«wtèilk
ENCI CEMENT
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN -f»-,"!!»
Laan van Meerdervoort
AANSTAANDE
AANBESTEDINGEN
COMPOHOUT •BLADEN
6.3 mM. 1 20 M. 2 tot 5 50 M.
IDEALE PLAFONDPLAAT
»salf nltl door trekt niet <2*5 Jertg» Sntsrlng).
.jVoor bitimmgrtnggo Van alken aard.
.Aï, onderlaag van linoleum ..er doelmallg.'
DEGELIJK - GOEDKOOP.
MASSÉUS Botersloot 119, R'dam
RUIME VOORRAAD VLUOGE LEVERING. TtL. 10186.
BOUWBLAD No. 51, PAO. 2
AI A AND AC 10 MEI 1930
PORTIEKWONINGEN
TE KOOP aan de Soestdijksche Kade tc Den Haag,
een COMPLEX onder architectuur gebouwde PORTIEK-
g WONINGEN. Prima bouw en afwerking.
Bescherming van den architectentitel
Beteekent dat, dat niemand anders dan een architect zich met het
werk van een architect maq bezighouden? Waar blijft dan de
vrijheid?
Wat willen de georganiseerde architec
ten?
Niets anders dan hun beroep in veiligheid
stellen tegenover anderen die zich ten
rechte ook architect noemen en als zooda
nig optreden.
Het is nu maar de vraag, aldus de heer
J. J. van der Weij of deze wenschen en ver
langens geen gevaren inhouden voor ande
ren, en we niet denzelfden toestand kun
nen verwachten die bestond aan het einde
van het Gildenwezen waaraan door de
Fransche revolutie een einde gemaakt
geworden. Het keurslijf was te knellend
geworden, de vrijheid van bewegen te mi
niem.
Nog niet zoo verschrikkelijk lang geleden,
toen er nog geen speciale scholen voor
bouwkunst bestonden en ook geen Techni
sche Hoogeschool te Delft, kon het gebeu
ren, dat een jongeman direct voor archi
tect opgeleid kon worden door een plaats
te vinden op het bureau van een architect
en meerdere bekwaamheid te krijgen door
nog al eens van plaats te veranderen.
Ook kon het zijn dat iemand op een tim
mermanswinkel kwam als krullejongen,
door avondstudie wat mans werd in het
bouwkundig teekenen, van timmerman op
klom tot opzichter en later met veel ijver
en een beetje geluk tevens de rang van
architect veroverde.
Er zijn nu nog wel oudere architecten
ook nog wel jongeren die zoo werden wat
ze nu zijn.
Nog herinneren wij ons wat een oudere
architect wiens naam een zeer goede
klank heeft ons zeide, toen we spraken
over een timmerman die opzichter was ge
worden: „de opzichter van heden is de ar
chitect van morgen".
Zoo is het dikwijls gegaan, ook wat aan
gaat htt timmermansbaas of aannemer
worde*.
Hiermede willen wij niet beweren, dat
het allen grootmeesters geworden zijn, maar
toch blijft het een feit, dat zonen van on
bemiddelde ouders, met een jeugd van hard
werken en weinig of in 't geheel geen voor
bereidend onderricht het vaak zeer ver
hebben weten te brengen.
Maar in onzen tijd van democratiseeren
bn nivelleeren, schijnt men het er juist op
toe te leggen om zooveel mogelijk schei
dingslijnen te trekken en kasten te kwee
ken. In het oude Egypte was het architec-
tenberoep erfelijk en ging het als ambt van
vader op zoon over. Nu tracht men er onder
andere omstandigheden toch een kaste van
te maken. Voorheen werd dikwijls een jon
gen die voorbestemd was om tot architect
opgeleid te worden, toch eerst eenige jaren
naar een baas gestuurd om eenige prac-
tische opleiding te ontvangen, al konden
de ouders ook best een andere opleiding
betalen, want zelf-vormen stond vaak voor
op. En voor hen wiens ouders niet over de
noodige fondsen beschikten was dit de
eenige weg.
Nu kunnen zij, wier ouders het dure on
derwijs plus pension, enz. kunnen betalen,
naar Utrecht gaan of Delft, om na meerdere
jaren studie met een diploma huiswaarts
le keeren. Ze zijn opggfcid voor een levens
roeping waarvoor het diploma hen geschikt
verklaart. Of het nu alleen genieën zijn is
een vraag die wij hier niet wenschen te
stellen noch te beantwoorden.
De zonen van minder bemiddelde ouders
zullen een tijdje naar een ambachtsschool
kunnen gaan om daarna als vergevorderde
leerjongen bij het timmeren tc komen. De
meening over dezen is nogal verschillend;
er zijn er die deze jongens voortrekken en
ook die meenen, dat zij ten onrechte zich
heel wat verbeelden en dikwijls eigenwijs
zijn. Zonen van nog minder bemiddelde
ouders gaan direct als krullejongen in
dienst, leeren soms wat meer of minder wat
veel afhangt van de baas bij wien ze ko
men en van het werk dat er voorhanden is.
Hun schade kunnen ze inhalen op avond
scholen en wij weten niet welke jongen
tegen zijn 18e jaar b.v. het meest vooruit is
gekomen. Dat alles hangt af niet alleen
van de lust tot leeren, maar ook van de
bekwaamheid daartoe en niet mirller van
het milieu waarin ze verkeeren. Vooral van
dit laatste wordt veel de invloed vergeten.
Een niet al te drieste jongen die op een
bouw niet uit de put mee naar boven gaat,
maar het telkens treft dat hij daarin komt
te werken als de derde balklaag al ligt,
zal heel gemakkelijk met een gevoel voor
vrees voor klimmen behept worden.
Maar het verschil tusschen do eerste
groep jongens en de twee andere is er.
Terwijl de eersten veilig en gemakkelijk
cn zeker opgeleid worden tot architect, zul
len de twee anderen het niet veel verder
kunnen brengen dan tot timmerman; mo
gelijk is er kans om het tc brengen tot op
zichter, maar dan wordt het al wat moei
lijk. Wel lazen wij, dat er te Amsterdam
een avondschool voor architectuur bestaat
maar of daar ook een diploma na een ge
slaagd examen wordt uitgereikt, is ons niet
bekend.
Wij willen hier niet do vraag stellen of
een examen wel altijd het heel juiste mid
del is om iemands bekwaamheid af te me
ten, het is eenmaal als een feit aangeno
men. dat dit wel zoo moet zijn.
Een andere vraag is of er onder de
oudere architecten die nooit een diploma
verkregen of niet B. N. A. achter hun titel
mogen zetten, geen gocV krachten gevon
den worden. En nog een andere of zij die
wel een diploma verkregen en ook hun
bondstitel. allen genieun zijn.
Wij meenen beide vragen ontkennend te
moaen beantwoorden.
Met allen eerbied voor het werk van ar
chitecten, dat wij gaarne prijzen en roemen
wanneer het dat verdient, weten wij toch
dat allen die hun titel verdienden, niet
even groot zijn; weten wij ook dat velen
die hun titel niet met een diploma kunnen
rechtvaardigen, toch wel goed werk kun
nen maken, maar evenzeer dat er onder
hen vooral zijn die nooit een artistieke
is dit wel altijd noodig? vaak zelfs geen
behoorlijke teckening maken.
Nogcens, met alle respect voor de be
kwaamheden van architecten met titels van
door het Rijk erkende technische scholen
en voor de aanvullingstitel van den Bond
van Ned. Architecten, meenen wij dat het
niet aangaat deze titels zoodanig door de
wet te doen beschermen, dat geen andere
bouwkundige dien titel mag voeren zonder
voorafgaande universitaire opleiding zoo
als in Hongarije, of dat het dragen daarvan
gestraft kan worden met twee jaar gevan
genisstraf als in Portugal.
Bescherming van den architecten-titel be-
tookent d' A niemand anders dan een archi
tect zich met het werk van een architect
mag bezighouden. Daartoe behoort ook het
ontwerp van een deur, een toonbank, een
etalagekast waarvoor een timmerman dik
wijls zelf een schetsje maakt Altijd even
ongelukkig?
Hoever gaat die bescherming? Mag een
opzichter dan b.v. geen ontwerp meer ma
ken voor een klein huisje of een pui? Heel
veel wordt er nog gebouwd zonder archi-
tectcnhulp, b.v. in de eigenbouwerij. Dat
zal dan voortaan verboden zijn. Men moet
bij den architect terecht komen die dan,
zeker van zijn zaak, ook wel met een dok
tersrekening voor den dag zal konten.
Waar blijft de vrijhtvd, die toch al zoo
besnoeid is en waarover vaak architecten
zelf mopperen?
Men wenscht de bescherming #an den
titel zoo gezegd in het belang van de archi
tectuur, dus de bouwkunst zelf, en om de
beunhazerij tegen te gaan. Maar is dit niet
een doekje voor het bloeden, zooals dat in
den volksmond heet?
Voor veiligheid, zekerheid en hygiëne be
staan er Rijkswetten en gemeenteverorde
ningen, welke laatste vooral in de groote
steden dikwijls zeer scherp zijn, vaak te
streng genoemd worden en dikwijls belem
merend werken.
Maar meer en meer krijgt elke plaats
van beteekenis een schoonheidscommissie
waarin alleen architecten met een erken
den titel zitting hebben en die alles
keuren, wat niet door den beugel kan.
Is dat alles niet voldoende om kunst
techniek te beschermen? En zoo niet kan
dan een en ander nog niet wat verscherpt
worden, zonder sommigen of velen uit het
bouwvak het ontwerpen en leiden van bouw
werken te verbieden ontdat dit slechts
voorbehouden is aan hen wier titel wette
lijk erkend en beschermd is?
Het architecten) beroep is toch wel wat
anders dan dat van een geneesheer. Dat al
leen een geneesFieer over onze gezondheid
waken mag, heeft" toch zeker de kwakzal
verij nog niet uit de wereld geholpen en re
minder het gebruik van een aspirintje zon
der voorgeschreven recept. En is het nu
wel zeker, dat een z.g. kwakzalver nooit
iemand geneest noch een dokter of arts
iemand op moet geven zonder een ander
woord te gebruiken.
Dan, moet een architect met een goede
repetatie zich niet sterk rvoelen tegenover
een zich zoo noemende, die niets goeds pres-
teeren kan?
In kunst moet toch wel wait, vrijheid blij
ven en hoe wordt er over de kunst gedacht
en geoordeeld? De modernen van heden
beschouwen zich als de prinsen der kunst,
maar hoe denkt het volk daarover?
In hun tijd en den onzen worden de bou
wers van de Gothiek als grootmeesters be
schouwd; toch was er een tijd dat ze ver
guisd werden door hun latere kunstbroe
ders en allen het eens waren met de Fran-
schen, die hen barbaren noemden. Wat is
wisselvalliger dan het oordeel over de
kunst en de kunst zelf?
Zien wij niet bij groote kunstenaars, ook
bij de architecten, hoe zij plotseling een
weg verlaten om een andere in te slaan?
Wat is er b.v. terecht gekomen van de eens
gehuldigde stelling, dat het geraamte van
een bouwwerk, steen of beton, niet achter
een ander materiaal schuil mocht gaan?
Bij kunstschilders is de titel niet be
schermd; vele meesters werden eerst ver
guisd, later verheerlijkt, zij achten het dik
wijls een eer het academisch onderricht te
kunnen smaden en hun eigen weg te gaan;
toch is het ons opgevallen dat een niet-aca-
demisch ontwikkeld schilder, een amateur
beunhaas, bij zijn leven niet gekend,
later pas ontdekt en nu als kunstenaar er
kend, tooh nog niet als gelijke wordt be
schouwd, n.l. de Fransche schilder Henri
Rousseau, die gewoonlijk niet de schilder
Rousseau, maar de douanier Rousseau ge
noemd wordt, omdat dit zij betrekking
Gebeurt dat ook niet
Is de nu geprezen
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Vertegenwoordigers voor A M1IVC Pn AELBRECHTSKADE 147b
ROTTERDAM en OMSTREKEN; M. IVIUTO QL ÜD. TELEFOON 30404-30233
Denk aan de geschiedenis der Amsterdam-
sohe beurs.
In Italië is de titel van architect zooda
nig beschermd, dat zonder verplichte oplei
ding de titel niet mag gevoerd worden. Zijn
de architecten daar nu bekwamer dan in
Duitschland waar nog geen wettelijke rege
ling is, maar ieder architect van naam
prof. schijnt te zijn?
Wat precies het oordeel is van de Belgen
weten wij uit het verslag niet, wel dat zij
bescherming van moderne werken wen
schen, zoodanig, dat zelfs een eigenaar
daaraan niets mag veranderen. Dat kan
heel goed zijn, maar het middel schijnt ons
wel wat draconisch. Wie zal onder zulke
voorwaarden durven laten bouwen?
Op het Intern. Arch. Congres te Brussel
in 1922, waar door de Hollanders het voor
stel werd gedaan om te ijveren voor wette
lijke bescherming van den titel, hebben de
Belgen dat bestreden en onzes
recht De bouwkunst moet een vrije kunst
blijven.
„Dat iemand zijn jarenlange studie
een technische hoogeschool", zoo schreven
wij toen in den Bouwgids, „of gelijkwaar
dige inrichting, bekroond ziet met de toe
kenning van een diploma, dat hem een bij
zonder recht geeft om als architect op te
treden, mag niet afgekeurd worden. Maar
mag men nu zoover gaan te eischeu, dat
allen die als bouwkundige of architect
roeping meenen te kunnen vervullen,
verplichten dat zij daarvoor eerst een ver
plichte universitaire opleiding ontvange:
Ongelukkige jongens dan die ouders hel
ben zonder kapitaal of onvermogend g
noeg zijn om hen zulk een opleiding te
schenken"
Al is in België een wetsvoorstel ingediend
om ie komen tot de beschermde titel
architect, toch schijnt, ook van architec
tenzijde, de meening er nog tegen te zijn.
Huib Hoste, de ook in Nederland welbe
kende Brugsohe architect, schreef daar
in „Het Laatste Nieuws", overgenomen
door „den Boinvgids", het volgende, waarin
wij een verdediging van onze stelling zien:
„Wij denken ons graag in, zonder het
echter te weten, dat er een tijd moet ge
weest zijn, dat een ieder zich alleen bezig
hield met de zaken, waarvan hij op de
hoogte was, dat men alleen het vak uit
oefende dat men kende. Of, gezien de men-
6Chelijke eigenschappen, een dergelijke
toestand lang kan geduurd hebben, weten
we niet; alleszins bleek het op een gegeven
oogenblik goed het spreekwoord: „Schoen
maker blijf bij uw leest", uit te vinden. Het
is blijkbaar noodig geworden, zoo noodig
dat men verder gegaan is. Mag geen zieken
genezen die wil: eerst den dokterstitel ha
len; mag geen medicijn klaarmaken, zelfs
op doktersrecept dan hij die den apothe-
kerstitel dragen mag. Om hun vak uit te
oefenen moeten de advocaat en de notaris
door hun examens gekomen zijn, en nie
mand mag nog in een openbare school on
derwijzen, indien hij de daartoe vereischte
diploma's niet bezit. Dit alles vinden we
normaal, zooals wc normaal vinden, dat
een postbeambte en een treinbediende be
wijzen moeten aan zekere eischen te vol
doen alvorens ze voor him baantje geknipt
zijn. Hoe komt het dan dat heel wat men-
schen gaan roepen, wanneer een wetsvoor-
de Kamers wordt ingediend, volgens
de bouwkunst? hetwelk een architectendiploma moet tot
als meester erkende stand komen? Om verschillende redenen;
dr. Berlage nooit eens anders beoordeeld? om redenen van verschillenden aard. Eerst
MOOI HILLEGERSBERG
Burg. de Villeneuvesingel nabij Plassen en Sportterreinen
TE KOOP: MODERNE LANDHUIZEN, bevattende:
5 Kamers, Keuken, Badkamer, Kelder, Zolder. In den
tuin garage of loods. Verder voor-, zij- en achtertuin,
met afgeschutte terrassen.
Practische inrichting Afwerking goed verzorgd.
Solide koopers flinke hypotheek.
Bouwkundig Bureau
J. C. Henri van Ingen
Rotterdam, Vhetstr.8b. Tel.11748
Verzorging van In- en Exterieur
Hinderwet, Drankwet enz.
-Alles tot hei vak behoorend-
Bouwkundlgen:
Hillegersberg.
Te bevragen:
JOH. KEYSER,
Burg. de Villeneuvsinge! 235
Hillegersberg, Teleefoon 4148
J Ook U kunt wonen aan de
te DEN HAAG. Architect Ir. D.
ROOSENBURG ontwierp voor ons de
KAPITALE HEERENHUIZEN
aan de Laan van Meerdervoort No. 750—782
met vrije voortuinen, een uitzondering in
deze omgeving.
Inlichtingen bij H. J. WEIMAR Jr.
MAGNOLIASTRAAT 50, Den Haag, Tel. 38362
is er tegenstand vanwege hen, die
chitect spelen zonder het te zijn, en na het
wet worden van het aanhangig voorstel, in
hun bedrijf zullen gestoord worden. Belang
rijker is een ander soort tegenstanders, die
zeggen: een bouwmeester is niet slechts
een man van wetenschap, hij moet daarbij
ook artist'zijn, en er is geen wet te maken,
waaruit zal blijken wie artist is en
niet. Zeer waar: wie architect is in
vollen zin van het woord moet wetenschap
pelijk en artistiek onderlegd zijn, hij moet
verder volop kultuurmensch zijn, en op de
hoogte der geestelijke stroomingen
tijd. Daarop stellen we de vraag: hoeveel
„architecten" kunnen we in ons land vin
den, die aan die eisohen voldoen? Jammer
genoeg moet het antwoord luiden: bitter
weinig. Zal het verplichte diploma dit
tal verminderen? Beslist niet. Enkelen mee
nen van wed, steunend op het hierboven
aangegeven argument
M. i. zijn twee veronderstellingen moge
lijk: ofwel stelt de wet zeer strenge eischen
op artistiek gebied, en dan kan alleen aan
de artisten het diploma toegekend worden,
hetgeen wel een verblijdend resultaat zou
zijn voor al wie het architectenberoep hoog
stelt Ofwel verklaart de wetgever dat hij
machteloos is op kunstgebied, en worden al
leen eischen gesteld op gebied van konstruk-
tie, gezondheidsleer, enz. In dit laatste geval
zou het architectendiploma of hoe zal
men het dan heeten? gelijk stain met
veel andere diploma's. Het diploma van
meester in de rechten, bewijst dat de hou
der ervan de rechten enz- met vrucht bestu
deerd heeft, maar zegt geenszins, dat de
man welsprekend Is, dat hij „flair" heeft
of menschenkennis enz. Het diploma van
dokter in de medicijnen laat niet vermoe
den of de arts een goede diagnostiek kan
stellen, handig is in het verzorgen van zie
ken, enz. Dit alles moet de praktijk leeren,
en hij die van al die beroepshoedanigheden
al zijn ze door het diploma geenszins be
vestigd blijk geeft, kan zeker op bijval
rekenen.
Wat is nu wenschölijk en mogelijk voor
de architekten?
't Ware beslist mogelijk de architecten
een diploma te geven, waardoor slechts we
tenschappelijke kennis erkend wordt, zoo
als men zich ook een diploma kan inden
ken, dat niet slechts deze kennissen doch
ook een groote artistieke begaafdheid kan
bevestigen. Welke dezer oplossingen is nu
wenschclijk? Hier moeten we onderscheid
maken- Inderdaad luidt het eerste artikel
van het wetsvoorstel: „Niemand mag den
titel van bouwmeester voeren, noch het be
roep van bouwmeester uitoefenen, indien
hij niet houder is van een diploma bewij
zende dat hij de noodige bekwaamheid be
zit". Hetgeen, in andere woorden wil zeg
gen, dat niemand nog zonder bouwmeester
zal mogen bouwen, ofwel dat geen bouwver
gunning zal toegestaan worden, indien de
plannen niet door 'n gediplomeerden bouw
meester onderteekend zijn. Was dit niet de
bedoeling dan is verdere uitwijding in de
wet noodzakelijk, zoo niet, staan we eens te
meer blootgesteld aan de wisselvalligheid
der rechtspraak. Maar is dat wel de bedoe
ling? Meer dan iemand betreur ik het dat
onze straten en pleinen kunnen ontsierd
orden door de uitvoering van plannen
door een of anderen schoenlapper opge
maakt; och vraag ik me af indien de wet
gever hem, die b.v. begeert een deur te ma
ken tusschen twee kamers, wil verplichten
zich daarvoor tot een bouwmeester te wen
den? Ik meen het niet, al moet het wel zoo
zijn indien het wetsvoorstel wet wordt Er
is meer met deze kwestie gemoeid. Een en
kel woord hierbij over de architecten-bu-
reaux. Waar een geneesheer altijd alleen
werkt of in moeilijke gevallen samen met
een collega, is het bekend, dat vele architec
ten zelf heel weinig meer doen dan het aan
geven van hun ideeën, die uitgewerkt wor
den op hun bureaux, waar soms 10 en meer
teekenaars zitten onder leiding van een chef
de bureau. Er zijn zelfs architecten van
naam, die wc] de eer genieten van ontwerp,
maar alles dankten aan hun eerste hulp
krachten, teekenaars die dikwijls knapper
zijn dan zij zelf.
Dat is een publiek geheim. Waar is hier
de verantwoordelijkheid van den architect
vergelijking met den goneesheer?
Iet is al onrecht dat niet de maker van
een ontwerp daarvan de eer geniet maar wel
werkgever, de architect, die slechts op
draagt en betaalt- Maar is het dan geen on
recht, dat zoo'n onbekende werker nooit
zelfstandig op mag noch kan treden, omdat
hij den titel van architect niet voeren mag?
Nu kunnen zij dat nog wel en het is meer
dan eens gebleken, dat zij hun meesters
overtroffen.
Ook in verband met de wet op het auteurs
recht, is de mogelijkheid niet uitgesloten,
dat niet de schepper beschermd werd,
maar wel hij die met een anders werk roem I
oogst, omdat hij die koopen kon door over
macht op den persoon.
Laat men desnoods meerdere titels dan 1
Doctor uitdenken om hen to onderscheiden
die zulks verdienen, laat de bonden vrij in
het al of niet aannemen van iemand als lid,
maar laat ook dc beoefening van de bouw-
kunst vjrij. Wetten, verordeningen en com-1
WOENSDAG 21 MEI.
31-kriJgb. ten kantore
;ek. nd f 3. rest. 11.
DONDERDAG I
ïrkerk: het
bouwkundige.
VRIJDAG 2
•s-GRAVENHAGE, 2 nar
12.50, verkrljgb. bij
iouwen-
i Hndfc:
2 ophaalbruggen en het wij
ophaalbrug in de Bel
HOEK VAN HOLLAND,
aldaar: het boi
jstelljk rioolgemaal
bijk. we:
i Holland;
rerknjgb.
minaetr. 47 te Haarlem. In hotel Meyer: het bou
wen van 12 transformatorstations op Goerce en
Westflakkee voor de Electr.-MiJ. Goeree-Over-
flakkee; bestek en teek. ad f5. rest. f2.50. ver-
irrijgb. aan het Adv.bur. en ten kantore E.M.G.O.
te Middelharnisinl. op 26 Mei vm. 10 u. In hotel
NAALDWIJK. 11 s
in een dubbel
d. Zuidweg
6. rest. 11. verkrljgb.
(Ph. Droog) aldaar:
>onhuis op een ter
Naaldwijk: bestek
DINSDAG 27 MEI.
BUSSUM. 1.30 nam. Het bestuur
;hr. Bouwvereen. ..De Eendracht"
lotel ..De Rozenboom". Brinklaan
Eendrachtpark t
inder a bedoelde
hotel Westlandia (Ph. Droog): hel
een woonhuis met pakhuis en gn
Geestweg te Naaldwijk: bestek en
bouwen
"teekfad f5.
der lokalen
te DelftT6
inige Rijksgebouwe
lokaal
Voorhout 9, te Den Ha
sen schutsluis, deel uitm
in het lokaal
Het Prov. Be-
R
esultaten van proeven
met machinaal mengen van beton
De rapporten over de resultaten van bo
vengenoemde proefnemingen door de Duit-
sche betonvereeniging bevatten, volgens V
B. in het kort samengevat, het volgende:
1. Het droge mengen van bindmiddel en
toeslagstoffen kan vervallen. Wanne*?
echter verschillende stoffijne stoffen (tras,
kalk, thurament enz.) aan het cement wor
den toegevoegd, is evenwel afzonderlijke
innige menging in drogen toestand nood
zakelijk.
2. Wanneer nieuwere betonmolens wor
den toegepast, is een mengtijd van 1 minuut
voor Êtampbeton en gewapend beton, en
van iy2 minuut voor vet wegenbeton vol
doende. Door het plaatsen van zandloopers
of dergelijke meetinstrumenten moet de
man, die den molen bedient, er toe worden
gebracht, den minimum-mengtijd aan te
houden.
3. De betrouwbaarheid van de te gebrui
ken watermeettoestellen moet vooraf wor
den gecontroleerd. Nieuwe molens moeten
niet zonder goeden watermeter worden ge
kocht. Hierbij mag geen grootere afwijking
voorkomen dan pl.ra. 3%.
Met de resultaten der proefnemingen zal
in de nieuwe voorschriften voor gewapend
beton rekening worden gehouden.
missies waken genoeg voor alles waar op
gelet moet worden.
Voor de kunst zelf en haar ontwikkeling
wat anders noodig dan plicht en dwang,
n.l. het volle vrije leven.
Zuiderzeew.,
102, Den Haag:
UITSLAG AANBESTEDINGEN
ALMELO. (Onderh.). CIv.-tng.
man, Enschedé, voor de N.V. H
Textielfabrieken: bet bouwen v
ireta., bestek no. 8:
ir. Openb. Werker
Laagste inschr. L. Jacobs
Wzn„ aldaar, f 3793.
DE BILT. De arch. G. v. Hoogevest. te Amers
foort: het verbouwen van het Vereenigingsgo-
bouw aan den Bunnlkscheweg. Laagste inschr.
A. v. Lunteren, Woudenberg, f23.267.
DEVENTER. De arch. M. v. Harte, voor rek.
van J Boerboom: het verbouwen van perceel 46
aan de Lange Bisschopstraat, hoek Broederen
straat. Laagste Inschr.: fa. Groenenberg en
Diekman, aldaar, f 13.480.
DORDRECHT. Het leggen eener pers- en dla-
DIEPENHEIM. De arch. A. J. Wegereef, na
mens Joh. Izaks: a. hetverbouwen van hotel „D«
Fol". Laagste inschr timmer- en metselw. J.
B. Kreunen en J. H. Lenderink f2590: schllderw.
N. J. Ziel-Deljenheim f168; loodgw. W. Bussinle
f273. gegund.
ENSCHEDE. De bouwk. J. Schuiling, namens
mevr. C. M. v. Heekv. Heek: a. het afbreken
van een boerderij op het Walhofspark en het
bouwen eener nieuwe boerderij te Groot Drlenc;
b. het schilderwerk. Laagste inschr.: a. Bos en
Mdldelhuis. Glanerbrug, f 10.800; z. J. Wildevuur,
aldaar, f 932.
ENSCHEDE. (Onderh.). De arch. Joh. Sluy-
mer. namens het Kerkbest. der H. Hart-Paro-
chie: het bouwen van een noodkerk In het
Hoogeland. Laagste Inschr. J. G. Keuvers,
f 18.973.
ENSCHEDE. De arch. Van de LIJke en Mink:
a. het bouwen van een woonhuis aan den Volks
parksingel; b. het glas-, schilder- en behi
werk. Laagste Inschr.: a. J. Boss
A. H. ten Cate f 1567.
ENSCHEDE. D earch. J. Klein Bretener: het
bouwen van een dubbel woonhuis met winkel
en pakhuis aan de Kuipersdijk hoek Sumatra-
straat. Laagste inschr.: bouwwerk G. J. Wea
sels. Lonneker, f 15 622; schilderwerk J. C. Ui
lenbroek, Lelden, f 1345.
ENSCHEDE. De arch. R. v. d. Woerd Ban.,
ang-
5; b.
winkelhui
Hei
25;
.959; 7 woningen te Emmen de-
10 woningen te Weerdinge G,
erdinge f 18.550; schlldcrwerkei
te Barger-Ooster
echt f 992: 7 w<
f400;
■veld Lautenbach t
zelfde f 13.233:
Scholten te W<
8 wor
J. Scl
Weerdinge J. G. Engels te Emmen f1502.
's-GRAVENHAGE. De Rijksgebouwendienst!
het uitvoeren van vernleuwlngs- en herstelllngs
werken aan en in eenige Rijksgebouwen te Den
Haag ged. 1930. Laagste Inschr. S. v. d. Zaag en
F. H. de Bruljn, aldaar, f19.150.
's-GRAVENHAGE. Het Ing.bur. Dwars, Heede-
rik en Verhey te Amersfoort, namens den Raad
van Beheer van de Stichting „Het Nedcrlandsch
van een Scheepsbouwkundig proefstation. Laag
ste inschr. fa. H. Heljrlnk te Nijmegen, f317.000
h Ee Rijksgebouwendienst:
toor te Breda. Laagst-
's-GRAVENHAGE. Het Pro
^'fifschr N.V. Alg.
Breda, f 178.800.
r de Oude Maf
-. F. J. Miesset
HAARLEM. De Rijk
Hllvi
aesi-br'-®
bet ultbrel-
-cht. Laagste ln-
HAARLEM. De Rijkswaterstaat: 1
den van de verdediging van den on
oever vóór de Heldersche Zeewerln,
de Oostbatterij en het
inschr. C. Roosendaal,
HAARLEM. De Rijkswaterstaat: het uitvoe
ren van keibestrating met bijk. werken op den
Rijksweg Velaen—Alkmaar, onder Beverwijk,
Laagste inschr. J. Twlsk Jzn., Castrlcum, f 2980.
HAARLEM. Het Gem.best.: 1. het bouwen vaO
een school voor o. L o. met gymnatieklokaal a.
de Wllgenstr.; b. het glas- en verf werkLaag-
Sl? in,8«fth«r-: C" Hart f81-839; 2. H. v. Brus
sel. f2800.
HENGELO. De arch. JanssenSchrakamp: a
het verhm.wen van het bestaande winkelperceel
glas- en schilderwerk.
eDelden, f 4843; b,
aan de Markt; b. h-
Laagste inschr.: a. Looi
Horstlnk, aldaar, f 1048.
HILVERSUM. De
:uller: het bouwen
den Rultcrsweg. Laagste
a.Uadr. f27.300.
HAAKSBERGEN. Dc arch. Arend G. Beltman
e Enschedé, voor rek. van de N.V. Twentsche
:abelfabrielc: het vergrooten van haar fabrieks-
ebonwen. laagste inschr.: bouwwerk J. W.
laas te Eibergen f 6990. gegund; glas- en schil-
erwerk H. J. Klaassen, aldaar, f1919, beraad.
HAARLEMMERMEER, De arch. H. Korrlngat
en Kruisweg nabij de Cruquls. Laagsto Inschr!
v. Woudenberg, Haarlem, f7185.
HAARLEM. Het Gem.best.het bouwen van
2697lrS' Laagste in8Chr- H. J. Fortgens, aldaarj
f 7.50 PER WEEK
VOLGENS HUURKOOPSYSTEEM
TE KOOP
Vrije huisjes, bov.
Acacialaan.
Voor Triplexplaten
Een goed adres:
Jac.P.v.d.Berg s
FIJNHOUTHANDEL
Ridderstraat 9-15
j Weenaplein 7-8
Telefoon 41490
ROTTERDAM
N.V. Rotterdamsche Fijnhouthandel
LINKER ROTTEXADE 101-102, ROTTERDAM - TEL 12474-40358
Coromandel Coromandelfineer
BILLIJKE VOORWAARDEN.
Te bevragen DUSSEL Zonen, Bazar-
straat 27, Telefoon 15154, Den Haag.
H.H. Automobilisten !-
Gaat U naar Den Haag?
Dan naar
Hötsl KUYS WITSENBURG
Voor logeereasien gratis Garage aan huis beschikbaar.
Parkeerplaats voor minstens 20 wagens.
LOGIES MET ONTBIJT vanaf 3 Old.
Hótel KUYS WITSENBURG
HAAGWEG-RIJSWIJK-DEN HAAG.
