PUROL bij Ruwe Handen. Doos 30 ct.
V&tAad&i Qmtmgck(8üeuCt&
VAN VADERLANDSCHE
BID- ÉN DANKDAGEN
Radio Nieuws.
SAMBO EN JOCKO
WOENSDAG 12 FEBRUARI 1930
DERDE BI AD PAG. 9
HET NIEUWSTE OP FOTO-GEBIED
..OMME GODTS GENADIGE
HULPE AEN TOE ROEPEN"
Vermeerderde gebedsdagen in tijden
van benauwdheid
VERSNELD LEVENS- EN
GEBEDSRHÏTHME
II.
Somtijds volgden de biddagen elkander
snel op. Zoo werd er in 't jaar 1621 door de
Staten-Generaal een vast-en bededag uitge
schreven op Woensdag 28 Maart met het
oog op 't eindigen van het Twaalfjarig
Bestand die den 25 Juli door een derge-
lijken dag werd gevolgd. In 1622 werden
zulke daccn gevierd op 9 Januari en 21 Sep
tember, de laatste „omme Godts genadige
hulpe aen toe roepen tot afweringe van Y
«ijants gewalt, segeninge van de middelen,
die daertoe sullen mogen d>-<en ende voir
«er continuatie van sijne Godtlycken
Mat's Vaderlycke goedertierenheyt, deze
landen tot noch toe so wonderbaer
©vervloeedich betoont", en verder een dank
dag op 23 November om God te danken
voor het ontzet van Bergen op Zoom. Hier
voor was tijdens het beleg zelfs een bede
dag, eens per week te houden, uitgeschre-
In 1623 werden
niet minder dan vier bededagen
gehouden:
op 29 Januari „tegen de pausselyke aff-
goederije ende superstitiën"; op 31 Mei, op
13 Augustus en op 16 October wegens de
droevige ziekte der pestilentie. Tevens werd
toen bepaald, dat er eens in de week een „ex-
traordinaris predicate" zou worden gehou
den met het oog op deze gevreesde ziekte.
In 1624 werd er tegen 20 Maart een alge-
meene vaest- en bededag uitgeschreven „met
interdictie van eenig handwerek", „daar de
moerassen en wateren door de langdurige
vorst alle waren toegevroren, en de vijand
daarover tot in 't binnenste van de Vereenig-
de Nederlanden had gepoogd door te dringen,
maar God zich over deze landen had er
barmd en zijn pogen had verijdeld.
Op 10 Juli van dit jaar werd er wederom
een bededag gehouden aangezien de vijand
zich weer voorbereidde om deze gewesten
nan te vallen ..ende onder sijn subjectie ende
tirannige regieronge .te reduceeren, mits
gaders beroven van de ware Christelycke
gereformeerde religie ende daar tegen weder
in te voeren de Pauselycke affgoderijes en
de superstitiën enz."
De 9de October van ditzelfde jaar was
weer als een bededag aangewezen, aange
zien deze landen bezocht werden door oorlog
en pestilentie en de vijand ze poogde te over
meesteren en ze trachtte te berooven van de
ware christelijke religie.
En eindelijk gaf de toestand des lands
I de belegering van Breda nogmaals aanlei-
ding. tot het houden van een vast- en bede
dag en wel op 4 December van dit jaar met
bepaling dat deze wekelijks zou herhaald
worden, zoo lang die belegering duurde.
Eén biddag slechts vind ik vermeld in 1625
en wel op den 14en Mei om te bidden dat het
„den Heere genadelick wille believen de wa
penen deser landen ende saecken van Oir-
loge onder het beleit ende directie van den
Jleere Prince te segenen ende laten gedijen
door een goeden aanvanck, victorieus pro-
gres ende couraeieuse uitvoeringe, dat de-
selve moge strecken ende succederen tot
affweringe van de Spaansche tirannie, voor-
stant ende
behondenisse van de ware Geref.
Religie
en bescherming deser landen, lecfën ende
steden van dien in hare rechten".
In 1626 werd één algemeene biddag ge
houden. in 1627 twee en in 1628 één.
Den 9en September 1628 had Piet Hein
de Zilvervloot veroverd. Aan dit gelukkige
feit werd op 10 Januari 1629 een plech
tige dankdag met vreugdevuren gewijd. In
dit veelbewogen jaar'werden er niet minder
dan zes algemeene bid- en dankdagen ge
houden: behalve de zoo even genoemde één
op 9 Mei en op 1 Augustus voor de belege
ring van 's Hertogenbosch en verder nog
drie dankdagen voor de verovering van We
zei en 's-Hertogembosch en voor het plotse
ling vertrek des vijands uit de Veluwe.
Ik zal niet voortgaan met het opsommen
van de vele bid- en dankdagen, die gehou-
werden in deze veelbewocen en voor dë
wapenen der Republiek zoo voorspoedigen
tijd. Het innemen van Maastricht, van Rijn
berk. de overwinningen in Brazilië en waar
al niet, al deze wapenfeiten gaven gerce-
delijk aanleiding tot bidden en danken.
Toen het er in 1672 voor ons land zoo
hachlijk uitzag, doordat het werd aange
vallen door vier mogendheden tegelijk, wer
den er door de Staten-Generaal zelfs
maandclljksche vast- en bede
dagen uitgeschreven,
die gehouden moesten worden op den eer
sten Woensdag van iedere maand, en waar
van de eerste plaats had op den 4en Mei
van genoemd jaar. Op die dagen moest alle
nering stilstaan en moesten alle winkels
gesloten blijven. In den biddagsbrief, waar
bij deze dagen werden uitgeschreven, treft
ons de ootmoedige toon, zoo merkwaardig
in een officieel staatsstuk. Daarin worden er
kend de menigvuldige zware misdaden en
overtredingen der ingezetenen dezer landen,
die God genadigliik gelieve te vergeven naar
de grootte van zijn vaderlijke goedertieren
heid. Hii geve ons allen een bekeerlijk hart
opdat wij terecht bekeerd on Hem weder
lief en aangenaam mogen zijn en blijve
Christus Jezus, onzen Heiland en Zalig
maker.
Al de genoemde bid- en dankdagen waren
van buitengewonen aard; pogingen om
een jaarlijkschen algemeencn
gedenkdag
in te voeren, b.v. ter gedachtenis van
sluiten van den vrede van Munster of van
dien van Nijmegen, vonden geen ingang.
Wel was dit het geval in sommige provin
ciën en steden, waar jaarlijksche vaste bid-
en dankdagen werden ingesteld, die vai
westelijken of plaatse!ijken aard waren. Wij
denken aan den bid- of dankdag, die sedert
de verovering van Wezel in 1629 jaarlijks
in de provincie Utrecht gevierd werd, maar
die omstreeks 1648 weer is opgeheven. Of
aan het besluit van de Staten deze zelfde
provincie van 4 October 1674 waarbij be
paald werd. dat op den 13en November van
elk jaar, zijnde de datum, dat het in 't jaar
1673 „Syne Goddelycke Majesteyt genade-
lyck bleieft heeft onso Provincie van het jok
ende Tyrannyck gewelt onser vyanden
verlossen", een dank- en bededag zou
den gehouden. De viering van dezen j
liikschen gedenkdag beeft nog tot in de
XVIIIe eeuw voortgeduurd, maar toen is
zij afgeschaft.
Bekend zijn ook de jaarlijksche Overijssel-
sche biddag en do dankdag voor het gewas
In 1653 werd op verzoek van Gedeputeer
den van de Provinciale Synode door Ridder
schap en Steden besloten: „dat alle j,
op den eersten Donderdag in de Mey door
de geheele Proviritie een Algemeene Vast
en Bededag tot afweeringe van Godes
gen en het verkrijgen van een gezegende»
Som er zal worden geholden - en dat op den
eersten Donderdag in Sentember weder een
Generale Dankdag voor de veelvoudige
kregene segeningen en weldaden zal
den gecelebreert".
Deze tijdsbepalingen zijn herhaal
delijk veranderd;
eindelijk is de biddag vastgesteld op den
tweeden Woensdag in Maart en de dankdag
op den eersten Woensdag in November, ge
lijk het nog te doen gebruikelijk is.
Woensdag is in overeenstemming met
de traditie, want het is opmerkelijk, dat
verreweg de meeste bid- en dankdagen
vorige eeuwen op een W o e n s d a g gehou
den zijn. De plaatselijke overheden irj Over
ijssel houden nog altijd deze dagen in
en de pogingen die nu en dan zijn aange
wend om zc af te schaffen hebben gefaald:
de scholen zijn gesloten, evenzoo de gemeen
telijke bureaux (zij het misschien ook niet
in alle gemeenten), maar de bevolking zelve
werkt niet mede om die dagen te wijden. In
alle kerken ^s er dienst, maar velen, ook
van liet Christelijk deel der bevolking, laten
de gewone werkzaamheden doorgaan. In 1672
werd de viering van deze dagen gestaakt,
maar in 1680 werden ze op nieuw ingesteld
en tot den huidigen dag toe zijn ze gehand
haafd gebleven.
In Zeeland" houdt men nog steeds
een provincialen bid- en dankdag
in eere, hoewel die ook niet meer zoo streng
onderhouden worden als in vroegere eeu
wen in de dagen van Lodesteyh en Teellinck
toen de vrome Zeeuwen niets nuttigden vóór
het eindigen van de namiddag- godsdienst
oefening, om-dat men meende in het gebed
nuchter voor God te moeten verschijnen. En
In Engeland maakt dit camera'tje opgang,
dat gemakkelijk in een damcshandtaschje
een plaats vindt en steeds gereed is voor
gebruik.
!NGEZONDEN MEDEDEEUN3
CHRISTELIJK-SOCIALE
VOLKSDIENST
DIE STAATSGEWALT GEHT
VOM VOLKE AUS.
In positief christelijke kringen werd het
erlangen naar een
Christelijk-Socialen Volksdienst
Iim'ii li.:;
Korte Ziekend!
Korte Ziekendle
kendijlc. Pred. d
er zijn er nóg, die zich aan dezen regel
houden. Groote schade wordt er aan de wij
ding van deze dagen toegebracht, doordal
er geen eenheid bestaat in de datums. Op
sommige plaatsen toch houdt men den dank
dag op den eersten Woensdag in Novem
ber, in andere steden en dorpen op den
1 a a t s t e n Woensdag van die maand. De
biddag is gebleven op den tweeden Woens
dag in Maart evenals in Overijssel.
Zeeuwsch Vlaanderen worden die dagen
echter op den volgenden Donderdag gehi
den, omdat hét 's Woensdags in Ter Neuzen
marktdag is.
De magistraat van de stad Tiel schreef
tegen Woensdag den 16en October 1616
vast- en bededag uit wegens de ongedachte
wijze, waarop die stad den llen Februari
van dat jaar aan het drpi""",r>rl gevaar van
ijsgang en buitengewoon hoogen water
stand was ontkomen, en Voor de verschoo
ning van de pestziekte, waardoor in den loop
van dit jaar naburige steden geteisterd wa
ren geworden. „Ordonneerende oversulks al
le ende een iegelyken deselve vast- ende
bcdedach tenselven eynde te celebreeren en
de onderhouden ende sich alsdan van alle
handwerrken te onthouden, dat ook geene
weeren (dat zijn herbergen) eenige gelagen,
en sullen mogen setten''.
En toen In 1621 een verraad ontdekt en
verijdeld werd, dat ten doel had om de
stad Tiel in handen- van de Spanjaarden te
spelen, schreef de magistraat op verzoek
van de predikanten van de classis wederom
een dankdae uit op Zondag 29 April om de
Goddelijke Majesteit voor de ontdekking te
danlyen. Dat hier
de Zondag gekozen
werd mag tot de uitzonderingen gerekend
worden; dien dag, die een feestdag is van
de christenheid achtte men over t alge
meen voor een bid- of dankdag niet geschikt.
Dorgeli'ke, gewestelijke of nlaatseliike ,viljf-
dfigjep.-vipfUmen ,ook,'(pfg:ekphdigd .ipJ het,
Stiehti; yn«.(X-lt^pl^c,,\yaar ,op 3 ,J'anugr£'t,-El1v^4,
een' biddag werd uitgeschrevenwegens,
hoogen watervloed.
Zoo ook in Harderwijk waar in 1656 weke-
lijksohe bedestonden werden uitgeschreven
en op den 22en Nov. van dat jaar een
„sonderlinge Danckdag"; de, eerste met het
oog op de heerschende pestziekte en de
laatste wegens het verdwijnen daaFvèn.
Voorts in Zierikzee, waar op 21 Juni 1682 een
plechtige dankdag gehouden werd voor het
ontkomen aan den hoogen watervloed,, die
den 16en Januari te voren de stad en het
land van Schouwen bedreigd had.
Zoo vindt men bid- en dankdagen
plaatseliiken aard herhaaldelijk uitgeschre
ven voor allerlei rampen: pest, w&tersnöod.
runderpest, misgewas, dure tijden en wat al
niet. En dan treft ons de ootmoedige, de
onderworpene, de door schuld vers"
toon, waarin de overheid die dagen aankon
digt.
Te Kampen werden zulke vast- en bede
dagen tegen de pest. door den magistraat
uitgeschreven in 1603, 1605,.1624, 1630... en
zoo gaat het met een vreeseiijke eentonig
heid voort, de geheele eeuw door- In 1623
werd bepaald, dat er een dag in de week
extra-godsdienstoefening zou worden gehou
den, omdat „Godt die Ho^re die stad
Campen nu een tijdtlanck herwaarts met
die droevige sieckte der pestilentie tho huis
gesocht had".
E. D. J. DE JONGH Jr.
(Van önzèh D'uitschen Correspondent:)
Sedert de leiding der I) uitsch -na tion u
volkspartij door graaf Westarp werd over
gedragen aan geheimraad Hugenberg, i
er in dë gelederen der Duitach-nationale'
tweedracht ontstaan, welke aanvankelij!
in beperkten kring, den laatsten tijd echter
algemeen bemerkbaar werd. llugenberg,
die in den rijksdag al net eendei als wijlen
Stinnes tot de zwijgzamen behoort, schijnt
achter de coulissen den toon aan te ge
ven en met zijn agressieve form'uleering
blijkt lang niet ieder het eens te zijn,
De wapenen, waarvan hij zich bedient
zijn pers en film, een macht, welke niet
onderschat mag worden.
Ale aanhangster en verdedigster van de
monarchistische gedachte is de Duitseh-
nationale partij ongeveer even sterk als de
steunpilaar der republiek: de partij der
sociaal-democraten, De binnenlandsche ver
deeldheid, waaronder I Putsch tand aedrrt
1918 ononderbroken zw.aar te lijden heeft,
vindt juist haar diepere oorzaak in bet
feit, dat de aanhangers zoowel als de te
genstanders van den huldigen staatsvorm
voor elkander aan kracht en haat niet on
derdoen.
Het spreekt vanzelf, dat
de onderlinge samenwerking
onder zulk soort geestelijke gesteldheid
voortdurend te lijden heeft. Het komt her
haaldelijk voor, dat iemand zich als lid
van een bepaalde partij laat schrappen,
daar hij 't met de gevolgde tactiek der
leidende persoonlijkheden niet meer eens
is. Van onrustbarenden omvang moet ech
ter deze verdeeldheid zijn, wanneer onge-
veel1 terzelfder tijd meerdere leden van een
partij tdl deze consequentie - ov.ergann.
Wij beleefden dezer dagen zulk een be
denkelijk feit in de Duitsch nationale par-
tij-, I)e volkspetitie gaf den laat«ten stoot
tot een conflict, dat reeds geruimen tijd in
(Je lucht hing. Wie het met den dictator
Geh. Finanzrat dr. Hugenberg niet eens
was' en het aandorst, op diens beleid' kri
tjek uit te oefenen, die werd zonder ver
deren vórm van proces door dezen ge
royeerd. Dit overkwam hen. die zich voor
een bepaalde paragraaf der petitie aan
stemming wilden onthouden: Emil Hartwig
voorzitter van den Duitsch-nationalen Ar-
beidérsbond, Gustav Hülser, leider der so-
ciaal-pólitieke .oommissie der fractie, Wal
ter LambaCh, de vroegere leider van het
politlékë 'bureau der fractie, tevens redac
teur van het „Politieke Jaarboek".
Toen deze leden der Duitsch-nationale
paritij zonder commentaar geschrapt wer
den, hielden anderen, die bet met dit op
treden van ;Hugenberg allerminst eons wa
ren; h¥t'v'öor hun plicht, om.eveneens uit
dé pSrtij "rté' 'tredén. Tof henr-bèihnórferï ''dni-n-
neif, dfe, een goecj deel van-hun leVén 'Tb
het- ppli'tieke leven werkzaam waren,' er-'
v&r.eri menschen dus. die niët' zoo maar tot
zulk ieeri ingrijpende beslissing overga
Maar ook in
industrieels kringen
nam de ontevredenheid toe, want mannen
als dr. Klönne én Lejeune-Jung trad
vrijwillig-uit,de partij.. Herhaaldelijk kreeg
men sedert December 1929 lijsten te lezen
van leden, die'op initiatief van Hugenb rg
of op eigen aanvrage geschrapt werden.
Natuurlijk was, dit kóren op de molen Ier
republikeinscbe pers en vooral heit ïjf-
orgaan der socialisten, de „Vorwarts" haf
schik in het geval.
Voor dr. Muram en zijn naaste geestver
wanten kwam het er Lhaps op aan, om
vast te stellen, langs, welken weg men zou
gaan, om het doel te bevorderen, dat men
van den aanvang af voor oogen had' de
bevordering van het Christelijk leven in
den staat, in kerk en school.
Het werk, dat door Adolf Stocker vijftig
jaar, geleden in den „Berliner Kiskeller"
vverd, begi nnen, moest, worden voortgezet.
Maar,hoe? Juist sedert de omwenteling van
1918 herleefde in Protestantsche kringen
over gansch Duitschland het vèrlangjn
naar een groote, sterke Protestantsche par
tij. Wat voor de katholieken mogelijk was
Is hun Centrum en Beiersche volkspartij
niet een macht, die naast die der socialis
ten genoemd en gemerkt wordt?, zou dit
ook niet voor de overwegende meerderheid
de- Protestanten mogelijk en uitvoerbaar
blijken?
Meerdere werken zagen het licht, welke
den geest van l). Stöcker ademden. Dr. W.
Frank, dr. Paul-Gerhard liübner, Max
Braun en Paul Laseur behandelden het.
thema der, cf)ristelij-sociale beweging In
kerkelijke, cii- politieke kringen werd hot.
thema - der sociale,etjiiek besproken en van
de theologen, die hierover schreven, noem
ik R. Re'nhold SeèbeVg, Althaus en Brun-
stadt.
tot uiting gebracht. Twaalf afgevaardigden
van don rijksdag, waaronder allereerst I).
dr. Mumm genoemd moet worden en vier
afgevaardigden van den Prulsjséhen land
dag overlegden met elkaar, wat hier ge
daan kon worden. Men belegde in.het vroe
gere Herrenhaus een openbare vergadering
en reeds deze eerste samenkomst leidde tot
een positief resultaat. De Christelijk Sociale
Rljksvereeniging en de Christelijke Volks- neeren
dienst gaan voortaan in broederlijke een c.oii0: Gera
dracht samenwerken en aan het stiPe 2.35 Uiuen
graf van Adolf Stöcker in de Bergmann- j Postmus,
strasse reikte men elkander plechtig lle; cursus Fr
hand. Een nieuwe vorm van partijleven leerares-u
werrl hier geschapen en men moet er r&kri; j
ning mee houden, dat veleri, die zich tot,le BeVerw
dusver veraf hielden van het politieke Ie-1 a* heer j.
ven naar voren zullen treden, om in len ^"korgel;
geest van Stöcker ernstig Christelijk, over- foonDlatei]
tuigd nationaal en krachtig sociaal aan den ven door
arbeid te gaan.
In den rijksdag is deze nieuwe groep der GeVd H'
Christelijk Nationale Arbeidsgemeenschap utrecht.
door 21 leden vertegenwoordigd. Ook heb- I ^ai?11
ben leden zitting ïn den landdag van Prui 17.40—eind.
sen, Baden en Wurtenberg. Men zocht en menkomst
vond contact met de „Volksconpérvntieve j ter. 1° <*e
Verecn'ging" on met de „Christelijk-Ni i Herv.'Eva
tionale Boeren en Landvolkspartij". j ev. üurh.
Dr. Mumm. die mij persoonlijk omtrent Clir. Gerc-i
deze christelijke strooming nader toelicht- ^an,'sopr
te, wees erop, dat men langs dezen weg aubbeikwi
wellicht in het overwegend Protestantsche
Duitschland hetzelfde bereiken kan. wat
ook door de katholieken werd bereikt: le
vorming van een machtig Protestantsch
centrum.
DONDERDAG 13 FEDRUAHI.
11.45—1^.30 Uurtje
ld (U.). 12.30 Tijdac
- Tijdsein. 2—
r H. Smit Duyzei
Kaden S Nin
Ds. \V. J. Ko<
Land- en Tuinbouw.
HET TAXUS-GEVAAR.
Uit Oostvoorne wordt over den beruchtcn
heesterachtigen naaldboom, den taxus, aan
„De Melkveehouder" het volgende ge-
sch reven:
Wij boeren kunnen den taxus in zijf ver
schillende variëteiten beschouwen als een
echten, als heer vermomden, sluipmoorde
naar. Denk om den zeer decoratieve» indruk
dien hij maakt.
Enkele jaren geleden dunde een veehou
der in 't dorp een hoekje van die naald
hoornen bij de stee uit, een hoekje, zooals
er zoo' vaak op boerderijen te vinden zijn.
De uitgezaagde exemnlarcn werden niet di
rect verbrand, maar kwen1"" nok.
op een naast het erf gelegen stuk weiland
terecht, waar de pinken den winter
doorbrachten.
1-Iet gevolg was natnurliik. dat dit In'
vee wat van het versche groen opat en 1
gev.olg was drie dooden.
Vorige winter kwamen i zelf op c
morgen tnt de onaange""mn r"t'1
op een bij ons huis gelegen wei twee van
onze pinken dood lecen. waaraan 's n.v
te voren niets te zien was.
Buurman had wat dennen'-ut op
mesthoop gegooid welke zeer dicht bij de
sqheidingsheg lag. Een sterken westenw'
"had ""t dennenhout van eigenaar doen vcr-
orideren. Denzeirdpn winter vro'or 't v
hard, zondat de .kalveren op 't ijs
ken op dezelfde manier goed been werk
weerstandsvermogen bezorgde als wij
zooveel anderen, dansten ook d^ kalvere"
en over het ijs, kwamen in den tuin
.15 Land hou whalf uurtje 7.15—7 45 Cursus
'ransch gevorderden en conversatie. 7.45 foll-
ieberlcnten. 8 Tijdsein. 8.01—S.15 Gramofoou.
luzlek 8.15 Concert. 12.— Sluiting.
DAVENTRY Sr. GAAT HAAR ENERGIE
VERHQOGEN.
Naar het Engelsche radio-ttidschrift ..The
Vireless World" verneemt, zal Daventry. 5XX,
lW verhoogen, vooral met de bedoeling om
Sngelsche luisteraars, die niet In de nabijheid
knabbelden aan wat naaldhout. Resultaat
twee dooden en een -■■---i-'-i-
En nu, nog gpen drie '•-'•"i geleden,
aten de pinken v»n i-oa ook .ensv
wat d"-- -"'don on d-
In al doze vior gevallen welko z'ch voor
de dierenarts, slechte oU d«ndïruy-'«"k -con-
Veehouders, zorgt dat geen taxus op uw
land voorkomt, waar dan ook. zoowel in 't
belang van u zelf als van anderen. Er is
nog genoeg ander sïergroen.
CHR. BOEREN- EN TUINDERSBOND.
Bovengenoemde organisatie zal Donderdag
27 Februari a.s. te Utrecht, in het Jaarbeurs
gebouw Vreeburg, aanvangende des middags
half twee uur een z-g; ,.]iraatdag" hóuden.
Inleidingen worden gehouden over land
bouwcrisis. wettelijke regeling, van den ar
beidsduur in den landbouw en r—"ratio
resp. door de heeren C. v. cl. Heuvel te Heem
stede, D. Ubbens te Oldenzijl cn J. Haver
kamp te Kampen.
(Nadruk verbadp.n).
VAN EEN LEEUW EN EEN AAP
Nu volgt een wedren op de planken,
Ze. rennen in versnelden pas,
En springen eind'lijk naar beneden,
Juist ineen grooten waterplas!
Twee baaltjes gips gaan één van zin,
Gelijk met hen het water in
96. Het gips vermengt zich met het water,
Ach. lot een dikke, taaie brij,
Die klontert om hun hoofd, hun beenen,
F.n o.n hun handen allebei!
lïalia!' denkt Sam. als hij dit ziet,
„Ik heb je, en j' ontsnapt me niet!
(Wordt Vrijdag vervolgd)
FEUILLETON
DIE ZIJN LEVEN VERLIEST
Door T. P. RIKSEN
(34
Nooit kon Ds. Mertens hier loopen, of
zijn oog zocht een der lage huisjes, dat
door een verwaarloosd tuintje van den weg
was gescheiden. Met een weinig goeden wil
kon nog worden vastgesteld, dat de ver
weerde steen boven de deur met inschrift,
vroeger de trots van den eigenaar, moest
dragen: Eben-Haëzer.
Ds. Mertens was er enkele malen op huls-
bezoek geweest en kende de levensgeschiede
nis der beide oudjes, die er woonden. Zij wa
ren menschen, die altijd weer dominee's be-
i wondering opwekten, menschen, zooals hij
er maar zelden aantrof, die van dag tot dag
leefden uit het geloof
I-Iun leven was een weg door de diepte ge-
pwecst Zij hadden een flink gezin gehad: ze-
I ven kinderen, waarvan zes zoons en een
dochter. Eén voor één waren ze hun ontno
men, zoodra ze een bepaalden leeftijd be
reikten, weggerukt door dezelfde verrader
lijke ziekte. Alleen de dochter was enkele Ja
ren ouder geworden; reeds kiemde in het
hart der ouders de hóóp, dat althans zij zou
worden gespaard, toen de gevreesde krank
heid en na betrekkelijk korten tijd de dood
bpnieuw ten venster inklomZoo waren
de ouders alleen overgebleven, tot op hoogen
leeftijd gespaard, beiden waren zij de zeven
tig reeds gepasseerd.
Het eerste woord van gemor moest domi,
nee evenwel nog hooren. Zij vroegen niet
naar het waarom der dingen, doch hadden
genoeg aan de belofte: na dezen zult gij het
verstaan. De belijdenis; elke weldaad, zelfs
de geringste te hebben verbeurd, lag niet op
hun lippen, doch in hun hart.
Uit de woning klonk gezang, het was dui
delijk van den weg af te verstaan. Waar
schijnlijk stond de deur, welke toegang gaf
tot den achtertuin, open.
Het was een vers van Psalm 68. Dat dit
lied in die woning opsteeg, het ontroerde I)s.
Mertens tot in het diepst van zijn ziel, en
nooit, neen nóóit, had hij zoo heerlijk be
seft. de waarheid en den rijkdom der ver
zekering:
„Hij kan en wil en zal in nood.
Zelfs bij het naadren van den dood,
Volkomen uitkomst geven".
Toen brak bij dptn predikant de zon met
kracht door de wolken heen en nog dienzelf-
den avond ontving de kerkeraad van Heide
veld een telegram, meldend, dat Ds. Mertens
het beroep had aangenome.n.
HOOFDSTUK XI.
Do strijd om het kind.
„Meneer Kleepel komt dadelijk bij U, me
neer", zei de longen, die Van F.ekeren's
komst aan den hoofdonderwijzer had ge
meld. Aan de houding van den jongen was
te bemerken, dnt het aandienen van bezoe
kers niet tot zijn da^elijksche bezigheden
behoorde. Zonder zelfs Van Eekeren een
stoel aan te bieden, maakte hij zich haastig
uit de voeten, onomwonden toonend hoe blij
hij was, dat hij deze lastige karwei achter
den rug had.
Van Eekeren dacht er niet aan te gaap zit
ten, om aldus de komst van den hoofdonder
wijzer af te wachten. De spreekkamer, waar
in de jongen hem had gebracht, bood niets
om het wachten te verkorten, of het moesten
de weinige schoolplaten zijn, welke de een
tonigheid der grauwe muren braken.
Lievèr wendde Van Eekeren zich naar het
venster, dat uitzicht bood op den brink,
waaraan de M.UiL.O.-school was gelegen.
Maar ook bet dorpsplein bood op dit uur
weinig, dat de aandacht kon boeien.
Het was een der eerste herfstdagen. Van
het .stervensproces der natuur, dat weder een
aanvang had genomen, sprak het spel van
wind en bladeren, spraken ook de grauwe
wolken, welke in eindelooze variatie voort
joegen, als vluchtten ze voor een naderend
onheil. De kerk, aan de andere zijde van
den brink, recht tegenovor het schoolgebouw
gelegen, maakte met haar eeuwenoude, ver
weerde steenen en kleine getraliede ven
sters, op dezen donkeren herfstdag nog
sorribenier indruk dan gewoonlijk.
Gedurende de oogenblikken. dat Van Eelce
ren naar huilen stond te kijken, kwam nr
niemand voorbij. Met een beweging van on
geduld wendde hij zieh van het raam af en
daar hij overigens niets rondom zich zag.
dat zijn aandacht kon bezig houden, liep hij
naar den wand, waar de platen hingen, hoe
wel ze hem feitelijk niet in het minst belang
inboezemden. Kon het ook anders? I-Ioevele
malen hadden, diezelfde voorstellingen zijn
eenige afleiding gevormd, als er ia-deze kh
mer vergadering van hef schoolbestuur werd
gehouden en er een b?§,pre.king gaande was,
aaraan geen einde Yjc.heen' te komé'n.
Kleepel bleef dan toch lang weg, vond
Van Eekeren. Maar dat zou wel niet anders
kunnen; waarschijnlijk was hij op dit oogen
biik zelf aan het 'es geven en Voi hij zijn
taak niet aanstonds aan een ander overge-
In de spreekkamer en in de breede school-
gan^f, waarop deze uitkwam, heerschte die
pe rust, maar vanuit de verschillende loka
len drong een mengelmoes van klanken tot
Van Eekeren door.
Een klasse, naar het geluid te oordeelen
aan het einde van de gang, was aan het
zingen. Dan was het plotseling stil en daar
op onderscheidde Van Eekeren dp stem van
eeii; onderwijzeres, die een aanmerking
maakte of. een ander vers opgaf, 't Waren
zekér rle jongste leerlingen, want niet krach
tig,'doch wel liefelijk klonk nu hun gezang:
Als het zingen even ophield, kwam van
Cecjits het. eentonig gedreun van een klas.
welke blijkbaar van'liet. hord moest lezen.
Al die geluiden tezamen waren oorzaak, dat
Van Eekeren van den hol klinkenden stap
in de gang niets bespeurde en hij den
hoofdonderwijzer eerst opmerkte, toen deze
zich in de deuropening vertoonde.
Nadat ze aan de tafel hadden plaats ge
nomen, nppnde Kleepel het gesprek met de
verontschuldiging: „.Te moet me niet kwalijk
nemen, dat ik .je even liet wachten. Van
Eekeren, maar je kon het ook niét slechter
treffen. 'J'wc i 7an mijn onderwijzers zijn
ziek en het is passen en meten om te voor
komen, dat de böel in het honderd, loopt."
„Ik zou je wel gaarne even willen spre
ken, maar als het je soms te lastig is
weifelde Van Eekeren.
„Neen, nu gaat liet wel," stelde Kleepel
gerust, ,,'k Heb de noodige voorzieningen
getroffen, het is trouwens liet laatste uur.
Steek maar van wal, man."
Toch aarzelde Van Eekeren even, voor hij
hegon. Hij wist, dat de boodschap, welke hij
den hoofdonderwijzer kwam brengen, dezen
zou verrassen, ja, dat hij zeis op heft.igen
tegenstand moest rekenen. En het ging,
zooals hij zich voorstelde.
„Het is over Jan," begon hij en weifelde
toen weder. Indien hij verwachtte, dat
Kleepel zou vragen, wat er dan wel met
.Tan was, werd hij teleurgesteld. De hoofd-
onderwzer zag hem belangstellend aan,
maar vroeg niets en zoo zag Van Eekeren
zich wel gedwongen het voor hem zoo moei
lijke onderwerp zonder verdere inleiding te
berde te brengen, en die wetenschap deed
hem zijn aanvankelijke aarzeling over-
„Ja, over Jan," ging hij voort, ,,'k Wilde
hem van school nemen, zoo gauw dit kan."
Nu hield Kleepel zich echter niet langer
stil. In enkele vragen, welke hij meer uit
stootte dan sprak, luchtte hij zijn grenze-
looze verwondering.
„Hoe heb ik het nu met je, Van Eekeren?
Versta ^ik je goed? Je wilt Jan van school
,.2ooaIs lk_ je zeirle," antwoordde Van
Eekeren, blij, dat hij dit moeilijke punt
voorbij was.
„En waarom dan?"
„Om hem bij mij in de zaak te nemen en
te zorgen, dat ik zoo spoedig mogelijk wat
aan hem krijg."
De verbazing van den hoofdonderwijzer
werd er na dit antwoord niet minder op.
„Ik moet je bekennen, Van Eekeren, dat
het me een beetje duizelt
„O, ik kan me heel goed in je plaats stel
len," gaf Van Eekeren toe.
„Neen, wacht nu eens even. Laat mij uit
spreken," ging Kleepel opgewonden voort,
„Het is laat me eens zien het is nog
geen half jaar geleden, dat je op diezelfde
plaats tegenover me zat. Je waart naar me
toe gekomen, om me eens rustig over Jan
te raadplegen, mij te vertellen, wat je plan
nen met hem waren, mij te vragen, welken
indruk ik van Jan had gekregen en hop !k
over hem en jou plannen te zijnen opzichte
dacht
„Dat alles herinner ik me nog uitstekend,
Kleepel."
Doch deze was zoo met het gesprek, dat
enkele maanden geleden had plaats gevon
den, bezig, dnt hij deze interruptie ternau
wernood opmerkte en op denzclfden drifti-
ften toon vervolgde: „Tk heb je toen uitvoe
rig. mijn bevinding medegedeeld, je gezegd,
dat ik het betreurenswaardig zou achten,
wanneer de jongen niet zou gann studeeren.
Je waart liet toen volmaakt met mij eens.
zei me nog je herinnert het ie toch nog
wel? dat je je kinderen nnojt tegpn hun
zin zoudt laten leeren. maar dat het altijd
ie heimelijke wensch was gpweest. dat al
thans één van hen den wetenschappelijke!!
veg 1
kie;
„Maar waarom moet ie dit alles ophalpn?
Dat gesprek staat mii minstens zoo helder
voor den geest als jou!"
(Wordt vervolgd.)
