BOUWCREDIETEN
Wolkenkrabbers
Moderne Benedenhuizen en Etagewoningen
GOEVERNEIIRLAAN
TE KOOP
Rotterdamsche Boaz-Bank N.V.
TE
A
HUUR
Bouwbureau C. KORSTEN
Een ideale
woning!
N.V. Administratie Mij. „AMSTERDAM' Gouverneurlasn 626, «T
Fa.L.H.KURPERSHOEK
TORFOJLEUM
HYPOTHEEK - BOUWCREDIET-
M.C.PLEUNE. Rotterdam
N.V. HET ONDERLING CREDIET
Gevestigd te Rotterdam
HOOFDSTEEG 39 h. Toerijstuin
Opgericht 1865
BOUWBLAD Ko. 62, PAG. S
MAANDAG 4 AUGUSTUS 1630
Gebruik) bij Uwe Elektrische Installaties uitsluitend
COMFORT" Schakelaars
ZIJ waarborgen absolute veiligheid,
comfort en vele andere voordeelen
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
N.V. MAATSCHAPPIJ TOT EXPLOITATIE VAN
ELECTRISCHE APPARATEN „COMFORT"
ALBERTINESTRAAT 28, 's-GRAVENHAGE - TEL. 70901
Lezing van den heer George E. J. Pistor. Enkele kantteekeningen.
In (het gebouw van het koninklijk Insti-
jut van ingenieurs te Den Haag heeft de
heer George E. J. Pistor, bestuurslid van
The American Institute of Steel-Construc-
(ion Inc., een lezing gehouden voor de leden
van het Instituut over: The art and econo
mics of skyscrapers.
Ais vertegenwoordiger der Amerikaansche
Staalindustrie brengt spr. een groet over en
lij verheugt zich, dat thans ook in Europa
de staalconstructie meer en meer in zwang
(omt. Spr. die een veeljarige ervaring heeft
m het gebied van hoogbouw, zegt dat do
Amerikaansche Skyscraper het product is
den economischcn bouw en artistieken
maak.
Als deskundige verklaart hij dat het thans
Hogelijk is, gebouwen tot op een hoogte van
lüOU feet (60ü M.), zonder gevaar te constru
eren.
We ontleenen aan deze rede het volgende:
De bakermat van den staalbouw is St.
Pancras in Engeland, alwaar Henny Besse
mer, die later wereldberoemd geworden is,
zijn kleine fabriek tot de ontdekking
twain, dat het mogelijk was, het ijzer van
onzuivere bestanddeelen te ontdoen en
>p die wijze het staalproduct schiep, een
proces dan ongeveer tegelijkertijd ook door
Kelly werd toegepast.
Het staat niet vast wie de eerste sky-
tcraper ontwierp. L. S. Buffington te Chi-
trachtte in 1887 daarop het patent te
jekomen, hetgeen hem evenwel niet ge
likte. Ook zou mr. L. B. Jenny, die in 1883
iet gebouw der Home Insurance Company
i staal construeerde, daarvoor in aanmer
ing komen.
Het begin van den metaalbouw dagtee-
ent van 1854 toen te New York het ge
touw van Harper en Brothers voor het
lerst, met ijzeren pilasters als steen, werd
>pgctrokken. Bij den bouw van de Ten-
oonstelling te Philadelphia in 1876 werden
iveneens gesmeede ijzeren binten aange
rend.
Het eigenlijk fundeering-systeem dateert
ran 188U, toen in Chicago het gebouw der
'ederal Building belangrijke verzakkingen
ertoonde en naar een nieuwe methode van
louwen werd uitgezien.
Thans wordt algemeen het moderne fun-
leering-systeem toegepast, waarbij onder
edere pilaster een zelfstandige fundeering
rordt aangebracht.
Met de toepassing van het elevator-
■steem en het gebruik van staal hij den
>uw, werd de tijd rijp voor den wolken-
•abber. De eerste proeven dagteekenen van
S3 bij den bouw van The Home Insu-
nee Company, welke werden voortgezet
1887, toen men in Chicago de 14 verdie-
Ingen hooge Tacoma Building oprichtte
'elke in het algemeen als de eerste eigen-
jke skyscraper wordt beschouwd.
Nadat eenmaal de architecten verzekerd
aren, dat zij in staal een absoluut bruik
lar en betrouwbaar materiaal gevonden
ladden, werden proeven met grooter opper-
'lakte en hoogbouw voortgezet. Daarmede
gepaard een verbetering van do hulp-
liddelen, zooals de electrische elevator, de
ydraulische perspomp en voorts Tuft's
'ertical screw railway.
Thans zijn de electrische elevators in
laat ladingen met een snelheid van 305 M.
«r minuut te vervoeren. De nieuw ont-
forpen elevators voeren dit geval op tot
Meter.
et is verwonderlijk hoe snel deze nieuwe
ouwkunst zich heeft ontwikkeld, een
unst, welke vijftig jaar geleden nog onbe-
'as. Thans treft men wolkenkrabbers
an, niet alleen in Amerika, waar men er
<78 met meer dan 10 verdiepingen telt,
'aarvan 2479 in New York, doch ook in
ijna alle groote steden der wereld. Er zijn
<7 gebouwen met meer dan 20 verdiepiu-
en. De stad New York telt 188 van zulke
lbouwen. In deze stad staan dus meer dan
van het totaal aantal. Chicago, Los
ngeles, Detroit, Philadelphia en Boston
ebben elk meer dan 100 gebouwen met
verdiepingen. In de toekomst zal nog
ooger kunnen worden gebouwd. Spr. zegt,
at de mogelijkheid bestaat dat men tot
10 Meter zal kunnen gaan, waardoor ge
ouwen met 200 of meer verdiepingen zul
n ontstaan.
Doch volgens onze hedendangsche econo-
usten zal men zelfs hierboven moeten
aan, om het hoofd te kunnen bieden aan
steeds stijgende grondprijzen in de
roote steden.
De drang naar centralisatie uit zich ster-
er naar mate de wereld meer bevolkt wordt
daarom zullen de steden allengs meer
ehoefte krijgen aan groote gebouwen tot
uisvesting van zakenmenschcn, daar het
J eenmaal, een eisch is dat de zaken van-
ét dc centra geleid worden.
Spr. zegt, dat critiek op don (hoogbouw
erd uitgeoefend, als lijnde een bron van
waad voor het stadsleven, en eerst in den
sisten tijd de problemen goed onder de
Igen werden gezien, teneinde het publiek
in de werkelijke voordeelen te kunnen
'Ortuigen.
In dit verband treedt de kwestie van licht
lucht op den voorgrond, doch deze geldt
'enzeer voor bouwwerken van beperkte
Hoe hooger men komt hoe meer
n zon cn lucht profiteert.
Voorts worden bij den modernen bouw
men aangewend, die een overvloed van
etreding van lucht en licht waarborgen.
Baren boven wordt door toepassing van
mstlicht ventilatie en de regeling der
mesteer zelfs dc natuurlijke verlichting®
"entilatiemogelijkheid geëvenaard.
!t gevaar voor instorting van zulk een
assaal gebouw in het centrum van een
ukbevolkte stad, werd eertijds niet denk
'eldig geacht. Nu reeds twee geslachten
dert den aanvang zijn voorbij gegaan,
'ht men dit donkbeeld ongesrond.
Ditzelfde geldt ook ten opzichte van mo-
■iiik brandgevaar. Alle moderne wolken
'ibhers worden van brandvrij materiaal
:etrokkon, terwijl men bij de meubilee-
c zich meer en meer van dit miterinnl
nt heli non. Het-brandgevaar is hier dan
>k kleiner dan in andere groote gebouwen.
Nu nog de kwestie van opeenhoopina
elke reeds bestond voordat aan hoogbouw
'dacht werd. Want reeds ten tij-Je van Ju-
UJ Caesar kende men in het oude Rome.
irkêereregelingen en verkeerspolitie stand
plaatsen voor vervoermiddelen cn zelfs
één richting straten. In Amerika was het
probleem van bussen, rijtuigen en ferry
boats reeds vijftig jaar geleden aan de orde.
En waar ter wereld vindt men meer op-
eenhoopintg van verkeer, dan in Ardergati
of Ludgate Hill in Londen? Zelfs in Parij
en Bueno6 Aires waar de hoogbouw geen
noemenswaardige toepassing vindt, wordt
het verkeersprobleem steeds moeilijker.
Bij on6 in Amerika aldus spr. doet deze
kwestie zich evenzeer gelden in de «deden
waar weinig of geen wolkenkrabbers be
staan.
De wolkenkrabber heeft niet alleen de
architectonische gaven op de proef gesteld
maar daarenboven een aantal nieuwe be
drijven en beroepen in het leven geroepen.
De concurrentie zoekt naar verbetering van
inrichting, ten opzichte van verwarming
verlichting en ventilatie hetgeen bij de oude
MODERNE KERKEN-ARCHITECTUUR
Ter herinnering aan Bismarck is in Saksen
in het bosch in modernen stijl een kerk
gebouwd. Op 30 Juli jl. is deze kerk feestelijk
ingewijd.
wijze van huisvesting onnoodig zou zijn. In
den wolkenkrabber is de lucht zuiverder,
de temperatuur gelijkmatiger dan in de
straten waarin hij zich bevindt.
Deze moderne bouw schept een nieuw
probleem en wel dat van de exploitatie, l
welke ondanks de betrekkelijike nieuwheid veimzen.
tot hooge ontwikkeling is gekomen.
Aan de universiteiten worden speciale-
cursussen gehouden voor diegenen, die de
xploitatie van het gebouw op zich zullen
nemen. Hierbij toch i6 leiding noodig
de talrijke personen, die maohinerieën,
liften, elevators, verlichtings-,
mingeinstallaties e.d. bedienen.
olkenkrabber voor de Empire State
Building thans in aanbouw, krijgt
diepingen en 64 elevatons, het hoogste punt
zal 335 M. bedragen. De oppervlakte daa
zal 61 bij 130 M. beslaan, terwijl c
torenverdieping vanaf de 30 etage 40 bij
56 M. groot is.
Spr. doet uitkomen dat deze bouw
economische voordeelen heeft vooi
grondbezittere, die door de verechillende
combinaties uit den hoogbouw voorkomen
de, meer geld voor hun bezit zullen kun
nen maken.
niet te verwonderen, dat in den
aanvang architecten met dit vraagstuk
eenigsziris verlegen zaten cn menig onooge-
lijk en onprectisch bouwwerk ie er het ge
volg van. Er liggen dan ook heel wat typen
tusschen den plompen vierkanten bouw
den geornamenteerden toren.
In de laatste jaren wordt in de stad New
York de hoogbouw, met betrekking tot den
orm en de hoogte in bepaalde voorschrif
tgelegd. Een hiervan is, dat de toren
niet meer clan 25 pet. van de grondopper
vlakte van het gebouw mag bedragen, doch
zoo hoog mag zijn als de veiligheid toelaat
In Parijs heeft men de harmonie in den
bouw weten te beweren. In de Vereenigda
Staten is het de werkgever, die de plaatsen
bepaalt, waarvan evenwel menigmaal op
erzoek van een of anderen bouwer wordt
afgeweken.
De tijd nadert dat een gedefinieerd bouw
plan zal worden ontworpen. In de z.g. Rock
Crtv in New-York zal volgens een be
paald plan worden gebouwd.
De meeste buitcnlandsche architecten zijn
het er overeen©, dat sinds de Renaissance,
de moderne skyenaper de meest imposante
tijl is geworden.
Spr. meent dan ook te mogen constate e-
ren, dat deze nieuwe Amerikaansche 6tijl
ook in Europa weten voet zal krijgen, er
moet eik end worden dat de eerste pogingen
niet als geslaagd mogen worden besdhouwd
Alle bouwwerken zijn in den loop ded- tij
don geëvolueerd vanaf de leemen hut, het
Egyptisch graniet, het Grieksdhe marmer,
het Oostaneche cederhout en de kalksteen
der Renaissance tot de huidige staDen sky
scraper. Met deze laatste materie kan de
architect doen wat hij wil, hetgeen van de
andere niet kan gezegd worden.
In de laatste jaren hebben de architecten
dan ook alle voordeelen van het staal weten
te benutten en aan de lijnen van het ge
bouw een eohooniheid kunnen geven welke
de voornaamste Amerikaansche 6teden ken
merkt.
Architectuur is slechts dan kunst, wan
neer hij origineel is en de eerste skyscra
pers waren sledhts copieën van dc bestaan
de bouwwerken.
Spr. hoopte dat men er toe zou kunnen
komen deze af te brekon en vervangen door
moderne.
In 1934 zal de vijftigste verjaardag van
den eersten Amerikaanschen wolkenkrab
ber worden gevierd.
Spr .eindigt met den wensch uit tc spre
ken, dat ook onze ingenieurs den Amert-
kannschen durf zullen navolgen cn met de
opgedane ondervinding economische bouw
werken van architectonische waarde tot
tot stand mogen brengen. v®ai om het lijf.
Uit deze interessante rede van den heer
Pistor, blijkt duidelijk, dat deze bouw sterk
aanbevolen mag worden en dat de bezwi
daartegen door hem duidelijk en afdoende
*ijn weerlegd.
Maar vragen wc ons af: zullen wij ons
door het welsprekend, geestdriftig betoog
van dezen Amirikaanschen ingenieur laten
mecslecpcn, of zijn wij gewoon de dingen
zakelijker te bezien? Luistert goed. Geen*-
zins wil dit zeggen, dat wij het nieuwe op
bouwgebied a priori verwerpen. Integendeel
wij hebben een goeden naam de bouwwereld
cn niet zonder reden verwijt men ons, dat
wij speciaal op bouwkundig gebi:d te licht
geneigd zijn) buitenlandsche voorbeelden te
volgen en er heden ten dage geen eigen
Hollandsche bouwstijl meer op nahouden.
Artistieke bezwaren zouden onze bouwers
dus zeker niet weerhouden van het bouwen
van torenhooge huizen, zonder conige ver
siering. Want zóó wil het deze propagandist
voor den bouw van wolkenkrabbers.
Hij erkent dat er op dit gebied ook veel
leelijks tot stand is gebracht, vooral in den
beginne en dat er vele zonderling eruit
ziende gebouwen, ja zelfs monstruositeiten
zijn verrezen. Maar in de laatste tien jaren,
zoo verzekert hij, is dat anders en beter ge
worden. De beste voorbeelden van wolken-
kraibberearchitectuur hebben alle ornamen
tiek verbannen cn maken gebruik van de
vferticale en de horizontale lijn en de massa,
om het gebouw een 60hoonheid te geven,
welke thans juist begint op te bloeien in de
voornaamste Amerikaansche steden. En
dan volgt een les, die we meer gehoord heb
ben, maar die toch volgens de H.Crt. in
haar eenzijdigheid slechts een stukje
de waarheid geeft:
Architectuur is alleen Gaai waarlijk
artistiek, wanneer zij niet bedriegt
stellig is een gebouw, in staal opgetrok
ken, bedri egel ijk. wanneer het een gevel
heeft van klassieke marmeren zuilen, die
een soort van saherm of muurgordijn
vormen. Wij verdienden de critiek, tien
wij de eigenschappen van de materie,
waarmede wij werkten, niet behoorlijk
tot uitdrukking lieten komen. Wanneer
letterkundigen copieercn. worden zij van
plagiaat beschuldigd. Ik wilde wel dat
men even sterke woorden kon bezigen
om het uiterlijk te beschrijven van som
mige van de eerste wolkenkrabbers, wel
ke thans worden afgebroken om plaats
te maken voor een beteren en meer wa
ren stijl van wolkcnkrabberearchitec
tuur."
Was hiermede het laatste woord op artis
tiek gebied gesproken, dan zou dit niet al
leen het einde beteekenen van alle orna
mentiek aan deze ijzerconstructies, maar
enzeer aan de gebouwen van gewapend
beton, ja, feitelijk aan a.lle gebruiksvoor
werpen.
Intusschen, aan menig modern gebouw
hier te lande ontbreekt tthans reeds vrijwel
elke uitelijke versiering; men zal dus zeker
uit artistiek oogpunt ook geen bezwaar .ma
ken tegen twintig en meer verdiepingen
hooge bouwwerken, die alleen rechte Lijnen
vertoonen. Deze zullen niet mooier, maar
zeker ook niet leelijker zijn dan zoovele
die in onzen etijlloozen
tijd verrijzen; zij zullen alleen maar hooger
O. op Geref.
m. Delfshaven)het bouwen van
het schoolgebouw, gelegen op h
in aan de Nozemtuistr 16. Rotte
?t teek. ad f5 verkrljgb. bij do
\yijziging van
v den Woningwet
In gevallen, waarin grond in waarde is
gestegen gedurende de periode, die ver
loopt tusschen het vaststellen der openbare
bestemming, en de onteigening, zou bij dc
huidige redactie van art. 92 Onteigenings
wet, de gemeenten de gestegen waarde moe
ten vergoeden.
De redactie van „Maandblad van de In
richting voor Gemeente-administratie",
acht dit onbillijk. Zij oordeelt dat de Re
geering zich van de regeling der schadever
goeding in gevallen van rooilijnbesluiten
enz., wat al te gemakkelijk afmaakt cn
concludeert dat de Regeering best in dc
wet de bestaande gewoonte, waarbij Gede
puteerde Staten aan lain goedkeuring voor
waarden omtrent schadevergoeding stellen,
had kunnen sanctionecren.
Wat ai on we nu in ons land gebeuren?
Onze deskundigen op het gebied der volks
huisvesting zijn bijna zonder uitzon-dering
warme voorstanders van den
LAAGBOUW
van de eengezinswoning met één, hoog
stens twee étages. Van huurkazernes met
tal van verdiepingen willen zij niets weten
Licht en lucht kunnen daarin minder goed
toetreden: bovendien miwsen de bovenbe
woners hun tuintje. Toch zijn er in onze
groote 6teden, vooral in Amsterdam, heel
wat woningen van drie, vier en zelfs meer
\\7oningtoestanden
in Rusland
Dc woningtoestanden in Rusland zijn er
barmelijk. Dit blijkt duidelijk uit een artikel
van Dr. K. Brocksehmidt in „Wohnungwirt-
schaft". De aanbouw is er onvoldoende en
blijft achter bij dc bevolkingsaanwas, maar
meer nog bij de concentreering in de indu
striecentra.
De sclyijver zegt dat op de gebruikelijke
Russische wijze vele zaken in statistieken
zijn geregistreerd: voor eiken inwoner wordt
een woonruimte van 8 M2 geëischt; eenige
jaren geleden was zij gedaald tot 5.31. Na
tuurlijk dateert de ellende niet van na den
oorlog alleen: ook onder het Tsaristisch be
wind was zij groot.
Belangrijk zijn de gegevens in dit artikel
over de verdeeling van don eigendom tus
schen staat en particulieren, de wijze van
beheer, den aard der woningen enz.
De heerlijke fassadc van den Dom van Salz-
burg, die nu als achtergrond gebruikt wordt
bij dc openluchtspelen, die aldaar met 1 Aug.
begonnen zijn en onder leiding staan van
Max Reinhardt.
verdiepingen. In de Amsterdamsche bouw
verordening is zelfs korten tijd geleden een
wijziging gebracht, waardoor de bouw van
z.g. torenhuizen, is mogelijk gemaakt. Het
schijnt de bedoeling te zijn dat daarin tot
14 verdiepingen zullen kunnen worden aan
gebracht. Dat zijn nog niet de Amerikaan
sche wolkenkrabbers, van 20 tot 80 en m er
verdiepingen; maar hoever is men hierbij
niet reeds verwijdend van de eensgerins
woning! Intussohen, zooals gezegd, zijn ortze
woning-hygiënisten daarover slecht te spre
ken. In het jongste jaarverslag van d n
hoofdinspecteur van den dienst der Volks
huisvesting laat de inspecteur Wen tin ck
zich
ZEER ONGUNSTIG
uit over dit streven naar hoogbouw. Hoort a..lw.Ill(.I.ll„v
men nu den verdediger van den hoogbouw huisvesten
dan hebben de hygiënische bezwaren niet
Wat licht cn lucht betreft, zoo zegt deze
zullen allen het erover eens zijn, dat het
bezwaar alleen do benedenste verdiepingen
geldt; maar wanneer wij de bovenverdie
pingen van een modernen wolkenkrabber
bereiken, dan verkrijgen wij het maximum
van zonlicht cn van lucht cn ook een vroo-
lijk uitzicht. Hoe hooger dc verdieping, des
te duurzamer zijn deze voordeelen. De meer
moderne gebouwen hebben ook zulke ven
ster-inrichtingen, dat daardoor overvloedige
toetreding van zonlicht verzekerd wordt. Ook
is het in moderne wolkenkrabbers mogelijk
zoodanig te zorgen voor kunstlicht, ventila
tie en regeling van de atmosfeer, dat dit
zelfs natuurlijk licht en lucht overtreft, zoo
dat het mogelijk wordt de atmosfeer van
verblijven op dc bergen in het hartje van de
stad New York te hebben.
Inderdaad is voor deze beschouwing vee!
te zeggen. Men zou dan de benedenverdiepin
gen best kunnen gebruiken voor kantoren en
winkels, de bovenverdiepingen voor woon-
:clegenheid. Er is dan ook geen enkele re- I
len om de Amerikaansche hoogbouw abso
luut te verwerpen. Bepaald onhygiënisch be
hoeft het wonen er niet tc zijn en zeker is
het niet minder gezond, misschien zelfs ge
zonder, dan de huizen en de portiekwonin
gen, die de laatste jaren in zoo groote ge
tale in de buitenwijken zijn gebouwd
Het vraagstuk: Wolkenkrabber of niet
heeft twee belangrijke zijden en wel de geo
grafische en dc economische zijde.
Wanneer een stnii door haar eigenaardige
ligging zich moeilijk kan uitbreiden; wan
neer de grond sehaarsch is zooals b.v. te
Rotterdam dan ligt het voor de hand, dat
men zoekt naar middelen om ccn maximum
aantal menschen onder te brengen op een
minimum oppervlakte grond. Voor New
York, op een eiland gebouwd, waren dc wol
kenkrabbers het aangewezen middel om dit
doel te bereiken. Ook in onze grooto steden
zal men eerlang wel moeten streven naar
het onderbrengen van den bevolkingsaan
was op dezelfde oppervlakte, zonder voort
durend de bebouwing uit te breiden. Reeds
thans is het grondgebied van den Haag
grooter als dat van Parijs en het wordt snel
vod-gebouwd. Men kan niet eeuwig
MET ANNEXATIE
en nieuwen aanbouw voortgaan. Wij zien
dus den tijd komen en zelfs heel spoedig
dat men het noodgedwongen in de hoogte
zal moeten zoeken, daar men niet verder in
de breedte kan gann.
Maar cn hier komen we aan den eco-
nomischen kant der kwestie zijn die wol
kenkrabbers niet ontzaglijk duur?
Vergeten ddent niet te worden de gewei-
dage fundeeringen, die in onzen Holland-
edhen sloppen grond allicht nog steviger zul
len moeten zijn dan in Amerika. Dan de
reusachtige kosten van don bouw, die toe
nemen, naarmate men hooger komt cn die
de meest onverschrokken, uiterat bekwame
werklieden eisohen, welke zeer hoog bezol
digd zullen moeten worden.
Vervolgens de geweldige liftconslructies
en de geheele inwendige aanleg van gas,
water (dat tot de hoogste verdieping moet
kunnen worden opgestuwd) electriciteit,
telefoon, enz. Zullen dus de huren van
étages, of zelfs van enkele kamera op een
verdieping het gewone arbeidersbudget niet
verre overschrijden? Kn indien dergelijke
wolkenkrabbers dan alleen te verhuren zijn
aan beter gesitueerden, dan loet men Im
mers daarmede het vraagstuk van den be
volkingsaanwas in de groote steden onder
te hrengen op eenzelfde oppervlakte niet op!
Maar, wij zeggen het de H.Crt. gaarne na,
men geve en dit 6laat voornamelijk op de
overheid dezen bouw een eerlijke kans.
Eerst een proef kan uitwijzen of hier te
lande wolkenkrabbers levensvatbaar zijn en
of het inderdaad mogelijk is daarin ook de
arbeidsrbevolking tegen redelijke huren
fCoop er. Verkoop, Huur m Vtriu.ii/ wn
Onroerende Goederen, Etages, Kmers, enz.
HEERENHUIZEN
aan de
Laan v. Leeuwensteijn
no. 34-40 Voorburg
16.500; met centr. ver
warming 17.500.
Te bevragen bij J. J.
VERSTEEGH, Noorder-
burglaan 54, Voorburg.
Tel. 78197.
f 7.SO PER WEEK
VOLGENS HUURX00PSYS1EEM
TE KOOP
e huisjes, bev.
ititiiliin.
Vil BOVEN
8>s-«, Kgttfdom,T»I.H4l>
Telefoon
1385-1386
Pompenburgsingel 13
ROTTERDAM
VRAAGT INLICHTINGEN EN CONDITIËN.
aan de CAAN VAN NECKLAAN,
te RIJSWIJK (Z.-H.)
NOG EEN PAAR
EERSTE EN TWEEDE PORTIEK ETAGES
Schitterend afgewerkt Badkamer met
Bad Groote Slaapkamer Ruime kasten
VOOR GELDBELEGGING TEVENS TE KOOP
In!.: Bouwbureau Gebrs. VAN OER L00
Herm. Costerstr. 328, Telef. 36795, DEN HAAG
TIELMAN OENISTRAAT 7
SCHIEDAM TEL. 68752
TE HUUR
B| prijzen f 42.50 tot f 37.50 per maand. Allen
B voorzien van compleet ingerichte badkamer. Te bevragen:
Jj Bouwbedrijf Gebr. WERNER
Geraniumstr. 230 DEN HAAG, Tel. 3SI84 en op
M het werk Gouverneurlaan DEN HAAG, Tel. 18465
Biiiininiuininiiiicüiniii ïiuuninnimifflm tranannnmniniiaiii!iiiiiii!iiu<tiiiiiiiiiniiiTiiiumiaii;aii;niiP8uuiiujumuiRi!fi3uiii:i!iu;:'!L!in.'micnimB
aan de
Voldoende woningruimte. Dat is
tegenwoordig een factor van be-
teeken's. Het woningtype in Den
Haag voor iels grootere gezinnen
is over het algemeen tc klein.
Kom daarom deze week eens kijken
aan de
Goeverneurlaan en
Van Zeggeleniaan
te 's-GRAVENHAGE, inet zijn
moderne WINKEL- en WOON
HUIZEN (4 of 6 Kamers met
volledig ingerichte Badkamer).
Maximum comfort.
Clichéfabriek
„Het Oosten"
Gedempte Slaak No. 120
Telefoon No. 9425
Rotterdam
PORTIEKWONINGEN
TE KOOP aan de Soestdijksche Kade tc Den Haag,
een COMPLEX onder architectuur gebouwde PORTIEK
WONINGEN. Prima bouw en afwerking.
Inlichtingen op het werk en
Zulderparklaan 192, Den Haag, Telefoon 30460.
GEWAPEND
BETON
MHSWIIS126, inUM, IEL 12121.
N.V. SILICA en OVENEOUW MIJ.
Raamweg 17 - 's-GRAVENHAGE - Telefoon 17733-
Welke ondernemende Nederlanders heb
Ibcn den durf de proef eetvs te nemen.'
niiiimntinitintiünjini 'iiumünnntnTimamitniifDinfnnuDininmr iimniiinmminriinigBt.iTtmtniiiiin
ASSURANTIËN
Gelden beschikbaar voor le hypotheek, bouw-
credieten cn 2e hypotheek
Noordsingel 59a Telsfoon 40278
Agent Frlesch-Grcningsctie Hypotheekbank
Agent Provlnrlalo Cred et- en Spaarbank
