1
WOENSDAG 5 MAART 1930 VIERDE BLAD PAG. 11
Leipziger Messe
f Op den openingsdatum klaar
ENKELE CIJFERS
Overal een drang naar zakelijkheid
(Van onzen specialen verslaggever.)
I.
De Leipziger Voorjaars Messe Is geopend.
Zij werd geopend op den vaetgestolden
datum en was bij de opening volkomen ge
reed. De Duitscher is ordelijk en punctueel
en ook ditmaal deed hij deze goede eigen
schappen op buitengewone wijzo uitkomen.
De Messe was niet alleen af, toon zij ge
opend werd, maar zij was ook keurig in
orde. Men vond, ook niet Ln de afgelegen
hoeken, puin, krullen, rommel enz., en van
de opening af liep alles vlot en volgens be
lofte en plan.
De Leipziger Messe is een groote gebeur-
tnnis voor Duitschland en voor de wereld.
Zij is bijzonder geslaagd en verdient een
druk bezoek.
Vóór wij den lezer op onze eerste wan
deling langs en in de verschillende gebou
wen en afdeelingen der Leipziger Messe
modenemen, vergunne men ons eenige cij-
?~rs te geven.
Aan deze voorjaarsmesse zullen naar
voorloopige schatting 9570 exposanten deel
nemen of wel 5 pet minder vergeleken bij
het vorige jaar. Desniettegenstaande is de
terrein-oppervlakte gelijk gebleven en be
draagt deze 191.o00 M2. Door het wegblijven
van eenige kleinere firma's was het moge
lijk, dat de groot-industrie haar stands ver
grootte.
Vooral in de meubolhoek valt een groote
uitbreiding te constateeren en bedraagt het
aantal exposanten daar 420.
25 vreemde landen nemen aan de Voor
jaarsmesse deel, vertegenwoordigende 1250
firma's. T6jecho-Slowakije gaat met 290 ex
posanten aan het hoofd, gevolgd door Oos
tenrijk met 210. Dan volgen als voornaam
ste landen: Italië, Denemarken, Frankrijk,
Polen, Japan, China cn Chili- Maar ook
Zwitserland, Engeland, Nederland, de
Vereenigde Staten, Hongarije, Rusland en
België komen zeer aardig voor don dag,
terwijl ten slotte Noorwegen, Zweden, Joe-
go-Slavië, Danzig, Finland, Roemenië, als
mede Indië en Palestina genoemd moeten
worden.
Belangrijk vooruitgegaan zijn de groepen:
Textiel en Bouwmaterialen, hetgeen even
eens van de afd. Werktuigmachines en
electro-techniek gezegd kan worden.
Het uiterlijk karakter van de Messe heeft
Zich tegenwoordig sterk veranderd. Men
merkt overal den drang naar zakelijkheid,
waaraan het markt-idoc vrij is.
In alle branches, die over 39 hallen in de
binnenstand verdeeld zijn, valt een streven
naar kwaliteit en mooien vorm waar te
nemen, hetgeen ons des te meer frappeert,
wijl hier de hoop, dat door het aannemen
van het Young-plan ook van een opleving
van den handel sprake zou kunnen zijn,
reeds lang is vervlogen. Desniettemin wordt
alléén kwaliteits-artikel geëxposeerd, en ook
uit Technische- en Bau-Messe, welke weder
in het brandpunt aller belangstelling staan,
«preekt duidelijk de moderne geest der Duit
sche techniek.
Overal zijn massa's nou-veauté's te zien,
voortgekomen uit het bx-ein van geniale en
vindingrijke geesten.
Zoador groot vertoon is de Messe ge
opend; rustig en zakelijk ging alles in zijn
werk. President Hindenburg richtte aan de
Messe-directio het volgende telegram:
„Bij de opening van de Voorjaarsmesse
rond ik u mijn beste groeten en wenschen.
Moge de Leipziger Messe ook dit jaar haar
bijzondere beteekenis voor den Duitschen
handel bewaren, de Duitsche producten
nieuwe afzetgebieden brengen, waardoor
nieuwe vrienden in de wereld worden ge
maakt".
Den eersten dag is de Pers door de Messe
directie ontvangen. Dr. Raimund Köhler,
voorzitter van de Leipziger Messe, hield
een begroetingsrede, waarin hij de tegen
woordige plaats van Duitschland in den
wereldhandel uiteenzette. Vóór alles is noo-
dig een grootere export, waardoor ook de
werkloosheid sterk kan verminderen.
De Leipziger Messe werkt niet uitslui
tend voor de exposanten, maar voor de ge-
heele Duitsche industrie. De Leipziger
Messe wordt thans als de grootste cn meest
heteekenende internationale zakenbeurs aan
gerekend.
Vooral is de Voorjaarsmesse van groote
beteekenis; dan komt men vanuit alle oor
den dor wereld naar Leipzig om in te koo-
pen en het was Spr. een genoegen te kun
nen modedeelen, dat nog nimmer zooveel
vreemde landen vertegenwoordigd waren
geweest. Een inlichtingen- en bemiddelings
bureau voor den Duitschen export- en over-
zeehandel is inmiddels opgericht en doet
uitstekend werk.
Dr. Raimund Köhler stond vervolgens uit
voerig stil bij de krachtige ontwikkeling
van de Technische- en Bouwmesse, hetgeen
vooral blijkt uit den bouw van een nieuwe
groote hal 20, waarin een gedeelte der bouw
materialen zijn ondergebracht
Aan het slot van zijn zeer leerzame en
interessante rede gekomen besloot Spr. mei
te zeggen dat de taak, welke bet bestuur
van de Messe zich hoeft gesteld, zal zijn
cn blijven de bevordering van do Duitsche
export en den internationalen handel. Spr
deed een beroep op de Pers hem daarbij
krachtig te willen steunen.
Vervolgens werd onder deskundige lei
ding een rondwandeling gemaakt waarna
allen zich in de feestzaal van het „Buch
hftndlershaus" aan tafel vereenigden, waar
bil door vele journalisten het woord werd
gevoerd, waaronder maar even vier Hol
landers.
Land- en Tuinbouw.
DE BESTRIJDING VAN DE
RUPSENPLAAG.
Te Ritthem (Z.) zijn door de schooljeugd
4610 nesten van den bastaard-satijnvlmdor
ingeleverd. Ziende op de betrekkelijk weimiig
boomgaarden is dat een groot getal. De land
bouwvereen. geeft 20 c. voor efite 100 nesten
MOND- EN KLAUWZEER.
Om eventucele gevallen van mond- en
Om eventueele gevallen van mond- en
klauwzeer onverwijld te onderkennen, wor
den sedert eenhgen tijd vanwege den Vee-
a-rtsenijkundiLgen Dienst op uitgebreide
sohaai z.g,n. stal-iinspectiee gehouden.
HET GROOTSTE VLIEGTUIG TER WERELD
ie de Italiaarusohe machine „Capronii 6000". Deze reus, waarmede thaina proef gevlogen
wordrt, is 28-M. lang en heeft een vleugel-spamvijdite van 57 M. Hij is geheel van staal
vaardiigd en kan een snelheid van 210 KAL per uur bereiken!
PROMOTIERECHT
THEOLOGISCHE SCHOOL
Prof. dr. T. Hoekstra, hoogteeraar aan de
Theol. School te Kampen heeft een brochure
uitgegeven bij den beer J. II. Kok te Kampen
in verband met de kwestie van hot promo-
tterecht, welke op de Gen. Synode der Garot
Kerken dait jaar in behandeling komt.
Allereerst betoogt dr. Hoekstra, dat de
Theol. School inderdaad een booge-
school is en als zoodanig bevoegdheid be
zit om den doctoralen graad te verleenen.
Het is alleen de vraag, of zij van haar be
voegdheid in dit opzicht gebruik zal maken.
Als School der kerken wil zij dit niet doen,
zonder dat de Synode haar vrijheid hiortoe
geeft. En dir. Hoekstra betreurt het, dat in
net meerderheidsrapport der Curatoren de
vraag aangaande do wetenschappelijke be
voegdheid dor School niet is beantwoord.
Vervolgens gaat ile Schr. na of het recht
tot promoveeren alleen aan een Universiteit
toekomt Practisch behoort hot promotie-
recht aan de afzonderlijke faculteiten. Wat
weet b.v. een professor in de chemie van de
Theologie? Trouwens, de Rykeuniversitei-
ten hier te lande zijn geen van alle volle
dig ingelicht.
Een ander bezwaar, door sommigen inge
bracht tegen het promotterechit der Theol.
School is, dat de Theol. School slechts een
opleiddngfschool voor a.s. Dienaren des
Woords is. Hiertegen merkt dr. H. op, dat
de Theol. School geheel voldoet aan den
aisoli, welken art 1 der Hooger Onderwijs
wet stelt aan /hooger onderwijs", n.l. vor
ming en voorbereiding tot zelfstandige be
oefening der wetenschap cn vorming tot het
bekleeden A'an betrekkingen, waarvoor we
tenschappelijke opleiding vereischt wordt
Zelfstandige beoefening der wetenschap
en opleiding tot het ambt kunnen ook aan
de V. U. niet ge«oheideu worden. Bovendien
behoort doctorale studie wel degelijk tot de
opleiding. Het doctoraal examen geeft bree
der blik over bet veld der theol. wetenschap
en sluit dus i.n een vollediger opleiding voor
het ambt En de dissertatie werkt direct en
indirect mee aan den opbouw der gemeente
en tot verheldering on verdieping van haar
kennis van het Woord Gods.
Voor een goede Bijbelvertaling b.v. ie be
hoefte aan wetenschappelijke mannen, die
het volle vertrouwen der kerk hebben.
Daarom is het gewenscht dat, de kerk niet
afhankelijk wordt van de Rijksuniver
siteiten of zelfs van de V. U., hoezeer de
laatste ook door de kerken wordt gewaar
deerd. Evenzeer wordt de doctorale studie
aan de Theol. School vereischt door de nood
zakelijkheid van diepgaande exegese. En
bovendien vraagt onze tijd om mannen, „die
met den vijand spreken in de poort". Daar
voor is niet minder noodiig de verdei-e stu
dio dan di'O voor het candidaatsexamen.
Voorts is het promotiereabt gewenscht, op
dat de Theol. School gelegenheid hebbe zelf
haar toekomstige hoogleeraren te kweek m.
De Theol. School vertoont in theologie en le-
vonsopvalitng een eigen type. liet is goed,
dat dót type bewaard blijft. Hot bewaart
voor eenzijdigheid.
Nu is het bezwaar geopperd, dait de Theol.
School als kerkelijke School moeilijk het
doctoraal kan verleenon. De School gaat uit
van de Kerk en de Kerk aJ>s zoodanig is niet
doctoraat kan verleenen. De school goat uit
lön graad. Men verge te echter niet., dat de
Theol. School als inrichting voor hooger
onderwijs een zekere zelfstandigheid bezit,
welke ook door de kerk wordt erkend.
Dat da dissertaties moeten beantwoorden
aan de Belijdenisschriften der Geref. Ker
ken, behoeft evenmin een bezwaar genoemd
te worden, want binnen de grenzen der Con
fessie is speling genoeg, zoodat heuech niet
behoeft gevreesd te worden, dat de studen
ten geen stellingen meer zullen kunnen vin
den.
Waarneer de boogleevaren dei- Theol.
School examens afnemen en titels uitrei
ken, doen ze ddt n i e t in haam der Kerk
maar onder eigen verantwoordelijkheid.
Ook Js het niet noodig, dat bij de toeken
ning van het promo ti-ereoht de TheoL
School wordt uitgebreid met een heeie of
halve Literarische faculteit. Voor de meeste
bijvakken, welke bij de doctorale studie ge
kozen kunnen worden, zijn de hoogleeraircn
te Kampen bekwaam examen af te nemen.
Met de benoeming va.n een of twee lectoren
zon kunnen volstaan worden. Al is het. waar,
dat de beperking in de keuze der bijvakken
te Kampen groot-er zal moeten zijn dan aan
do V. U.. dat is in het mnist geen belemme
ring om te zorgen, dat het doctoraal examen
op peil komt te staan.
In het Meerderheidsrapport wordt erop
gewezen, dat bij het „bedang" van 1892 niet
gesproken is van het. doctoraat aan de
Theol. School. Maar dit beding sluit niet iin,
dait aan da School der kerken niets mag ver
anderd worden, dat dié School een soort
versteemimgsproces moet ondergaan. Be
schouwen de kei-ken baar als een Levend
organisme, dan moet haar de gedegenheid
geboden worden zich naar haar aard te ont
wikkelen. Trouwens, in 1892 is besloten, dat
de vorecnigde kerken over de regeling dei-
Zaak later zouden ooi-doelen. Hieraan is het
te danken, dat de School in 1896 een reor
ganisatie onderging, waardoor ze werd een
zelfstandige Theologische Hoogesohool, Bo
vendien, er te reeds lang vóór 1892 in de
Chr. Geref. Kerken gesproken over het doc
toraat aan de Theol. School.
Daarbij komen nog enkele practise! ie be
zwaren tegen het niet verleenon van liet
promotiereeht. Voor den student, drie iai
Kampen camdHidaaitsexaancn aflegt, kan bij
zijn doctorale studie aan een andere onder
wijsinrichting, slechts im beperkten zin
spreke zijn van voortbouwen op den een
maal gelegden grondslag. Dien student ont
breekt iets in zijn vorming, wat hij zoo
gaarne had verkregen door den hand aan
zijn vroegere hoogleeawen. En evenmin is
het voor de hoogleeraren
een ander maait, wait hij heeft gezaaid.
Te betreuren te het ook, dat in het Meer
derheidsrapport een overzicht gemist wordt
van de historie dier School im betrekking tot
het clootoraat.
Het voornaamste bezwaar tegen het Meer
derheidsrapport is wel, dat het b e s ta a n «i-
recht der TheoL School im het geding
komt.
In bet rapport staat, dot wij alle Christe
nen niet moeten uitgaan van do vraag, wal
men ad mag doen, maar wat men moet
doen. Van betrekkelijk weinig dimden, be
halve op het terrein vam het etiusoh-reli-
gieuze leven kunnen we positief zeggen, diat
het een gebod Gods te. De Theol. School rust
niet op een positief gebod Gods, due moet
ze volgens de aangenomen grondstelling im
het Rapport gehoed verdwijnen.
Ook voor den vrede der kerken en den
welstand der V. U. is bet gewenscht, dat het
promotiereeht aan de TheoL School ver
leend wordt. Reeds een halve eeuw leeft
deze kwestie in do harten van vele gemeen
teleden. De weigering zal bij velen groote
teleurstelling wekken en aanleiding geven
tot beroering en onvrede. Daarentegen zal
toekenning van hot promotiereóht ertoe
meewerken, dat de V. U. meer in aller
sympathie gaat doelen, wat zeker bij do
uitbreiding harer faculteiten dringend noo
diig is.
Principieels bezwaren tegen het doctoraat
aan de Theol. Soliool op grond van
Schriftuurlijke argumenten zijn niet aan te
voeren, volgens het Meerdei-heriidsrappoa-t
Daarom te het te wenschen, dat de tegen
standers over hun afgeleide principieel e be
zwaren heenstappen. Dan opent zich een
schoou verschiet. Dan is het mogelijk, dat
een hoogleeraar in Kampen aan een docto
randus den raad geeft in Amsterdam te
promoveeren, omdat daar een hoogleeraar
zich in een bepaald onderdeel van een vak
meer heeft ingewerkt don hij, terwijl even
eens het omgekeerde gevaJ mogelijk te.
En tenslotte dient erop gewezen te wor
den, dat de voorstellen, drie de Onderwijs
raad (afd. Hooger Onderwijs) bij den Minis
ter heeft ingezonden, de Theol. School dwin
gen tot vooruit- of achteruitgaan. Deze
voorsteilen toch - geven aan de TheoL
School het recht tot het verleenen van een
doctoraten graad. Zulten dam de kerken
haai- onthouden, wat de Wet haar als recht
toekent? Of moet de School der kei-ken ge
rekend worden tot de instellingen, welke
volgons de Wet geen doctorale graden mo
gen toekennen? Dam mogen haar docenten
zelfs den titel van hoogdeeraren niet meer
dragen.
Dr. Hoekstra heeft im deze brochure zijn
Standpunt im de belangrijke kwestie vam
het promoti-eredht, welke in den boezem der
Geref. Kerken iin zoo veler belangstelling
deelt, eenvoudig en duidelijk toegelicht, zoo
dat ieder gemeentelid dan hoogleeraar ge
makkelijk kan volgen. En de broederlijke
toon in deze brochure kam ertoe bijdragen,
diait do zaak im kwestie niiet vertroebeld
wordt, door verkeerde liartstodhten. Zonder
im het minst partij te kiezen, durven wij
toch deze brochure besliet ter lozing aan te
bevelen bij alle leden cn kenkeraiadsleden
der Geref. Kerken.
Men leze het woord vam voor- en tegen
stander vam het promotiereabt om zich te
gemakkelijker een zelfstandig oordeel te
kunnen vormen.
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Kethel, oand. J. Schone-
veld te Warmond. Te Maarssen, J. J.
Timmer te Ermelo. Te Heerlen (vaoD
Tromp), F. Postma te Haarlem. Te Goïn-
garijp o.a., cand. A. Oskamp, hulppreü. te
Wemelddnge.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Wijckel en Balk, cand.
S. J. de, Boer, hulppred. te Amstelveen.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
D s. J. de Jong hoopt Zondag 27 April
a.s. afscheid te nemen van de Ned. Herv.
Gemeente te Spijk en Zondag 4 Mei d.a,v.
te Scheveningen in de Oude Kerk aan dp
Keizersstraat bevestigd te worden.
D s. R. Kok preekte Zondag jl. voor de
Geref. Gemeente van Gouda, wegens ver
trek naar Vecnendaal, afscheid met 1 Petr.
5 10 en 11. Aan het einde werd de schei
dende leeraar door ouderl. J. Verdouw na
mens Kerkeraad en Gemeente toegespro
ken. Hem werd ten slotte nog de zegenbede
van Ps. 121 4 toegezongen.
Ds. G. SYBESMA.
De S2-jarige Ds. G. Sybesrna, emeritus
predikant. der Geref. Kerk te Wijhe, thans
wonende te Murmerwoude, is, naar „Friesch j
Dbl." meldt, voortdurend ongesteld. Hoe
wel de toestand geen directe zorg baart, is i
men toch niet erg gerust.
EMERITAAT
Ds, K. Kloosterman, Ned. Herv. prej-
dikant te Hantum, is voornemens binnenkort
zjjn emeritaat aan te vragen wegens gezond^-
heklsredenen. Ds. Kloosterman, geboren 2
Maart 1S62, werd candidaat in Noord-Brai-
bant in 1888 en werd op 20 Januari 1SS9 ixi
het predikambt bevestigd te Gasselter-Nye -
vecn. Hij stond vervolgens te Tjerkgaast eiji
sinds 31 October 1897 in zijn tegenwoordige
gemeente Hantum. Ds. Kloosterman is prae
tor van den Ring Holwerd.
JEUGDDIENSTEN
Te Amsterdam wordt Zondagmorgen'
30 Maart a.s. de 100ste Jeugddienst gehou
den in de Na& Herv. Gemeente, waarin zal
voorgaan Ds. W. van Limburgh, predikant by
de Ned. Herv, Gemeente te Amsterdam. Ter
gelegenheid hiervan zal op den vooravond in
de Nieuwe Kerk op den Dam een byeenSoomst
gehouden worden voor jongeren. Do leiding
van dien avond heeft Dr. M. J. A. de Vrijer,
terwijl zullen spreken Ds. G. A. den Hertog,
over: „De Kerk voor de Jeugd'' en Ds. J. C.
Koningsberger, over: „De Jeugd voor de
Kerk'-.
KERKORGELS.
Te K1 o e t i n g o zal het orgel in liet
kerkgebouw der Ned. Herv. Gemeente ge
heel worden gerestaureerd. Verschillende
registers zullen door nieuwe worden ver
vangen.
GEBOORTECIJFERS.
In de „Geref. Kerkb. van Scheveningen"
wordt er op gewezen, dat in de Geref. Kerk
aldaar het geboortecijfer dqalt. In do laat
ste 10 jaar vermeerderde de Geref. Kerk te
Scheveningen met niet minder dan43
pet in zielental. En toch, in 1920, toen de
Gemeente ongeveer 2000 zielen kleiner was
dan nu werd do Doop aan 217 kinderen be
diend; in 1929 echter slechts aan 175. In
plaats van do regelmatig te wachten ver
meerdering is er dus een aanmerkelijke
vermindering. „Het schijnt", aldus de Kerk
bode, „dat zondige gebruiken uit de wereld
ook door sommigen worden aangewend tot
gOEdnsbeperking".
DE GELOOFSVERVOLGING IN RUSLAND.
Kardinaal Schulte van Keulen schrijft in
zijn vastenbrief over de geloofsvervolging in
Rusland, dat alle teekenen des tijds er op
wijzen, dat de volken moeten beslissen of
het ongeloof dan wol het Christelijk geloof
het antwoord op de vraag aller vragen zal
geven.
Schoolnieuws.
HOOGER ONDERWIJS.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT.
Hoogleeraarsbenoeming. Het be
stuur der St. Radboud-Stichting te Utrecht
heeft Dr. Inao J. M. van den Borg,
professor aan het Groot Seminarie te Drie
bergen, aangesteld als bijzonder hooglce-
raar voor den leerstoel, gevestigd vanwege
rlie stichting bij de Faculteit der Letteren en
Wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht, om onderwijs te geven in de Lo
gies, in de Metaphysica, in de Zielkunde
en in de Ethica.
Prot van den Berg is, zoo meldt de
„Msb.", 16 Juli 1890 te Groningen geboren.
Hij studeerde te Culemborg en Rijsenburg
cn voorts te Rome. Door den oorlog moest
hij als vreemdeling Italië verlaten en werd
kapelaan tc Heiho. In 1918 werd hij leeraar
te Culemborg en in 1919 doctoreerde hij te
Rome in de Wijsbegeerte op een proef
schrift: „De Habitudine inter logicam et
psychologiam". In 1921 werd hij aan het
Seminarie te Culemborg professor in de
Philosophiie ter opvolging van Dr. Hoog
veld, die toen naar Utrecht ging ter voor
bereiding van de oprichting van de R. K.
Universiteit. Toen in 1924 de studie van de
Philosofie van een op twee jaar werd ge
bracht en tevens naar het Groot-Seminarie
werd verplaatst, is Prof. v. d. Berg naar
Rijsenburg gegaan. Van 1923 af was hij te
vens docent van de Leergangen te Utrecht
in de Wijsbegeerte en Paedagogiek.
Van zijn hand verschenen „Introductio in
thcologiam naturalem" en verscheiden arti
kelen in liet Tijdschrift voor Zielkunde cn
Opvoedingsleer, welke op den duur tot een
inleiding tot de Wijsbegeerte zulten worden
verzameld.
Prof. v. d. Berg blijft tevens aan het
Groot-Seminarie verbondon.
Bij Kon. besluit is, met ingang van 9
Maart, opnieuw benoemd tot lid van het
College van Curatoren Jhr. S. van Citters
te Brummen, oud-Commissaris der Ko
ningin in Gelderland en lid van de Eerste
Kamer.
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONINGEN.
In de collegezaal voor Psychologie van de
Rijksuniversiteit te Groningen heeft een druk
bezochte samenkomst plaats gehad ter her
denking van wijlen Prof. Dr. G. Heymans.
De hoogleeraren Brugmans en Polak hebben
den hoogleeraar en zijn aroeid herdacht. De
nadruk werd gelegd op zijn optreden als wijs
geer on psycholoog-, terwijl gewezen werd op
den zegen \an zijn leven.
De plechtigheid werd o.m. bijgewoond door
den president-curator en den secretaris van
curatoren, den rector en den secretaris van
den Senaat en vele hoogleevaren.
N. C. S. V.
Dc N. C. S. V. organiseert van 2S—31
Maart a.s. op „Hardenbroek" een Studie
conferentie voor internationale vragen. Vrij
dagavond 28 Maart zulten onder leiding van
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine de bc-
■prekingen geopend worden over hot onder
werp: „Nationalisme, internationalisme,
Europeanisme". Daarna zulten een drietal
referaten gehouden woolen, die dc kwestie
uit politiek, sociaal-ecomimisch cn cultureel
oogpunt zullen belichten. De namen der in
leiders zulten spoedig bekend gemaakt
worden.
bekende leider der Chineesche
Christelijke Kerk, secretaris der Chineesohe
1. S. V., en vice-president der Wereldfc,de-
■atie, de heer T. Z. Koo, zal de Zomer-
conferentie der N. C. S. V. te Nunspeet bij
wonen en Woensdag 16 Juli spreken over
d<? jonge Christelijke Kerken in 't Oosten.
LAGER ONDERWIJS
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
St. A nr. aland, K. Koetsdijk te Utrecht,
^rniig.
;ele (School der Geref. Gemeente,
hoofd J. Kattenberg), mej. J. T. M. W. Wolff
te Tholen.
Rotterdam (A. S. Talmaschool, Hooge-
werffstr. 8, hoofd B. D. Overweg), J. W.
Caron, aldaar (Duitsche School). Reeds inge
gaan i Febr. 1.1.
My d recht (Dorp, hoofd A. Busscb»-),
P. J. Koopmans te Amsterdam. Voor vast.
Klazienaveer. (hoofd JKwant)mej.
G. Liinier te Dedemsvaart. Voor 6 maanden.
Erica, P. Westerhof, tijdelijk te Gene-
muiden.
B ruinisee, mej. J. T. M. W. Wolff te
ThoJen. Voor tijdelijk.
Scheveningen (RehoböthschooI) mej.
D. van Nuffelen, aldaar.
Scheveningen (Bothelschool, hoofd
J. van Baal), mej. M. Bles tc Den Haag.
JUBILEA.
De herdenkingssamenkomst ter gelegenheid
van het 25-jarig bestaan van de Chr. School
voor Buitengewoon L.O. te Rotterdam en
het 25-jarig jubileum van den heer J. de
Graaff als hoofd dezer Scho<l zal gehouden
orden Dinsdag- 1 April a.s., des middags te
uur in het gymnastieklokaal der School,
INGEZONDEN WIEDEDEELING.
^TmÏJNHARDT'S 7rzc
)^J) Zenuwtabletten
MIJNHARDT'S 75c
Maagtabletten
MIJNHARDT'S fine
Hoofdpijntabletten
MIJNHARDT'S QAC
(J) Staaltabletten
MIJNHARDT'S gac
Laxeertabletten
Verkrijgbaar bij Apoth.en Drogisten
Alles voorzien van den naam
A.MIJNHARDT
Pharm. Fabriek. ZEIST
Vijverhof straat 97. Des avonds van half 8 tot
balf 10 zal er bovendien nog gelegenheid zijn
den heer De Graaff g^ik te wenschen.
SCHOOLGEBOUWEN.
Te Katwijk aan Zee bestaaji bij het
Bestuur der Chr. M.U.L.O.-Sehool plannen tot
het bouwen van een nieuwe school.
MAAKT DE BIJZONDERE SCHOOL
HET ONDERWIJS DUUR?
De heer G. Meiraa, directeur der Kweek
school met den Bijbel te Groningen, heeft
in een dezer dagen gehouden vergadering
van de A. R. Kiesvereeniging aldaar boven
staande vraag heslist ontkennend beant-
wbord.
De hoofdzaken uit liet antwoord van den
heer Meima geven we hier weer:
Bij de bewering, dat ons Onderwijs in
1S79 aan Rijk en Gemeenten 7*4 millioen
kostte, terwijl dat bedrag in 1923 tot 158
millioen opliep, trekt men graag de conclu
sie, dat dit veroorzaakt wordt door het
Bijz. Onderwijs. Immers van 1S90 af trekt
die School subsidie uit de Rijkskas. Dat bij
de 7millioen enorme bedragen moeten
worden geteld, die uit de particuliere beur
zen van de voorstanders der Vrije School
kwamen, vergeet, men dan maar.
Bijzonder licht valt ook op de bewering,
als we er aan denken, dat de Openbare
School de maat aangeeft. Wat voor het
Opcnljaar Onderwijs wordt uitgegeven,
moet ook aan de Bijz. School worden toege
staan. Als oen en ander tc duur wordt, be
gint het kwaad bij de Openbare School.
Trouwens, het is bekend, dat een publiek
lichaam allicht duurder in exploitatie komt.
Van de beschuldiging, dat het Bijzonder
onderwijs de {Duurte van het Onderwijs
veroorzaakt heeft door dc ongelimiteerde
splitsing van Scholen blijft ook niet veel
over wanneer we weten, dat in vier jaren
het aantal Openbare Schoten vermeerderde
met 371 en het aantal leerlingen met 43000
daalde! In dienzelfden tijd vermeerderde
het aantal Bijzondere Scholen met 918, maar
h^t aantal leerlingen groeide met ruim
100.000. Bovendien .mag de vraag gesteld,
of het nu werkelijk zoo gemakkelijk is, om
een Bijz. School te stichten.
Dc oorzaak van dc lióogoploópende kos
ten moet dan ook elders gezocht worden.
Tegelijk met de pacificatie, óns door de
Wet-1920 gebracht, werden ingrijpende ver
beteringen aangebracht: splitsing van de
M.U.L.O.-Scholen, afschaffing van het ara-
bulantisme, de positie-verbetering van do
onderwijzers, de verkleining van het. aantal
onderwijzers ner leerling. Deze verbeterin
gen, die tegelijkertijd voor Openbaar en Bij
zonder Onderwijs gingen gelden, hebben
meteen de andere zoo gewenschte pacificatie
onpopulair gemaakt.
Als nevenoorzaak moet ook nog genoemd
worden, <lat het Departement van Onderwijs
slecht van gegevens was voorzien en daar
door de kosten van voorgestelde maatrege
len niet kon overzien.
Onze taak blijft iu deze zaak betere voor
lichting te geven. Aan de overzijde wil men
er graag een argument tegen dc gelijkstel
ling aan ontleenen. Rusteloos maken wij
duidelijk, (lat gelijkstelling met de duurte
van het Onderwijs niets tc malven iieeft.
We kunnen er altijd op wijzen, dat een
hetere Schoolpolitiek door ons wordt voor
gestaan: de Overheid trekke zich meer en
Ambtshalve overschrijving
Gisteamrididag kwaan de schoolkwestie-De
Bilt in hooger beroep voor de rechtbank te
Utrecht. Het zal onzen lezers bekend zijn,
clat er iin BilMhovcn twee openbare sriholen
zijn. De school aan den Leyensclien Weg en
de school aan de Van Dijckslaan. Laatstge
noemde school is slechts karton tijd gelo
den gebouwd, daar de 6chool aan den Leyen-
schen weg, gezien bet te groote aantal leer
lingen, te klein was geworden. Nu gingen
de oudere van twee op deze school gaande
kinderen niet accoord met het besluit ram
B. en W., dat imümield, dat aide schoolkinde
ren die ten zuiden vam den spoorlijn wonen,
overgeschreven moeten worden naar de
school aan de Van Dijckslaan. Zij zijn van
meenang, dat de keuze vam de school door
hen behoort te geschieden en niet door B.
en W. Als protest tegen de beslissing had
den bedicten hun kiind thuisgehouden.
De kaaiitoniredhtea- had beide verdochten
vrijgesproken maar de Ambtenaar vam het
O. M. was in hooger beroep gegaan.
Als getuigen kwamen voor de inspecteur
vain liet Lager Onderwijs, de heer Tomdu,
het hoofd der school aan den Le yens oh en
Weg, de burgemeester cn de secretaris van
Biiltihoven.
De heer Tondu zeide, dat het gemeentebe
stuur volgens art. 1 van de Leerplichtwet
moet zorgen voor voldoende onderwijs en
zegt spreker het heele verschil in deze kwes
tie is de verkeerde interpretatie van de
leerplichtwet en wel speciaal van artikel 11.
Spreker meent, dat dit artikel in diit geval
in hel geheel niet toepasselijk is, daar het
eleohts twee elementen hoeft: ten eerste, dat
de afschrijving moet geschieden door den
aamspiwkelijken persoon en ten tweede door
het hoofd der school. Hot gemeentebestuur
heeft tot taak de verdeeliing der schoolruim
te cn is wel degel ijk. gerechtigd tot ,deze
da ad, ja. mag zelfs als het moet een geheel e
school opheffen.
Uit het veatlioor van den burgemeester
bleek, dait het gemeentebestuur alle en ge
handeld heeft met die bedoeling om het on
derwijs te drieman en er geen enkel verschil
bestond in het leerplan vam die oude cn (te
nieuwe school en de juffrouw vam de twee
de klas was mee over gegaan naar de nieu
we school. De eenige bedoeling was om hst
leerM.Tigen.taJl op de oude 6chool te beper
ken.
De Officier vam Justitie, mr. Oostamg*
achtte bet. vonnis van den kantonrechter
onjuiste Deze 6cholen zijn beide openbare
opleidingsscholen en door overschrijving-
van Jcimdercn van de ééne naar de andere
school ontstaat er in het geheel geen. ver
schil. Nergens wordt im de wet dieze materia
geregeld en daarom behoort zij tot de be
voegdheid van het gemeentebestuur. Vol
gens artikel 19 ds dit verplicht te zorgen
voor een voldoend aantail 6dholen. Het ge
meentebestuur bepaalt die keuze der school.
In art. 1 staat niet, dat de keuze is aam cte
ouders. Het gemeentebestuur moet zorgen,
dat de Jasten die op het onderwijs drukken
op voordeeMge wijze worden verdeeld.
Art 11 beschermt den a ansprak-ell ijken
persoon alleen tegen wriillekeur vain het
schoolhoofd, maar niet tegen de besluiten
van het gemeentebestuur. Tevens is het een,
onhoudbaar standpunt, dat de beide vei-
dachten en de verdediging, drie uit mr. Moil
en Ter Laan bestaat, zeggen, dat wanneer
een kind op een bepaalde school omgeschre
ven is, niemand en niets het er aif mag
halten. Spreker wilde echter de boete nog feut
een mimimum beperken en eischte tegen
beide vaders een geldboete vam 0.50 subs,
een dag beebtesnis, zoodat het vonnis van
den kantonrechter vernietigd werd.
Mr. Moll, de verdediger vam den èènen
vaidea-, meukte op, dait bet hier niet in d«<
eerste plaats de vraag ie, of het gemeentebe
stuur gereditigd is over te gaan tot ambte
lijke overechrijvimg van teerlingen, maar de
waag is: Zijn deze mensohen sc buldog:'!
Voor dit bind was op de oude school nog
ruimte over en bet had dus best op deze
school kunnen blij ren, vooral omdat hot ge-.
meentebestuur niet gezegd bad tegen het
hoofd der school, dat hij de kinderen, drie
ten zuiden vam den spoorweglijn wonen af
moest schrijven, het gemeentebestuur hoeft
hem alleen bericht, da,t deze kinderen op d«,
nieuwe school ingeschreven, moesten wor
den. Het kind had dus best nog op deze
school kuinnen blijven.
Spreker vond de ovoTpQaartsamg rem leer
lingen door de gemeente door de wet verbot
den. De officier heeft gezegd, dait deze ma
terie niet geregeld is door den wetgever ert
als (lat zoo is, dan mag men iemand todhl
zeker niet veroordeeten op iets, dait ont
breekt in (te wetgeving. Daarbij is continuï
teit in het onderwijs hoogst noodzakelijk ert
moet men im het gemeentebestuur maar niet
met de leerlingen Men sollen. Pleiter vroeg
vrijspraak.
Mr. ,Ter Laan, de verdediger vam dén twee
den vader, zei, (lat het geen marnier was vaoi
B. en W. om zijm cliënt miert eerst, voordat
men tot de overedhirijving van 'zijn kiinil
overging, een fatsoenlijk briefje te zemten*
waarin zij vermelden, da/t zij volgens wet
tellijken vorm er toe besloten hebben odé
zijn kind naar de nieuwe school over te
plaatsen. Slechts dort schreef men hem: Wij!
verwachten uw kind op diben en (Men (la
tum aan het nieuwe schoolgebouw aam ds
Van Dijckslaan.
Elementair is -in de wet oirt. 1, dat d«e(
ouder verpMcbt is zijn biinid te doen inschrij
ven. Deze verplichting rust alléén op da'
ouders.
Pleiter zeide, dait de overschrijving moet
geschieden onder goedkeuring rem den in
specteur van het L. O., dat ie de aanspra
kelijke persoon. In art 18, hert derde lid-
heeft men de géheele kwestie waar het liter,
om gaat geregeld. Dit lid zegt alleen de be,
voegdiheid toe aan den anspecteuir vam het
L. O. en niet aan het gemeentebestuur. Hier-,
uit blijkt, dait de materie dus wel door den
wetgever geregeld is. Daarbij verlangt da
geheele wet, diat er zooveel mogelijk reke
ning gehouden wordt met de keuze d p
oudere en B. en W. komen hier mee in strijd
Pleiter vroeg tenslotte vrijspraak.
Uitspraak over 14 dagen.
EXAMENS
ACADEMISCHE-EXAMENS.
Toe li n. Hoogeachool te Delft. Gesf,
Scheikunde: prop, ex., mej. E. Arrlas.
dam,
Kerk (met lof)
lej. H. J. v. d.
agrd: Klas
leke Let
!X., mej. Th«
EXAMENS RADIO-TELEGBAriE.
Eü hot laatstgehouden examen voor radlotelc-
grafiet zün geslaagd voor her certificaat le klaa
se de hoeren L. H. Degenhart te Amsterdam, A.
Goudstikker te Bergen op Zoom, J. F. van d< n
Hoek te Arnhem en J. P. Jongschaap te Hoek:
van Holland. Voor het certificaat 2e k|asse zlkfl
geslaagd de heeren J. B. Adema te Botterdam,
F. J. Boers te Rotterdam, S. dc Boer te Nleu-,
verkerk a. d. Ussel. N. J. Clerx te Amsterdam,
A. F. Don te Schiebrock, P. Ph. J. F. de Goedei
te Amsterdam. P. A, J. M. Hlrder te Amsterdam,
(eist. W. G. Joustra te Utrecht,
C. Kerkhoff t
►nr te Rotte
erdam. W.
iv. La»
mhuis te Am,
ttenborg te Rotterdam, II. L.
EXAMENS-STUURMAN.
;r. stoomv., de hoei
bloed en J. Demmendaal.
