Godesia-Geiser - SanitaireArtikelen
[ef Leidsche Stadhuisvraagstuk
TE KOOP
TORFOLEUp
J. C. HENRI VAN INCEN
HYPOTHEEK - BOUWCREDSET
M.C.PLEUNE, Rotterdam
I
STIJL en stemmingswaarde der meubelen
BOÜWBLAD No. 63
MAANDAG 23 AUGUSTDS 1.930
Het ontwerp voor het Nieuwe Leidsche Stadhuis mei behoud van
den ouden gevel aan de Breeslraat van W. M. DudokArchitect
B. N. A.
Toen in de raadsvergadering van den 7den
Juli de plaats moest worden bepaald waar
eventueel een nieuw raadhuis voor de Sleu
telstad zou worden gesticht, bleek duidelijk,
dat een groot deel van den raad geen be
hoefte gevoelde aan een nieuw raadhuis op
een andere plaats.
Immers werd het voorstel—Wilmer aan
genomen, waarbij werd vastgelegd, dat eerst
het plan Dudok met den ouden gevel zou
worden afgewacht en aan de publicatie zou
worden prijsgegeven. Eerst daarna zou men
dan bezien of nu de opdracht in December
gegeven twee plannen nl. één met behoud
van den bestaanden gevel en één voor een
geheel nieuw raadhuis op nog te kiezen
bouwplaats nog beteekenis had.
We gaven in ons Bouwblad in Juli ons
inzicht hieromtrent te kennen en spraken
de meening uit, dat met de beste bedoe
lingen door het voorstel Wilmer aan de
voorstanders van „geheel nieuw" een be
langrijke handicap was voorgeworpen.
De kans op een vergelijking van twee
plannen was hiermee vrijwel verkeken en
vöorzoover er mogelijkheid van vergelijking
bleef bestaan nl. in financieelen zin
viel deze noodzakelijk uit in het voordeel
van het behoud van den ouden gevel.
Hiervoor was de grond volgens het eerste
rapport—Dudok beschikbaar en geen ont-
eigeningskosten van beteekenis behoefden
hierbij te worden gemaakt.
Doordat in dit rapport—Dudok de onteige
ning van dure magazijnpanden in geval
van nieuwbouw op het bestaande terrein,
absoluut noodzakelijk werd geoordeeld werd
ook het kostenverschil voor de beide moge
lijkheden op het bestaande terrein zóó be
langrijk, dat de beslissing niet twijfel
achtig kon zijn.
We hebben toen onzen spijt betuigd, dat
niet aan de eerste opdracht voor twee
plannen was vastgehouden om vóór en
tegenstanders de mogelijkheid te geven van
vergelijking en beide partijen gelijke kan
sen te geven.
De sfeer voor een bevredigende beslissing
ware onzes inziens dan veel gunstiger ge
weest.
We opperden toen voorts het denkbeeld
om op het beschikbaar terrein toch een ge
heel nieuw raadhuis te doen ontwerpen en
voor het terrein-verlies, dat Dudok dan aan
de Breestraat noodzakelijk achtte compen
satie te zoeken in de hoogte der te stich
ten gebouwen.
Dit denkbeeld lijkt ons ook thans nog 't
overwegen waard, hoewel na het officieele
verschijnen van het nu gepubliceerde plan
aan geen enkel ander plan een redelijke
kans wordt gegeven.
Dat was te verwachten en daarom be
treurden we de wijziging van de eerste
opdracht
Het stond toch voor ons vast, na de aan
neming van 't voorstel—Wilmer, dat Dudok
nu hij een oplossing in deze richting aller
minst afwees, terwijl reeds een plan in die
richting aan de raadsleden was getoond,
met een plan zou komen, dat zeer velen
zou kunnen bevredigen en ook door de
voorstanders van geheelen nieuwbouw be
zwaarlijk met deugdelijke argumenten zou
kunnen worden bestreden.
De keuze van den architect was beslissend
en gaf waarborg voor een goede oplossing
ook voor het uiterst moeilijke gegeven: een
modern, praktisch raadhuis met behoud van
den ouden gevel.
Nu ligt deze oplossing voor ons en enkele
foto's zijn reeds Vrijdag onder de oogen
onzer lezers gebracht
En, zooals we verwachten, is het een
goede oplossing van dit zeer moeilijk ge
geven.
Dudok heeft als beginsel aanvaard dat de
oude gevel moest bewaard worden als een
document, doch dan niet als een museum
stuk, dat een duffe doodslucht verspreidt,
maar als een levend deel van een organisme
dat tegelijkertijd documentaire beteekenis
heeft
Hij wil derhalve den gevel in zijn ele
menten deuren, ramen, ingangen, top
gevels, enz. de functie's geven, die ze
behooren te hebben, waaraan bij het afge
brande monument nog al iets ontbrak. Dut
beteekende, dat niet achter een aardig toe
gangspoortje een bergplaats mocht blijven
of achter een groot venstor een stel toiletten
kon worden ondergebracht
Deze opzet nu lijkt ons volkomen geslaagd
Immers zal de hoofdingang via de prach
tige „pui" toegang geven tot de vertrekken
van burgemeester en secretaris ecnerzijds
en tot do burgerzaal en raadszaal, benevens
de vergaderkamer van het college ander
zijds. Dit blijft dus de officieele toegang
tot het stadsbestuur.
De poort, die onder de trappen door voert
zal dienst doen voor het publiek, dat vanaf
de Breestraat zich een oogenblik op het
rustige binnenplein zal willen verpoozen.
Deze doorgang komt met een verbreeding
uit in een overdekte gang (collonade) die
langs de achtergevel van het oude gebouw
is gedacht en van waaruit de binnenplaats
eenige meters voor deze collonade is
bouwd (de uiterste rechtsche partij op de
foto).
Deze collonade is ontworpen als winkel
galerij, welke winkels dan onder de nor
male begane-grond-verdieping komen te
liggen, omdat de voorgelegen straat (Visch-
markt) meer dan twee en een halven meter
onder hef Breestraatniveau is gelegen.
De voorgevel van het Nieuwe Leidsche Stadhuis aan de Vischmarkt, recht van
voren gezien, volgens het ontwerp van W. Af. Dudok, architect B. N. A. Rechts
is de hoofdingang van het Raadhuis.
met waterbassin is te bereiken.
De verschillende bureaux omsluiten aan
drie zijden dit mooie plein, terwijl aan de
vierde zijde waar het bassin met fontein is
geleeen op de onderste verdieping een
trouw- en vergaderzaal zijn gelegen, terwijl
daarboven de raadszaal over twee verdie
pingen dezen kant van het binnenplein
afsluit.
Links van deze wand rijst de hooge klok-
ketoren op boven een trappenhuis, dat vanaf
de Vischmarkt bereikt kan worden.
Rechts van den hoofdingang bevinden
zich nog twee poortjes in den gevel, waar
van het ééne in het plan dienst doet om
het publiek in de gelegenheid te stellen het
kantoor te bereiken waar de beurzen en
portefeuilles een aderlating kunnen onder
gaan in „het algemeen belang", en het
meest rechtsche toegang verschaft tot een
rijwielenbergplaats.
Het poortje links van den hoofdingang
zal tenslotte toegang geven tot de afdecling
militaire zaken, welke hier haar bureaux
heeft
De groote zolderruimte, die in de renais-
sancegebouwen onder de hooge kap aan
wezig is, is hier bestemd voor cantine voor
het personeel.
Met deze geheel nieuwe indeeling van het
gebouw aan de Breestraat is de gevel naar
het ons voorkomt, volkomen verantwoord.
Het behoeft wel niet uitdrukkelijk gezegd
dat alles wat achter den gevel komt, vol
komen „nieuwbouw" wordt
Geheel links van den bestaanden gevel is
nog een woning en toiletten ontworpen
waarvan de laatste tegen het oude gebouw
aansluitend zoover terug liggen in de rooi
lijn, dat hier een duidelijke afscheiding in
den straatwand ontstaat
De drie vleugels, die achter het voorge
bouw om de binnenplaats zijn gelegen slui
ten logisch hierbij aan en zoo is één raad
huis verkregen, dat voor efcn verre toekomst
aan de behoeften van Leiden's stadsbestuur
zal kunnen voldoen.
Vermelding verdient nog, dat de gevel
aan de Vischmarkt met een collonade, die
een voortzetting vormt van de Kapelstraat
buiten de rooilijn springt, terwijl de hoofd
ingang voor de bureaux bovendien nog
N.V.KON. VEREENIGDE
TAPIJTFABRI EKEN
ROTTERDAM
Complex aan Stadionweg Amsterdam
Koopsom 102.000.—, Huren pl.m. 14.000.—
Te bevragen onder letters J V. Afd. Bouwwereld
van dit Blad
Dagelijks te bezichtigen. Aanvaarding na oven
eenkomst.
N.V. SILICA en OVENBOUW MIJ.
Raamweg 17 - 's-GRAVENHAGE - Telefoon 17733*
H.H. Automobilisten t-
Gaat U naar Oen Haag?
Dan naar
Hotel KUYS WITSENBURG
Voor logeergasten gratis Garage aan huis beschikbaar.
Parkeerplaats voor minstens 20 wagens.
LOGIES MET ONTBIJT vanaf 3 Gld.
Hótel KUYS WITSENQURG
HAAGWEG - RIJSWIJK-DEN HAAG.
Zoo'n winkelgalerij onder een raadhuis
moge een moderne vondst zijn, die econo
misch volkomen te verdedigen is, naar onzen
smaak ware deze oplossing bij het huis
van de stad liever achterwege gebleven.
Wat aan 't geheel geen afbreuk zou doen
Zooals gezegd, ligt aan de Vischmarktzijde
dcThonumentale toegang tot het grootste
deel van de bureaux en is in dezen hoek
van het gebouw ook het groote trappenhuis
geprojecteerd.
In de twee andere hoeken zijn bovendien
meer ondergeschikte trappen aangebracht,
die de communicatie in verticale richting
tot stand brengen. In elk der trappenhuizen
is bovendien een stel liften gebracht.
Over de architectonische oplossing van 't
geheel mogen hier nog enkele opmerkingen
volgen.
Zeker maakte de oude gevel het geval ge
compliceerd doch de ontwerper heeft geen
oogenblik gepoogd het oude en nieuwe te
verzoenen. Er is geen sprake van een com
promis. Integendeel is hot conflict ten volle
aanvaard.
Immers meent de heer Dudok ook dat
we hier juist te doen hebben met een con
flict van den modernen tijd. Een eeuw ge
leden zou niemand eraan hebben gedacht
om het afgebrande gebouw ook maar ge
deeltelijk te herstellen. Nu echter dc waarde
van levende kunst weer wordt beseft, is
men ook zuinig op goede overblijfselen uit
de bloeitijdperken van een vroegere cultuur
periode. In dien zin kan men dus inder
daad spreken van een modern conflict.
En de „dienende" taak van den architect
bracht voor Dudok mee de noodzakelijkheid
om dit coi>f!ict te aanvaarden zonder meer
Natuurlijk mocht een praktische, moderne
inrichting van een voor geslachten te bou
wen raadhuis hier niet onder lijden, maar
dit is ook in geen enkel opzicht het geval.
Zooals boven reeds werd opgemerkt is ook
achter den ouden gevel de inrichting beter
dan in het vergane raadhuis het geval was
De binnenplaats is bijzonder rustig en
voornaam van architectuur. De zijde waar
aan de raadszaal gelegen is lijkt ons het
minst geslaagd. De hooge monumentale
vensters dezer zaal gaan over in die van
de onder gelegen trouw- en vergaderzaal
zonder eenige andere afscheiding dan dc
horizontale verdeeling in de laatst genoemde
Voorts kan ons ook de torenbekroning nog
niet bevredigen. Van de binnenplaats gezien
ligt de dobbelsteen waarop de wijzers van
het uurwerk zijn aangebracht, al te los op
den onderhouw en doet ons de geheele op
lossing van de torenbekroning niet zoo fijn
aan als we dat van Dudok gewoon zijn.
Van de zijde van de Koornhrug gezien is
het eerste euvel reeds belangrijk minder
Aan de zijde van do Vischmarkt valt op
dat de grootsche toegangstrap ook naar de
zijde van de winkelgalerij treden heeft. Het
noodzakelijk verband ontgaat ons en een
omloopen der treden aan de buitenzijde zou
o.i. meer zin hebben bij het voorrijden van
vervoersmiddelen.
In de architectuur van dezen gevel doet
eigenaardig aan hot groote raam met hori
zontale indceling, dat dienst doet ter ver
lichting van twee boven elkaar gelegen
gangen.
Natuurlijk kan worden aangevoerd, dat
het nu mogelijk is om door een glaswand
de aan deze gangen gelegen bureaux ook
nog van die zijde te verlichten, een vol
doende motief kunnen we ook hierin niet
zien voor deze minstens eigenaardige op
lossing.
Resumeorend zouden we willen zeggen
dat hier is een zeer knap plan voor dit
moeilijke geval, grootsch van opzet en ar
chitectuur. Al kunnen we niet nalaten erbij
te voegen: dat echtPr in gevoeligheid ver
achter blijft bij Dudok's randhuisontwerp
voor Hilversum. Maar dat is ook subliem!
En dat hoogtepunt wordt door de beste
kunstenaars slechts zelden bereikt
Mouth. v/h N.V .J ,V(lll Schi/lldel ^'Co. Itooiakanwor: Opslagplaatsen, Z agent tn Schaven
ANNO 1833 Oost'Admiraliteitükade47'JRotterdam Nassauhciueii - Boerenrjat
(jlas als betonverharding
In Duitschland gebruikt men gemalen
glas als verhardingsmiddel voor beton. In
verhouding 1 cement op 1 glas wordt de
harde laag opgebracht.
Dergelijk beton kan met olie zeer mooi
worden gepolijst en kan ook gekleurd wor
den met ultramarin of zwart, waardoor
fraaie kleureffecten bereikt kunnen worden.
£)uitsche architecten
naar Rusland
Een der bekendste na-oorlogsche archi
tecten van Duitschland is de heer May, wet
houder van Frankfort a/Main, die in den
loop der laatste vier jaren aldaar ongeveer
tO.OOO huizen heeft gebouwd en daarbij
naam heeft gemaakt door de methoden, vol
gens welke hij de stad Frankfort heeft uit
gebreid
Zijn plannen bestonden voornamelijk in
het bouwen van z.g. „Trabantensta.ite",
kleine 6tadjes van nieuwe huizen, die iets
buiten de stad in het. groen worden gezel
en dan door een tram- of omnibusdienst
met de eigenlijke bestaande 6tad worden
verbonden. Daardoor wordt een verdere op-
eenbooping der huizen vermeden.
De heer May, die overal in Europa lezin
gen over zijn werk heeft gehouden, o.a. ook
te Amsterdam, heeft een uitnoodiging van
het Sovjelbestuur ontvangen om naar Rus
land te komen en zijn oordeel over de bouw
methoden daar te lande te vormen. Thans
zal hij de leiding opzich nemen van een tP
Moskou te vestigen centraal-bureau, dat be
last zou worden met een reusachtig bouw
plan voor geheel Rusland. De heer May, die
zijn positie als wethouder van Frankfort
moet opgeven, vertrekt reeds eind Septem
ber naar Moskou. De gesloten overeenkomst
geldt voorloopig voor vijf jaren.
Interessant voor Nederland is, dat de heer
May, die met een dertigtai architecten naar
Rusland vertrekt, ook den Nederland
se h e n architect Stam medebrengt De heer
Stam, die vroeger te Rotterdam werkzaam
was, woont 6'edert twee jaren te Frankfort.
A. VISSER ZONEN
Meubelmakers Rotterdam
Woonhuis: Lambertusstr. 101
Hp Werkplaats Schoutenstr. 131
Inlichtingen bebouwmgaan den Terbregscheweg
te Hillegersberg bij
Vlietstraat 8b Rotterdam Telefoon 11748
Duurzaam Concurrec
SCHUURMAN COORS
DIJKSTRAAT 114. R'dam. TEL 10411
GLAS IN LOOD liKiii!
inainiuim GEËTST GLAS
N.V.I. BR0ERE& ZONEN's Glasindustrie
OIJKSTRAJU115-117119 - R'DAM - TEL. 52401
mniiiiiiniiiiiiiiinfiniiiiiinira anno is96
K. J. SOS ZOON
ut .dek HOUTHANDEL
VUREN GRENEN «OTTERDAM
HOU LAAN 19 GEZAAGD
TELEF. 1302-1303
GESCHAAFD
Bovenstaande Waschtafels, Baden, Badkachels, enz.
verkrijgbaar bij
A. HOGEDOORN
Zaagmolenstraat 93 a-b, R'dam, tel. 41610
■iiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiinuiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiniiiiiiiiiuniiii'jniiiiiiiniiiiiiiiiiniiiiniiiiiniiiiuiiuu:
ASSURANTIËN
Gelden beschikbaar Voor le hypotheek, bouw-
credieten en 2e hypotheek
Noordsingel 59a
Telefoon 40276
Agent Friesch-Groningsche Hypotheekbank
Agent Provinciale Credret- en Spaarbank
De Platte Grond van de Begane Grond. IJe Begane Grond is hoofdzakelijk bestemd voor de dienstvertrekken. Aan de Vuch-
markt is de hoofdingang flinks) en aan de Breestraat heeft men in het midden de ingang, die toegang verschaft lot de Binnen
plaats en de vertrekken van den Burqemeester; rechts en links daarvan zijn de ingangen naar de Afd. Militaire Zaken en naar de
kantoren van den Gemeente-ontvanger.
Meubelen zijn slechts schijnbaar leven
loos. want in werkelijkheid heeft ieder
meubel zijn stemmings-vibraties. In elft
meubel steekt een zuivere, echte natuur
(hout).
Het leven doorstroomt de meubelen eerst
door het gebruik. Wat m oude kasteelen
en musea aan meubelen te zien is. is niet
meer door het gebruik bezield. Hoogstens
leeft daarin de herinnering aan den mees
ter. die het mpubel gewrocht heeft.
De stijl van de moderne meubelen staat
sterk onder de invloed van de
GEDWONGEN ZUINIGHEID,
die overal, en door alles heen moet wor
den doorgevoerd. In de eenvoud van de
moderne metibellijn drukt zich een zeker
„karig" accent uit. wat na den wercldoor
log zeer wel te begrijpen is. Men mag dit.
in verband met de hooge ontwikkeling der
meubelcultuur in het verleden, betreuren,
doch men vergete nie.t, dat ook het mo
derne meubel in al zijn eenvoud zijn eigen
en zelfs zeer belangrijke stemmingswaarde
bezit. De moderne meubelindustrie is
scherpziend geworden. Zij ziel in al wat
buitengewoon is het ietwat protsige van
een rijke periode, die niet in de eerste
plaats met economische problemen te ma
ken had en waarmede heden mets is te be
ginnen. Deze scherpzicndhcid en fijngevoe
ligheid der moderne meubelproductie strek
ken zicli echter ook uit tot de tegensta»
ders der nicuwc-zakelijkhcid, welke de men
bel- en woningarchitcciuur slechts wil zien
als een handelsaangelegcnlieid. waarhij het
verstand de doorslag geelt Juist bij de
moderne meubelen, bij de stijl van de een
vond, berust de stemmingswaarde voor liet
grootste deel op het handwerkmatige kun
tien Dus op de verbinding: technisch ge
voel en geestelijke middelen. Waar een
van deze elementen ontbreekt, ontstaat een
„kramp", ontslaan de bekende meubelty
pen, die z io afschuwelijk modern zijn.
De stemmingswaarde van de moderne
meubelen moet
UIT HET LEVEN ZELF
voortkomen. Niet degene, die „modern" jvil
zijn. voldoet aan de schoonhcidscisclien der
moderne meubelkunst, maar degene, die de
constructie ontleent uun liet stijlgevoel van
den tijd, dio de techniek vèn het mate
riaal -hcwei ken volkomen beheerscht, die
niet de smaak van het oogenblik, maar de
levenscultuur von de meubelen dicnL
Hoe meer ziel, vakkennis, bekwaamheid,
originaliteit, waarheid en doelmatigheid de
liandweiksman in zijn meubelen weet te
loggen, des te meer oiterlt|l^«ri innerlijke
schoonheid zal hel manhal ^cn haren, des
tc grooter zal de stemmingswaarde zijn,
die het van het meubel naar buiten b-e
uitstraalt
Zoolang er alleen sprake wa
werk productie hij dc mciihelc
wc in „Binnenhuis", had elk
zijn eigen, Apaitc slemiinngs-v
„collectieve ziel is pas door de industriali
satie opgetreden, doordat deze indust
satie uitgaat van het principe der herha-
in hand-
oo lezen
ubelstuk
De
li-
Het i
uhlm
bel, dat handwerkmatig vervaar
digd is bezit niet alleen de liefde, de ziel
cu de Ideeën vun den vervaardiger, maar
het hooft dank zij die stemmingswaarde,
ook veel eenier „contact" mei den koopcr
dan de Industrie-meubelen.
Wat ten slotlo economisch toch wel
een zeer belangrijke factor is,
