D"!cr>AG 15 JULI 1930
TWEEDE BLAD PAG. 5
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN.
'eetal: Te Leeuwarden (4e pred.pl.).
d. Woude te Schiedam en J. Wijmenga
te Charlois. Te Ierseke, P. van Strien te
yeere en P. M. Veldhuijzen te Paesens (Fr.).
_eroepen: Te Kollum (Fr.), D. Zwart te
Oudomirdum. Te Schiermonnikoog, cajl
E. Th. van den Born te Renkum.
Bedankt: Voor Amsterdam-Noord (2-»
pred. pl.), IW. van Gelder te Tiel. Voor Har
lingen, J. H. Staal te Garrelsweer.
CHR. GEREF. KERK.
Tweetal: Te Aalten, te Bunschoten en
i Vlissingen, cand. N. Brandsma te Arnhem
en cand. J. van Doorn te Veenendaal. Te
Harderwijk, P. J. de Bruin te Veenendaal en
G. Salomons te 's-Gravenzande.
roepen: Te Opperdoes, A. Gruppen
te Zwaagwesteinde (Fr.).
GEREF. GEMEENTE.
Tweetal: Te Zoetermeer-Zegwaard, M
Heykoop te Utrecht en A. Verhagen te Mid
delburg.
Bedankt: Voor Gouda, A. de Blois te
Dirksland.
NED. HERV. KERK.
roep.en: Te Linschoten, E. V. J
Japchen te Maartensdijk.
ngenomen: Naar Vollenhove (vac.
J. de Wit), A. v. d. Hoeven te Wehl.
Bedanikt: Voor Putten (vac.-B. N. B
Bouthoorn) toez., W. L. Mulder te Voorthui-
ien.
EVANG. LUTH. GEM.
3erqepen: Te Purmerend, H. L. G.
Ouwerkerk te Groede (Z.).
(E VACATUREN IN HF. NED. HERV KERK
Naar het „Doet- Weekbl." meldt bedroeg het
iant-al vacatures in de Ned. Herv. Kerk op
1 Juli j.l. 327 (vorig jaar 337) en wel in Gel
derland 40; Z. Holland 58; N-. Holland 49;
Zeeland 21; Utrecht 25; Friesland 43, Over
ijssel 21; Groningen 37; N. Brabant 16; Lim
burg 3; Drenthe 14. Het getal beroepbare
eandidaten is 8. Aan de drie Rijks-universi
teiten waren in dezen cursus 315 (vorig jaar
253) theologische studenten. 3
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Ds. D. D o u m a Pz. te Wittewierum nam
Zondag 'afscheid van de Ned- Herv. Gem. al
daar wegens voorgenomen vertrek naar
Kruisland, met een predikatie over: 1 Joh.
2:18. „Het is de laatste ure". Toespraken
werden gehouden door Ds. J- Haimema, van
Holwierde namens de classis en Ds. P. Beijer
van Overschild als consulent. Toegezongen
werd gezang 96 (gewijzigd)- 1
Ds. G. Elzenga nam Zondag afscheid
de Ned. Herv. Gem. te 's-Gravenzande
met een predikatie over Habakuk 3 2 (mid
dengedeelte). Na de predikatie volgden do
gebruikelijke toespraken. Uit den ring waren
aanwezig Ds. A. van Geest (de oudste predi
kant te 's-Gravenzande), Ds. G. Venema, van
losduinen, Ds. Los, van Maasdijk en Ds. N-
jjvendijk, van Hoek van Holland. Na het
uitspreken van den zegen werd Ds. Elzenga
nog toegezongen Ps. 121 4.
Ds. D. J. F. Westenburg, predikant
dsr Ned. Herv. Gem. te Blokzijl, herdenkt 30
Juli a.s. zijn 25-jarige ambtsbediening.
Ds. Westenburg werd 4 Mei 1878 geboren,
studeerde aan de Rijksuniversiteit te Utrecht,
werd candidaat in 1904 en had als eerste
standplaats Asch. Na eenigen tijd zijn bedie
ning te hebben neergelegd, werd hij ïn^ 1914
hulpprediker te Eefde en in 1915 te Utrecht.
In 1917 werd hij predikant bij de Ned. Herv.
G<?m. te Pesse en in 192G te Blokzijl.
Ds. Westenburg is scriba van den ring Vol
lenhove cn lid van het class, bestuur van
Kampen.
De aanstaande jubilaris hoopt Zondag 3
tug. een gedachtenisrede te houden.
Ds. A. H. j. g- van Voorthuizen,
nam Zondag wegens vertrek naar Lage
Vuursche, afscheid van de Ned Herv- Gem.
te Rij ss en (Ov.) met een predikatie over
Ps. 4 vers 7, een bede in donkere dagen:
1ste aanleiding tot deze bede, 2de de zin van
deze bede, ten 3e de herhaling van deze bede,
n tere 4de de verhooring van deze bede.
Uit naam van Kerkeraad en Gemeente werd
»e scheidende leeraar toegesproken door den
consulent Ds. Steenbeek, van Wierden- Toe
gezongen werd Ps. 134 3. Mede aanwezig
•.Ti. Ds. .Tukema van Vriezenvecn- De kerk
zeer vol. Deze afscheidspredikatie zal in
het licht verschijnen ten bate van de 2e Herv.
Kerk.
JUBILEA
Ds. J. G. Dekking, predikant bij de
Ued. Herv. Gemeente te Houten, herdacht Za
terdag jl. den dag, dat hij vóór 45 jaar de
Evangeliebediening te Zeijderveld aanvaardde.
Met zeldzame levenskracht neemt deze 73-
Jarige Evangeliedienaar zijn ambt nog waar,
zoodat menig jongere nog een voorbeeld aan
hem kan nemen.
D s. I. T o n k e n s, predikant der Gerei.
Kerk van Epe, herdenkt morgen zijn 25-jarige
ambtsbediening. Ds. Tonkens werd 7 Decem
ber 1879 te Groningen geboren, studeerde aan
de Theol. School te Kampen en stond achter
eenvolgens te Langeslag, 's-Graveland, Lutje-
gast, Bei-gum en sinds 1927 te Epe.
Ds. P. PRINS VAN WIJNGAARDEN.
De gezondheidstoestand van Ds. P. Prins
van Wijngaarden, predikant der Ned. Herv.
Gem. te Drimmelcn, is momenteel vooruit
gaande. De patiënt moet echter nog eenigen
tijd zijn kamer houden.
VOOR STOELEN EN BANKEN.
In de laatstgehouden godsdienstoefening
in de Ned. Herv. Kerk te Noorden door den
socialistischen predikant M, C. van Wijhe,
van Nieuwveen, waren slechts één ouderling
en één diaken tegenwoordig; geen voorlezer,
geen organist, geen koster en geen collectan
ten. De heer van Wijhe bracht een viertal
personen uit eigen gemeente mede, alzoo een
gehoor van 6 personen.
VEREEN. VAN GODSDIENSTONDER
WIJZERS.
De Vereeniging van godsdienstonderwijzers
bij de Ned. Herv. Kerk houdt Donderdag a-s.
te Utrecht haar jaarvergadering.
De heer G. van Zijll Langhout, van Gouda,
hoopt dan te spréken over: „Is onze Kerk
volkskerk?" en de heer G. Kervel, godsdienst
onderwijzer te Vorden, over: „Militairisme".
DE AUGEURGSCHE CONFESSIE
In de 400-jarige herdenking van de Aues-
burgsche confessie heeft de Duitsche hu
manist Otto Petras aanleiding gevonden
een geschrift het licht te doen zien, geti
teld: „Het Duitsche protestantisme op weg
naar Rome, 1530 tot 1930".
Dit geschrift laat aan de oude belijdenis
niets heel en inzonderheid als zij sDreelri
van zonde en van verlossing, is dat den
schrijver geheel onbegrijpelijk. En dan die
dogma's, deze resten uit Rome's Kerk!
Welke Protestant moet niet tegen dogma's
le velde trekken? afgezien natuurlijk vau
de dogma's, die men zelf verzint en met dc
hardheid van een inquisiteur tegen iedere
andersdenkende handhaaft, merkt de „Re-
formierte Kirchenzeitung" spottend op. Het
is goed, aldus besluit genoemd blad, dat
ook het humanisme zich openbaarde en van
zijn geestelijke armoede opnieuw getuigenis
heeft afgelegd.
Ds. J. Gispen vertelt in zijn Brief naai
Jeruzalem in „De Bazuin" het volgende:
Voor het eerst van mijn leven zag ik In
Zwitserland den Heiligen Doop bedienen.
Heel die handeling geschiedt bij het doop
vont, dat buitengewoon groot van omvang
was. Bij het begin van den dienst kwam ae
predikant de kerk binnen cn achter hem
schreed plechtig een stoet van moeders mei
haar zuigelingen in de armen en van vaders
en doopgetuigen. De predikant ging achter
het doopvont staan, terwijl de moeders zich
aan zijn rechterhand en de vaders met do
doopgetuigen aan zijn linkerhand zich
plaatsten.
Na het uitspreken van het votum begon
de voorlezing van een sooi-t van formulier
De dominee had nog niet 'een paar zinnen
gelezen of een van de doopelingen achtte
zich geroepen zijn stem eens te laten lioo-
ren. De moeder poogde met allerlei midde
len hem tot zwijgen te brengen, maar even
als dat bij ons wel geschiedt, gelukte dit
haar niet.
In eens cn dat is nu niet internationaal
hield de predikant, die tamelijk zwart
keek op met lezen, gaf demoeder een wenk
en fluisterde haar in: ik zal wel doopen en
ging zoo maar over tot de bediening van
den Doop bij het schreeuwend kind.
Toen dit de kerk verlaten had, ging hij
met de voorlezing van het formulier weer
verder en iVop^e na beëindiging daarvan 't
andere kind Dit maakte ccn hoogst eigen-
aardigen indruk cn gaf geen hoogen dunk
van de waarde, die de Zwitsersche Evan
gelische Gereformeerde Kerk aan het Doops
formulier hecht. Trouwens dat formulier was
voor een Ncderlandschcn Gereformeerde
slapper dan slap. Van de verbondsgedachto
is er niets in uitgedrukt. Vragen werden
aan de ouders niet gericht, zoodat deze ook
geen enkele verplichting op zich nemen. Al
leen krijgen dc ouders zoowel als de ge
tuigen een toespraakje en maakt dc predi
kant al doopend een kruis op het voorhoofd
van den doopeling. Ook de preek was niet
van eenigen inhoud.
„AANPAKKEN."
Over 1929 bedroegen van de vereeniging
„Aanpakken" tot verbetering der predi
kantstraktementen in de Ned. Herv. Kerk
activa cn passiva op de balansrekcning
f 735.095.21 en op de winst- en verliesreke
ning f 139.268.42. Aan contributies en giften
werd f 102.39S.92 en aan renten, f 34.719.36
ontvangen.
DE AUTOZENDING IN NEDERLAND.
Ds. IJ. v. d. Zee te Amsterdam schrijft ons:
Het werk is weer eenige maanden flink op
gang, onder leiding van den heer D. Schot
vanger. Eerst werd de Achterhoek van Gel
derland en een gedeelte van Overijsel be
zocht,. Daarna werd in N.-Brabant en Lim
burg gewerkt. Toen in Noord-Holland op vele
moderne dorpen het Evangelie verkondigd.
Sinds een paar weken is de aut in Groningen
en Drenthe werkzaam. Bij de evangelisatie
commissies vindt de autozending steed
meer waardeering. Zóó met den wagen, be
staat er gelegenheid om het Evangelie te
doen hooren, waar het anders zelden of nooit
wordt gebracht. Op vele achteraf-plaatsen en
ver van de centra gelegen gehuchten, waai
de mcnschen leven znder God in de wereld,
wordt gesproken van den eenigen Naam die
onder den hemel gegeven is, waardoor wij
moeten zalig worden.
Misschien mogen wij in dit verband er
even opmerkzaam op maken, dat onze naam
„Autozending in Nederland" wederrechtelijk
is toegeëigend door een Ev. vereen, in A'dRin
„Jeruel", die onder onzen naam .gelden ver
zamelt om een auto te kunnen aanschaffen.
Men neme daar goede nota van. Onze col
porteurs hebben een legitimatie-beivijs* on
derteekend do-jr den Voorzitter: Ds., II. van
der Zee en den Secr.: E. van Efferinlc. Penn
der Vereen, is de heer T. Snateree, Van
Speykstraat 37, A'dam (W.). Giro: '117311
Gem. giro: A 54.
Schoolnieuws.
HOOGER ONDERWIJS.
Dr. OORT.
Dr. Oort, lector en conservator ivan de ster-
GEREF. GYMNASIUM TE KAMPEN.
Tot leeraar in de klassieke talen apn het
Gereformeerd Gymnasium te Kampen is be
noemd de heer H. Brunsting te Pemis,. candi
daat aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
LAGER ONDERWIJS.
HOOFDBENOEMINGEN.
ramsbergen: Ov.)J. Gerbscjieid
hoofd te Dalerpeel (Dr
tadskanaal (U. L. O.)N. Heiner
te Utrecht-
Eibergen (te openen Chr. school)G..
Vinke, ond. aldaar.
ONDEUWIJZERSBENOEMINGEN.
Alphen a. d. Rijn (Oranjeschool), mej. C.
M. de Jong te Leiden. Tijdelijk.
N i e u w e r b r u g a. d. R y n, A. Kaars te
Bergen. Tijdelijk.
Werkendam, M. van Loon te Aalsmeer,
als kw. met akte.
Zaandam, mej. J. F. Bouwer te Nieuwer-
brug a. d. Rijn.
Werkendam (hoofd J. II. Adnaan.se)A.
de Gruiter te Sliedrecht, als kw. met akte en
mej. A. M. C. v. d. Does te Gorinchem.
K. LETTINGA.
Ingaande 10 Aug- a.s gaat de heer K. Let-
ting-a, hoofd der Chr. School te Dronrijp (Fr.)
cm gezondheidsredenen het onderwijs met
pensioen verlaten.
HOLL.-INLANDSCH ONDERWIJS.
Verschenen zijn publicaties van de Hol-
landsche-inlandsche onderwijscommissie no- 7-
en no. 9. De eerste behandelt de geografische
verp ling van het onderwijs in Ned. Indië
en de nog wachtende taak op onderwijsgebied.
No. 9 is een historisch overzicht van het
regeeringsbeleid ten aanzien van het onder
wijs voor de inlandsche bevolking, (le stuk).
STUDIE REIS DOOR INDIE.
Het bestuur van de Vereen. J. P. Coen
deelt ons mede, dat de co-mmissie van leera
ren, die dit jaa- zullen worden uitgezonden
om een studiereis door Ned. Oost-Indië te
inaken, uit de volgende heeren zal bestaan:
Ds. J. P. de, Gaay Fortman, leeraar land
en dierkunde en cosmografie aan de 1ste
Chr. H. B. S. te Den Haag; A. Hoollingcr,
leeraar plant- cn dierkunde en aardrijks
kunde aan de Rijks H. B. S. te Oostburg en
Rijkskweekschool voor onderwijzers aldaar;
Dr. M. van Leeuwen, leeraar aardrijkskun
de en geschiedenis aan het Gymnasium te
Arnhem; J. Melchior, leeraar aardrijkskun
de en geschiedenis aan de 5-jarige H. B. S.
te Amersfoort; J. A. Mulder, leeraar in
aardrijkskunde en economische aardrijks
kunde aan de le openbare' Handelsschool
te Amsterdam; W. G. Schrijver, rector Rott,
Lyceum te Rotterdam en J. B. Wilmink,
leeraar aardrijkskunde aan de Gemeente
lijke 5-jarige II. B. S. te Leiden en aan het
internaat Wullings te Voorsehoten-Leiden.
De reis zal 23 Juli a.s. een aanvangen
ongeveer 4Yi maand duren.
WISSELWERKING IN STAD EN LANDE.
In Friesland, zoo schrijft men aan de
„Nederl.", doen zich in de laatste tijden eigen
aardige verschijnselen voor bij dc vervuilin..
van vacatures van betrekkingen van hoofden
van o. 1. scholen. Voor kleine scholen ten
plattelande is het aantal solicitanten altijd
zeer gering, soms komt geen enkele liefheb
ber, na herhaalde oproeping, opdagen.
Schoolhoofden in Friesland ook uit het
platteland sallicitecren naar steden ii
buiten de provincie, niet alleen voor de be
trekking van hoofd maar ook voor on de,
wijzer. Dit verschijnsel is niet nieuw vóór de
nieuwe salarisregeling kwam dit veel
omdat de jaarwedden in de steden
hooger waren dan op het platteland.
Thans ziet men ook het verschijnsel, dat
daarmee volkomen in strijd is, n.l. het sol-
liciteercn van schoolhoofden uit de steden
naar Friesland.
Waaronder uit de grootc steden in Hol
land, als Amsterdam, den Haag.
En niet enkel in dei Friesehe stéden
stadjes, maar ook in de kleinere plaatsen ten
plattelande, vooral wanneer deze niet te af
gelegen zijn.
Zoodat men thans dezen toestand heeft
uit de Hollandsche en andere Steden solli
citeert men naar Friesland en van het Frto
sche platteland dingt, men naar de betrek
king van schoolhoofd of onderwijzer ii
steden. De gelegenheid in de steden
verdere studie van kinderen zal hier wel
van invloed zijn.
Zoo zijn er thans onder de sollicitanten
DE VIERDAAGSCHE
LAGERE SCHOOL
EN LICHAMELIKE OPVOEDING
BROCHURES VAN
ONDERSCHEIDEN STREKKING
BEZWAREN VAN ERNSTIGE AARD
Het overvolle lesrooster
(In vereenvoudigde spelling.)
De wetgever in Nederland is niet geluk
kig met het vak j in art. 2 der wet op het
lager onderwijs. In 1889 bracht Mackay op
voorstel van den heer van Dedhm het in rii
wet onder de benaming: „Vrije en orde
oefeningen der gymnastiek".
Het zou verplichtend zijn voor openbart
en biezondere schalen en de Minister had
gezegd, dat het onderwezen kon worden
door de klasse-onderwijzers in de gewi
klasselokalen. Dit bleek een vergissing te
zijn: het Klasselokaal was beslist onbruik
baar: het onderwijs moosl. gegeven worden
in de open luclrt of in ecai afzonderlik lo
kaal. En overal, waar de gewone klasse-on
derwijzer ermee werd belast, werd dit onder
wijs een mislukking Gevolg was, dat de
verplichting voor de biezondere scholen uit
de wet verdween en dat voor de openbare
scholen met ruime hand dispensatie werd
verleend. Alleen in grote gemeenten, waar
het onderwijs wen*d opgedragen aan vak
leeraars, droeg het vrucht, omdat men daar
ook beschikking had over gymnastiekloka
len.
„lichamelike oefening".
En ddt vak wordt op 1 Jan. 1936 verplich
tend vocKr alle sdholen, dus ook voor de
biezondere.
Dit heeft aanleiding gegeven tot het ver
schijnen van drie brochures. Prof. Dr. Wa
terink heeft in opdracht van het Geref.
Schoolverband zijfn gedachten geuit
„Onze houding tegenover het vak lichame
like oefening op de lagere school". Zijn con
clusie is, dat we ons moeten bepalen tot het
vrije, gemeensahappelike spel. Het is
strekt niet mijn bedoeling te onderzoeken, of
die conclusie past op al het voorgaande: ik
wil alleen opmerken, dat men van regerings
wege daarmee volstrekt niet tevreden zal
zijn. Om de kinderen te laten spelen heeft
men geen biezondere bevoegdheid nodig cn
de wet draagt het onderwijs vak j op aan
speciaal daarvoor bevoegden. Daarbij komt,
dat opzettelik de naam gewijzigd is om
daardoor aan te duiden, dat men ook syste-
maitiese oefeningen daaronder verstaat
Een andere brochure vensoheen vatn J. M.
J. Korpershoek als publicatie van de Ver
eniging van leraren cn onderwijzers in ds:
lichamelike oefening; terwijl nummer 3 was
de brochure van Joh. de Vries, uitgegeven
door 'het propaganda-bureau van het Ned.
Chr. Gymn. Verband. Die brochure eindigt
ik zou haast zeggen, dat dit vanzelf
spreekt met de woorden- „Het gaat «i
ten slotte om, ook op het t, rrein der lioha
melifcë oefening, de eere Gods te zoeken".
Dat gevleugelde woord van dr. Kuyper
wordt toch geregeld misbruikt door oud
jong. Alle overlading, zowel op het vereni-
ginjBterrein als op dat der scholen wordt
door Christenmensen verdedigd, met dat
woord!
Aandeel der Lagere School.
We zullen dit maar laten voor rekening
van de mdsbruikere en miebruiksters
ons bepalen tot de vraag, waarover het
hier gaal Die vraag is niet, of het lichaam
verzorgd moet worden ook bij de opvoe
ding; die vraag gaat alleen hierover, welk
aandeel de lagere school in die verzorging
moet cn kan hebben. De hee>- De Vries pleit
voor hoofd cener o. 1. school te Heerenveen
uit Amsterdam Den Haag Zwolle Groningen
die wat het salaris betreft 4 pcL hooger zijn,
omdat zij volgens dc Rijksbelasting tot ih
eerste klasse behooren. terwijl Heerenveen bij
de tweede is ingedeeld.
De gegadigden willen zich dus een finan
cieele opoffering getroosten, wat het ver
schijnsel nog'vreejnder maakt.
EXAMENS.
;ek, N. Groen. B. Baar, E.
M. den Hond. B. Beits. Han-
oijman, H. Schtltz, I.
jren J. Bink. J. Baar
!«ht: S. Postma. Harllngen: j. D. van HIJ. De
lel: A. N. Kluwen. Rotterdam: D. Bals. Dc
EXAMENS NOTARIAAT
ilultli
gen van Certlfl'
grafiet eerste of tweede klai
radlo-telefonlst. Verzoeken
gelaten moeten vóór IC Auf
Directeur-Generaal der PT.
Voor toelating tot dit cxar
van flO.— (voor scheepsra
worden betaald. Voor verc
de Ned. Staatscouri
Schccps-Radlo-te
1S4.
ACADEMISCHE EXAMENS
VrtJe Universiteit Amsterdai
Gesl. Aanvulllngsex. Art, 135 H.O. W.. de hei
A. J. van Sluys. Middelburg.
EXAMENS TEEKENAAR KADASTER
In October zal to Den Haag het examen voi
teekenaar van liet kadaster aanvangen. Aai
vóór 1 Oct. e.k. schriftelijk bij den M
Firn
Maandag
Mer
Juli i
[ed.
134.
EXAMENS-NIJVERHEIDSONDERWIJS.
Amsterdam. Akte Nq: Geëxamineerd
mndldaten. Geslaagd: de dome.-. j. a. v. c
Meldt, M. H. E. H. Keulen. H, A. Koets. J. Ring
ïulda, T. Timmer, Akte Nr: geëxamineerd
and.; geslaagd niej. H. G. Gevers. Akto Ni
3eëx. 5 cund. Gesl. de dames G. M. E. va
LiCersum, a. Mlddelhoek, a. Stuurhaan, H.
U. Valk.
EINDEXAMENS-ChR. H. B. SCHOLEN.
Alphen a. d. Rijn. (Chr. H.B.S. 6 J. e.]
3esl. mej. H. J. van Blnsbei ircn. A. .T van Doh
-cn do Bruljn. M.
25 JAAR BURGEMEESTER
De heer C. P. J. Dommisse, burgemeester vai
Maassluis, herdacht in het laatst deze
maand zijn 25-jarig ambtsjubileum.
voor invoering van het vak ook op onze
Christelike scholen. Dit betekent volgens
hem het volgende: „Rekening houdende niet
den aard van het kind, worde niet alleen
een ruime plaats toegekend eau het vrije
spel in het z.g. speelkwartier, cn aan het
gereglementeerde spel op een spelmiddag,
maar ook worde, 7,00 mogelijk iederen dag
niet uitzondering van den dag, waarop
de spelmiddag is bepaald minstens een
half uur bestemd voor de eigenlijke syste
matische oefeningen". Op een andere plaats
zegt de schrijver, dat dit moet gebeuren „on
der deskundige lei-ding".
Laten we dit eens nader bezien. Die des
kundige leiding brengt de vakleraar in de
lagere school en ik geef dadelik toe, dat
van 1890 tot 1930 alleen wat terecht geko
men is van het ondeirwijs in vak j, waar dit
gegeven werd door vakleraars in a f zond er-
lik e lokalen. Daar staan echter
twee bezwaren
tegenover: de vakleraar behoort volstrekt
niet in de lagere school en het bouwen van
gymnastieklokalen, niet 6leoirts in de ste
den, maar ook op het platteland zou rijk en
gemeenten op ontzettende kosten jagen.
Men denke hierover niet gering. Gemeenten
als Slochteren en Vlagtwedde om alleen
deze twee te noemen, die ik biezonder goed
ken hebben tal van scholen, die vaak meer
dian een uur van elkander afliggen. Daar is
dus van een centraal gebouw voor gymnas
tiek geen 6prake. Als genoemde genieenten
teder met tien zulke gebouwen in de aller
noodzakelijkste behoeften konden voorzien,
zou mij dit meevallen. Nu rekene men maai"
uit hoeveel dit moet kosten aan stichting
en onderhoud. Daarbij komen dan de sala
rissen voor enkele vakleraars. Wij leven,
wat het onderwijs betreft, financieel toch al
ver boven onze stand: alleen het Rijk be
steedt jaarliks 22 pcL van het hele budget
aan onderwijs! Moet dit nog verder opge
dreven worden? Dan is het noodzakelik ge
volg grotere klassen en salarisvermindering
voor de onderwijzers.
En nu nog de vraag: moet en kan de
Lagere school dit vak er nog bijnemen?
De 6chool is vóór alle dingen een inrich
ting voor onderwijs; als men daar zoveel
mogelik zorgt, dat de gezondlheid geen
schade lijdt, heeft ze aan haar roeping vol
daan. Van moeten kan dus geen sprake
zijn. Men leze hierover o.a, dr. J. Woltjer:
„De Taak van C. N. S. O.". Wanneer het
echter voor de legere school mogelik was
ook dit deel van de taak der ouders over te
nemen, zou er over gepraat kunnen worden.
Maar het kan niet, tenzij men de derde
schooltijd weer herstelt. De school heeft al
te veel. In tal van scholen geeft men de
kinderen iederen dag werk mee naar huis.
Men noemt dit „huiswerk", maar 't is
schoolwerk: rekenen, taallessen enz. beiho
ren tot het schoolwerk. Daar echter de
school het niet af kan, moeten de huisgeno
ten de kinderen maar een handje helpen.
En wat wil nu de brochure-De Vries? Als
minimum zes kwartier spelen, als men al-
tans 's middags geen vrij kwartier geeft.
Dan een spelmiddag van twee uur en nog
vijfmaal een half uur systematiese oefening.
Dat wordt samen preoies zes uur, die ook
alweer afgaan van de 26 uur, die al6 maxi
mum gelden voor heel het onderwijs. Maar
onze rekening gaat uit van de gedachte,
dat alles gegeven wordt in de eigen school.
Dat zal meestal niet het geval zijn; do vijf
halve uren oefening worden, als dc kinde
ren naar een gemeenschappelik gebouw
gaan, stellig vijf hele uren: een kwartier
voor de heenreis en een kwarier voor de
terugreis.
Wil men nog tijd overhouden voor onder
wijs in lezen, schrijven cn rekenen, alsook
voor Bijbelse-, Vaderlandse- en Kerkg.
6chieilenis, plus Nederlandse taal, dan kan
de lagere school onmogelik die uren
6ckikbaar stellen voor vak j. En nu heb ik
vijf andere verplichte vakken nog niet
eens genoemdI
Er zijn nog veel meer bezwaren, waarop
ik niet zal in gaan. Om echter de overden
king en, zo men wil, de bestrijding van mijn
gedachten, te vergemakkeliken, laat ik hier
de samenvatting volgen in
enkele stellingen.
1. De oudei's zijn door God aangewezei
als de opvoedere der kinderen en hebbei
dus te zorgen zowel voor de lichamelike als
voor de gecstelike ontwikkeling voor zovei
dit in hun vermogen ligt.
2. De voortgaande cultuur brengt ons al
verder van de natuur af cn daardoor moe
ten almeer kunstmiddelen aangewend wor
den om ddt te herstellen.
3. Of voor alle kinderen zulk intensief
gymnastiek-onderwijs nodig is, als tans door
de gymnastiek onderwijzers wordt voorg
staan, valt te betwijfelen, maar kan hier
onbesproken blijven.
4. Zowel voor de lichamelike als voo
geestelike ontwikkeling kunnen dé oudere
de hulp van anderen inroepen. Voor
geestelike ontwikkeling vragen ze de huJp
der school, die vóór alle6 een O n d e r w ij s-
inrichting is.
5. Als onderwijsinrichting moet de school
zorgen, dat de gezondheid der kinderen
min mogelijk schade lijdt.
6. Als het wenselik en mogelik blijkt, mag
de school nog wel meer voor de liaharnelike
welstand der kinderen doen dan nu het ge
val is. Over de wenselikiheid zijn de menin
gen verdeeld; de mogelikheid is nog niet
aangetoond. Reeds nu kan d-e school haar
taak niet af. Zelfs de school voor gewoon
1. o. geeft al vaak schoolwerk mee naar
huis. Het uitgebreid gymnastiekonderwijs
eist een vakleraar en die behoort op de la
gere school niet thuis. Die vakleraar zou
bovendien meer dan één school moeten be
dienen, waardoor men verplioht wordt de
gymnastiek te maken tot het centrale vak
op de rooster van werkzaamheden, wat
stellig in strijd is met het beginsel der
Chr latei ik e school.
En welke conclusie moet hieruit getrok
ken worden? M. 1. deze: Vak j nioet nis
verplicht vak geschrapt worden en wil men
dit niet, dan moet ook na 1936 de moge!ik
heid van dispensatie, zowed voor openbare
als biezondere scholen openstaan.
J. C. WIRTZ Czn.
MEDISCHE KRONIEK
IETS OVER HET NATUURLIJK VERWEER
VAN HET MENSCHELIJK LICHAAM.
In ons vorig artikel hebben we gezien,
hoe het begrip van een geneeskracht der
natuur niet door allen aanvaard werd. Maar
wij hebben tevens aangetoond, dat de gron
den, die men tegen dit begrip aanvoerde,
berustten op een levensbeschouwing, die
de onze niet kon zijn. Tegenover een toe-
valsbeschouwing plaatsten wij 't geloof aan
een God, Die alle dingen leidt naar Zijn
wil en ook .aan den gevallen mensch nog
zooveel licht heeft overgelaten, dat hij iets
van de wijsheid Gods in-de natuur bespeu
ren kan, voorzoover tenminste de gevolgen
der zonde ook daar u<>ze wijsheid niet on
naspeurlijk maken. In dit laatste geval
heblien wij onze onkunde en beperktheid
van verstand te belijden en moeten we do
doorwerking van den vloek der zonde ook
in de redelooze Schepping erkennen, 7.onder
dat we mogen toegeven aan dc gedachte,
dat we te maken hebben met zinlooze of
ondoelmatige processen.
Ons plan was nu te trachten, of we iets
van een zinvol gebeuren in de natuur kon
den ontdekken cn om ons té* beperken
wilden we ons slechts bezighouden met die
verschijnselen, die wij bij de genezing van
het organisme zien optreden. En dan zouden
wij, van meetaf bij de beoordeeling van deze
processen ons niet in de eerste plaats laten
leiden door de vraag van hun al of niet
nuttig zijn voor den mcnsch. Voorop zou
gaan het bezien cn beschouwen dezer ver
schijnselen zelf; we zouden zoeken, of er
een eenheid, een gedachte in openbaar werd
cn zoo deze aanwezig was haar als een
uiting van de geneeskracht aanvaarden.
En zoo kunnen wij bij voorbaat reeds eert
schema van de behandeling van ons onder
werp geven, daar wij verwachten kunnen,
dat we te maken zullen krijgen met de vol
gende vier mogelijkheden:
De eerste mogelijkheid is deze, dat we da
geneeskracht der natuur zich op een dus
danige wijze zien openbaren, dat alles met
onze persoonlijke wenschen cn verlangens
overeenkomt.
Als tweede mogelijkheid kunnen we dan
stellen, dat de natuur in zich zelf een goed
sluitend proces geeft, waarvan de gevolgen
evenwel voor den mensch niet in alle op
zichten gunstig zijn.
In de derde plaats moeten we rekening
houden met het geval dat de geneeskracht,
hoewel in zich zelf een gesloten geheel vor
mend, zich toch niet geheel ontplooien kan
en daardoor indirect tot den ondergang van
iet individu meewerkt.
Ten slotte moet ook de mogelijkheid
onder de oogen gezien worden, dat er mis
schien ziekten zijn, waar naar onze
tegenwoordige kennis, in do natuur
niets van een zinvol gebeuren to bemerken
valt en waarbij dus ook voor den mensch
zeker geen voordeelcn waar te nemen zijn.
Beginnen we met onze eerste mogelijk
heid.
Daartoe behoeven wij niet ver te zoeken
en kunnen wc reeds al dadclij-k enkele voor
dc hand liggende verschijnselen noemen.
Het organisme beschikt over een vermo
gen dat wij aanpassing noemen. Zonder dit
aanpassingsvermogen zou het \oor ons on
mogelijk zijn in het leven te blijven.
Als het koud is, wordt de toevoer van het
bloed naar onze huid zoo gering, dat we
zoo min mogelijk warmte verliezen.
Wordt van onze spierkracht veel gevergd,
zoodat de verbranding in dc spieren aan
zienlijk toeneemt, dan pomot het hart met
snellere slagen om de voor de verbranding
noodige zuurstof, die door het bloed getrans
porteerd wordt, in voldoende mate ter be
schikking te stellen. Wordt een spier veel
gebruikt, dan wordt deze dikker en sterker,
zoodat zij zich steeds beter aan%dc nieuwe
omstandigheden kan aanpassen.
Komen we in het hooggebergte, waar In t
zuurstofgehalte van de lucht aanmerkelijk
minder is dan in de lage landen, dan weet
het lichaam zich toch op dezen nieuwen
toestand in te stellen. Het aantal roode
bloedlichaampjes, die de zuurstof uit «le
lucht opneemt, wordt aanmerkelijk grooter,
zoodat de mogelijkheid van zuurstofopnaine
door de meerdere gelegenheid daartoe onge
veer constant blijft
De darm van een bepaald soort kikker
larve verandert van lengte, al naar dat het
dier dierlijk of plantaardig voedsel ten
dienste staat.
Deze enkele voorbeelden nu mogen vol
doende zijn, om toe te lichten hoe het orga
nisme over vermogens beschikt, die we niet
anders kunnen beschouwen dan als uiterst
doelmatig voor liet voortbestaan van hot
leven.
Hier hebben wij dus met processen to
maken, die niet alleen op zich zelf be
schouwd, los van het belang van liet indi
vidu, een eenheid doen zien, maar ilic ook
voor den mensch duidelijke voordeelcn uiet
zich mee brengt.
Dat iets dergelijks zich ook in min of
meer ziekelijke omstandigheden kan open
baren, dann>\er willen wij de volgende maal
spreken.
Dr. G. K. SCHOEP.
Ingezonden Stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redact c
DE STUDENTEN-CORPORA.
In uw blad van 3 Juli J.l.
Plof. Dr. NoordtziJ, lie
Rijksuniversiteit to Utrecht,
1 de Openbare Unlveraltc
A-ordt van .1" Studrntol
