven. Renteverlies en ex
ploitatieverlies zullen niet steeds hetzelfde
zijn, want in den regel zal men toch nog
ecnige huur of pacht van de gronden trek
ken, die men in eigendom heeft. Men heeft
die gronden verhuurd als hoveniersland,
of het zijn boerderijen met uitgestrekte lan
derijen, of men verhuurt ze als opslag-
plaalsen. Maar toch zullen die huur of
pacht in den regel niet de rente van de
den grondaankoop bestede kapitalen
Dr. J. de Lange
Secretaris der Gemeente Utrecht
kunnen dekken en het verlies nu wordt
bijgeschreven op' de boekwaarde der gron-
11et is op die manier mogelijk, dat grond,
die f 300.00U k06tte bij aankoop, na eenige
jaren voor f 600.000 verkocht zal moeten
worden, wil niet de Algemeen© Dienst ver
lies moeten dragen. Het zal dan moeten
blijken of goed gezien is en die grond dan
voor dien prijs kan worden verkocht.
Dit principe van bijschrijving der ver
liezen op de boekwearde is niet dan na
strijd aanvaard. Maar het is een geluk, dat
het loch is aangenomen, omdat de uitkom
sten bewezen hebben, dat de methode zeer
goed is. Ook is he' goed, omdat zonder op
deze wijze te handelen, de rentelast, welke
als gevolg van grondaankoopen op den «1-
gemeenen dienst zou drukken, zoo zwaar
zou worden dat daardoor en uit vrees voor
zwaarderen rentelast, die de belastingen
ti zeer zou opvoeren, aankoopen achter
wege zouden worden gelaten, welke toch
noodzakelijk en in het belang der gemeen
te moesten worden geacht.
In 1906 werd te Utrecht besloten tot stich
ting van een grondbedrijf- Aanleiding was
daartoe de aankoop van 71 JI.A. grond.
Nu, '24 jaar later mogen we dus wel na
gaan hoe het grondbedrijf in de gemeente
Utrecht heeft gewerkt en don kunnen we
niet anders zeggen dan dat het financieel
voor de gemeente zeer bevredigende resul
taten heeft opgeleverd. Aan den algemee-
ncn dienst heeft liet vrijwel geen geld ge
kost en het heeft nu een reserve van
f '2.393.000, of wel 27 pCt. van de boekwaar
de der terreinen. Bepaald is. dat als de re
serve meer bedraagt dan 23 pCt. dit meer
dere aan den algemeenen dienst ten goede
mag komen, zoodat de algemeene diensl er
thans mogelijk eenig voordeel van hebben
zal.
Door het grondbedrijf heeft de gemeente
21 jaar lang kunnen tegemoet komen aan
de vraag naar gronden voor woningbouw,
voor openbare weiken enz. zonder dat het
den algemeenen dienst groote offens kostte-
Of in do toekomst ook zulke gunstige nit-
'j Picu
O Picus is „Waterproof"^
komsten worden verkregen, valt niet te
zeggen, liet bijschrijven van de verliezen
op de boekwaarde gaat maar niet zonder
meer altijd door. Eenmaal in de vijf jaar
wordt dit gecorrigeerd door een schatting
welke dan plaats vindt van de gronden,
welke in het grondbedrijf zijn opgenomen.
Daartoe worden dan deskundigen benoemd
een uit den gemeenteraad en twee uit de
burgerij en deze deskundigen gaan na af
de waarde van den grond overeenstemt
met dc boekwaarde. Blijkt het dat de
schattingswaarde minder is dan de boek
waarde. clan draagt de algemeene dienst
het verschil.
Om aan te toonen wat de gemeente
Utrecht ten behoeve van de industrie heeft
kunnen doen door middel van haar grond
bedrijf kan het volgende gelden:
Aan de Oostzijde van het Merwedekanaal
die belangrijke verkeersader waarvoor het
voor een geipeente van groot belang is, dat
ze er aan blijft liggen, ais ze eraan gelegen
is omdat ze anders buiten den cultuur
stroom komt te liggen, waarover de secre
taris der Kamer van Koophandel, de heer
Scheurer gesproken heeft aan de Oostzij
de van het Merwedekanaal heeft de gemeen
te voor pl.m. drie ton aan gronden gekocht.
Op die gronden werd aan exploitatieverlie
zen geleden van lJ/2 ton. Samen kostten die
gronden dus 4Vz ton. De gemeente heeft ech
ter niet alleen de gronden gekocht, maar
die. ook geschikt gemaakt als industrieter
rein door haven- en wegenaanleg, door brug
gen te bouwen, kortom die werken te doen
uitvoeren, welke er voor noodig waren. De
ze werken vorderden een bedrag van een
millioen gulden. Aan lasten kwam er bij
een bedrag- van 3V2 ton D.e terreinen moes
ten op die manier berekend dus opbrengen
een f 1.800.000. Zij hebben iets meer opge
bracht; het voordcelig saldo, dat het grond
bedrijf op den verkoop van die terreinen
had, was ca. f 20.000. Dit is een klein be
drag op bijna twee millioen gulden, maar
de gemeente ondernam al deze werken en
deed de aankoopen niet om winst te ma
ken, maar om aan nieuwe industrieën de
gelegenheid tc bieden zich in Utrecht te
vestigen.
Op deze wijze is de gemeente Utrecht er
dus in geslaagd om de industrie te helpen,
door de volledige outillage der terreinen,
zonder dat zij er geld mee verspeelde.
Voor woningbouw is ook zeer veel grond
afgestaan.
Uit een en ander is duidelijk, dat het voor
een gemeente, die groeit en die ontwikke
lingsmogelijkheden biedt, geen roekeloos be
drijf is om gronden in bezit te krijgen en
exploitatieverliezen uit buitengewone mid
delen tc bestrijden.
Nu rijst de vraag: als de gemeente grond
uitgeeft, moet ze dan dien grond verkoopen
of in erfpacht uitgeven?
Erfpacht wordt niet name verdedigd van
uiterste linkerzijde, door de mannen, der
socialisatie.
Verschillende argumenten worden aange
voerd door hen vóór erfpacht.
De waardevermeerdering van den grond,
zoo redeneert men, komt na de erfpacht aan
de gemeente ten goede. Maar den komt de
vraag op: moet de gemeente dan niet het
eventueel nadeelig saldo dragen?
De speculatie in bouwterreinen, zoo zegt
men, wordt door erfpacht tegengegaan.
Hetzelfde kan men echter ook bij verkoop
bereiken door evenals de gemeente Utrecht i
steeds doet, in de verkoopactc te doen opne
men een bepaling, dat de grond niet weer
onbebouwd mag worden verkocht, en daar
een sanctie op tc doen rusten door een flinke
boetebepaling.
Bij erfpacht kan de gemeente, als dat nood
zakelijk is. te allen tijde haar bezit aan zich
zelf doen terugkeeren. zoo wordt betoogd.
Dat is waar, en een. bepaling daartoe strek
kende, komt ook in de meeste overeenkom
sten betreffende uitgifte in erfpacht voor.
Maar dat brengt juist een element van on
zekerheid teweeg, dat door de industrie niet
begeerd wordt. De gemeente Dordrecht, wel
ke erfpacht als stelsel had aanvaard, heeft
dat moeten loslaten omdat, nieuwe industrie
er zich niet vestigde en bestaande industrie
dreigde weg te gaan als ze de gronden niet
kon koopen.
Uitgifte in erfpacht komt de niet-kapitaals
krachtige bouwers tegemoet, zoo voert men
aan. Dat is waar maar tegenwoordig is zoo
goed hypotheek te krijgen, dat dit li «waar
met bedoelt te gelden bij grondverkoop.
Tegen erfpaent is ook, dat de gemeente
steeds meer kapitaal in gronden moei vast
leggen, want uit den eripaclitscanon krijgt
ze een zekere rente, maar haar kapitaal
krijgt ze daardoor niet vrij.
De prikkel van den eigendom ontbreekt
bij erfpacht, met name tegen den tijd, dat
de erfpacht afloopt. Men krijgt dan die nei
ging om de opstallen te verwaarloozan en
dit is niet alleen een nadeel voor de ge
meente, die bij beëindiging der erfpachts
overeenkomst die opstallen in bezit krijgt,
maar het is ook een algemeen economisch
verlies.
Het verkoopstelstel verdient verre die voor
keur boven liet stelsel van erfpacht. Toch
zal er onder bepaalde omstandigheden voor
rang moeten worden gegeven aan erfpacht.
Het is een kwestie van utiliteit. B.v. aan
woningbouwvereenigingen kan de gemeente
bet beste den grond in erfpacht uitgjeven
omdat ze dan beter toezicht kan houden.
Ook is erfpacht beter als men vermoedt, dat
te eeniger tijd de gronden ui liet algemeen
belang noodig zullen zijn. B.v. de gemoente
heeft terreinen voor markten, die thans nog
niet "noodig zijn. Ze geeft die dan uit in erf
pacht en wanneer de terreinen wel voo»r de
markt noodig zijn, kunnen ze aan de ge
meente terugkomen.
Voor de oprichting van volksbadhufeen,
die geëxploiteerd worden door een veneeni-
ging, waarmee de gemeente een sterken
subsidieband heeft, is uitgifte in erfpjach:
gewenscht omdat dan altijd de badhuizen
aan de gemeente kunnen worden getrokken
wanneer het minder goed gaat.
Doch voor de bevordering van de vesti
ging van nieuwe industrieën is verkoop van
grond beter dan uitgifte in erfpacht.
Het grondbedrijf zal voorts aan zokere
voorwaarden moeten voldoen ohi te kunnen
rendeeren. Allereerst zal een gemeente
bestuur wat toch altijd noodzakelijk is
een goed inzicht moeten hebben in de ont
wikkelingsmogelijkheden der gemeente.
Een voorzichtige aankooppolitiek zal noo
dig zijn; men zal niet mogen toegeven aan
onredelijke eischen van eigenaais; de prijs
welke men voor de gronden betaalt, zal zoo
moeten zijn, dat men de rente erop zal kun
nen doen drukken. Daarom moet men niet
te lang met den aankoop van groiulen
wachten, daar dan zeer wordt bevorderd.» dat
men een lagen prijs behoeft te betalen, ter
wijl men wanneer de noodzakelijklieid
tot aankoop er al is, waarschijnlijk een veel
hoogcre som te betalen zal hebben.
Men moet zich onthouden van den aan
koop van gronden, die beter voor een ander
doel kunnen blijven bestemd. Wanneer b.v.
een 'gemeente als Barneveld tuin
bouw wil, dan moet men de gronden die
daartoe geschikt zijn, niet In het grondbe
drijf opnemen, maar wel in het uitbreiilings
plan vastleggen, dat die gronden voor tuin
derij bestemd zijn.
Tenslotte zal men niet monopolistisch
moeten optreden, wat dc prijzen betreft, iets
waartoe de gemeente spoedig komen kan,
maar men zal de prijzen voor de gronden
zoo moeten stellen, dat er zoo min mogelijk
winst of verlies is.
Er is voor het grondbedrijf 'n uitstekende
propagandadienst noodig.
Bij een goede grondpolitiek wordt zoo
wel het belang der gemeente als het belang
der industrieën door een grondbedrijf ge
diend. Dc Burgemeester van Utrecht, Dr.
J. P. Foekema Andreae, die de gelukkige
gave heeft om de dingen zoo uitstekend te
kunnen formuleeren, heeft eens als voor
zitter der Vereeniging voor Ned. Gemeen
ten als volgt de taak der gemeenteai ge
schetst, en daarmee wil ik besluiten:
„Voor de gemeentebesturen is er de roe
ping om den ontwikkelingsgang Van men-
11 a. visser 8 zonen
Meubelmakers Rotterdam
WoonhuisLambertusstr. 101
Werkplaats iSchoutenstr. 131
GLAS EN LOOD iTEIH
muil GEfcTST GLAS
H.V.I. BROERE ZOHEN's Slasinduslne
OIJKSTRAATII5-HM1S - Ü'DJIM - TEL. 52401
illHIIIMOÏlIIillllIlll ANNO 1896
GEWAPEND
BETON
nuntius lts. rui iel «221
<1. BOS €t ZOON
HOUTHANDEL
VUREN GRENEN ROTTERDAM
HOUTLAAN 19 GEZAAGD
TELEF. 1302-1303
GESCHAAFD
A
Populaire BefasÜngcursus
voerlg b.lrm leid Schriftelijke Ijcnni „^orillng tod all*
dc duidelijke6 wljzo vu behandeling: talrijken hadden
\.ir, cursus pt uetisch aut gehad. Nadere inlichtingen
l'rlj.» vin deelname r 10 pï^ postwissel of ttlro (giro-
BETER
schen en dingen nauwlettend gade te slaan
daaraan zoo mogelijk, eenige leiding te ge
ven, aan nieuwe stroomingen een veilige
bedding te bereiden en een goede richting
te verzekeren, ontwikkelingsmogelijkheden
op tp merken, ja, soms te scheppen, en
daarnaast te zorgen, dat niet meer van het
oude verloren gaat dan onvermijdelijk is,
en dat het schoonc en edele met zorg wordt
ontzien kortom, te bevorderen, dat de
stad met den tijd meegaat, de bevolking
zich steeds binnen gelaste grenzen zoo goed
mogelijk kan ontplooien, en in haar plaat
selijk bestuur ziet een belangstellenden,
waakzamen gids en een vertrouwde ovcr-
N.V.KON.VEREENIGDE
TAPIJTFABRIEKEN
ROTTERDAM
L. VAM DEN BERQ
Gewapend Bclon- en Kunststeenwerken, Tcrrazzo-
vlocren en Gootsteenen, Bitumineuze Hontgraniet-
vloeren. KERSTANT V. D. BERGELAAN 2a
HILLEGERSBERG - Telet. 42587 Rotterdam
MIJ. „NIEUW-EIGENHUIS" N.V.
J. Pzn. Coenstraat 21, 's-Gravenhage.
Voor alle plaatsen des lands gelden beschikbaar voor
Ie Hypotheek. Rente voor Landerijen vanaf 44
en voor Hu'zen vana' 434
2e Hvpotheek en Bouwcrcdict vanat "/0.
Inlichtingen en opname der onderpanden gratis.
H.H. Automobilisten!
m Dan naar
Gaat U naar Oen Haag? 1
Hötel KUYS WITSENBURG j
Voor logeergasten grans Garage aan huis beschikbaar. 1
Parkeerplaats voor 'minstens 2U wagens.
LOGIES MET ONTHin vanat 3 Old. I
I Hotel KUYS WITSENBURG
HAAGWEG - RIJSWIJK-DEN HAAG I
inschrijving op de Molensloot-complexen
der gemeente 's-Gravenhage mislukt
Deze maand beeft Stadsontwikkeling en
Volkshuisvesting tc Don Haag een inschrij
ving gehouden voor grond in liet plan Mn-
lensloot, welke volgens het compromis tc
koop werd gesteld.
Over deze inscchrijving werd niets naders
bekend, wat ons wel verbaasde, juist in
verband met dc omstandigheid, dat nu eens
grond der gemeente niet in erfpacht werd
uitgegeven, maar verkocht. Doch nu wc
weten boe het met die inschrijving verloo-
pen is. is onze verbazing geweken en be
grijpen wo volkomen, dat van gemeente
wege over deze inschrijving gezwegen
wordt.
Ze is toch niet meer of minder dan één
groote mislukking geworden.
De inschrijving betrof twintig complexen
grond, waarvan negen zich langs de Carol
Réinierszkade uitstrekken en de overige
daarachter liggen, deels aan de Pijnacker
Hordijkstraat, deels aan dc Cornelis van
der Lijnstraat en pen tegenover het.Eercns-
ploin. Tusschen dc laatstgenoemde beide
straten ligt liet terrein, dat bestemd is voor
het scholencomplex, waarover in den Raad
de meeningen wat de aostlictischo waardee
ring betreft, verdeeld zijn geweest.
Een vijftal van deze terreinen, bestemd
voor étagewoningen, is opengelaten \onr de
zg.n. vrije architectuur, de inschrijver op de
overige terreinen en dit zijn uiteraard de
best gelegene bindt zich aan dc voor
geschreven architectuur van den architect,
wien B. en W. de «esthetische verzorging
van deze buurt hebben opgedragen, ook van
het scholencomplex.
Die verplichte architectuur nu is de re
den. dat deze inschrijving totaal mislukt
is. aldus „Het Vad.".
Mislukt op een inderdaad zeer teckencn-
do wijze.
Op dertien van de in totaal twintig per-
eeelen, waarin het gohcele complex is on
derverdeeld om aan den man te worden ge
bracht, is namelijk niet één, maar dan ook
niet één enkele inschrijving ontvangen, cn
zonder één uitzondering zijn dit alle pcr-
ceelcn, waarvoor de verplichte architectuur
als voorwaarde is gesteld. Nog sterker, de
inschrijver op een perceel d it onder deze
dfB liefhebber
hoeft verklaard zich
iet voornemens te zijn
1 in te schrijven. Mo-
zou hebben gevond
vergist te heblicn er
geweest op dit pert
gelijk blijft hij et-
de vakterm luidt, maar als bewijs tegen de
opvatting, dat de verplichte nrchitecluhr co-
maakt heeft, dat voor de perceclen. \»aar /.ij
voor is voorgeschreven geen gegadigden zijn
gekomen, kan het niet worden annge\ne:d.
De inschrijving in quaestie bedroeg f2!)
Van de perceclen grond, waar het servi
tuut der verplichte architectuur op rust. zijn
langs de Reinierszkadc enkel de koppen aan
Rooseboom- en De Sillestraat du./., tegen
over de zijkanten van bet M-huhoirnmplrx
voor étagewoningen bestemd Dcoveiige tien
(inbegrepen dat waarvoor dan die ccne in
schrijving is ingekomen) voor oengi
woningen. Het College moge dan al met
Stadsontwikkeling d« architectuur ino.n vin
den. dc bouwers blijken daar anders over te
denken en afgaande op de teekeningvn.
welke bij dc voorwaarden van iiisehi jjv ii:g
zijn gevoegd, kan men zich dut cn. n-
voorstellen.
Daar komt nog iets bij.
De voor étagewonirigen bestemde percec
len aan dc beide straten achter kade.
welke er evenwijdig mede loopeii, liggen
vlak tegen die voor de ocngezindntvn a.in.
De bewoners dezer laatste zullen dus 1 <»r-
loopend het uitzicht achter hebben op all* r-
lei, dat met de standing vah hun huizen niet
direct harmonieert dc terreinen oan «leze
straten, welke reeds ziin uitgegeven aan wo
ningbouwvereenigingen leveren natuurlijk
ten opzichte van de hccrenbuiz' n aan de
kade, waar ze vlak tegen aan liggen, het
zelfde bezwaar op.
Ook dit is een reden, waarom de gegadig
den, die rekening moeten houden met dc
mentaliteit der toekomstige bewoners der
hoerenhuizen, welke ze heusch wel kennen,
zich van inschrijving hebben onthouden.
Nu eenige cijfers:
Voor perceel 12 en perceel 13 aan de v. d.
Lijnstraat is de hoogste inschrijving resp.
f37.50 en f33.60. Deze bebouwing is vrij,
d.w.z. zonder verplichte architectuur. Voor
perceel 3. de kop aan liet Eerensplein, stuat
dc inschrijving op f 31.35. Hier moeten win
kels e.d. gebouwd worden met vier verdie
pingen er boven op. Dus een accent in de
wijle, waarmede wellicht een concurrentie
op flatgebied tegen de andere zijde van het
Bosch wordt beoogd. Gelijk gezegd, hier is
de architectuur verplicht
Het perceel op het hoekpunt Stuyvesant-
straat en v. d. Lijnstraat staat op f 32.13,
liet belendende aan de v. d. Lijnstraat, waar
deze een klein pleintje in driehoeksvorm
met de v. Lansbergestraat vormt, op 126 en
het tegenover liggende nummer 13 op 123.
Deze drie hebben vrije architectuur.
En daarmede is heel de koek der inschrij
ving op.
liet kan niet anders dan een poovcr resul
taat genoemd worden op slechts zeven der
zestien perceclen inschrijvingen cn dan nog
daarbij op een per vergissing.
Op dc vijf pcrccelcn met vrije bebouwing
ingeschreven, op de overige met verplichte
architectuur slechts een cn dan nog een per
vergissing.
Het wil ons niet juist voorkomen zoo men
de schuld voor deze mislukking den houw ers
in de schoenen zou schuiven en bij dc be
spreking van dit geval de gunning van
de perceclen. waarvoor ingeschreven is, moet
door den Raad geschieden liuar aanvoe
ren als bewijs, dat do bestrijders von do
crfpuchtspnlitiek «Ier gemeente liet bij het
verkeer (|e einde hebben en dat «leze uitslag
bewijst dat dc lust om te koopen, zóó ge
ring is, dut het compromis niet uitvoer
baar is.
Niet dc bist toch'om grond te koopen is
gering of nihil, maar iK lust om grond ie
koopen op ziió bezwarende voorwaarde, «lat
de ki'npcr van te voren zeker is, dat het op
een strop voor üem zal uitloopen.
Duidelijk is door dit geval gedemonstreerd
<1 >t er met liet instituut \«"rp|ichto architec
tuur iets niet klopt ongerekend de in-
specialan hit a tuur In <tit •-•e-
val. rink
«lat het
doelei
Ier stad
iteciuur en
it bote-
geheel
crplichti
wel cp orfpnehtsgrond nu
ren en dat dergelijke bom
fmancicele quaestie spreekt «laar na
melijk een zeer belangrijk woord in mede,
vooral in dezen tijd van depressie, nu «luie
woningen heusch niet makkelijk van «te
hanil gaan en liet heel wat moeite kost zoo'n
onder \erplichte architectuur <»p erfpacht*-
grond gebouwde woning te verkoopen Men
moet maar eens in «Ie buitenwijken der stad
gaan knken, waar dergelijke woningen ge
bouwd zijn en worden om tc zien hoeveel
er leeg en te koop staan.
Als de \erkoop voorstel ten in den Baad
komen, lijkt het ons gewenscht deze kwestie
eens go<»d onder de oogen te zien. Aan in
schrijvingen als deze, welke \nn te\oren tot
mislukking gedoemd zijn, hebben we niets
en op de-e wijze komt cr van het compro
mis ook niets terecht.
