V. A. HOUTMAN Co's PIANO- en ORGELHANDEL Schiedam Bekende merken in alle prijsklassen w.o.
DONDERDAG 16 'JANUARI 1930
DERDE BLAD PAG.
DE TOESTANDEN IN
HET BAKKERSBEDRIJF
?en nota der r.k. patroons-
eeniging ..st. clemens"
de verhouding tusschen
groot- en klein-bedrijf
OPMERKINGEN
OVER HET VERGUNNINGSSTELSEL
)nze Amsterdamsche redacteur schrijft ons:
Wij publiceerden verleden jaar den hoofd-
nhoud van het rapport der Commissie, die
rerband met de lieerschende werkloos-
in het Bakkersbedrijf, een uitgebreid
nderzoek had ingesteld, en voor de sanee-
ing van het bedrijf verschillende voorstel
en had gedaan.
Wij herinneren eraan dat In deze commis-
ie zoowel de patroons- als de arbeiders-ver
enigingen vertegenwoordigd waren en dat
non tot de conclusie kwam, dat er te veel
leinbedrijf was en de Gemeente wel deed,
ich voor het grootbedrijf te interesseeren.
De R -K. Patroonsvereeniging in het bak
kersbedrijf „SL Clemens" heeft zich naar
lanleiding van dit rapport met een
.■richt. Ze heeft tegen het rapport verschil-
nde en belangrijke bezwaren.
Ze meent dat de Commissie, die een op-
Dssing te zoeken had voor het wcrkloosheid-
raagstuk in het Bakkèrijbedrijf wel een
eetje buiten haar eigenlijke taak gaat in
aar beschouwingen over het bedrijf en de
edrijfsontwikkcling, terwijl het rapport ten
anzien van de zaak n.l. de werkloosheids-
lestrijding, geen waarde heeft.
Zc acht de beschouwing dat in het Am-
lerdamsche bakkersbedrijf malaise zou
eerschcn onjuist, er is slapte te constatee-
en ten aanzien van een bepaald type, het
rootbedrijf staat er niet al te best voor,
mar dit is uit natuurlijke oorzaken te ver
jaren, en behoeft volstrekt niet te worden
etreurd of met kunstmatige middelen ver-
olpen.
Zij bezien de veranderde positie van het
rootbedrijf als volgt:
De broodfabrieken, die omstreeks het mid-
len der vorige eeuw in onze stad ontston-
en, hadden, door haar productie met knecd-
ïachines en heeteluchtovens, een voor-
prong op het toenmalige primitieve klein-
edrijf. een voorsprong, ondanks haar dure
istributie door dépots en wijkbezorging over
e geheele stad.
Die
voorsprong van het grootbedrijl
i echter in de jongste 20—25 jaren in haar
egendeel verkeerd.
Het goed geoutilleerde kleinbedrijf van he
len is uitgesproken de meerdere van het
jyootbedrijf.
I Sinds de moderniseering van het kleinbe-
diijl, sinds de algemeene verbreiding van
en heeteluchtoven en de electrisch gedrc-
'n deegknecdmachine, kan het grootbedrijf
et Imisbczorging of depotstelsel over de ge
teld stad niet meer concurreeren tegen de
ïurtbakkerij met uitsluitend of overwegend
inkelvcrkoop, noch tegen het middenbedrijf
iet winkelverkoop en buurtbezorging.
De arbeidswetgeving voor het bakkersbe-
rijf, in het bijzonder de afschaffing van den
achtarbeid met de daarmee gepaard gaande
laatregelen, wij merken op, dat de Com-
üssie in deze wetgeving geenerlei wijziging
oorstelt heeft verder de concurrentie
an het grootbedrijf tegenover het kleinbe-
rijf niet versterkt
mmissie heeft, meenen adressanten,
ch blind gestaard op het dwergbedrijf.
In haar conclusies heeft zij over het hoofd
fiien, dat blijkens haar eigen cijfers
t dwergbedrijven in de laatste jaren aan-
icrkelijk in aantal zijn verminderd en dat
het leeuwendeel der productie
loinentcel wordt geleverd door goed ge-
ütilleerde middenbedrijven met 3—9 arbei-
n welke de malaise vreemd is, die in
rijs en in kwaliteit de meerderen zijn van
grootbedrijven, en waar zich geen enkel
)oor vertoont van het „permanent gevaar
oor inboeting aan techniek en hygiëne", dat
e Commissie dreigend waant
Prof. Goudriaan komt dan ook, zeggen zij,
it een geheel andere conclusie. Hij be-
wple:
,J)e buurthakkerijen met algeheelen win-
elverkoop. kunnen met hun prijs belang-
i)k blijkens hun getallen 2 3 cent per
.G. lager gaan dan de groote bakkerijen,
ie hun depóts en filialen over de geheele
ad verspreid hebben.
Men mag dan ook met zekerheid consta-
*ren, dat het grootbedrijf met bezorgdebiet
met name de groote coöperaties, geen
prijsdrukkende, maar veeleer een prijsver-
hoogende werking uitoefenen."
De oude voorsprong van het grootbedrijf
cn de productiekosten is met dezo verande
ring verdwenen; in de distributie lag het
steeds bij het kleinbedrijf ten achter. De oude
grootbedrijven hebben thans, ook wanneer
het aantal vol belaste bedrijfsuren voor bei
den gelijk is, hoogere zelfkosten dan de mo
derne kleinbedrijven."
Wat
de voorstellen der commissie
betreft, de nota zegt hiervan:
„De commissie dringt aan op radicale
maatregelen van de zijde der Overheid. Het
belang der bevolking bij deze productie
zegt de commissie wettigt deze Overheids
bemoeiing volkomen; immers in den loop
der eeuwen heeft de Overheid zich voortdu
rend met de broodvoorziening bezig gehou
den."
De „logica" in dezo laatste zinsnede is o. i.
typisch voor de vlotheid, waarmede deze
Commissie tot haar conclusies is geraakt.
Zoowei de invoering van minimum prij-
>n, als de oprichting van een groot bakkerij-
bedrijf met gemeentegeld, zooals door de
Commissie voorgesteld, achten wij volkomen
ongemotiveerde en in sociaal economisch op
zicht, ongezonde maatregelen.
Speciaal wenschcn wij te waarschuwen
tegen het wagen van de financiën der ge
meenschap in een bedrijfsvorm, die uit eigen
kracht niet tot bloei heeft kunnen komen.
Ongehoord achten wij hot, dat de Commis
sie eon „saneoringsplan" kon opzetten zonder
onteigening en schadevergoeding; dat zij in
plaats daarvan de kleinere bedrijven en
en passant ook de middenbedrijven! met
hun eigen belastinggeld van gemeentewege
wil laten „wegconcurreercn".
Tegen een vergunningstelsel, gebaseerd op
de naleving van hygiënische eischen
kan o. i. geen bezwaar worden gemaakt. Het
zij echter wel verstaan, dat een dergelijk
vergunningstelsel overeenkomstig de
strekking van Warenwet cn Broo bosluit
alleen mag worden geformuleerd en toege
past voor de naleving der hygiënische
eischen cn dat het niet mag worden inge
steld op de beperking van het aantal bak
kerijen als zoodanig.
Volkomen zijn wij met de Commissie eens,
waar zij wijst op de groote nadeelen van hot
slijterssystcem, vooral in zijn huidige® ont
aarden vorm, voor de positie van het per
soneel en van de bakkerspatroons, al be
twijfelen wij, of het wettelijk mogelijk zal
zijn, langs den weg van liet broodbesluit op
te treden tegen het slijten van brood.
Het slijlerswozen, dat zijn bestaan niet het
minst aan het grootbedrijf zelf dankt,-kan
echter niet worden beschouwd als een zelf
standige factor, die de concurrentiepositie
van het grootbedrijf tegenover het kleinbe-
drijf verzwakt. Ook had de Commissie wel
megen opmerken al verandert dit niets
de nadeelen van het slijtersysteem
dat de huidige arbeidswetgeving met het
verbod van verkoop vóór 10 uur, in verband
met den wensch van het publiek om bij de
lunch versch brood te hebben, het slijter
systeem ten sterkste in de hand heeft ge
werkt."
En ten slotte lezen wij:
„Het voorstel tot invoering van een ar
beidsreserve voor de noodhulpen ware naar
onze mcenir.g te maken tot een onderwerp
van bespreking voor'-Tde organisaties van
werkgevers en werknemers.
Overigens vertrouwen wij overeenkom
stig het gunstig prae-advies van Uw College
op de bekende motie-Romme dat van de
zijde der gemeentelijke Overheid geen maat
regelen ten opzichte van het bedrijf zullen
worden ontworpen, alvorens daaromtrent
overleg is gepleegd met de organisaties der
patroons.
DE GEMEENTE-REKENING
het bedrag der onvoorziene
uitgaven
ANTWOORD VAN B. EN W. OP HET
COMMISSIE-RAPPORT
Onze Amsterdamsche redacteur schrijft c
In antwoord op het rapport der
tot nazien van de Gemeenterekening over 1928
merken B. en W. op. dat inderdaad elüs jaar
weer is gebleken, dat het bedrag voor
onvoorziene uitgaven
op de berrrooting gebracht, ontoereikend was.
Het college zal nu overwegen of een groo-
r nlrag reeds direct op de begrooting ge
bracht moet worden, dan wel of men tusschen-
tiid i minder nieuwe uitgaven moet voteeren,
Wfl meenen dat men het zoo
te complistisch
stelt. Beide zal men moeten doen. Het bedrag
onvoorziene uitgaven is de laatste jaren
nlti'd te laag begroot. Het moest dus wor
den overschreden. Als men naar de behoeften
laat~te jaren gen bedrag op de begrooting
brengt, dan alleen is het mogelijk ook alle uit
gaven die niet rredekt kunnen worden uit het
crediet af te wijzen en uit te stellen tot een
vo'^end jnar.
Ten opzichte va nde
ramingen der bedrijven
zeggen B. en Wv dat de begrootingen reeds 6
maanden voor den aanvang van het begroo-
tingsjaar moeten worden opgemaakt, zoodat
r- u vkeurige ramingen van den prijs der kolen
en van de opbrengst der bijproducten op dat
tijdstip niet gemaakt kunnen worden.
UIT HET SOCIALE LEVEN.
CHR. TEXTIELARBEIDERSBOND
UNITAS.
Het ledental von den Ned. Ohr. Textiel-
arbeidersbond „Unit-as" steeg van 4784 op
1 Jan. 1929 tot pl.m. 5200 op 1 Jan. 193')
In het afgeloopen jaar dus een vooruit
gang van ruim 400 leden.
Ook in financieel opzicht Is, blijkens het
„Textielnrbeidersblad" in 1929 de toestand
belangrijk verbeterd. Zoowel voor wat de
bonds- als werkloozenkas betreft, kon de
reserve beduidend worden opgevoerd.
STAKINGEN.
Te Amsterdam zijn gezellen van eenige
tegelzettersp3troons, te zamen ongeveer 120
man, in staking gegaan, wegens een loon-
geschil.
Te Maastricht hebben zestig jeugdige
arbaiders bij de aarde we rkafd eel ing aan
de fabriek „De Sphinx" het werk gestaakt.
Zij eischen loonsverhooging, welke de di
rectie echter niet wil toestaan, aangezien
de arbeiders deze eerst een paar maanden
geleden hebben gehad.
SOCIALE STATISTIEK.
Het overzicht van het Centraal Bureau
voor de statistiek bevat behalve bijzonderhe
den over de collectieve arbeidsovereenkom
sten, door ons onlangs meegedeeld, ook nog
gegevens over onderwerpen als vacantie-
dagon, uitkeering bij ziekte, beslechting van
geschillen door een scheidsgerecht, het leer
lingwezen, ouderdomspensioen, het verbod
orkaan op de noordzee
De hooge golven die het water bij Cuxhaven sloeg!
nieuwjaars-audientie
De menigte wacht ln rijen voor het Witte Huis op een gelegenheid om den President
der Verecnigde Staten een gelukkig nieuwjaar te wenschen. Een formidabele taak, het
wisselen van zooveel duizend handdrukken!
werkstaking en uitsluiting, het recht
van boekenonderzoek enz.
Mededeelingen en cijfers die hierop be
trekking hebben zijn in het overzicht opge
nomen.
Van een 125-tal gemeenten, meer dan
10.000 inwoners tellende, zijn do normale
veekloonen, welke volgens de collectieve
arbeidsovereenkomsten op 1 Juni golden,
aangegeven. Voor de gemeenten van 50.000
leer inwoners bovendien vergelijkende
cijfers met de jaren 1914, 1923 en 1928.
Algemeen wordt thans aan het vraagstuk
an vacantiedagen voor de arbeiders aan
dacht geschonken.
Vermeldenswaard is in dit verband daar-
im.Mat, blijkens deze statistiek, voor 81
an de werknemers werkende onder collec
tieve arbeidsovereenkomsten, tevens een re
geling voor vacantiedagen van kracht is
tegen nog slechts 41 in 1928.
Bijna steeds worden deze vacantiedagen
gegeven met behoud van loon.
Gelukkig is ook in dit opricht belangrijke
vooruitgang te constatecren.
Voor wat de loonopgaven van het collec
tief-contract in de textielnijverheid betreft,
meenen we echter te moeten opmerken, dat
de minimum uurloonen voor de verschillen
de categroiön van werknemers zijn aange
geven.
Waar echter het overgroote deel der tex-
tielarbeiders(sters) zooals bekend is, in ta-
riefloon werken, zijn de werkelijk verdiende
loon en vaak 25 cn meer hooger dan deze
uurloonen. Volgens het contract moeten deze
minimumloonen in elk geval als regel 10
hooger zijn dan de uurloonen.
Gemengd Nieuws.
een afgrijselijke vondst
SLACHTOFFER VAN EEN MISDAAD?
Eenige kinderen die te Nieuw-Lekkerkerk
aan de Lek, aan de rivierkant aan het spe
len waren, deden een afschuwelijke ont
dekking.
Plotseling zagen zij uit het dichte riet
gewas aan den kant een menschelijk hocid
opstijgen, dat vreeselijk verminkt was. De
politie werd gewaarschuwd, en bij onder
zoek bleek, dat het een geheel naakt lijk
in verregaanden staat van ontbinding te
zijn, zoodat zelfs bet geslacht niet meer
vast te stellen was. Handen en voeten ont
braken. Men onderzoekt thans of deze lu
gubere vondst in verband staat met een
of ander misdrijf.
wat eens op i
16 Januari
gebeurdes
VERDRONKEN.
Dinsdagmiddag is op den Amer onder
Hooge Zwaluwe een in staat van ontbin
ding verkeerend lijk gevischt, gekleed met
blauwe trui, ma noh esterbroek en kap
laarzen. Vermoedelijk is dit het lijk van
den schippersknecht H. v. d. Lucht uit
Beek (L.), die tegenover Klundert van het.
sleepschip Corrigo over boord viel en ver
dronk.
AUTO IN VLAMMEN.
Een vrachtauto, geladen met visoh, toe-
behoorenrde aan Th. Ykema te Lemmer
(Fr.) is op weg van Lemmer naar Stavoren,
in de nabijheid van Tacozijl in brand ge
vlogen en geheel vernield. De heer Ykema
wist, hoewel de vlammen zijn gezicht reeds
hadden verwond, uit de auto te komen. Een
groot gedeelte van de lading ging verio-
ren. Zoowel auto als lading waren ver
zekerd.
NA DEN STORM.
Te 's Gravemoer heeft de 6to>rm bij tuin
ders ruiten vernield. Aan den Vaartweg
zijn enkele boomen omgewaaid, waarvin
er een op een huis te reoht kwam. Verschil
lende daken moesten het ontgelden, waar
van pannen en riet afwaaiden. De Donge
trad ook buiten hare oevers waardoor de
buitenpolder is ondergeloopen.
Volgens rapport van binnengekomen
treilers te IJmuiden, woei er in den nacht
van Zondag op Maandag een orkaan, zoo
als de visschers maar zelden hadden
degemaakt. De zee was buitengewoon nol
en het was moeilijk om van de kust af te
blijven.
Het water stond buitengewoon hoog in
de Buitenhaven te IJmuiden, zoodat de
sluizen geruimen tijd niet konden worden
gebruikt.
De stoomloodsboot is weer naar buiten
gestoomd en heeft de voorgaats wachtende
stoomschepen „Salland" cn „Stuyvesant",
alsmede het Duitsche motorschip „Rends-
burg", van een loods voorzien, waarna d'
schepen behouden de haven konden bin-
nenloopen.
EEN UITSTERVEND HANDWERK.
Een handwerk, dat vrijwel niet me
wordt beoefend en dat nog slechts door
enkele ouderen wordt verstaan, is het
kleeden van rijtuigen, zooals dit vroeger
gebeurde.
Eén der weinigen, die dit bedrijf
Utrecht nog beoefent is de heer Diemei aan
de Drift. Deze heeft momenteel een ouder-
wetsch trouwooupétje onder handen, dat
van binnen met lichtgeel satijn wordt be
kleed.
Deze bekleeding, welke geheel uit één
stuk satijn, ter waarde van ongeveer f 909,
geschiedt, is een ouderwetsoh staaltje van
handwerkkunst, zooals men maar weinig
meer ziet.
EEN MOEIZAME REDDING.
Tengevolge van een defect aan de stuur
inrichting reed een met baksteenen bela
den vra.cbta-uto van de firma Kusters uit
Eindhoven in de Noordervaart te Helden-
Beringen (L.). De chauffeur wist zwemmen
de op de gezonken auto te klimmen, waar
na hij met behulp van een balk den wal
wist te bereiken. Het voertuig kon nog niet
worden gelicht
EEN DIPHTERITIS-EPIDEMIE.
Te Oude-Pekela (Gr.) zijn drie nieuwe
gevallen van diphteritis aangegeven, waar
door het aantal tot 21 is gestegen. De bur
gemeester had alle ouders uitgenoodigd
zich vóór of tegen inenting te verklaren.
Van het aantal ouders, dat pl.m. 700 be
draagt, zijn 261 opgekomen, waarvan zich
36 tegen inenting verklaarden.
INBRAAK IN EEN ZUIVELFABRIEK.
Te Aalten is ingebroken in het kantoor
der Coöp. Zuivelfabriek. Door het in aan
bouw zijnde gedeelte hebben de daders zich
toegang verschaft, waarna zij door het uit
snijden van een ruitje de kantoordeur hoop
ten te kunnen openen. Dit mislukte echter,
daar de sleutel, zich niet aan den binnen
kant der deur bevond. Hierop hebben zij het
slot uitgeboord en zijn zoo in het kantoor
gekomen, waar echter niets vermist wordt,
hoewel een groot bedrag aan geld voor de
loonen aanwezig was. De politie speurt tot
heden nog ijverig naar de daders.
Tot nu toe is voor de behoeftige slacht
offers van de ontploffing te Groningen
10.340 ingezameld
Toen Karei V, als koning van 1
don 16 Januari 1556 aftrad, had hij reeds
den 25sten October 1555 zijn kroon als vorst
der Nederlanden neergelegd, ten behoeve van
van zijn zoon Philip.
Hij had er genoeg van. Sinds hij in 1515 op
vijftienjarigen leeftijd meerderjarig was ver
klaard, had hij strijd te voeren en plaagden:
hem de zorgen. Reeds vóór hij (in 1519)
Duitsch Keizer werd had Luther 31 Oct.
1517 zijn 95 thesen aan de deur van de
slotkerk te Wittenberg gespijkerd, en of
schoon Karei met man en macht de Refor
matie den kop trachtte in te drukken en
door den slag Mühlberg in 1547 de Protes-
tantsch Duitsche vorsten had weten te on
derwerpen, de Hervorming en haar gevolgen
voor Europa cn vooral voor Duitschland
hebben meegewerkt, dat Karei reeds op 55-
jarigen leeftijd het bijltje er bij neerlegde.
Strijd had hij al spoedig te voeren tegen
Frans I, koning van Frankrijk, dien door
hem in 1525 in den slag bij Pavia werd over-
wonnen, doch die het niet opgaf en reeds in
1527 opnieuw den strijd ontketende, welke
in 1529 door den vrede van Kamerijk (Da-
mesvrede) eindigde. Hij had ook strijd te
voeren tegen Soleiman II en hij en zijn le
ger waren de vernietiging nabij bij Algiers,
waar hij in 1542 zijn troepen aan land had
gebracht, om de Algerijnsche zeeroovers te
tuchtigen.
Het gevolg van alles was, dat Karei V van
de eene geldverlegenheid in de andere
stortte. De gewone inkomsten van den ko
ning, noch de hooge bedragen, die zijn on
derdanen hem ten geschenke gaven, noch
de geweldige leeningen in binnen- en buiten
land konden hem helpen. Toen hij boven
dien, in 1552 smadelijk de belegering van
Metz moest opgeven, begon hij er ernstig
over te denken, zijn ambt neer te leggen.
Dat geschiedde dan ook drie jaar later.
Karei V stierf in 1559 in het klooster St.
Yuste.
Radio Nieuws.
1—11.25 Halfi
jnze jeugdige zifeken. KRO. 11.3012 Godsdien
stig halfuurtje. 12 Tüdseii
■12.15 Pt
muziek d
Lustenhoi
de KRO Klok.
"ich ten. 12.1F
K'RO-Trio, besta
plano, Helnrlch Scholl. vio<
-1.15 Lunch-
152 Gramofoon. 23
Flatenconcert. NCRV. 4 Tfldsein. 4—5 Gramofoon
5 Tödsein. 55.30 Concert. KRO 6.307 Spreker:
Rector J. P. J. Kok. Voorzitter der Onderwijs-
Vereenlglng van den L. T. B. te Bloemendaal.
Onderwerp: .,^9 eerste K.K- Tulnbouwwintcr-
-school". 7—7.30 Cursus ln Schriftverbetering door
Mevr. M. RelberNan. Leeares M. O. uit Haarlem
VPRO. 7.30 Weekultzending. 7.30 Berichten van
Godsd.
Rellgieu:
roordracl
Haag).
icht eigen werk. Ds. D. A. Vors
het AVRO-Kwartet. 2.05—2.45 Ultz. voor scholen
Dr. J. J. van Dael spreekt over: Wat zullen
(Ten? 2.45—3 Gramofoonmuzlek. 3—4
Maak het zelf. Cui
is. 4.30—5 Gramofot
het Omroeporkest. 6.30 Va2
Koersen. 6.45—7.16 Spaansc.i voor beginners. 7.15
B7.4 5 Radiocursus vanwege het Onderwl1sfond3
voor de Binnenvaart. 7.45 Gramofoonmuzlek. 8.01
AVRO-Radlo-Tooneel. In de rustpoos: Persber.
Na afloop: Gramofcon. 12 Sluiting.
INGEZONDEN KEDEDEF.LING.
«ooKe/'s/
Dubbel is het genot met
Wybert-tabletten.de keel
is tegen ontsteking be
veiligd, de adem zuivert
BANDIETEN.
Bij Voorst (Gld.) werd 's avonds een ze
kere Hagen door twee onbekende mannen
van zijn fiets geworpen en op den grond
gesleurd, waarna men hem rnet een nies
aanviel. Hij verdedigde zich, luid om hulp
roepende, doch bekwam eenige sneden
over een der handen, terwijl de onverlalcn
in het wilde op hem losstaken. Zijn over
jas die hem vrij goed beschermde, werd
geheel aan flarden gesneden. Op zijn hulu-i
geroep kwamen eenige mannen toeloop an,
waarna de aanranders de vlucht namen.
Een hunner was blootshoofds en droeg een
manchesterpak. In de richting Klarenbeek
verdwenen de schurken, ^vaarvan men nog
geen spoor heeft ontdekt. Hagen werd te
Voorst verbonden.
wii vi vit-ui ini i wi_ui singel 114-116, Teiet. 68178 Gr. Steinweg - Schiedmaijer - Mannborg
Groote Keuze
Franco Levering.
G.a. Absolute Garantie
FEUILLETON
roosjes, soms tot don dakrand opgeklom-kele onberispelijk uitgevoerde opdrachten,
men, medehielpen om eentonigheid te ver- was Van Eekeren er in geslaagd in den
mijden. |loop der jaren de overtuiging ingang te
De dorpsstraten doorwandelend, kreeg doen vinden, dat hij, even goed als de leve-
E7IIM I CUETM l/CDI ICOT men dan °°k allenniRst den indruk, dat er ranciers in de stad, in staat was den meest
L\m LlVlIm VlEiLILuI veel armoede in Heideveld heerschte. Toch verfijnden smaak te bevredigen.
was zij er wel en men behoefde slechts den Zooals voor de hand ligt, had de uitbrei-
zoom der heide op te zoeken, om haar te j ding der bevolking tengevolge, dat meerde-
ontdekken im onbeholpen opgetrokken, ver- re winkeliers een zaak in Heideveld open-
zakte plaggenhutten. den. Twee groote manufacturenwinkels, on
klaar kwam men aan de andere zijde van derscheidene sigarenzaken, een bazaar, de
het dorp, waar aanvankelijk breede lanen vestiging van coiffèurs, kruideniers en
uitliepen in schier eindeloos uitgestrekte j vleeschhouwers deden het dorp belangrijke
sparren- en dennenbosschen, dan kleurden veranderingen ondergaan.
Door T. P. RIKSEN
HOOFDSTUK II.
Het dorp.
Heideveld was een eigenaardig dorp.
Gelegen in een boschrijke streek, af-
wisseld door uitgestrekte heidevelden,
tie het velen tot zich, die vroeger met het
H op zijn zaken verplicht waren geweest
'een stad te wonen, doch, nu zij met moei-
hun bijeen gegaard kapitaal door de
'eds hooger stijgende belastingen en kos-
i van levensonderhoud gaandeweg zagen
[minderen, of ook wel, omdat zij van na
re aan rust cn kalmte de voorkeur gaven,
i vredig, welgelegen dorp ter woonplaats
Jcozen.
bevolking breidde zich dan ook voort
rend uit, doch in alles openbaarde zij het
eeslachtige van haar karakter. Zelfs bij
oppervlakkige beschouwing van dorp
bewoners kwam dit uit en hoe meer
n was ingewijd in de dorpsgeheimen, hoe
rker dit verschil sprak,
har was allereerst de aanblik, welken
woningen bodgn. Het dorp zelf werd
Bendeels gevormd door ruime, op zich-
staande, doch niettemin meest zeer
ttvoiKiige huizen, terwijl klimop of wilde
eral tusschen het groen door de rood«
steenen der forsche „onder architectuur"
gebouwde villa's met hun ruime serre's, of
de wit gepleisterde landhuizen, omringd
door bosschen, dikwijls groot genoeg, om op
eigen terrein een flinke wandeling te kun
nen maken. Dit was de nieuwe wijk van
Heideveld, in vijftien jaren tijds als uit den
grond gerezen; hier hadden de vroegere
stedelingen een woning gevonden,
j Ook jrie dorpen in den omtrek mochten
op een belangrijke toename hunner bevol
king bogen. Dit was de opkomst van V;
Hierbij deed zich echter het eigenaardig
verschijnsel voor, dat de oude bevolking
zich bij haar inkoopen angstvallig beperkte
tot dio zaken, welke van vader op zoon te
Heideveld hadden bestaan, terwijl de nieu
we bewoners er niet aan dachten, van deze
onaanzienlijke winkels gebruik te maken,
doch hun klandizie gaven aan hen, die zich,
uit verschilende steden afkomstig en dies
meer modern van opvatting, te Heideveld
hadden gevestigd.
Alleen Van Eekeren maaJite op dezen re
gel een uitzondering. Hém was het gelukt,
Eekeren geweest. Met den hem eigen durf jrte oude bevolking tot klant te krijgen en te
en ondernemingsgeest had hij zich van vens de nieuwe bewoners voor zich te win-
meet aan bij de begeerten van Hekleveld's nen, hetgeen mede in de hand werd ge-
nieuwe bewoners weten aan te passen. werkt door het feit, dat zijn zaak de eenige
Wensohte een der dorpers, ter gelegen- op dit gebied te Heideveld was.
heid van zijn huwelijk, een eenvoudig ameu Wel had enkele jaren geleden een onder-
blement, de ruime sorteering in Van Eeke-1 nemend man een tweeden meubehvinkel in
ren's magazijn bood voldoende keus en J het dorp geopend, maar na niet langen tijd
van niet te zullen slagen, men wist het, J had hij leeren inzien, dat hij van één op-
was geen 6prake. 'dracht in drie. vier maanden niet kon be-
Meer moeite had het gekost de gunst staan en overtuigd, dat hij op uitbreiding
der villa-bewoners te winnen, doch door van zijn afzetgebied niet behoefde te reke-
sprekende reclame en meer nog door en-1 nen, had hij zijn zaak met ©en gevoelig ver
lies naar een grootere plaats overgebraohtde breede bloedkoralen halssnoeren, de wit-
Wat het verschil in den persoon der dor-1 te, heldere mutsen, alle aan de achterzijde
j pers betrof, dit trad het meest op den Zon- omzoomd met een rijk geplooiden rand, doch
dag aan het licht voor het overige in vorm een oneindige ver-
J De bewoners van Heideveld waren over- scheidenheid vertoonend.
j wegend godsdienstig, in dier mate, dat men Maar evenzeer bleek zulks uit de gouden
ier niet aa.n behoefde te denken op den rast- 'en zilveren oorijzers, heenschijmend door 't
dag een der voor een dorp talrijke winkels witte neteldoek, waarmede ze overdekt wa-
I geopend te vinden. Mochten er al winkeliers ren, terwijl de hoeden der jonge meisjes,
i zijn, die voor zich zelf tegen het verkoopen bont versierd met kleurige veeren, do be-
;op den Zondag geen bezwaar hadden en het geerte, om te pronken, duidelijk aan hellicht
I 's zomers den pensiongasten gaarne zoo j brachten.
gemakkelijk mogelijk wilden maken, ze wis Tusschen deze oorspronkelijke bevolking
(ten maar al te goed, dat ze daardoor eens in, scherp bij haar afstekend, zaten hier en
i vooral de gunst der dorpers, welke zij nog daar verspreid, als een nieuwe eeuw, oprij-
immer trachtten te winnen, zouden derven zend uit den ouden tijd, degenen, die hun
en zij hunne pogingen in evenbedoelde rich- zaken in de stad aan kant hadden gedaan,
ting dan gerust konden staken. Er heerschte of zich juist terwille hunner nering hier had
iin Heideveld derhalve absolute Zondags-(den gevestigd, wier kleed in g voor het mee-
jrust zij het gedeeltelijk gedwongen, ter- j rondeel slechts door wat eenvoudiger snit
•wijl het. kerkbezoek zeer regelmatig en druk van die van een stedeling verschilde,
modht worden genoemd. Natuurlijk hadden zij in den loop der ja-
j Het scherpst openb' arde zich het twee- ren geleerd zich, voor zoover dit noodig was
jslachtige karakter der bevolking in de gods-1 bij de gewoonten der Heidevelders aan te
dienstoefening, hetzij men die in de I-Ier- sluiten, en, mocht een nieuwe bewoner
(vormde of in de Gereformeerde Kerk bij- om een voorbeeld te geven uit kracht van
i woonde. Dan bleek het, dat de oorspronke- gewoonte, gedurende de eerste weken van
jlijke bewoners, de echte Heidevelders, nogzijn verblijf, trachten het gezang der ge-
,rerre in meerderheid waren. Drie kwart der meente tot sneller tempo op te voeren, spoe-
werd stellig nog ingenomen door Ji~
[boeren en boerinnen, de eersten in eenvou-
j dige, zwarte kleeding, het buis. dat niet in
het minst aan de verandering der mode on-
1 derhevig scheen, aan den hals versierd met
de groote, dubbele, gouden of zilveren bro
che.
Het vrouwelijk gedeelte der hoorders, al
hoewel afkeerig van al wat nieuwerwetse!)
imocht heeten, bleek todh niet buiten opschik
to kunnen: dU bewezen de V -riet dassen,
dig zou hem blijken, dat zelfs het sterkst
ontwikkeld orgaan deze taak niet kon vol
brengen, en dat hij, terwille der stichting
van zichzelf en anderen, beter deed zijn lon
gen en stembanden te sparen.
HOOFDSTUK III.
Vogels van diverse pluimage.
Niet alleen het magazijn, doch ook de wo
ning van Van Eekeren vertoonde het beeld
van orde en welvaart
Al was het niet opzettelijk, het woonhuis
was trouw gebleven aan Hoideveld's karak
ter. Aan de voorzijde verschilde liet in niets
van de omringende woningen: dezelfde
steen, dezelde kleurencombinatie, dezelfde
bouwtrant Maar van binnen was het door
wegbreken van muren, verbroeden van den
gang, het aanbrengen van glas in lood, be
schilderde plafonds, electrisch licht en den.
uitbouw eener ruime, heldere serre geheel
tot een modern huis vervormd.
In de achterkamer zou de visite
ontvangen.
De openstaande ramen der serre
tusschen de in de tuinen geplante kastanjes
door het uitzicht vrij op de golvende zand
vlakte, welke zich onafzienbaar uitstrekte,
om dan over te gaan in de eenzame Drum-
mensche heide.
Het was bladstil. Roerloos verhieven de
boomen hun grauwe takken en frissche,
groene bladeren tegen de grijs-blauwe lucht
van dezen vredigen Sabbathavond. Het eenig
geluid, dat men hoorde, was het gepraat
van de weinige wandelaars op den Stations
weg, terwijl af en toe van nabij het gekraad
van een haan de stilte verbrak, of vanuit de
verre verte het geloei van het vee, dat op
de meent graasde, heel flauw waarneembaar
was.
(Wordt vervolgd.)
wonden
lieten
