Generale Synode dar Geraf. Kerk
en
Transpireerende
ZATERDAG 6 SEPTEMBER
1930 TWEEDE BLAD PAG. 5
l|]|ll!llll!lllllllllllllllllllil!!lll!!l!llll!lll!lllllll!i:illll!l>lllllll!ll
llllllllllll!!illlllllllll!IIIIIIIIilll!lllllllilllll!llllllllllllllllllllll]IE^
HET VOORGESTELDE PROMOTIE-
RECHT AAN DE THEOLOGISCHE
SCHOOL
PRO EN CONTRA
van de hoogleeraren
Hoekstra, Bouwman en Lindeboom
en anderen
Nadat de eerste beide verzen van Ps. 100
waren gezongen en de praeses in gebed was
voorgegaan, werd appel nominaal gehouden,
en do acte van gister gelezen.
De debatten over
het Promotlerecht
werden daarop voortgezet.
Ds. J. Douma zeide er zich sterk van
bewust te zijn, niet op dat hooge peil te
kunnen spreken als waarop de prof. Greyda-
nus en Ridderbos gister het debat geplaatst
hebben.
Spr. wil zijn gevoelen in deze zaak uit
spreken. Spr. is overtuigd voorstander van
Bet promotlerecht en ook de rede van Prof.
Ridderbos heeft hem daarvan niet kunnen
trekken
Moet er hier een beslissing over dat Pro-
mptotierecht vallen? Spr. meent van wel, en
hij kan daarom niet meegaan met Ds. Fern-
hout, die niet anders dan een éénstemmige
beslissing verlangde.
Kan de eenheid in onze Kerken niet tegen
een meerderheidsbeslissing? Spr. meent van
wel. Waar is in heel de wereld een Kerken
groep waar de eenheid des geloofs zoo open
baar wordt als in de Geref. Kerken in Ne
derland?
De vrede wordt niet bevorderd door maar
te zwijgen over dingen, waaromtrent tweeër
lei gevoelens bestaat
Wat het wantrouwen betreft, dat in som
mige kringen heerscht, het valt te consta-
teeren. Maar het is er ook bij andere gele
genheden geweest. Dat behoeft niet ver
bloemd te worden. Voor ons is het maar de
vraag hoe we dat kunnen wegnemen.
De vormen van een corpusdoctum is geen
oplossing der kwestie, noch een compromis.
Hoogstens kan het een troostprijs voor hoog
leeraren en studenten zijn.
Hoofdkwestie is of de school het promotie-
recht krijgt. Als zij ervan veranderen zou
zou spr. tegen dat promotierecht zijn.
De verleening van het promotierecht is
geen uitbouw, maar afbouw van de Theolo
gische School.
Wat de verhouding van kerk en weten
schap aangaat. Spr. is het met heel veel
van 'tgeen Prof. Ridderbos gezegd heeft,
eens. Er zijn ook verschillen
De kerk maakt gebruik van do wetenschap
bij de voorbereiding van haar dienaren.
Theologische School en theologische facul
teit der V. U. moeten gelijkwaardig zijn.
Daarom kan spr. niet accoord gaan met de
voorstelling van de waarde van een doctors
bul door de Theol. School te terleenen, d
%&\ïiK zou staan met één van de Technische
Hoogeschool.
Onze Theologische School moet vooraan
staan. De beste opleiding is voor onze stu
denten qjet goed genoeg.
Spr. nflbekte voorts nog enkele opmerkin
gen over die roeping der Kerk inzake de
opleiding tot den Dienst des Woords.
Ds. C. B. B a v i n c k is een der curatoren,
die het meerderheidsrapport in deze zaak
hebben onderteekend.
Als discipel van de Theol. School zou men
Spr. kunnen vragen hoe hij daar toe geko-
Men zo,u hom kunnen vragen of hij de
School niet lief heeft en hij haar bestaans
recht meent te moeten ondermijnen.
Geen van beiden is het geval. Spr. heeft
zichzelf afgevraagd: Wat is een doctorstitel?
Zij wordt soms gebruikt als een middel in
het belang van de Kerk.
Men maakt het tot een nieuw ambt in de
Kerk, en daarmee kan spr. zich niet ver
eenigen.
Een doctorstitel is een zuiver wetenschap
pelijke titel, die met de opleiding niets te
maken heeft.
Een doctor-theolögia kan een stumper in
het preeken zijn en een stakker in het cate-
chiseeren en toch de wetenschap vooruit
brengen en zijn titel met eere dragen.
Wetenschap moet niet alleen dienen om in
de practijlc te worden toegepast.
In dien zin wil spr. de stelling ha/ndhaven,
dat de wetenschap wel een doel in zich zel-
,ven heeft.
Moeten de Kerken hun school den weg van
den docterstitel opsturen? Spr. meent van
neen, omdat zij dan hun school niet meer bij
kunnen houden. Als school der Kerken wil
spr. de Theol. School handhaven. Maar dan
moet zij niet. het doctoraat kunnen geven.
Want dan komen de kerken er buiten te
staan en wordt 'teen school der profes-
Dc school moet den weg van het doctoraat
niet op, want d'an laten de Kerken haar los.
Men heeft gezegd dat ook het candidaats-
examen een schoolexamen is. Men vergeet
dan, dat. het afgenomen wordt in opdracht
der Kerken.
Als de weg van het doctoraat wordt inge
slagen is onze school niet vrij meer. De we
tenschap is een objectief begrip, en als we
graden gaan geven, moeten die door de
wereld erkend worden.
Hebben we niet genoeg gedaan als we
degelijke en godvruchtige predikanten afle
veren?
Prof. Greydanus beriep zich gister op spr.'s
broer, maar zijn citaten zijn alle aan strijd
schriften ontleend. Prof. Bavinck is daarin
niet steeds zichzelf gebleven.
Mannen zonder titels zijn beter, dan titels
zonder mannen.
Rede Prof. Hoekstra.
Prof. Dr. T. Hocks t r a zeide zich er zeer
over te verheugen, dat prof. Ridderbos deze
aangelegenheid zoo zakelijk mogelijk behan
deld heeft en alle persoonlijks buitengeslo
ten heeft. Met prof. R. is spr. het eens dat we
moeten vragen naar de roeping Gods.
Prof. R. heeft ook gezegd, dat het hem
bedroefd heeft dat er voorstellen van kerke
raden terzake bij de Synode inkwamen. Spr.
deelt die droefheid niet. Als dergelijke voor
stellen tot stand kwamen onder leiding der
predikanten, heeft spr. er geen bezwaar
Als men op den gedachtengang van prof.
R. inging, zou deze Svnode ook onbevoegd
zijn, omdat hier ook naast predikanten
ouderlingen aanwezig zijn.
Men moest er zich over verblijden dat der
gelijke wcnschen van anderen opkomen.
De bevoegdheid der Theol. School bespre
kend, zeide spr. dat hij graag gezien had,
dat men in het meerderheidsrapport klaren
wijn geschonken had. Dat is niet gedaan. Er
moet onderscheid gemaakt worden tusschen
de bevoegdheid der Theol. School en het ge
bruikmaken ervan. Heeft de Hoogeschool het
promotierecht? De geschiedenis beantwoordt
deze vraag bevestigend. Door de geweldige
expansie der wetenschap is iedere faculteit
een vakschool geworden, die promoveeren
De professoren van een faculteit hebben
het recht graden te verleenen.
Als de Theol. School het promotierecht
krijgt, moet zij uitsluitend de theologische
vakken blijven dienen.
Prof. R. zeide, dat de Kerk zich wel met
de wetenschap te bemoeien heeft. Maar dat
de Theol. School alleen in opdracht der
Kerken zou mogen handelen, gelooft .spr.
niet De School is een zelfstandig lichaam,
dat examens afneemt. Die examens wor
den niet door de Kerken, maar door de
professoren, krachtens .hun wetenschappe
lijke bevoegdheid, afgenomen.
Als vaststaat dat de professoren deze be
voegdheden hebben, staat de eigendom der
School erbuiten. De Kerk wil dat de pro
fessoren van hun bevoegdheden gebruik
ken. De vraag in hoeverre vari\die bevoegd
heden gebruik mag worden gemaakt, moet
de Kerk beantwoorden.
In de Heilige Schrift wordt de instand
houding van den dienst des Woords gebo
den, maar niet wordt voorgeschreven hoe
tot dien diepst moet ..worden opgeleid.
De opleiding tot den dienst des Woords
is door de Geref. Kerken altijd zeer vrij
gelaten.
Spr. ziet niet in waarom men zegt dat de
Theol. School voldoet aan de roeping Gods.
Als men dat zegt moet 't beginsel der vrije
studie worden losgelaten.
De historie der opleiding mag niet uit het
oog worden verloren. De Kerken der schei
ding hadden voor de Vcreeniging hun theo
logische school, do Kerken der doleantie
hadden het contract met de Vrije Univer
siteit.
De Theologische School is gegroeid er.
vraagt nu om dé promotie. Dat is geen on
billijke vraag. De tijden vragen steeds beter
opleiding, teneinde dwalingen te kunnen
weerstaan. Daarom moet na het candidaats-
exarnen het doctoraat en zoo mogelijk de
promotie volgen.
Niet ieder behoeft te promoveeren. Tijd
en geld kunnen dat verhinderen. Maar daar
om^ mag het ideaal nog wel gesteld worden.
Spr. wijst er in dit verband nog op, dat
do wensch naar 't promotierecht uit den
kring der studenten opgekomen is.
Dat de Kerk verantwoordelijkheid voor
dissertaties en stellingen eouden dragen, be
strijdt Spr. De verantwoordelijkheid dragen
de professoren in hoofdzaak, terwijl de Ker
ken bij een promotie niet me er verantwoor
delijkheid dragen dan bij een candidaats-
exarnen.
Tenslotte beantwoordde Spr. Ds. Bavinck,
iens redeneering Spr. een antiquiteit
noemt. Ds. Bavinck kan wel zeggen dat het
examen der Theol. School geen schoolexa
men is. maar dan gaat hij tot vóór 18%
terug. Dat is niet geoorloofd. De Theol
School geeft reeds graden, als zij het can-
didaailsexamen afneemt.
Als Ds. Bavinck geen graden wil, is hij in
strijd met de bedoeling der oprichters. Zul
len we degelijke en godvruchtige predikan
ten hebben, dan hebben zij een wetenschap
pelijke opleiding noodig.
TWEEDE A. S. TALMASCHOOL TE ROTTERDAM
Gister had de eerste steenlegging plaats van de 2de A. S. Talma-schoól aan de ie
Reserve-Boezemstraat te Rotterdam, Deze school gaat uit van de Vereen, tot stichting
en instandhouding van Chr. Nationale Lagere Scholen voor Rotterdam. De eerste steen
legging geschiedde door Ds. M, van Grieken, Ned, Herv, predikant.
Wat Ds. Bavinck wil, leidt er toe de be-
teekenis van de wetenschap voor de oplei
ding te ontkennen.
Wanneer de Kerken aan de Theol. School
de gelegenheid geven te doen promoveeren.
dan maken zij de School niet losser van de
Kerken. Integendeel, de School zal tot groo-
ter ontwikkeling komen.
Spr. bestrijdt verder de voorstelling van
Ds. Breukelaar alsof de beslissing omtrent
het promotierecht reeds in 1914 gevallen
Aan de Theol. School als een wetenschap
pelijke inrichting komt de bevoegdheid t.»t
promotie toe.
Wij willen geen Kerkelijk doctoraat, maar
een wetenschappelijk doctoraat, Ook geen
doctoraat dat uitgegeven wordt in naam
der Kerken.
De tegenstelling tusschen Kampen en Am
sterdam is vrijwel verdwenen en d?
goed. Het aantal Kerken dat alleen predi
kanten van Kampen prefereert, is r
zeer klein. Dat mag niet veranderen.
Ei1 is gesproken over wantrouwen.
De Theol. School heeft sedert 1S92 een
zwaren strijd gestreden. De Heere was ech
ter een zon en s-child voor haar.
Er is aanleiding gegeven tot wantrouwen
Men heeft geprobeerd de zelfstandigheid der
Theol. School op te heffen. Daarop is ge
volgd 1899, toen een voorstel Bavinck Ter
worpen werd. Daarop volgden 1902 en 1911.
Dat heeft wantrouwen bij de voorstanders
der Theol. School gebracht.
Dat wantrouwen is nog niet verdwenen.
God heeft de laatste jaren de Theol.
School gezegend.
Spr. wil niemand het mes op de keel zet-
Als de Kerken meenen het promotierecht
niet te imoeten geven, het zij zoo. Maar Spi
zal dan een actie beginnen, opdat zij >liet
wel krijgen.
Als de gronden van het meerderheids
rapport door de Synode aanvaard wordem.
gaat zij in togen het accoord van 1892.
Rede Prof. Bouwman.
Prof. Dr. H. Bouwman zeide in te stem
men met hetgeen Prof. Hoekstra gezegd
heeft.
Niet zonder genoegen hoorde Spr. Prol.
Ridderbos, maar zijn pleidooi tegen het
promotierecht heeft op Spr. niet veel in
druk gemaakt.
De Theol. School mag wel het candidaats-
examen afnemen, maar niet verder gaan,
volgens Prof. R. Spr. begrijpt niet, dat de
Theol. School met de minimum-opleiding te
vreden moet zijn.
Niet de Kerk ondenvijst, maar de kring
van wetenschappelijke mannen aan de
Theol. School.
Als de Synode het voorstel om het pro
motierecht te verleenen verwerpen wil, zij
doe het. 't Verblijdt Spr. dat de goede toon
bewaard bleef. Maar al zijn wij dankbaar
dat daaruit blijkt, dat de eenheid groeit ir
onze Kerken, die eenheid zal nog meei
groeien als men aan de Theol. School geeft
wat haar toekomt
Ds. H. II. Schoemakers gelooft dat
het goed is, dat na al die professorale rede
voeringen ook een dominee eens het woo
voert, opdat men in het land niet den i
druk krijge dat 't een zaak van professor
is. Want de zaait van het promotierecht
heeft d'e belangstelling in onze Kerken
Daarmee dient rekening gehouden.
Het verblijdt Spr., dat men hier uitge
sproken heeft niet te willen tornen aan de
wetenschappelijke bevoegdheid der profes
soren. Zij hebben de noodige bevoegdheden,
geef hun nu de gelegenheid hun studenten
verder te brengen als het candidaats-exa-
men. Er is aan de Vrije Universiteit gele
genheid te promoveeren. Maar sommigen
hebben daartegen bezwaar. Bewaar hen et
voor in het buitenland te gaan promovee
ren, waar zij gevaar loopen hun geloof te
verliezen.
Spr. wees er tenslotte op dat Prof. Ridder
bos de taak der Kerk ten opzichte van de
prediking te veel heeft ingeperkt
'i Gaat om den vrede en de rust der
Kerken. Als het promotierecht verworpen
wordt, zal de rust verdwenen zijn.
Ouderling G. d e R oo i zeide, diat de rede
van Prof. Greydanus twee bea,varen bij
hem heeft versterkt: n.l. dat de studie te
lang en de opleiding te wetenschappelijk
zou worden. Er wordt den laatsten tijd veel
te veel gepromoveerd. Spr. demonstreert dat
met voorbeelden van de Technische Hooge
school te Delft Al te veel is de&e Techni
sche Hoogeschool als voorbeeld voor de
Theologische School genoemd. Theologb
wordt aan iedere universiteit gedoceerd,
technisdhe wetenschappen niet. Daarom
heeft men van de Polytechnische School te
Delft Technische Hoogeschool gemaakt.
Maar men had dat niet gedaan als men al
les vooruit geweten had. Want nu is er
strijd tusschen wetenschap en techniek.
Als er promotierecht aan de Theol. School
gegeven word't, zullen de studie-eisohen
worden vergroot wat niet ten voordeele
van de Kerken zal zijn.
Rede Prof. Lindeboom.
't Woord was daarna aam Prof. L. L i n d e-
boom.
Na 'te hebben herinnerd aan de vorige
Synode van Arnhem en de droeve dingen,
diie daaruit zijn gevolgd, merkte epr. op" be
zwaar te hebben tegen de tweeërlei theologie,
die Prof. Ridderbos ontwikkelde en die bui
ten de Geref. Jijn ligt. Prof. Ridderbos oefent
zelve in Kampen ambtelijke theologie. In
wiens naam oefent men aan de Uinvei^itei-
ten en aan de Vrije Universiteit het promo
tierecht? Toch niet in die der Kerken? Het
verschil zit in de onderscheiden gaven. De
theologie is één en uit naam van den Ileere
Jezus Christus wordt ze beoefend tot uitleg
ging, wederlegging, enz.
Met de uiteenzetting van Prof. Greydanus
-er de taak van den predikant en de roe
ping der Kerk, kan spr. zich in hoofdzaak
enigen. De Schrift zegt niet, dat de ont
wikkeling der gaven tot op zekere hoogte
rAoet geschieden, maar van een niet ver
zuimen van de kenni6 die in ons is. Men
heeft in 1896 de School gegeven een eigen
ontwikkeling en organisatie, maar bij monde
van Prof. A. Kuyper en Prof. Rutgers ge
zegd, dat men van de wetenschappelijke
eisohen niets afdoet. Dat vond men in Kam
pen uitnemend. Al6 deze Synode het docto
raat niet verleent, gaaf zij terug tot vóór
1892, ja tot vóór 1834. Spr. voorziet daarvan
allerlei ellende. Het verleenen van het docto
raat zal een gezegend werk blijken en de
niet-verleendng een bron van onrusL
Afwijzing ran het promotierecht is het
zetten van het mes in het verband met de
Vrije Universiteit. Dat zou spr. smarten,
want hij heeft voor deze inrichting veel ge-
Joa.n. Het treft epr. dat allen uit den kring
der Vrije bet opnemen tegen de verleening
het doctoraat. Spr. zal geen tegenstem
mer zuur aanzien, maar bindt allen hun
yrant wóórd elijkhedd op het hart.
Spr. dient een voorstel in om met blijmoe
digheid aan veler wensch tegemoet to ko
men, dan zal er blijdschap zijn in Juda en
gejuich in de tent van veel rechtvaardigen.
Spr. voorziet ran de aanneming heerlijke
vrucht ook voor de Vrije. Broeders van het
zelfde huis moeten nief samenredeneeren en
disputeeren, maar naar het woord van den
Psalmist samenwonen.
Ouderling J. v. <L M e u 1 e n Pzn., van
Oisterwolde, acht de beelden van Prof. Rid
derbos niet juist uitgewerkt. Spr. is ver
heugd, dat het door sommigen gegeven ud-
om te zwijgen, niet is opgevolgd, en hij
ook in bescherming nemen het werk van
den kring van voorstanders van het Promo-
tiereoM. De door hen uitgegeven brochures
hebben althans in Drenthe verhelderend ge
werkt en epr. brengt de broeders van dezen
kring een eeresaluut. Er is inderdaad wan
trouwen en nog wel meer dan wordt uitge
sproken. Als de Wachterbond er niet was
•eest, da.n zou de school niet zijn wat ze
is en haar begrafenis zou niet eens eervol
geweest zijn.
Spr. brengt hulde aan den voorzitter van
commissie II, Dr. K. Dijk, voor de uitnemen
de wijze, waaróp hij de vergaderingen heeft
geleid. Spr. oordeelt dat nu een beslissing
moet genomen en geen uitstel noch compro
mis hier moet worden aangewend.
Ds. H. M e y e r i n g, van Katwijk aan den
Rijn, is dankbaar, dat deze zaak in openbare
zitting kan worden behandeld, en de goede
toon is bewaard gebleven. Spr. os het met
de drie professorale redevoeringen niet eens.
Ze hebben juist met uitgewerkt wat zij be
doelden. De consequenties van Prof. Grey
danus gaan spr. te ver. De re«de van Prof.
Hoekstra zou de school naast de Kerken
brengen. Prof. Ridderbos hield een uitne
mend pleidooi voor het bestaansrecht der
school. Voor het promotierecht voelde 6pr.
oorspronkelijk niet veel, omdat hij er onrust
uit vreesde. De rede van Prof. Ridderbos
heeft spr. duidelijk gemaakt, dat het docto
raat niet in de vrijheid der kerken moet ge
laten, maar krachtens opdracht der kerken
moet verleend. Dat de Kerken het niet mogen
en moeten doen is spr. door de rede van Prof
R. niet duidelijk geworden. De brochure-
Schilder heeft spr. duidelijk gemaakt, dat
de afbouw noodzakelijkheid is en aan de
Kerken ten goede komen. Uit volle overtui
ging zal spr., als hij geen nader licht krijgt,
stemmen voor het doctoraat aan Kampen,
dat hij acht voort te vloeien uit de roeping
der Kerken.
Ds. N. Duurs erna, van Nieuw-Ameter-
dam, wees er op dat het woord van wantrou
wen het eenst i6 gebruikt door tegenstan
ders van het promotierecht Tegen het slot
van Je rade van Ds. Bavinck wil spr. w
schuwen. Zulke opmerkingen hebben in de-
zon kring geen waarde. Men wil in zulk
spreken terug tot vóór 1896. Dan is de Theol.
School geen HoogeschooJ meer, maar
soort seminar ie. In het geciteerde 'voord
Prof. Wielenga ligt een geheime ondergrond
om de school op te heffen. (Tegenspraak).
(Interruptie Dr. v. Es: U wekt wantrou-
Er is een positief gebod voor de prediking,
maar het middel is vrijgelaten. 'Al6 men
niet rijp zich acht voor een beslissing, dan
is dat toch niet de schuld der voorstanders,
di- in woord en geschrift hun gevoelen heb
ben geopenbaard. De uitdrukking, dat w
tensohap een doel heeft in zichzelve, gaat
epr. te hoog. De Theol. School een Hooge
school achten, is geen vermenging van kerk
en vvetensohap, maar het zien van de juiste
roeping.
Ouderling J. Olthoff, van Middelburg,
richtte zioh hoofdzakelijk tot Dr. v. Es. Deze
vroeg wat men wil. Maar hij heeft toch zelve
als curator het meerdeilheidsrapport onder
teekend; Zou men, als er geen Vrije Univ r-
siteit ware geweest, hetzelfde Meerderheids
rapport' geschreven hebben? Het is naar
spr.'s meaning een kleinigheid het promotie
recht te'verleenen. Spr. zal geen minuut on
rustig zijn. Maar de Synode bedenke dat de
Geref. Kerken op haar zien. Er is voor deze
zaak gebeden, ook voor het tegendeel?
Dr. II. Kaajan, van Utreöht, luisterde
met genoegen naar Prof. Lindeboom. Deze
vraagt om het doctoraat op grond van 1896
en niemand heeft meer dan hij 1896 bestre
den. Er komen nu gevoelsargumenten dn het
debat en dan ontroert epr. een beetje, waait
hij is ook een leerling van Kampen. Vijf
Part Svnoden spraken zich uit. De anderen
niet. Die waren er naar spr.'s meening nie'
voor. Het leefde ook niet in de Kerken. Men
heeft het wat doen leven.
Men wil van de Theol. School een dou
blure maken van een Theol. Faculteit. Het is
geen'afbouw maar ombouw. Spr. zou het
oordeel van Voetius wel eens willen
nemen.
Men wil in Kampen het doctoraat, maar
.dan golft de wetenschap met de kerk
Men heeft gesproken van kerkelijke druk
kerijen. Maar dat wa6 in dagen van nood.
In nood doet men meer ongewone dingen.
Dan gooit men water in een brandend huis.
Dat doet men andere niet. (Vroolijklieid).
Men spreekt van de hospitalen in Inddë.
Hadden we ze maar niet We hebben .r al
ellende genoeg van beleefd!
Spr. stond nader stil bij de redenen, die
Dr. Kuyper dn Delft de Technische Hooge
school deden stichten. Het waren louter
practdsche redenen. Men behoeft met de stu
denten geen medelijden te hebben. Als zij
willen doctoreeren. gaat der Kerken dat toch
niet aan. Arminiu6 en Gomarus studeerden
aan verschillende universiteiten. Spr. i6 voor
eenheid, niet voor de eenvormigheid! Prof.
Hoekstra heeft de opleiddng door de kerk
wel wat in gevaar gebracht. Dan moet men
de leus „voor da kerk, door de kerk" veran
deren. Spr. kan zeer wel meezingen P6. 133.
Zelfs al wordt het doctoraat verleend. Is men
daarvoor bevreesd, dan neme men het voor
stel terug.
Rede van den Praeses.
De Voorzitter wilde al6 laatste spre
ker iets zeggen, waar ook hij als curator het
meerderheidsrapport onderteekende. Het
doctoraat is in strijd met de roeping dei-
Kerk. De voorstanders denken hier ook nkt
gelijk. Prof. Hoekstra staat hier apart met
Prof. Bouwman. Ds. Schilder heeft in zijn
brochure een tweeling in zijn schoot. (Vroo
lijkheid). Dr. Bouma's broohure is geheel on
juist. Reeds in den titel. Hij redeneerde van
uit de school, maar zij is school der Kerken
daardoor wordt haar zelfstandigheid be
perkt. D" brochure-Hoekstra is ook tegen
strijdig. We hebben noch met de Ilooger
Onderwijswet, :.och nfët het Academisch
statuut te maken. Alleen met het reglement
der school en met het op die 6chool gegeven
idt rwij®, en de r-oeping dpr kprk
Is het haar taak vvetenschapstitel6 udt te
»vr.n? Men haalt uit 1896 veel meer dan er
i zit. Na de rede van Ir. de Roov kan men
ch op Delft niet meer berofwnm. Een beslis
sing met een paar stemmen meer of minder
spr. betreuren Als men echter geon
compromis will, zal het dien weg op moeten,
echter, als bpide partijen wat toegeven,
een compromis te vinden? Spr. herin
nert aan zijn artikelen in de „Amsterdvim-
eche Kerkbode", die door de pers gecircu
leerd hebben. Spr. ziet maar één compromis,
Dl. dat de professoren in Kampen een pro-
matie-inrichting vormen. Dnarop hebben dan
de Kerken bet vetorecht. Wat voor weton-
schapsheoefenini? noodig is. blijft dan buiten
verantwoordelijkheid der Kerk.
Om des tijde wille brak spr. zijn rede af.
Na enkele mededpelingen van huishoude-
liiken aard, sloot de Assessor met dank
zegging.
DE NIEUWE KEERSLUIS TE VLISSINGEN
De nieuwe keersluis te Vlissingen, die Donderdag door minister Reijmer officieel in
gebruik werd gesteld. Deze nieuwe brug heeft een doorvaarlunjdte van 35 M. (dat is
nog breeder dan het Panamakanaalde kosten bedroegen rond f 2 200.000De sluis is
Zittingen in October?
Wij vernemen, dat volgende week avond
vergaderingen zullen gehouden worden, ter
wijl het in "de bedoeling ligt in October weer
bijeen te komen en du6 de Synode pro vis
risch te sluiten.
Land- en Tuinbouw.
Bezoek van H. M. de Koningin.
Te Brummen wordt 9 en 10 September
ecu land- en tuinbouwtentoonstelling gehou
den. II. M. de Koningin zal de tentoonsteP
ling bezoeken.
Er zijn tal van uitmuntende inschrijvin
gen in alle afdeelingen. De tentoonstelling
zoowel als het concours hyppique overtrof
fen alle andere in den omtrek.
De inschrijvingen voor rundvee bedragen
bijna 400 nummers.
Op het concours hyppique zullen de lande
lijke rijvereenigingen kampen om den t
selbeker, beschikbaar gesteld door den v<
zitter van den Gelderschen Bond van Lan
delijke Rijvereenigingen. Er schreven V.
vereenigingen in met 400 paarden.
FLORALIA
Het geïllustreerd tuinbouwblad, „Floralia'
verscheen de vorige weck als speciaal
tuinkunstnummer. Artikelen en afbeeldin
gen geven aan hoe het hoort en hoe het
niet hoort. Het laatste is wellicht het leer
zaamst, vooral wanneer men het aan foto':
zelf kan waarnemen en beoordeelen. En
daarvoor zorgt de Floralia-redactic steeds
op de meest-loffelijke wijze. Twee plaat-
bijlagen heeft dit nummer bovendien,
waarvan één in kleurendruk.
Kunst en Letteren.
OLGA SCHWIND.
Medewerkster op het komend „Concordia"-
concert.
Olga Schwind, bekend luit-zangeres, uit
Saarbrücken, zal medewerking verleenen
bij het a.s. concert van de mannenzangver-
eeniging „Concordia" te Rotterdam, op 9
Oct. a.s. „Concordia" blijft daarmee in de
lijn van haar streven om ons publiek iets
bijzonders te doen genieten.
De kunst van deze dame met haar reper
toire van uitsluitend Middeleeuwsche lic-
dreen en balladen, die zijzelf op de luit be
geleidt, heeft, volgens de critieken, die wij
daarover lazen, iets volkomens aparts, in
het bijzonder omdat zij de Middeleeuwsche
sfeer zoo voortreffelijk tot haar recht doet
komen.
JUBILEUMNUMMER GRAFISCH ORGAAN
Met prachtige bijlagen
Ter gelegenheid van zijn 25-jarig bestaan
gaf de Nederl. Chr. Grafische Bond een
keurig gedenkboek uit, en nu zijn blad, het
„Grafisch Orgaan" een gelijk feit mag her
denken, verscheen het eveneens in feestge-
Van een blad voor typografen mag worden
venvacht, dat hot typografisch een goed
figuur maakt. En dat doet dit jubileumnum
mer ongetwijfeld.
Ook de inhoud is welverzorgd. In het be-
ginartikel worden de eerste redacteuren,
wijlen de heeren M. W. Smit en W. Wattel,
herdacht. Zij hebben de moeilijke jaren
doorgemaakt; zij waren de zaaiers, die het
zaad strooiden al weenende; maar m
Bond en zijn orgaan juichen wordt dankbaar
aan den arbeid dezer mannen herinnerd.
Voorts bevat het blad o.m. keurige arti
kelen over zijn verhouding tot vaktech
niek, de Jongeren, het buitenland enz. V
der een rijk geïllustreerd artikel over liet
boekbinden als handwerk. Ook de schetsen
over het maken van cliché s, rasterdiepdruk
en zetmachines zijn zeer lezenswaardig en
leerzaam.
Men ziet: in de feestvreugde is hier het
nuttige niet vergeten, maar ook het jubileum
nummer heeft men dienstbaar gemaakt aan
de bevordering van liet mooie typografische
vak.
Maar wat dit nummer vooral van blijven
de waarde maakt zijn de vier bijdragen,
waaraan moeiten noch kosten gespaard zijn.
Men kan er stellig van op aan, dat men
een of meer dezer bijlagen, ingelijst, strak-
in 't huis van menigen christcn-typo zul
aantreffen.
En deze platen zijn 't meer dan waard!
UIT HET SOCIALE LEVEN
RECI1TSPOSTIECONGRES HOOFD
ARBEIDERS.
Door het Verbond van vakorganisaties van
Hoofdarbeiders in Nederland zal op Zaterdag
25 October te den Haag een congres worde a
gehouden ter bespreking van de rechtspositie
der Hoofdarbeiders.
Het congTes vindt plaats in het gebouw dtr
Theosofische Vereeniging, De Ruyterknde 67.
Het woord zal worden e voerd door de
heeren W. Drop, Dr P. J. Oud, leden der
Tweede Kamer der Staten-Generaal en Prof.
Dr, J, A, Veraart, oud-lid der Tweede Kamer.
INGEZONDEN MEDEDEELING
oksels en voeten
behandele men met Purolpoeder. Dit is het
meest afdoende middel daarvoor. Het kost
45 en 60 ct. per bus en is evenals Purol,
verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten.
PATRIMONIUM
JAARVERGADERING EN JAARVERSLAG.
De 47ste jaarlijksche algemeene vergade
ring van het Ned. Werklieden-Verbond
„Patrimoniumzal gehouden worden op Maan
dag 6 en Dinsdag 7 October a.s. in het gebouw
voor Chr. belangen te Arnhem.
Behalve de gewone huishoudelijke zak.n
vermeldt de agenda een inleiding van der.
Leei- H. Oudekerk van Utrecht, lid van Int
Verbondsbestuur, over het onderwerp: „De
positie der landarbeiders".
Verder staan er niet minder dan vijftien
voorstellen en vraagpunten van afdeelingen op
de agenda.
Naar het jaarverslag van den secretaris, den
lieer G. Baas Kzn., meldt, bestaat het Verbond
thans uit 8 gewestelijke organisaties, samen
tellende 197 afdeelingen met 13272 leden.
De in het afeeloopen jaar gevoerde propa
ganda voor 't Verbond droeg rijke vruchten.
Bovenstaande cijfers zijn ontleend naar ge
gevens van November 1929. Sinds klom het
ledental der afdeelingen met pl.m. 1900. Deze
winst werd hoofdzakelijk behaald in de
propagandamaand November.
CHR. BESTURENBOND DEN HELDER.
Donderdag 4 September is te den Helder
een vergadering van de besturen der bij het
C. N. V. aangesloten vereenigingen gehouden
om te geraken tot de oprichting van een Chr.
besturenbond, waarjoe in beginsel besloten
werd. In den loop van deze maand hoopt men
een definitief bestuur te kiezen.
STAKING OPGEHEVEN.
De staking aan de transportkannen fabriek
van de firma van Wijk en Boerma te Vries en
Groningen is, nadat zij vijf maanden geduurd
had. opgeheven. De werknemers hebben 10
leonsverhooging gekregen, maar moeten ook
10 meer kunnen fabriceeran.
Gemengd Nieuws.
AAN DE GEVOLGEN OVERLEDEN
De bijna 74-jarige arbeider J. A te Zeven
hoven is van eer. voer hooi gevallen, waar
bij hij een dijbeen brak. Hij is aan de ge
volgen overleden.
AUTO OVER DEN KOP GESLAGEN
Op den Haastrechtsehen dijk is een luxa
auto van den weg gereden. De auto sloeg
over den kop en kwam onder aan den dijk
te liggen. De heer J. Haas uit Zeist, lie^r
eenige schaaf- en snijwonden op. Alle rui
ten braken. Het voertuig was zoo bescha
digd, dat het met een kraanwagen moest
worden weggesleept.
MET 1000 ER VAN DOOR
Een 23-jarige loopknecht te Haarlem zou
voor zijn patroon een briefje van f 1000 gaan
wisselen en eenige postwissels verzenden.
De jongeman kwam evenwel niet terug. Het
bleek, dat hij naar Amsterdam was gegaan.
Hij had daar nieuwe boven- en onderklee-
ren gekocht van het resteerende geld.
's Avonds werd hij op het Rembrandtspleirt
aangehouden. Hij had nog f 675.12 over.
EEN 18-JARIG MEISJE MISHANDELD
Een laag sujet
De C. v. P. te Culemborg verzoekt aan
houding en voorgeleiding van een onbe
kend zwervend persoon oneeveer 32 jaar,
flinke lengte, bleek uiterlijk, wild voorko
men, gekleed met kort grijs jasje, broek op
een der knieën gescheurd, droeg slappe grij
zen hoed. Op 2 Septemebr maakte hij zich
schuldig aan afpersing met geweldpleging
waarbij hij een 18-j. meisje in een kuip met
chloorwater duwde en met soda begoot,
waarna hij haar hoofdhaar begoot met pe
troleum en poogde dit in brand te steken,
omdat zij zich niet aan zijn wil onderwierp.
ALS DAT NIET ORANJE GEZ^D IS
Men bericht ons:
De cchtgenoote van den lieer E. B. ié
Luttcn a. d. Dedemsvaart (O) schonk haai
man op 31 Aug, 1928 een welgeschapen kind.
Toen Koninginnedag 1929 aanbrak, mocht
zij het genoegen smaken, haar man weder
om met een spruit te verblijden. En l.ij het
herdenken \an den 50stcn verjaardag onzer
Koningin meende zij niet achter te mogcu
blijven in de algemeenc feestvreugde, en
schonk zij het levenslicht aan een derde
baby. Alle goede dingen bestaan uit drieën
zegt men, en hier wordt het wel bewezen.
Drie opeenvolgende verjaardagen onze Ko
ningin, een jonggeborene te mogen hegroc-
ten, valt niet iedere moo ier ten doel.
Wij verheugen ons bij voorbant oo Konin
ginnedag 1931,
