Huur en verhuur
/OGARN§
pwij
GELDEN beschikbaaij
I HYPOTHEEK - BOUWCREDIET
MC.PLEUNE, Rotterdam
BOUWBLAD No. 39
J^ieutoc Hetïtëcïje Courant
U I ANDAG 14 JCL1 1930
Protestantsche kerkenbouw in Nederland
Den opzet der Zuiderkerk zie De Bouw
wereld van 7 Juli vindt men, n.iet zoo
zeer meer doordacht als wel verder door
gevoerd, terug bij de Westerkerk te Am
sterdam. Was de vormgeving der Zuider
kerk zwaar en uiterst eenvoudig, hier is
naar grooter rijkdom en, altijd statiger;
sierlijkheid gestreefd.
In den nazomer van 1630 is men begon
nen met fundamenten dezer kerk en niet
minder dan 10 jaren vorderde de bouw,
niet uitzondering van den toren. De bene
denste geleding der spits draagt het jaar
tal 1637 en het is dus zeer wel mogelijk,
naar Amsterdamsche Stedebeschrijvers me-
dedeelen, de toren in 1638 geheel gereed
kwam
Dank zij de strenger en statiger gewor
den spits der Westerkerk vormt deze een
beter tegenwicht tegen het massieve be
nedendeel van den toren en de forsche
architectuur der kerk.
De met die der Zuiderkerk overeenko
mende plattegrond een door de grootere
breedte der traveeën hier wat langgerekte
rechthoek, welke wéder door een reeks
drielingzuilen in een- breede middenbeuk
en smallere zijbeuken wordt verdeeld is
nog gebondener van opzet, doordat de
toren recht voor den middenbeuk staat. De
tweede en vijfde travee der zijbeuken zijn
thans tot de volle hoogte van den midden
beuk opgetrokken, zoodat zij het karakter
van dwarspamden hebben; hunne zadel
daken snijden dezen niet ver onder den
nok. De overige zijbeuks-travcecn. hebben
een vlakke afgesnoten afdekking.
Door dezen aanleg der beide genoemde
traveeën wordt de dwarsas veel krachtiger
onderstreept dan bij de Zuiderkerk, waar
door de ginds in de kiem aanwezige cen
trale dispositie reeds sterker tót uitdruk
king komt.
Immers zijn de hooge zijbeuks-traveeën
en de hoofdbeuk gedekt door.houten tonge
welven, welke bij hunne doorsnijding na
tuurlijkerwijze kruisgewelven vormen, doch
de overige zijbeukstraVeeën metsteenen
kruisribgewelven. De trekbalkenconstructies
zijn weggelaten, alleen vrij zware beeren
steunen den bovenbouw. Zuilen, bogen, rib
ben, pilasters, het hoofdgestel der beneden
verdieping zijn evenals bij de Zuiderkerk
wederom van zandsteen; slechts het hoofd
gestel der verdieping is van hout.
De buiten-architectuur der kerk met haar
forsche in zandsteen uitgevoerde détails
is zeer karakteristiek voor den barokken
overgang van Renaissance naar Klassicismc
in onze bouwkunst. Men zoekt nog de
zelfde schilderachtigheid waarbij, men
niet vrage naar het rationeel gebruik van
sierende deelQn als zvyj.ep. frontons, bal
trades r -1 s-
„De kunstenaar bij Gods genade
combinatie van klassiek strenge-gebon
denheid uitkomende in het evenwichtige
rhythme van toren en transepten, afgewis
seld door de lager gehouden partijen der zij
beuken en pittoreske détailleering.
Aan dit effect is echter de ruimtewerking
van het inwendige opgeofferd. De transep
ten schijnen door hunne'groote hoogte te
smal en de tusschen gelegen lage zij-beuks-
traveeën 'vormen als 't ware een onderbre
king der ruimte.^
Op de eischen eener Hervormde preelc-
kerk is deze aanleg daarbij nog minder
f3 Steeds
uit voorraad leverbaar!
i^PKIIl
"^TRIPLEX!
hier met een werk te doen hebben, hetwelk
in de oogen der tijdgenooten van mindei
beteekenis was dan de beide bovenbehan-
In een nieuwgebouwde kerk te Parijs is het hoofdkoor gewijd aan de verkeers
techniek. Zooals men hierboven ziet bevat het gewelf van 't hoofdkoor biddende
automobilisten, spoorwegreizigers en luchtvaarders.
If daartw uit. op zwaardere,meer plast, j „.eli(eVaF haar ligging al spoedig
ingesteld - dan de Zuiderkerk, daar de zui
len op teveel plaatsen het gezicht op den
kansel belemmeren. Desniettemin behoort
dit interieur, mede dank zij de ruime en
gelijkmatige belichting, door z'n verrassen
de doorkijkjes en levendigheid van toon ten
gevolge van het afsteken der zandsteenen
dier deelen tegen het wit van muren en ge
welven;-het van de oude aankleeding over
geblevene draagt er voorts toe bij deiï in
druk van statige pracht te versterkpn.
Nog eerder dan van de Westerkerk, den
'aden Juni 1620. vond de,eerste steenleg-,
d$ 'FHnsënmaf kf
DE NOORDERKEFK
SILHOUET DER KERK I genoemd werd.
j Dr. Ozinga teekent hierbij aan dat bij deze
stellig boeiend geworden, dank zij deplechtigheid al dadelijk uitkomt, dat we
del de kerken; bij de eerste werden de eerste
steenen gelegd door burgemeesterszonen
hier door den meestermetselaar der stad.
Aan haar geringe grootte en eenvoudige
behandeling zal het te danken geweest z"
dat de kerk reeds in 1623 gereed was
met Paschen van dat jaar de eerste g(
dienstoefening gehouden kon worden
De plattegrond vormt een Grieksch kruis,
waarbij de kruising slechts een weinig groo
ter oppervlak heeft dan ieder der kruisar
men. Door dat deze laatste op halve diepte
met elkaar verbonden en de aldus gevormde
driehoekige afsnijdingen, hijgde kerkruimte
-"-•getitikken' zijn, 'heeftde? i^tfègrond-;-Vu
sterk centraliseèréncl 'karaktêr~gekregèri. De
tusschen de kruisarmen overblijvende ruim
te wordt ingenomen door aanbouw, waar
van de noordoostelijke en zuidoostelijke tot
dienstvertrekken en toegangsportalen, de
twee andere tot woningen bestemd zijn
De beide kru9beuken zijn gedekt met hoü-
Houtll.v/hN.V.J,V(l7l ScJlijtldcl tèjC/O. HoofdkantoorOpslagplaatsen, Zager.' en schaver
ANNO 7 <5/53 Oost-A.dmiraHteifskade47'' Rotterdam Nasmuhaveii - Boerenkat
Over bovenstaand onderwerp schrijft de
adviseur der' Vereeniging „Het Eigendoms
recht", afd. rechtspraktijk,"het Volgende:
Er zijn verhuurders van woningen, die,
indien zij over het een of ander oneenig-
heid met een hunner huurders hebben, ver
langen, dat deze dan voetstoots van de wo
ning wordt verwijderd, zelfs niettegenstaan
de het bestaan van eene soms langdurige
huurovereenkomst.
Als zoo'rt 'verhüurder dan duidelijk wordt
gemaakt wat er op. grond, van de huurover
eenkomst, in verband niet het voorgevallene
moet gebeuren om de woning op behoorlijke
wijze vrij te krijgen, krijgt men dikwijls te
hooren: „Maar wat hebben we dén toch aan
een huurcontract, dan kan je net zoo goed
geen contract hebben".
Het behoeft zeker geen betoog te zeggen,
dat een dergelijke uitdrukking verre van
zakelijk en meer te beschouwen is als een
geprikkelde gemoedsuitdrukking of een
uiting van drift.
Voor diegenen, welke in dergelijke geval
len tot dusdanige uitingen komen, willen
wij in het kort de strekking van een Huur-
en Verhuurovereenkomst mededeelcn.
Artikel 1584 van het Burgerlijk Wetboek
zegt daaromtrent, dat Huur- en Verhuur
een overeenkomst is, waarbij de eene partij
zich verbindt om de andere het genot ecner
zaak te doen hebben, gedurende een be
paalden tijd en tegen 'een bepaalden prijs,
welke lnatstgemelde aanneemt te betalen.
Uit die redactie'blijkt dus, dat de een
en hier is het de verhuurder zich ver
bindt het verhuurde goed gedurende den
overeengekomen tijd aan den ander en
dit is de huurder af te staan, en dat deze
gedurende dien tijd den overeengekomen
prijs heeft te betalen.
Partijen zijn dus tegenover elkaar gedu
rende den overeengekomen tijd tot iets ver
plicht, de verhuurder om te leveren datge
ne wat hij heeft verhuurd, de huurder om
daarvoor den huurprijs te betalen.
En het spreekt nu toch vanzelf, dat, in
dien een van beiden zijn verplichtingen niet
nakomt, b.v. dat de huurder op een gegeven
oogenblik in gebreke blijft zijn huur te be
talen of zijn buren overlast aandoet, cf om
deze of gene reden eens een grooten mond
tegen den verhuurder opzet of wat dies
meer zij, deze op grond daarvan, in verhand
met de huurovereenkomst niet genoopt kan
worden de - ming voetstoots te ontruimen,
want indien ddt kon wat zou dan een
huurovereenkomst' te beteekencn hebben.
Wat hebben we toch aan een huurcontract?
Immers heeft toch degene, die zich tot iets
verbonden heeft, rechten, d.w.z. recht orn
indien hem door de wederpartij iets wordt
ten laste gelegd, zich daartegen te verwe
ren, en om recht gedaan te krijgen over het
geschil waarom het dan gaat, is de daartoe
bij de wet aangewezen rechter de persoon
om recht te spreken, en moet men zich
daarvoor tot dezen wenden.
Om aan te toonen, dat het in een ordelij
ke maatschappij zoo behoort te gaan en hei
een wanordelijke boel zou worden, wanneer
het anders ging, diene het volgende:
Stel dat men vólkomen naar zijn zin een
woning heeft verhuurd, zoodat men den
huurder niet gaarne zou missen, omdat da-
ze in alle opzichten zijn veroliriitinsen na
komt. Om deze of gene reden, b.v. omdat de
NuurdQr een voor hem geschikter woning
kan huren,, of omdat de verhuurder niet
vlug genoog gevolg geeft aan een tot hem
gedaan verzoek om ecnigerlei aan het ge
huurde te verrichten, verlaat zoo'n huurder
voetstoots de woning, trekt zich van de
huurovereenkomst en de belangen van den
verhuurder niets aan, zou dat dan niet in
strijd met de goede orde en de huurovei-
eenkomst zijn? .Ta immers, want indien het
zóó kon gaan, wat zou men dan aan een
huurcontract hebben en waar bleef het dan
met de Maatschappelijke orde?
Men boude dus vooral in het oog, dat hij
die zich tot iets verhonden heeft en om
welke reden dan ook van die verbintenis
ontheven wil worden, dit lantrs gerechtelli-
ken weg moet trachten te verkrijgen, tenzij
de overeenkomst, waarbij men zich vei-
honden heeft, door haar natuurlijk verloop
is geëindigd.
Dit als antwoord op bovenbedoelde uitla
tingen.
Men houde evenwel in het oog, dat indien
er een partij (en dat is dan wel bijna altijd
de huurder) is, waarop niets te verhalen is.
men niet veel of liever gezegd niets,
verkregen rechten heeft. Daarom zijn er
verhuurders, die liever een pand leeg la
laten staan dan dit te verhuren aan bewo
ners waarvan het te voorzien is, dat er on
regelmatigheden kunnen volgen.
N.V. KON. VEREENlGDE
TAPIJTFABRIEKEN
ROTTERDAM
N.V. Rotterdamsche Fijnhouthandel
ADMIRALITEJTSKAOE 35 OOSTZEEDIJK 200 - ROTTERDAM - TEl. 12474-40358
Coromaridel Coromandelfineer
H.H. Automobilisten
Gaat U naar Den Haag?
g Dan naar
Hotel KUYS WITSENBURG
jl Voor logeergasten giatis Garag, aan huis beschikbaar.
H Parkeerplaats voor minstens 20 wagens.
LOGIES MET ONTBIJT vanaf 3 Gld.
1 Hotel KUYS WITSEN6URG
HAAGWEG-RIJSWIJK-DEN HAAG.
VRUpNV.MEUBiLEERINGMy
S2H UJESTNiEUUf LAND 13
1 TTÊTIÏVIMERIN GÉN
ROTTERDAM.TEL:5t/*.
ten tongewelven welke bij hunne door
snijding noodzakelijkerwijze een kruisge
op de hoeken der kruising
zandsteenen drielingzuileri;
afsnijdingen hebben steenen
schelpgewelven.
De buitenarchitectuur is in denzelfden
trant uitgevoerd als die der Zutder- en Wes
terkerk; hetzij dan, bij dit gebouw van be
scheidener opzet, wat poverder dan in beide
eerstgenoemde gevallen.
Voor de eerste maal is hier, zegt Dr. Ozin
ga, op grootere schaal een architectonisch
bevredigende ruimte geschapen, welke vrij
wel voldoet aan den huofdeisch van den Pro
testantschen i-ererdienst, dat het van den
alom zichtbaren Jtansel gesproken woord op
alle plaatsen verstaanbaar zij. De Noorder-
kerk is voor c^e werdere ontwikkeling een
der onmisbare grondslagen.
In de archi\thlrëche bescheiden wordt voor
geen dezer drié Amsterdamsche kerken een
hepaaïd architect genoemd. Architecture
Model-na kent ze alle aan Ilendrick Corne-
1-isz. de Keyser toe, ofschoon men tegen
diên^ auteurschap van de Noorderkerk als
voornaamste bezwaar heeft aangevoerd de
onwaarschijnlijkheid, dat eenzelfde archi
tect tegelijkertijd zoozeer uiteenloopende
ontwerpen zou maken als die van de Wes
ter- en de Nocr,derkerk. Hoe dit alles ook
zij, Dr. Ozinga lijkt voórloopig de meening
historisch beter gefundeerd, dat Dr. Keyser,
,,de kunstenaar bij Gods genade", geweest
is, die zoowel de torenbekroningen als da
kerken uit zijn tijd te Amsterdam ontwor
pen heeft.
"0 Grepen uit: „De Protestantsche kerken
bouw in Nederland van Hervorming tot
Franschen .Tijd" door Dr. M. D. Ozinga.
Muttig gebruik van oude
brugconstructies
Een hoofdvoordeel van ijzerconstructies
is, dat zij met eenvoudige middelen kun-
nen.worden versterkt en gewijzigd, zoodat
zij .Bijna alle veranderingen van een bedrijf
-kunnen' volgen. En als de wijzigingen zoo
diep ingrijpend zijn, dekt in den regel de
verkoop als oud ijzer minstens de kosten
van het afbreken. In vele gevallen kunnen
cle afgebroken deelen evenwel met groot
voordeel voor andere doeleinden worden ge
bruikt.
Een werkplaatsloods van de Duitsche spoor
wegert te Eszlingen, lang 105 en breed 18
M.,' werd gebouwd van de oude spoorweg-
lirug te Heilhronn, aldus „Vraag en Aan
bod". De spanten van de loods, welke een
twe&ëch a rui eren boog met trekband vor
men, zijn uit deelen van de hoofdliggers
vap /de brug samengesteld en bezitten daar-
dood.ook dén- gebogen vorm van de brug-
Def lóla&lindruk: -van defi' spaiitvorm is.
gujistig, een bewijs, dat men ook met oude
copslructiestukken een aesthetisch verzorgd
ontwèrp kan maken. De kraanbaanliggers
voor de locomotief-hefkraan werden uit de
réchte onderranden van de hoofd liggers ge
construeerd". De lijf platen van de randen
waren hoog genoeg om er de nieuw aan
te brengen diagonalen op te bevestigen, al
leen bij de einden moesten platen tusschen
gevoegd worden. De kraanbaanliggers moe
ten raddrukerr van_£ X 30 t. kunnen dra
gen. De Akener rails no. 4 vinden hier toe
passing. Dé nagelafstanden in de randhoek
ijzeirs zijn voldoende om de zeer groote
schuifkrachten te kunnen opnemen. Als de
hal geheel uit nieuw materiaal zou zijn sa
mengesteld, zou men minder materiaal noo
dig hebben. Echter zou men toch niet meer
(Jan 20 t ijzergewioht hebben kunnen spa-
een.
De spoorbrug te Wangen, in Duitschland.
werd gemaakt van brugdeelon van de
oude verkeersbrug over de Schillerstrasse
te Stuttgart. De nieuwe brug bestaat uit
drie overspanningen van 5,39 M., 15.70 M.
en 5.39 M., 62.4 t oud materiaal werd gc
bruikt en slechts 24.1 t nieuw materiaal.
Twee voorbeelden dus, die duidelijk la
ten zien, dat oude ijzerconstructies nog
nuttig kunnen worden gebruikt en niet als
oud ijzer van de hand behoeven te worden
gedaan.
A. VISSER ZONEN
Meubelm kers Rotterdam
Woonhuis: Lambertusstr. 101
WerkplaatsSchoutenstr. 131
VESTIGT U T£ UiLLEGECSBEDC
GLAS IN LOOD
r. GEËTST GLAS
N.V.i. 8R0ERE1 ZONEN'i SlasinilDrtrit RuiTrn umrirM
Mllli'S-M TMriEl.H(!l|
HUIS
RECLAME
DECORATIE
Duurzaam Concurreerend
SCHUURMAN 5 COORS
DIJKSTRAAT 114. R'dam. TEL 1041
K. J. BOS ZOON
HOUTHANDEL
URN GRENEN "OTTERDAM
HOUTLAAN 19 GEZAAGD
TELEF. 1302-1303
GESCHAAFD
le Hypothekan. Rente huizen j
50/0, landerijen 4?a
Bouwers dielen - Ftnznciearing
Voorscho ten.
B. SEVINGA Co I
Essenburgslraat 71a - Tel 36566 I
ROTTERDAM
STALEN MEUBEt
MAGAZIJN INSTALL A'
ENZ.
J. GIDDiNG
DEN HAAG
TELEF.
POSTE
1
z
20
.46
iiiiiiii/iiii'iiiiiiii'iniii ui';minnin*»:;!'.!! i,
1
ASSURANTIËN
Gelden beschikbaar voor Ie hypotheek, bouw-
credieten en 2e hypotheek
Noordsingel 59a Telefoon 40276
Agent Friesch-Gronlngsche Hypotheekbank
Agent Provin.iale Cred et- en Spaarbank
innnnimniniiinii iiiitintiiiiiuniiintiiiii
BOUWMATERIALEN HANDEL
OOSTZEEDIJK 26 ROTTERDAM TELEFOON 12044
MANNHEIM-CEMENT.TRAS.KALKEN
ALLE SOORTEN M ETS ELM ATERI ALEN
Qver Terrazzo-, Mozaiek-
en Granietvloeren
Een factor waar men bij terrazzo- en
granitowerk rekening mee moet houden, ,s
het krimpen van het cement. Dit krimpea
is geen fout of nadeelige eigenschap; all-'
cementen die met water een loogaehtige pat»
vormen en dap door te drogen min of meer
verharden, hebben dit gemeen.
Dit krimpn,rals men er geen rekening mee
houdt, kan oorzaak zijn van het ontstaan
van groote 'scheuren die dwars door een
vloer, een paneel loopen en dit ontsieren.
Hoe vetter het mengsel, d.w.z. hoe grooter
do hoeveelheid cement in verhouding tot de
vulstof, hoe meer gevaar er bestaat voor
krimpscheuren; hoe magerder echter he.
mengsel, hoe minder gevaar voor scheuren.
De remedie ligt hier dus voor de hand: mei
moet zijn cement zooveel mogelijk met zand
of met fijn marmermeel of steenmeel ver
mengen, en in de aldus verkregen mortel
specie de grootere marmerstukjes mengen.
Om nu te weten hoeveel zand of steen-
meel men wel aan het cement mag toevoege.i
maakt men een vochtige, niet al te slappe
brei van cement en zand of steenmeel en
strijkt ze open op een zandplaat. Men laat
deze brei verharden op een koele, tegen vocht
beschermde plaats. Bemerkt men na hei
verharden kleine scheurtjes, dan is het du*
(lelijk dat te weinig steenmeel is gebruik:
Aanbeveling verdient het een aantal proeven
to nemen.
Dit is een kleine moeite en In alle geval
l n veel zekerder dan zoo maar op goed
geluk af de mengverhoudingen 1:2, 1 :3 o'
1:4 to nemen. De gewone verhoudingen
vindt men voor zand tusschen 1: 1 y2 en
1 3y?. en voor steenmeel tusschen 1 2 en
1 4V&.
DE SCHEEVE TOREN VAN PISA I prismatisch glas voor rameu,
IN GEVAAR die weinig licht opvangen
Meermalen komt het voor, dat nabij een
liuis ccn ander wordt gebouwd dat hooger
;s en daardoor licht wegneemt van het eerste.
Daarvoor dienen ramen, die aan de bui
tenzijde vlak zijn, maar aan de binnenzijde
van boven vlak.
itand. Elke tand
licht invalt onder 45 graden'van boven, dan
wordt dit gebroken en treedt uit de gebogen
oppervlakken divergeerend (uiteenwijkend)
uit, zoodat de kamer gevuld wordt met
diffuus licht.
Uit genomen proeven in het National Phy
sical Laboratory te Londen bleek, dat dez-
ramen 73 pet. van het onder 45 graden in
vallende licht doorlieten. Een gewone glas
plaat Iaat 77 pet door, en het bestaande
'-''as, dat bekend staat als 45 graads-prisma-
tisch. laat niet meer dan 55 tot 66 pet. door.
Do lichtsterkte van het doorgelaten licht
ischilt weinig van die van het invallende,
pevvoon glas is echter groot verlies aan
h tsterkte.
P tanden staan zoover uit elkander, da»
ramen gemakkelijk kunnen worden
agemaakt.
Het ingieten van cement in de onmiddellijke
nabijheid van den beroemden scheevcn klok-
ketoren te Pisa ten einde te voorkomen dat
het kunstige bouwwerk niet tè ver builen
den loodlijn komt. Het was hard noodig
geworden dat er iets aan gedaan werd,
want het fundament werd al te zeer ver
zwakt door de werking van het vernielende,
insieperende water.
-T-cr bevordering van den
1 goedkoopen woningbouw
De Belgische ministerraad heeft een onr-
werp goedgekeurd, strekkende om de Natio
nale Maatschappij van Gocdkoope Woningen
toe te laten, gedurende een tijdperk van
vijf jaren vanaf 1931, een leening Vvan 200
millioen fr. uit te schrijven.
De opbrengst dezer leening zal dienen deel
m krotwoningen op tc ruimen en deels
gezinnen die een gocdkoope woning
schen te bouwen, daarvoor voorschotten co
verstrekken.
j^ruin worden van
teekenpapier
Tauber zet in de „Chemika Zeitung" de
proeven uiteen, welke hij heeft uitgevoerd
om teekenpapier te bereiden, dat noch geel.
noch bruin wordt, zelfs na ettelijke maan
den directe bestraling door zonlicht Voor
aquarclpapier is dat b.v. van groot belang.
Dat bruin worden kan niet wordon%>o-
geschreven aan de ligmine, waaruit het pa
paar bestaat; men moet do oorzaak er vecl-
\an zoeken in hars, dat voor het stijf
maken en lijmen wordt gebruikt
De schrijver verkreeg een degelijk pa
Ier (uit een oogpunt van bruin worden)
door filtreerpapier met een 5 pet gelatine
oplossing te drenken.
Neemt men in de plaats van gelatine een
chte gekleurde gelatire-gom, dan zal het
papier bij zonlichtbestraling zelfs do lichte
bruine kleur verliezen, welko de gom bezit
