A
B
Leipziger
Voorjaars-Messe
Leipziger Messe Nummer 2
f^edrijf, Propaganda en Omzet
SOLOMITE
OUWKUNDIG BUREAU
Model -Woonhuizen
Bezoekt de
(De Nummers 3 en 4 verschijnen resp. op Maandag 10 en 17 Februari a.s.)
BOUWBLAD No. 35
VOOR VOORBURG
ALLEEN
WONINGBUREAU
„V RONESTEYN"
Park Vronesteyn 61 - Tel. 78222
bij eindhalte bl. tram en station
Zuid-Holl. Electr. Spoorweg Mij.
Jïieutoe Hftïtëcïje Courant
MAANDAG 3 FEBRUARI 1030
AMSTERDAM, 183 KEIZERSGRACHT, TEL.4765S.44073
ROTTERDAM, STATIONSWEG 37 b TEL. 11690
isoleert
bespaart brandstof
weert vocht
dempt geluid
door Regierun gsbaurat Rudolf Stegemann,
Directeur van de Leipziger Baumesse G.m.b.H.
In het bedrijfsleven heeft men steeds
duidelijk ingezien, dat vooral bij den te
genwoordig steeds toenemenden concur
rentiestrijd een werkelijk voldoende om
zet van goederen slechts verkregen kan
worden, wanneer men de verbruikers op
I "J een geschikte manier van de voortref-
feljjkheid dezer goederen weet te over-
s tuigen. Terwijl echter vroeger een ieder
7^« Biet goed of slecht gevolg voor zijn re-
N clame zelf zorgde, is op dit gebied al-
1 i' Jengs een afzonderlijke wetenschap ont-
iif staan, die op energieke wijze toegepast
dient te worden, om tot succes te gera-
ken.
De oorspronkelijke vorm der reclame
1 was wel de propaganda per brief, later
uitgebreid tot de verzending van pro-
gpectussen en brochures. Toen daarna
de vaktijdschriften in aantal en betee-
kenis toenamen, bovendien de dagbla-
den althans voor een gedeelte meer dan
locale verspreiding kregen, maakte de
reclame zich ook van dit propaganda-
2 middel meester en wel met gevolg.
Want met behulp van couranten en pe-
riodieken werd het mogelijk met de pro-
1,'paganda tot in de fijnste kanalen van
het bedrijfsleven door te dringen, ge-
zien het feit, dat er zelfs bladen bij wa-
ren met een oplaag van meer dan
Z.100.000 exemplaren per dag. Heden zal
niemand meer de groote economische
Z beteekenis van dit soort reclame ont-
wi kennen.
Intusschen is evenwel met zekerheid
gebleken, dat zij alleen nog onvoldoende
js, daar toch de mogelijkheid ontbreekt,
16 de artikelen zelf te toonen en aldus de
jrbruikers van de koopwaardigheid te
24 tertuigen.
Me;
[en heeft geprobeerd, door middel van
entoonstellingen dit doel te bereiken,
rai daar altijd tevergeefs. Het karakter
f 'an een tentoonstelling blijft steeds min
meer representatief en behoudt iets
daaiselijks. Inderdaad zal zij een groo-
en kring van bezoekers trekken, waar-
chijnlijk op de eerste plaats uit' de
tad, waarin de tentoonstelling geves-
Ligd is, of uit de naaste omgeving.
daar het blijft een indruk voor een-
naai, die gewoonlijk al te ras met de
entoonstelling zelf weer verdwijnt. Bo-
enal heeft een tentoonstelling het na-
eel, dat men het geëxposeerde goed min
me r aan zichzelf overlaat, daar het
ijden maandèrilangen duur van een
entoonstelling natuurlijk te ver zou
aan, onafgebroken werkelijk goede des-
undigen ter toelichting af te vaardi
gen.
Gewoonlijk gaat het zoo, dat de expo
nerende firma's alleen prospectussen
eerleggen; in het gunstigste geval
5 'ordt een ondergeschikte kracht, die
ylooit in staat is, aan den vakman een
7i olledige en nauwkeurige inlichting om-
rent constructie, of een antwoord op
74 ragen van financieelen aard te geven,
- Is toezichthouder aangesteld, om aldus
inminste de adressen van de belang-
ykste tentoonstellingsbezoekers te ver-
jmelen. De ervaring heeft geleerd, dat
I ierdoor slechts een vrij karige oogst
erkregen wordt.
Wij zien daarom in de tentoonstellin-
- en van het gewone type, zooals zij by
[wisseling in de verschillende groote
-teden van Europa georganiseerd wor-
en, niets anders dan een tot zwijgen
eroordeeld congres van kostbare goe-
eren, die wel het rein uiterlijke too-1
en, maar niet in staat zijn, van hun in- j
7erlijke waarde te getuigen; dus een'
ar representatieve verzameling, die
ioi echts kort nawerkt. De eerstvolgende
rnsatie doet den misschien verkregen
a idruk weer vergeten.
het door zijn firma vervaardigde staal.
Hij plaatste zich persoonlijk voor het
aambeeld en liet de toekomstige koopers
de goede hoedanigheden van het mate
riaal met eigen oogen waarnemen. Het
was de beste weg, die het huis Krupp
men. Dit geschiedt in de overtuiging,
dat er geen plaats ter wereld is, die een
zoo nauw contact met den kring van
verbruikers mogelijk maakt. Zoo is
om slechts een voorbeeld te noemen
de Italiaansche marmer-industrie bijna
voltallig op de Leipziger Bouwvak-Mes-
se vertegenwoordigd. Ook heeft de Fran
sche glasindustrie met gunstig resultaat
aan de Messe deelgenomen. Engeland,
Oostenrijk, Portugal en Spanje zijn even
eens aanwezig.
Onder deze omstandigheden wil het
mij toeschijnen, dat het zoo nabijgele
gen Nederland aan de Leipziger Messe
en vooral aan de bouwvak-afdeeling
Luchtfoto van-de Technische en Bouwvak-Mes se met zijn zeventien reusachtige hallen
tot wereldreputatie bracht.
En deze weg is ook heden nog de
aangewezene. Alleen hebben handel en
industrie in den loop van de laatste
decennia een ruimer arbeidsveld gekre
gen, zoödat zij nu; ongeveer de geheele
wereld omvatten. De goedkoopere trans
port gelegenheden en de tot het uiterste
opgevoerde techniek der verkeersmidde
len hebben alle grenzen vervaagd en het
mogelijk gemaakt, op groote afstanden
te werken.
Het is nu voor den industrieel on
doenlijk geworden, de propaganda op
deze, ik zou willèn zeggen primitieve
wijze te beoefenen en toch kan hy aan
het oude, zoo gezonde princiep van de
rechtstreeksche relatie tusschen vervaar
diger en verbruiker vasthouden.
Leeds vóór eeuwen heeft althans een
gedeelte van den Duitschen handel, ge
leid cloor het inzicht, dat deze verbin
ding slechts over een centraal punt in
stand gehouden kan worden, de in het
hart v^n Europa gelegen stad Leipzig
uitverkoren om de groote verzamel
plaats voor den goederenruil te zijn. In
het jaar 1497 heeft Keizer Maxi-miliaan
het privilege van de Leipziger Messe
door een oorkonde bekrachtigddoor
alle beroeringen der eeuwen heen is zij
in stand gebleven en voortdurend groo-
ter geworden, totdat zij nu min of meer
alle denkbare voortbrengselen omvat.
Sedert tien jaren hebben wij nu ook
de groote Technische en Bouwvak-
Messe in Leipzig. Voorzeker een jonge
Welke weg moet dan gevólgd worden,
werkelijk tastbare resultaten" te be
ien?
Het is niet altijd noodig, dat men op
3'lts nieuws zint. Dikwijls bergt juist
(^et verleden geschikte middelen, die
Rechts een met inzicht gekozen wijzi
as ing behoeven, om tot het begeerde doel
i rt i leiden.
Er was een tijd van den „koninkljj-
ir. koopman", waarin de leider en be-
y] tter van groote ondernemingen, het
iet beneden zijn waarde achtte, de re-
jl$ tie met zijn afnemers op rechtstreek-
79 he wijze persoonlijk te onderhouden.
Het is nog slechts ettelijke tientallen
jl\ 'ren geleden, lat de eigenlijke stichter
an de firma upp er zelf op uit trok
öj' i van plaats tot plaats nieuwe afne-
i lei s verwierf,
Rudolf Stcgeman, Regierungs
Directeur der Leipzi
onderneming en toch heeft ook deze tak
van de Messe reeds wereldbekendheid
verkregen. Niet slechts, dat koopers uit
alle werelddeelen daarheen trekken, om
bouwmaterialen, bouwconstructies of
bouwmachines te zoeken, neen, evengoed
beginnen ook de buitenlandsche bouw
stof-industrieën in de Leipziger Messe
met demonstraties van j belang te stellen en er aan deel te ne-
meer attentie zou mogen wijden dan tot
dusver het geval was. De Hollandsche
bouwstof-bedrijven vervaardigen waar
devolle producten, die niet alleen van
beteekenis zijn voor het eigen land,,
maar bij doelmatige propaganda ten
minste een Europeesch, wellicht zelfs
een wereld-afzetgebied kunnen verwer
ven. Wanneer men bedenkt, tot hoever
Dr. phiL et jur. Ralmund Kohier,
Directeur van het Leipziger
MessamL
in het buitenland (niet alleen in Euro
pa, maar tot in Zuid-Amerika toe) de
voortbrengselen van Duitsche ceramiek
via de Leipziger Messe zijn doorgedron
gen, wanneer men zich voor oogen stelt,
dat de baksteen-industrie in Leipzig be
langrijke relaties verworven heeft, dan
ligt het voor de hand, dat ook de Ne-
derlandsche bedrijven van de Leipziger
Messe gebruik dienen te maken, om
door uitbreiding van den export hun
omzet te vergrooten.
Er is geen andere verzamelplaats van
zoo groote wereld-economische beteeke
nis als de Leipziger Messe. De scherpe
concentratie binnen een tijdsverloop van
weinige dagen, dooi de aanwezigheid
van alle technische bedrijfsgroepen,
maakt de Technische Bouwvak-Messe
tot een middelpunt voor fabrikanten en
verbruikers uit de geheele wereld,
waarbij de omstandigheid, dat gelijk
tijdig ook de algemeene Messe gehouden
wordt, van groot voordeel is. Daarbij
moet men niet vergeten dat bedoelde
Technische Messe, die in het jaar 192S
door 500.000 vaklieden werd bezocht,
nog slechts aan het begin van haar ont
wikkeling staat, al gaat het dan in de
laatste jaren met groote sprongen voor
waarts. Heden zijn overal ter wereld de
vakmenschen er van doordrongen, dat
men in het voorjaar en den herfst naar
Leipzig gaat, om het beste van het bes
te te zien. Voor producenten en verbrui
kers is dus een vast milieu aanwezig,
dat in tegenstelling met de ten opzichte
van tijd en plaats steeds wisselende
tentoonstellingen zekerheid biedt van
een doeltreffenden goederenruil en
daarmede van een grooteren omzet.
Interessante Demonstratie.
Vorige week werd aan liet Oostblok, op
bet terrein van de gemeenterein #'ng te
Delft, een interessante demonstratie gchou
den.
Door de N.V. „Solomite" te Rotterdam,
werd ten overstaan van gemeentelijke- en
brandweer-autoriteiten, vele architecten,
aannemers en bouwkundigen uit Delft eti
van elders, aangetoond de groote waarde
het artikel „Solomite,,.
Dit zijn platen van geperst stróp, die
in een dikte van 3 i 5 c.M. worden gefa
briceerd, welke gebruikt worden zoowel
voor binnen- als buitenmuren, alsmede
voor vloer- en dakbedekking. Het weegt
aan weerszijden bepleisterd, slecht 80 IC.
G. per M2. Daardoor kan men bij den bouw
met lichtere fundeeringen volstaan want
1 M2 steenmuur weegt, ongeveer 400 IC.G
Door toepassing van dit materiaal lean
men op bouwkosten ongeveer 20 be-
paren. Ook het "isolatie vermogen is bui
tengewoon groot. Een wand van solomite
staat te dien opzichte gelijk aan een
55 c.M. dike baksteenmuur. Een van de
grootste voordeelen is dat het artikel vrij
wel onbrandbaar is.
Om dit te bewijzen was er van solomlet
■«en vierkanten ruimte gemaakt die een
kamer moest voor stellen. Aan de binnen
zijde was deze afgepleisterd. Van buiten
was ze onafgewerkt.
In deze ruimte heeft de firma geruimen
tijd een groote hoeveelheid hout met petro
leum gedrenkt laten branden. Het arti
kel vatte echter geen vlam, werd zelfs
niet door het vuur aangetast. Het had geen
ander gevolg dan dat het pleisterwerk
zwart blakerde.
Aan de buitenzijde werd met een smelt-
vlain die een hitte van 12000 ontwikkelde
tegen het artikel aangespoten maar ook
zoo was er geen sprake van vlam vatten
Alleen de oppervlakte, schroeide min of
meer. Zoo gauw echter was de vlam niel
weg, of het vuur doofde onmiddellijk.
Door den explicateur werd ook de bij
zondere aandacht gevestigd op het gebruik
voor huizen met platte daken. Door het
groote isolatievermogen heeft men dan
zomers geen last van de hitte en 's win
ters weert het de koude.
Aan hei eind werd door een stucadoor
het ruwe artikel bepleisterd. Deze bewer-.
king leverde al "evenmin moeilijkheid op
De bereiding van dè speeie wijkt wel eeri-'
igszins af van de in Holland geldende
verhoudingen, doch het is geen bezwaar
om hiermede te breken.
De prijs van het artikel varieert van
1.65—1.85 per M2. voor de 5 c.M. platen en
1.35-1.55 per M2 voor die van 3 c.M. De
noteering houdt verhand met het kwantum
dat men gebruiken kan.
Wat de toepassing aangaat, In het huiten-
land maar ook in ons land wordt reerls
veel gebruik gemaakt van solomite. In Rot
terdam wordt er op het. oogenblik een re
mis9 van opgetrokken voor de electrische
trant, waarvan in „De bouwwereld reeds
een afbeelding heeft gestaan.
Het verwerken stelt geen bijzondere
eischen als droog houden van het artikel,
anders gaat het onaangenaam ruiken.
De demonstratie werd met veel interes
se door de aanwezigen gevolgd.
De directeur van de N. V. Solomite
dankte aan het eind voor de ondervonden
belangstelling.
GLAS IN LOOD IBID 1
Ill GEËTST GLAS
H.V.I. BMfiZMIs ilasmduslüE
OUXSTRAm >15-111113 R'OSM-TEL. 52T04
Illllllllllllllllllllilllinillllllllia ANNO 1896
RECLAME
DECORAT
Duurzaam Concurreerènd
SCHUURMAN 5 COORS
Exerciliestraal 25, R'dam, Tel 10411.
LOODGIETERS- EN
SANITAIREWERKEN
J. F. GALL Jr.
00STEIN0E 96 TELEFOON 55180
„KA-KA-WI"
SCHOORSTEENKOPPEN (Belc)
l Geen rookplaag meerl
Vraagt Brochure KA-KA-WI.
N.V. Handelsvereeniglng v.h.
HENRI HUINCK ALEX IMH0FE
ROTTERDAM
I lUDniiiiiuiiiiiiiuiiiiiimiiiiiiii
's-GRAVENHAGE
voor het maken van plannen en uitvoering van werken, zoowel
nieuwbouw als verbouw. Adviezen Hinderwet Taxatie
en Administratie voor Huizen, enz. Accurate en spoedige uitvoering.
O. FLES
Architect.
Copernicusstraat 255.
mnHnniiiinniunnmnnniTni
Een der -laatste afleveringen van „In-
nen-Dekouation", Darmstadt, is geheel gewijd
aan de proefnemingen-met het bouwen van
modei-woonhuizen, werk- en speelplaatsen,
als onderdeel van de „Werkbund'-tentoon
itelling, die dit jaar te Breslau werd ge
houden.
De. bedoeling was natuurlijk niet. om een
en ander weer af te breken, wat gewponujk
het lot van een tentoonstelling is, maar wel
om alles voor een la,ter constant gebruik te
laten staan.
De proefneming bestond hierin, dat ver
schillende „'architecllen'ëlk' Voor -zich een
goede oplossing zochten', zoowel voor het ex
als het interieur, waarvoor de volgende ar
chitecten zich inspanden: prof. Rading, prol
Scharóun, Lauterbach, Hadda, Moshamer,
Efféhberger, Lange, -Konwiarz, Vinecky e.a.
Edith Rischowsky geeft een overzicht van
alles wat er te zien is en terwijl ze enkele
karakters teekent, goèft ze haar tevredenheid
daarover te kennen.
Alles staat wel zëer in hét' teeken van de
„Neue Sachlichkeit"; siervormen ziét men
evenmin aan de meubelen als aan de gevels
Bij de buitenarchilectuur overheerscht d?
horizontale lijiy de kubus wordt hier en daar
door een halfrond onderbroken of eindigt er
in. De dpken zijn allen vlak, de gevels wit
gepleisterd, de ramen hoog en breed; licht
en lucht worden er niet geweerd. De meube
len zijn gehouden in een minimum van een
voud en zijn dikwijls van gebogen stalen
buizen vervaardigd.
Arch. Lauterbach schrijft in een kort ar
tikel, dat de vrees voor leegheid en kaalheid
cnvonnen en we nu voor alles verlangen
lllllllllllllllllllllllllllllllll!IIUIII!!!lllllllllllllllllllllll!lllllll!ll||II||[|
naar ruimte, licht, soberheid en rust
Dr. Dessauer, die schrijft over de Metar
physiek van de Techniek, speurt in dit laat
ste iets bijzonder moois. Dat komt tot ons in
vormen, die het zichzclve kiest en waaraan
wij ons denken hebben te onderwerpen.
Prof. Adolf Rading, die zelf ook een proef
leverde, voorziet een woongemeenschap, af
zonderlijke woningen in een gebouw, maac
mot. gemeenschappelijke daktuinen, werk-
plojatsen, speelplaatsen, enz. Een en ander
zal er toe leiden, dat het „nieuwe wonen"
iij'aelsbi'eed zal verschillen van het tot heden
gevolgde.
V. schetst hoe te Breslau ook een tehuis
werd gebouwd voor ongehuwde mannen en
Vrouwen, waarvoor tot nog toe alleen maar
„gemeubileerde kamers" beschikbaar waren.
Ten slotte schrijft arch. Hadda hoe er zich
in de huisvesting een- algemeene ommekeer
heeft voltrokken. Vroeger, överlacIeD kamers
met den mensch als slaaf zijner woning,
thans ruime kamers met eenvoudige meube
len, die aan den mensch ondergeschikt zijn,
w.
40*1^ welke gehouden wordt
E tQ* ElJr van 2 tot 8 Maart voor de Algemeene Vakgroepen
2 12 Techniek en Bouwbedrijf
6 Textielgoederen
2 6 Sportartikelen.
LEIPZIGER MESSE
is de eerste en grootste ter wereld;.zij is
van het hoogste belang voor Handel, Industrie
en het Bouwbedrijfin den meest uitgebreiden zin.
De LEIPZIGER MESSE geeft U een overzicht van
den enormen vooruitgang der techniek
en van de
nieuwste vindingen op elk gebied.
Volledige inlichtingen worden op aanvraag ver
strekt door den honorairen Vertegenwoordiger
van het Leipziger Messamt:
H.l.VAÜ D[R BORG. Singel 116. Amsterdam.Tel.423S5
en den Secretaris voor Nederland:
I. H. 6RAÜH, Schiekade !8I, Rotterdam. Iel. II4GB.
Illlllllllllllillllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllliilllllllllllillllllllllll
'en typisch Fransch oordeel over
- de Fransche Moderne Kunst
Voor het Genootschap NederlandFranki
rijk hield M. Léon Deshairs een tweetal
interessante voordrachten over de Fran--
sche décoratieve kunst, meubilair en
architectuur van de allerlaatste tijden.
Rulilmann neemt volgens hem een eere*
plaats in onder de kunstenaars van dezen
tijd. Zijn scheppingen zijn van een ver-!
fijnde gratie, die eiken Eranschman dieri
baar is. Echter heeft hij, zoowel als de an->
deren, de wending ondergaan, welke zich'
na de tentoonstelling in 1925, overal in de
kunst, deed gelden Een bijzonder kenmerk
van deze laatste periode is het uitsterven
van de ornamentiek in de meubelkunst.
Zij werd verdrongen door een spaarzame
toepassing van geometrische figuren. Dit
was de laatste concessie, die aan haar ge
daan werd in dezen triomftijd van de no-
bele-vorm-zonder-meer. Deshairs betreurt
dit ten zeerste en hoopt de terugkeer van de
ornarnentale versiering nog te zullen be
leven Zijn hoop kan gegrond zijn, want de
groei, in spiraalgang, gaat in versneld
tempo. De stemmen van het gilde Corbusier
Mallet—Stevins zijn zeker tot sterking hier
van: „Bouwt niet te solide, opdat dé nieu
we geest van morgén niet gebonden zal
zijn aan ons werk van heden". Voorkomt,
dat zij opgescheept raken met „quelque
chose démodée". II faut que tout passé
etc. Het oude liedje, dat steeds weder
nieuw blijft mogelijk in versneld, tempo.
Op naar de
Leipziger Messe
Dit nummer geeft onzen lezers een keur
van lectuur omtrent de Leip z.ïg e r-M esse
geschreven door alleszins bevoegden, nl door
diverse Leiders der Messe zelf.
Voor onze Leipzigcr-Mcsse-reis van 1 tot
7 Maart zijn nog enkele plaatsen voor deel*
nemers beschikbaar.
De reis naar Leipzig
wordt zeer interessant!
Wordt een attractie!
Wordt een evenement in uw alledaagschè
leven.
Wordt een studiereis!
Wordt een zaken-reis!
Wordt een reis voor uio genoegen!
Wordt een reis, die U nimmer zult ver
geten!
Meldt U alsnog aan bij af deeling „De
Bouwwereld" van de Rnttredammer, Goud-
schesingel 105, Rotterdam.
Leest „Programma" op pag. 2 van „Dè
Bouwwereld" dd. 27 Jan, j.l.
