MAANDAG 1 SEPTEMBER 1930 TWrrnr PI n p - -
ROTTERDAM IN FEESTTOOI
EEN DAG VOL VREUGDE EN ZANG
HOE DE MORGEN EN DE MIDDAG
VERLIEP
Reeds Zaterdagavond
werd de blijde herdenking in verschillen
de deelen der stad feestelijk ingezet.
De vereen. „Delfshaven" tot veredeling
van het volksvermaak hield een omv
deling vanaf Heemraadssingel naar
Spanjaardstraat, waarbij het muziekkorps
„De Brandweer" medewerking verleende.
De Chr. Oranjevereen. te Feyenoord en
Hillesluis zette de feestviering in met een
grooten lampionoptocht, waarbij eeni-
ge prijzen waren beschikbaar gesteld. Ook
de Buurtvereeniging Bootmansstraat hield
een dergelijke optocht. Het prachtige
merweer heeft op zeldzame wijze meege
werkt om deze tochten goed te doen slagen
en er de feeststemming bij velen in te
brengen.
Verder was heel de stad door goed te
merken, dat er een bijzondere feestdag op
komst was. Proefnemingen met klein vuui
werk waren niet van de lucht. En wee
bleek het bekende „Oranje boven! Lev
Wilhelmicn!" een volksdeuntje te zijn van
zeer taaien adem.
Zondag 31 Augustus,
de eigenlijke feestdag, was 't rustig en stil
in onze stad.
Maar van menige woning wapperde de
nationale driekleur en veler borst war
tooid met oranje.
't Spreekt w«1 vanzelf, dat in alle kerk
gebouwen de jubileerende Vorstin in gebed
en prediking werd herdacht. De kerkdien
sten achten wij een zeer voornaam deel der
feestviering. Want b\\ vernieuwing werd
gewezen op den grooten zegen, die ons volk
in het Oranjehuis is geschonken. En dat
as van meer beteekenis dan het meest ge
slaagde feest, ook al juichen wij een waar
dige feestviering van harte toe.
In bijna alle kerkgebouwen werd de
dienst geëindigd met 't zingen van ons
Volkslied of een zegenbede voor de Ko
ningin.
DE DAG DER FEESTVIERING.
't Oranjezonnetje.
Door duizenden werd vanmorgen de stra
lende zon met een dankbaar h "t begroet.
Gistermiddag betrok de luch. en 's avonds
viel er wat regen. Als dat morgvn maarniet
misloopt, was de algemeene verzuchting.
Maar neen het traditioneele Oranje-
zonnetje liet zich gelukkig ook vanmorgen
niet wachten.
De benauwende warmte der laatste dagen
!had plaats gemaakt voor heerlijk zonnig
frisch weer een ideale dag om feest te
vieren.
Terwijl we dit schrijven 10.15 uur
betrekt de lucht weer bedenkelijk. We zullen
er maar 't beste van hopen.
Feestklanken uit de hoogte.
Reeds vroeg in den morgen ruischte de
koraalmuziek van de Harmonievereen. der
Chr. Vereen, voor Jonge Mannen „Obadja""
van onzen grijzen St. Laurens. Altijd
een waardig en aangrijpend begin! „Dit is
de dag, dien God ons schenkt", klonk het
van de luchtige hoogte; en zulk een begin
van een nationalon feestdag vindt gelukkig
ook dn onze stad weerklank in duizenden
En toen de St. Laurens zweeg, nam de
Stadhuis to ren zijn taak over. Lustig
liet onze beiaardier Ferd. Timmermans de
melodieën van talrijke vaderlandsohe lie
deren tingelen cn kwinkelen over den broe
den Coolsingel en 't oude stadsgedeelte,
dat uit zijn rust was ontwaakt en zich
haastte aan de feestvreugde deel te nemen.
Want om half negen zou de
Aubade voor het Stadhuis
aanvangen. Ongeveer 1500 zangeressen en
zangers wachtten reeds op 't oogenblik, dat
de dirigeerstok van de bekende cn begaaf
de mevr. M. C. GrimbergIluyser 't sein
itot den aanvang zou geven. De Rotterdam-
sche Harmonie (voorheen (Kon. Scherp*
schutters), directeur de heer A. Haanstra,
verleende ook thans weer medewerking aan
de aubade.
Als vorige jaren is ook thans deze zang-
Ihulde weer een hoofdmoment in de feest
viering geworden. De zang klonk vol en be
zielend cn vele duizenden hebben er van
genoten.
Kinderspelen in verschillende
stadswijken.
Een feest is moeilijk te verslaan. De vaar
digste pen vermag slechts een geraamte te
schetsen.
Maar vooral wanneer ccn stad als Rotter
dam 't feestkleed aantrekt, kan 'n re partei
er zelfs niet aan denken naar volledigheid
te streven.
Alleen over de kinderspelen waren
kolommen te vullen.
Ook werd door de jeugd uit verschillende
wijken optochten ondernomen. We no
teerden: Gerard Scholtcnstraat cn Bosch-
polderplein.
In liet Grand-Theater aan den Pompen-
burgsingel hield 's morgens de kinderafdee-
ling der Oranje-Vereen. „Rotterdam-Oost"
een feestelijke bijeenkomst, waarin, onder
leiding van mevr. Grimberg—Huvser, het
zangspel „Goudhaartje" werd uitgevoerd.
1500 kinderen werden hier gul onthaald.
In dezelfde zaal kwam 's middags de
Oranje-Vereen. „Het Centrum" in kinder
feest bijeen, waar de jeugd werd vermaakt
imet bioscoopvoorstellingen, poppenkast, goo
chelen enz. Deze Verecniging vierde feest
met ongeveer 3000 kinderen.
Vooral ook deze verecniging heeft dit
jaar zeer actief aan de feestviering deelge
nomen. En vooral de jeugd mocht in de
feestvreugde deelen.
't Begon met een V laggenop tocht,
waaraan ongeveer 4000 kinderen deelna
men. Deze optocht, waarvoor veel belang
stelling bestond, is een groot succes ge
worden. Datzelfde kan gezegd worden van
de kinderspelen en liet zaalfeest
in het gebouw naast de Geref. Kerk aan
het Putscheplein.
Onder klankrijke muziek van „Excelsior"
werd 's middags naar het fees'.terrein aan
de Borselaarstrant gemarcheerd, waar o.m.
dc Damesclub T.O.G. een irnoi Linten-
spel uitvoerde. Onder leiding van den
heer hr. Cde Goey werd vervolgens door
250 jongens en meisjes een Klepper-
marsch ten gehoore gebracht en door de
jeugdkoren „Jong Holland I cn II" verschil
lende Oranje-liederen. En verder vermeldde
liet programma Ringsteken per rij
wiel en een Bioscoopv oor stelling.
„Rotterdam-Zuid" heeft dus wel haai
beste beentje voorgezet, en honderden kin
deren (en niet minder hun ouders) zullen
met groote dankbaarheid aan dezen blijden
feestdag terugdenken.
We konden uit de talrijke feestelijkheden
slechts een en ander aanstippen, want ei
was nog meer te zien en te genieten. En
als ware dit alles nog niet voldoende
morgenavond hoopt men een Lampion
optocht te houden en de kinderen nog
maals te tradteeren. Bovendien hoopt men
morgenavond een schitterend vuurwerk ai
te steken.»
Verdere feestelijkheden.
Niet alleen voor de jeugd, ook voor de
ouderen was gezorgd.
Op het feestterrein Mare—Enk deed men
aan ringrijden met rijwielen en versierde
tilbury's; ook werd daar een korfbalwed
strijd om wisselbeker gehouden.
Door de Chr. Oranjevereen. „Wilhelmina",
Rotterdam-Zuid, werd een samenkomst ge
houden in de zaal „Harmonie", waar de
historische figuur van Kaat Mossel ten
tooneele werd gevoerd.
Ook de Ned. Oranjevereen. tc Charlois
liet de historie spreken. Zij had zich de
hulp verzekerd van de Reciteervereeniging
„Oranje getrouw", die „Alkmaar's Ontzet"
van C. L. de Haan als openluchtspel uit
voerde. Later volgde van denzelfden auteur
„De onbegrijpelijke"
De Rotterdamsche Zwemclub hield 's mid
dags onder groote belangstelling Zwem
wedstrijden in de S c h i e, waaraan
dames en heeren deelnamen. Na afloop
hiervan volgde een Waterpolo waar
voor eveneens groote liefhebberij bestond.
Op een terrein aan den Dordtsche Straat
weg had de Ned. Oranievereen. „Het Zui
den" een roncours-hippinue georganiseerd.
De landelijke rijverecniging ..De Hoeksche
Ruiters" liet hier menig verbluffend staal
tje van rijkunst zien.
Concerten en Zanguitvoeringen.
Ook voor dezen Koninginnedag stonden
weer verschillende concerten op het pro
gramma.
In de Rotterdamsche Diergaarde traden
op het Harmonie-Orkest van het Rotterd.
Philh. Genootschap en de Mannenzangver-
ecniging „Apollo". In de Groote Kerk gaf
de heer Besselaar zijn jaarliiksche orgel
voordracht. In de Koninginnekerk aan den
Boezemsingel werd een concert gegeven,
waaraan medewerkten de heeren H. E.
Krijgsman (orgel), Anton Walop (tenor) en
G. Rietveld (viool cn fluit).
Ook in de Bergsingelkerk. Noorderkerk/
Kapel Spangen, Nieuwe Zuiderkerk en
Groote Kerk werden of worden uitvoeringen
gegeven.
Op de hoofdnummers van het feest
Feestrit en Rivierverlichting
Schoolnieuws-
HISTORIE EN TOEKOMST.
Uit Breskens meldt men ens: Voor de
rienden van het Chr. Onderwijs alhier was
de 27ste Augustus een blijde da;.;niet alleen
erd het twintigjarig bestaan der School her
dacht, maar op dezen dag.kondén ook de bij
gebouwde lokalen worden in gebruik genomen,
waarover alle voorstanders van Chr. Onder
wijs sich van harte verheugen, omdat daaruit
voldoende blijkt, hoe de behoefte aan hot
onderwijs, dat den Bijbel tot grondslag cn
uitgangspunt heeft, ook in Breskens Lestaat.
Met 2 krachten en 4(1 leerlingen in 3 'okalen
werd 7 September 1910 aangevangen, terwijl
nu 5 krachten in 5 lokalen aai: de Schoei
verbonden zijn, en het leerlingen-aantal tot
1ST gestegen is.
Breskens was de school, die vlak na de
duizendste werd opgerich:. en nu is het getal
van Scholen met den Bijbel reeds de twee
duizend genaderd!
In het welwillend afgestane „Jcugdgebouw"
mocht de Voorzitter van het Bestuur, de heer
J. N. Voorhoeve, van Den Haag in de
r.komst met het onderwijzend personeel,
ouders en belangstellenden er op wijzen, dat
stond in het teeken der dankbaarheid.
Spr. schetste het ontstaan der School. Veie
rsrer, de moeilijkheden, die aan de oprich
ting zijn voorafgegaan; tegenstand van buiten,
onoenigheid van binnen, maar toen Gcrl hel
nkelen vrienden van het Christelijk Onderwijs
n het hart gaf, de hand aan den ploeg te
slaan, is het met de hulp en door de gunst
Gods gelukt. De Voorzitter noemde enkele
in om in herinnering te brengen, hoe
:chen, als ze zich door God willen laten
gebruiken, instrumenten in Zijn hand kunnen
zijn, die door Hem tot zegen worden gesteld
In het bijzonder gedacht St>r. het herstel uil
st.ige en langdurirre krankheid van het
Hoofd der School, den heer J. C. Spoor.
Het Gemeentebestuur van Breskens toonde
n medewerking. De Secretaris der gemeen!",
tie heer Ramaker vertegenwoordigde B.
"W. en kon met voldoening getuiren van do
ide verhouding tusschen Gemeente- cn
Schoolbestuur.
Df. J. Fnter, uit Cadzand, sprak een
woord uit het hart, waarint Wek. u°t hii een
rrr. voonsts^der van Christelijk Onderwijs is.
De heer Tiesema. uit Hilversum, als
bestuurslid mede aanwez'g, sprak een gevoel
vol woord. Begrynelük voor ieder, die weet,
dat hij het was, die twintif jaar geleden al«
Hoofd der School oütrad. Hij deed o.a. de fi
guren van een Lemkes, een'Samsom mede-
nrichters der School aan aller oog voor
bijgaan. Hy sprak met innigen dank over de
geestdrift van de vrienden, die voor elk werk
klaar stonden, als het vereL-cht weid voor
den goeden voortgang van den arbeid, cn
bracht tevens in herinnering het vele werk
de groote toewijding van den Voorzitter,
van de oprichting af voor de School leef
de, hoewel het lang niet altijd gemakkelijk
was vooral door den betrekkelijk grooten
afstand tusschen Den Haag en Breskens
steeds op zijn post te zijn. Dc heer Tie-
a gaf daarna verschillende bijzonderheden
uit de geschiedenis der School, vooral uit de
eerste tien jaren.
De heer Spoor, teruggekeerd tot den ar
beid na een maandenlange afwezigheid, was
zichtbaar onder den indruk van Gods gun-t,
ten opzichte ook van ziin persoon. Hy leefde,
verklaarde hy, in Psalm 103, en had be
hoefte het Bestuur zijn warmen dank te bren-
voor het medeleven met het personeel,
inzonderheid met hem, waarvan hy zoo vele
treffende blijken ondervonden had.
De bekwame architect, de heer l.jjsouw,
m Breskens, die een ontwerp had gemaakt,
dat tot volle bevrediging door de heeren aan
nemers was uitgevoerd, had den dank van het
Bestuur bij monde van den Voorzitter in ont
vangst te nemen, en sprak zelf in eonige
welgekozen woorden zijn dank uit voor het
in hem en zijn medearbeiders gestelde ver
trouwen, terwijl hy het Bestuur en het perso
neel zijn gelukwenschen aanbood. w
De Voor zitter stelde voor de familie
Lemkes dankbaar te berichten, hoe thans „de
vader" dezer School herdacht werd en hanr
te verzoeken te willen toestaan een portret
van dezen stoeren werker in de school een
plaats te geven. De rede van den spreker
werd voorts onderbroken door het zingen van
„Mijn schild ende betrouwen'*.
De heer C a p p o n, van Breskens, sloot met
dankgebed.
HET COMMUNISME EN DE JEUGD.
Ondermijning van gezag en zedelijk
heid.
Het blijkt hoe langer hoe meer, dat het
communisme ook in ons land voor het kind
een groot gevaar wordt. Geëxploiteerd voor
politieke doeleinden, voor dc oogmerken der
Sovjet-politiek, wordt het kind meer en
meer de geest van goede zeden, van geloof,
van ordelijkheid ontnomen.
De jeugd moet tegen die communistische
aanslagen beschermd worden. Daartoe is het
goed te weten wat er zoo omgaat.
„Het Volk" publiceerde dezer dagen het
volgende bericht, dat weer een schel licht
werpt op het ontaard gedoe der communis
ten. Dat blad schrijft: „Nadat wij onlangs
de verachtelijke politieke kinder-exploitatie
der communisten hebben gesignaleerd in de
zoogenaamde Pioniersgroepcn, bleek kort
daarna uit een officieel rapport van het
„Communistisch Jeugdbureau" zelf, dat het
met die kinderactie niet boteren wil en dat
met name de z.g. „schoolcellen", waarvan
aanvankelijk in „De Tribune" zooveel ophef
is gemaakt, een sof in het kwadraat gewor
den zijn.
Deze verknoeiers .van de kinderziel geven
het echter nog niet op. hetgeen blijkt uit een
circulaire, welke wij in handen kregen,
waarin het Kinderbureau een nieuw plan
de campagne ontwikkelt, om jonge, nog
schoolgaande kinderen, voor zijn politieke
doeleinden te misbruiken.
In dat geschrift is o.a. te lezen, dat het
Kinderbureau besloten heeft, een commu
nistische turnvereeniging voor de kinderen
op te richten.
Heel onschuldig nietwaar?
Maar nu het doel van dat turnen!
Het geschrift vertelt daarvan:
„Deze vereeniging dient, om het werk
onder de arbeiderskinderen massaler dan
tot nu toe door te voeren. Wij moeten komen
tot 'n goede strijdorganisatie van arbeiders
kinderen. Deze sportorganisatie zal daar een
onderdeel van uitmaken en de sport zal
dienstbaar gemaakt worden aan den strijd
der arbeiderskinderen".
Er is echter nog meer. De circulaire be
richt verder:
„Ook worde er een agitatie-propaganda-
groep opgericht, waaronder verstaan worden
verschillende clubs, schilderen, teekenen,
het opvoeren van tooncelstukjes, revue's,
„Voor beide doeleinden" zoo luidt de op
dracht „moeten kinderen worden samen
gebracht op de oprichtingsvergaderingen,
welke worden gehouden in het Karl Lieb-
knech thuis".
Dat Karl Liebknechthuis is een lokaal van
een communistischen caféhouder. Daar zal
den kinderen dan de opstandigen geest in
geprent worden, zullen zij worden aange
spoord tot verzet tegen meesters en ouders
cn tegen al wat met gezag bekleed is. Dat
daarbij de jeugd zedelijk en godsdienstig
ten ondergang geleid wordt behoeft geen
betoog.
In het roomsch-kath. „Tijdschrift voor
Kerk, School, Armwezen en Kinderbescher
ming", waaraan wij het bovenstaande ont-
locnen, lezen we verder:
„De jeugd moet beschermd en gered wor
den. Een der vele goede dingen om daartoe
te komen is, dat het communisme in zijn
streven cn werken ook ten onzent goed ge
kend wordt Bovendien bedenke men. dat
het gaat om het behoud eener geordende
maatschappij.
Dat die maatschappij gevaar lijdt bij de
communistische jeugdlciding en jeugdopvoe-
ding leert ons weer eens een keer te meer
het jongste nummer van het bekende Fran-
sche tijdschrift „Revue des deux Mondes".
Het publiceert een belangrijke statistiek
over de misdadigheid onder de jeugd in
Sovjet-Rusland.
Met do opgave van deze gegevens bij de
vele, die wc reeds eerder mededeelden wordt
het artikel besloten.
Het genoemde Fransche periodiek ver
meldt dan:
In den loop van het jaar 1930 hebben de
verwaarloosde kinderen van Rusland 29.527
misdaden begaan. (Dc cijfers van het dis
trict Moskou zijn hierbij niet inbegrepen)
De lijst van de verschillende misdaden ver
meldt 13041 grootere diefstallen. 59 gevallen
van diefstal van paarden, SS beramingen.
205 gevallen van brandstichting, 118 moor
den, 324 mishandelingen met doodelijken
afloop, 236 zedenmisdrijven. Van de 118
moorden werden er 20 bedreven door kin
deren van 10—12 jaar en 23 door kinderen
beneden 10 jaar. Bijna alle brandstichtingen
(n.l. 200 van de 265) waren het werk van
kinderen beneden de 11 jaar.
STEMMEN
UIT HET GENERZIJDS
Kunst en Letteren.
DEN GULDEN WINCKEL.
20 Augustus '30.
R. Events schrijft over het Rcmbrandt-
essay van Kees van Dongen, de Rotterdam
sche jongen, die naar Parijs trok cn daar
beroemd werd vóór zijn dood. De schrijver
„ontkomt niet aan de idee, dat deze Rem
brandt-beschrijving een eigen reclamemid-
dcl is, min of te meer apologie."
Anthonie Donker vervolgt zijn beschou
wingen over Nijhoff's „Vliegende Hollan
der", welke „van onze volkskracht en ver
loren glorie en van dat onstilbaar, onstelp-
baarverlangcn der ziel, die zelf een meeuw
zou willen zijn", „een prachtig visioen ont
worpen" heeft.
„Zwaar maar kostelijk" noemt Roel Hou-
wink „De Ontmoetingen van Rieuwertje
Brand".
Heinier Sterkenburg artikelt over de chro
niqueur der Hanzestad: Hans Leip.
Joh. Schwencke vervolgt de reoks: Neder-
landsche ex-libris. E. du Perron ontrafelt
ccn kritiek van Marnix Gijsen in de Brus-
selsche Standaard over Slauerhoff's „Satur-
nus" en noemt ze een „agglomeraat van
misslagen, pedanterietjes, slecht Nedcr-
landsch en wat dies meer zij."
Voorts boekenschouw, tijdschriftenechouw,
boekenfilm en nieuwe uitgaven.
DE LITERAIRE GIDS.
22 Augustus '30.
Het nummer opent met een goed artikel
over Roemer Visscher; aan wie Dr. N. van
der Laan zijn proefschrift wijdde. Ver-
braeck toetst vier der door de \V. B. be
kroonde romans aan dc beginselen eerbied
en echtheid. Colmjou schrijft n.a.v. Priest-
ly's „Good Companions": „Lang hebben de
Ëngelsche letteren doen beseffen, van den
eersten rang te zijn: de Arthur-romans ston
den schouder aan schouder met de Franki
sche Karel romans in de middeleeuwen; de
Renaissance bracht er do overwedigemie
figuur Shakespeare voort; Romantiek, Rati
onalisme cn journalistiek namen cr hun
oorsprong; Walter Scott vond er den histo-
rischcn roman uit, en voor een eeuw schit
terden er Shelley en Keats, die wij na 1880
als door en door „modern" zouden ontdek-
(Van onzen Duitschen Correspondent.)
Aanvankelijk had ik voor den toonfilm
niet bijeter veel over. Het begrip bioöcoop
(heeft voor ons een bitteren bijsmaak. De
film is van den aanvang af te zeer geëx
ploiteerd, om de minderwaardige instincten
te kittelen. Men kwam al te zeer tegemoet
aan de wenschen en eischen der groote
massa. Pas later, toen mon de natuur en
de historie tot thema ging kiezen voor groo
te filmopnamen, begon mon nok ons te
winnen voor dit nieuwste product van mo
derne techniek. Ontdekkingsreizigers va-n
wereldreputatie boden ons de gelegenheid,
om landen en volken van veraf gade te
slaan van dichtbij. Maar ook hier hield men
het vaak voor noodzakelijk, om door de een
of andere dwaze liefdeshistorie Jan Publiek
te lokken on pas in de laatete jaren is men
gaan inzien, dat het ook zonder zulke ge-j
forceerde malligheden wel kan. Onder den
invloed van don oorlog kwam de politiek
naar voren. Oorlogsfilms zijn n>g heden :n
volle actie. Romans, welke dit thema behan
delen, worden verfilmd en het is merkwaar
dig, dat juist dingen, waaraan men, logiscn
gedacht, liever niet herinnerd wil worden,
zoozeer de publieke aandacht blijven trekken
Sedert dien heeft ook de toonfilm aan ter
rein gewonnen en gaat het zoo door, dan zal
het theater hierdoor steeds meer verdron
gen woiden. Waarom zou men den peper-
duren schouwburg bezoeken, wanneer de
bioscoop ongeveer hetzelfde voor een rede
lijken prijs komt aanbieden.'
Ik werd mij zulks bewust, toen ik aan den
Kaiserdemm
de zevende vonktentoonstellinj
bezocht. In zes groote zalen expeseeren hier
35U firma's en met elkander bieden zij u het
nieuwste op het gebied van film, rondvonk
cn gramofoon. Dat men door middel van
gramofoonplaten menschen kan hooren zin
gen of spreken, die allang niet meer tot de
levenden behooren, is ons bekend. Caruso's
stem bleef zoodoende voor het nageslacht
bewaard en tegen vertienvoudigden prijs
worden zulke piaten u tegenwoordig aange
boden. Wat de gramofoon betpekende voor
het gehoor, dat beteekende de film voor de
oogen. Duitschland's voormalige» keizer
zag ik nog kortelings ia zijn glanstijd langs
mijn oogon heenrijden en de tegenstelling
tusschen voorheen en thans was sterk. Maar
beide emoties terzelfder tijd kende ik nog
niet. De gordijnen gaan open en voor ik het
weet, zit ik tegenover Harnack, den korte
lings overleden grooten theoloog. Hij zit in
zijn studeerkamer en men kan hem zijnhoo
gen leeftijd aanzien. Hij denkt even na,
wrijft zich de smalle handen en begint een
voodraoht over het Bijbelsche thema „geloof,
hoop en liefde". Hij spreekt met dezelfde
afgemetenheid, die ik vroeger aan de uni
versiteit of in het Harnackhuis meemaakte
en geen woord gaat verloren. Duitschland's
eerste rijkspresident Ebert herrijst uit het
graf en voert het woord met de voorzichtig
heid, die hem eigen was. Dat doet mij hun
kerend uitzien naar het oogenblik, waarop
Stresemann naar voren treedt, om ons te
herinneren aan den ernst der tijden
absolute noodzakelijkheid een?r verzoenen
de politiek. De pionier der plunotechniek,
Edison, verrast ons met een waardevolle ge
schiedkundige uiteenzetting en niemand
minder als koning Edward VII spreekt ons
toe, alsof er tusschen Berlijn en Londen geen
afstand meer is. Ook Hindenburg werd in
de toonfilm vastgelegd en deze hoogst leer
zame generale repetitie der Fu-To-Pho (kon
men geen betere naam vinden?) brengt mij
op allerlei gedachten. Is het niet bar jammer
dat men deze
technische combinatie
al ni-et veel eerder ontdekte? Stel u voor,
dat we Frederik den Groote konden gade
slaan in het park van Sanssoucie, in wijs-
gc-erig gesprek met Voltaire. Of dat we kon
den luisteren naar Bismarck, staande tegen-
den agressieven rijksdag. Werk deze
grip tijd, heden en verleden aan waarde
heeft afgenomen en gewonnen. Ik luister
nog even naar Max Liebermann, dr. Curtius
en Thomas Mann en heb dus binnen ander
hall uur tijds meer beroemde mannen gezien
en gehoord dan mijn brave grootoudere
hoogstwaarschijnlijk in hun gansche leven.
I)e officieele opening was vastgesteld op
den volgenden ochtend en ruim 2000 men
schen waren naar Witzleben gekomen, om
van hun belangstelling blijk te geven. Tal
rijke eeregasten uit kringen van handel en
industrie, kunst en wetenschap en diploma
tie begroetten elkaar bij heerlijk zomerweer
in den vonktpren-tuin. Na een inleidende be
groeting van den staatssecretaris voor rond
vonk, BredoiVj trad prof. Einstein, de groote
geleerde, bekend geworden door zijn relati
viteitstheorie, naar voren. Hij werd met
spontaan applaus begroet en hield een gees
tig pleidooi voor alle moderne uitvindingen
in 't algemeen, voor rondvonk en spreekfilm
in 't lijzonder.
FERDINAND HELMANN
De heer F. Helmann, tweede concert
meester van het Concertgebouworkest zal
Donderdag, na vier weken in het Diacones-
senhuis aan de Overtoom te zijn verpleegd,
het ziekenhuis verlaten. De heer Helmann
zal echter nog ecnige weken rust moeten
houden.
PLANNEN VAN DE ROTTERDAMSCHE
VOLKSUNIVERSITEIT
De Rotterdamsche Volksuniversiteit legt
zich tie laatst? jaren met overweldigend
succes toe op het brengen van ontwikke
ling door tooneelspel on muziek. Dit jaar
«taan wat het tooncel betreft o.a. „Dc Vroo-
lijkc vrouwtjes van Windsor" van Shakes
peare en Goethe's „Faust", op het pro
gramma. Ook wordt een opera serie gogo
ven. Voor de Concertserie zijn geëngageerd
llona Durigo. Piatigorsky, BrailowsKy, Te-
oiianka en de Société des Instruments
Anciens.
Een groot aantal litteraire voordrachten
staan voorts op het programma, te geven
door eerste deskundigen, niet aleen van N?
derlandsche, maar ook Fransche en
F^tgelschc litteratuur.
ken. De Ëngelsche literatuur heeft door een
en ander telkens als eerste klas modern (of:
voor alle tijden) aangedaan.
Den opmerkzamen beschouwer kan het
echter niet ontgaan, dat één machtige bewe
ging, die over heel het vasteland van
Europa is getrokken en er de maatstaven
fundamenteel heeft gewijzigd, niet tot En
geland is doorgegolfd. Het Fransche natura
lisme. Met zijn voor- en naspel. Er mogen
uitloopers van op de Britsche eilanden te
recht zijn gekomen, de grondslagen van de
literatuur heeft het er niet aangetast. Het
oude Engeland was gewend leiding te geven
in het Europeesche levener moest heel
wat gebeuren, wilde het er iets van navol
gen. Tegenover het naturalisme stond liet
puritanisme volstrekt afwijzend, met het go-
volg, dat de Ëngelsche schrijvers, im Gros
zen und Ganzen, nog de traditie voortzetten
van 75 jaar geleden. Waarvan het merg is:
hoofdzakelijk aandacht te schenken aan hot
leven van den buitenkant. Mannen als
Wilde, Shaw, Lawrence, Joyce, zijn hier
tegen opgetrokken, benevens enkele jonge
ren in de Verecnigde Staten heeft al waf
kan schrijven deze onbevredigende richting
den rug toegekeerd." Verder mogen ver
meld worden artt. over H. G. Wells' laatste
werk, over „The One Hour Series", over Os-
sorgin, Russische cn Zuid-Anierikaansche
literatuur, naturalisme, hilariteit verwek-
kendc dichtkunst. Tot slot kroniek.
„EEN GROOTE LEZERSKRING".
De „Haagsche Post" van 16 Augustus zegt
*an de Nederlandsche bewerking van „The
Case of Mr. Cumo": „Dit bock, dat naar wij
vermoeden in Nederland een even groo
ten lezerskring zal vinden als
jn Amerika
Het origineel is gedrukt te Parijs en de
oplage bestond uit 500 exemplaren, welke
u-kocht werden a f 40.
„De literaire Gids' 'stelt de schrijver van
de „H. Post" in dc gelegenheid toe ie lichten
hoe het boek in Amerika een groote lezers
kring heeft kunnen vinden.
Cor Kee, orgeliet der Ronde Luthereche
Kerk te Amsterdam, schrijft ons uit Brein:
Eén dezer dagen heb ik het genoegen go-
had eenige uren te mogen doorbrengen aan
het klavier van het orgel in de Groote Kerk.
Dit orgel werd mij om verechillende re
den een verrassing. 0.a. door het hiér te
vinden en er zoo goed als nooit van gehoord
te hebben (moge dit nu andere worden dooi
de orgelbespelingen van don orgelist Willem
Zorgman) en door het karakteristieke der
stemmen.
Hoe ontroerend „zingt" de Cello en v
sionair klinkt de Dolce. Hoe heerlijk geschikt
is de Clarine om een pastoraal stemming te
vertolken, trouwens in het gemengde spel
,doet deze stem het ook zeer goed en geeft
'een fijne fransche kleur.
Hoe wijdingsvol klinken de grondstemmen
en een bijeonder effect geeft het, wanneer
bij de 8 en 4 voeten de Quint bijgenomen
wordt. Alles is dan even doorzichtig. En
niet alleen is dit zoo bij déze samenstelling
van geluid, maar ook bet geheele „volle
werk" mur.t>iit door een klaarheid, die men
niet veel zoo aantreft.
Voorwaar een Bach-orgell
Sterk raad ik vele orgel-enthousiasten in
Breda en omgeving aan dit schoone kunst
werk te gaan bezien en beluisteren en moge
het de plaats gaan innemen waar het recht
op heeft.
Op dit instrument worden Vrijdagsavonds
om de 14 dagen orgelconcerten gegeven, 't
eerstvolgende morgen.
Jan Zwart schrijft in „De Harp":
Zelden hebben we in een zoo kort tijdsbe
stek als van een liturgie, die een goed half
uur duurde, zooveel uit- en doorgezaagde
zangmuziek aangetroffen als 1.1 in een
Kerkdienst, die tevens per radio werd uit
gezonden, te weten:
Uit Psalm 122 vers 1 de 7 eerste regels.
Uit Psalm 118 vers 12 de 5e en 6c regel.
Uit Psalm 6 vers 4 de eerste helft.
Uit Psalm 6 vere 9 de laatste helft.
Uit Psalm 123 vers 2 de le regel.
Wie gedachtig aan het spreekwoord: van
dik hout zaagt men planken, meent, dat
men met het uit- en doorzagen van de een
af andere psalm of gezangmelodie ook wel
liturgische muziek bekomt, is de plank
glad mis, ja moet een ander spreekwoord
indachtig gemankt worden, n.l., dat alle
hout geen timmerhout is.
Een week later, toen wij 't bovenstaan
de al geschreven hadden, kwamen we
weer zoo'n afgezaagd brok melodie tegen:
de 2 laatste regels van Ps. 89 1 te zingei
na de geloofsbelijdenis.
En naar we inmiddels hoorden, moet er
gens een dominee zijn gemeente hehb-ui
laten zingen de 2 eerste regels van „Wilt
heden nu treden voor Cod den Heero".
UIT HET SOCIALE" LEVEN
brief van den bondsseeretaris van den Ned.
Mijnwerkersbond, door de arbeiders niet al
te veel waarde gehecht wordt aan beloften
der mijnondernemers kan begrijpelijk wor
den geacht
Gemengd Nieuws.
ACTIES IN HET STRAATMAKERS-
BEDRIJF TE AMSTERDAM
EN ROTTERDAM
Kortstondige staking te Amsterdam.
De Alg. Ned. Bond van Arbeiders werk
zaam bij Straten- en Wegenbouw schrijft
ons:
In Amsterdam werd de Arbeidsovereen
komst, afgesloten tusschen den Alg. Ned.
Bond van Arbeiders, werkzaam bij Straten-
en Wegenbouw en den aannemer der ge
meentelijke bestratingswerken door dezen
laatste niet voldoende nageleefd.
Daardoor is hot personeel Woensdag j 1.
in staking gegaan, welke echter denzelfden
dag nog is beëindigd, nadat de aannorr.'er
had toegezegd, de overeenkomst te zullen
handhaven, terwijl, het tarief met 3 cents
per M.2 voor kei werk zal worden verhoog I.
en de leerlingregeling en het verleenen
van hel persdiensten door volslagen krachten
zal worden gehandhaafd. Omtrent de vacan-
tieregeling is nog geen overeenstemming
bereikt; hieromtrent zal de volgende week
een bespreking tusschen het bestuur van
den bond, den aannemer en den Dienst der
Gemeentewerken plaats vinden.
Het voortzetten der agitatie eventueel
staking zal van den uitslag dezer verdere
onderhandelingen afhangen.
Heden is te Rotterdam het personeel der
gemeentelijke bestratingswerken eveneens
een actie begonnen voor een vacanticrage-
ling, een tariefsverhooging cn het afsluiten
eener Arbeidsovereenkomst, waaromtrent
reeds onderhandelingen gevoerd werden,
doch nog steeds geen overeenstemming was
bereikt
Door het personeel is reeds in beginsel
tot staking besloten, waarvan hedenmiddag
in een spoedvergadering het tijdstip van
ingang zal worden vastgesteld, tenzij de
thans loopende onderhandelingen m»*t den
aannemer nog een oplossing brengen.
ONTSLAG AAN MIJNWERKERS.
Het bestuur van den Alg. Ned. Mijnwer
kersbond schrijft ons: In de op 12 Augustus
gehouden rontact-commissieverpadermg
was door de vertegenwoordigers van den
Ned. Mijnwerkersbond beweerd, dot het
meermalen voorkwam, dat arbeiders, die
zich over de onvoldoende uitvoering der
loonovereenkomst of over ondervonden be
handeling beklaagden, eenvoudig onder het
een of ander voorwendsel werden ontsla
gen, en zelfs als een directielid bij voorbaat
toezegde dat de klagende arbeiders daarvan
geen nadeel zouden ondervinden. Met eon
concreet geval werd dit nader aangeduid.
Via de Contactcommissie heeft de directie
der Laura Vereeniging nadere toelichting
van dit geval gevraagd, waarop de secrete
ris van den Ned. Mijnwerkersbond in een
schrijven aan de contactcommissie thans de
zaak uitvoerig toelicht.
Dat na zulke ervaringen, aldus eindigt de
DE OPGRAVINGEN TE STEIN
Weer zijn te Stein (L.) opgravingen gedaan
op wetenschappelijk gebied, onder leiding
van dr. Beckere cn dr. Giffen. Aan den Kerk-
weg werden vijf button blootgelegd, waarbij
twee brandgraven. Hierin was als bijgave:
een fraai kommetje {m?t gebroken oor en
in het andere brandgraf bevond zich slechts
stukken van vuunsteen. Bij het onderzoeken
der bovenlagen van de hutkommen is veel
vuursteen (omaliënsoort te voorschijn geko
men. zoodat deze onder de omalienwoningen
te rangschikken zijn. Een der hutten heeft
incn nog niet onderzocht, deze was opval
lend groot er dan de andere. No? werd ge
vonden een groote potscherf. Deze' droe?
rechthoekige- cn etipversieringen op d*>;
wand en lijnvereieringen op den bodem. In
den loop der week worden de opgravingen
te Stein voortgezet.
ERNSTIG ONGELUK BIJ HET DORSCHEN
Zijn voet verbrijzeld.
Tijdens het dorschen van erwten geraakte
Zaterdagmiddag te Middelharnis dc 40-jari-
de arbeider Auperlé tusschen de ronssels
der dorschmaohinc, waardoor zijn voet ge
heel werd verbrijzeld. De ongelukkige werd
na voorloopig ter plaatse verbonden te zijn,
per ziekenauto naar Rotterdam vervoerd en
daar in een der ziekenhuizen ter verpleging
opgenomen.
DE REGEN IN AUGUSTUS
Men meldt ons uit Gorinchem: De eerste
helft van Augustus kenmerkte zich door een
abnonnalen regenval. Volgens den regen
nieter viel er 75 m.M. regen, wat bijna het
dubbele is van de hoeveelheid die viel in de
geheele maand Augustus vorig jaar.
GELUIDJOURNAAL OPNAMEN
IN NEDERLAND.
Men deelt ons mede, dat op liet oogenblik
in Nederland vertoeven de cameramen van
de Fox Movietone News, met een complete
uitrusting en apparaten, alsmede een uil-
gebreide staf van technisch personeel, tot
het maken van verschillende beangwekken-
dc opnamen van Nederlandsche bijzonder
heden ten behoeve van het bekend? Fox
Movietone Journal.
BRANDEN.
Te Breda en Somnielsdijk.
Zaterdagavond te omstreeks 8 uur werd
de Bredasche politie gealarmeerd voor een
brand in de fabriek van de Centrale Suiker-
maatschappij. De brandweer rukte met \ol
materiaal uit en bestreed het vuur uit alle
macht Het duurde twee uur voordat zij den
brand meester was. Er brandden twee ge
bouwen van het fabriekscomplex geheel uit.
De schade bedraagt een ton, doch wordt
door verzekering gedekt.
Aanvankelijk bestond de vrees, dat de
vlammen zouden overslaan op het aan de
overzijde van de Mark gelegen filiaal van
de Bataafsche Petroleum Maatschappij, doch
dit gebouw bleef gespaard.
De oorzaak is onbekend.
Op he tterrein van den brand waren tal
van plaatselijke autoriteiten aanwezig.
Zaterdagnacht 12 uur brak te Sommels-
dijk brand uit in de landbouwschuur van
den heer L. Buth. Daar de brandweer lang
op zich liet wachten voor zij water gaf, ging
deze schuur geheel verloren. Het belendende
woonhuis, dat ook reeds door het vuur was
aangetast, kon behouden worden en heeft
alleen lichte brand- en waterschade beko-
Oorzaak onbekend. Verzekering dekt ge
deeltelijk de schade.
Vraag en Antwoord.
Vragen moeten vergezeld gaan vai
aan postzegels zullen zij voor beaat*
tn aanmerkiop komen.
585. A. A. K. te R. Er bestaat een Rotter
damsche Kappersvakschool. Do cursus be
gint met October en is alle* n toegankelijk
voor personen, die in liet kap persbedrijf
werkzaam zijn. Het adres van den secreta
ris is dc heer A. J. G. P. de Ruit, Zwaans
hals 351. Er moeten ook nog particuliere
cursussen zijn, welker adres ons onbekend
is. Maar zeker kan do heer de Ruit U daar
aan helpen.
586. K. v. R. te R. Het bedrag van den
aanslag correspondeert op uw inkomen, zoo-
dat deze goed zou zijn indien u niet geheel
of gedeeltelijk uw moeder moest onderhou
den. Daarmede is bij het vaststellen \an den
aanslag geen rekening gehouden. Wij advi-
sccrcn u daarom te reclameren hij den in
specteur dor belastingen (zie achterzijde
aanslagbiljet). In uw brief kunt n er op
wijzen dat u uw moeder moet onderhouden
en in verband daarmede vermindering van
den aanslag verzoeken.
SS7. X A. te S. Als vrij het goed hegrijpen,
hebt u de geheele woning gehuurd tot 1
Mei 1921 en met uw goedvinden is een ge
deelte onderverhuurd aan een kapper tot
15 September. In tusschen heeft bedoeld*
arbeider het door hem bewoonde gedeelte
verlaten. Natuurlijk hebt u als huurder het
volsto recht om te eischen, «lat die kapper
15 September de woning verlaat. Dat do
huiseigenaar den sleutel aanvaard heeft,
geeft o.i. geen recht tot ontbinding van het
huurcontract. U kunt niet thuis geweest
zijn en dan is het niet af te keuren dat de
'eigenaar den sleutel aanvaard heeft. Maar
in geen geval had hij zonder uw goedvinden
den door u gohuurden grond mogen bc-
poten cn beplanten. U moet den huiseige
naar per aangetoekenden brief meededen,
dat U hot huurcontract p«-r 1 November als
ontbondon beschouwt, omdat hy in strijd
met de bepalingen van hot huugontract het
gehuurde gedeeltelijk in eigen Jttnuik heelt
genomen. Laat dan aan hem mR' ,,.,er. op
welke wijze hij trachten wil u tot betaling
te dwingen, hetgeen hem o.i. niet zal ge
lukken.
G. de B te EL In
hter pc
mevrouw minstens 11 dagen haar loon uit
betalen en de kosten van dokter en „j dlie.
ker voor haar rekening nemen. Indien zij
per drie maanden ia aangenomen, dan moei
mevrouw minstens een maand lang deze
kosten voldoen. Wanneer mevrouw niet on
middellijk met inachtneming van den ver-
eischten termijn liet dienstverband npi-s'
blijft zy natuurlijk lange; \„,,r de kosten
aansprakelijk. U moet aan den dokter te l'.
een bewijs vragen en dal overleggen aan
haar mevrouw met begeleidend schrijven,
waarin u hanr verzoekt de kosten voor haar
rekening te nemen.
