DINSDAG 14 JANUARI 1930
TWEEDE BLAD PAG. d
GEMEENTERAAD
EEN ONBELANGRIJKE AGENDA
DE KWESTIE VAN HET HAVEN
EN LIGGELD
EEN ONVRUCHTBARE BESPREKING
Voorzitter de Burgemeester, Mr. A. van de
Sande Bakhuyzen.
Afwezig met kennisgeving de heeren
Eikerhout, Yallentgocd en van Rosmalen.
De Voorzitter spreekt de gebruikelijke
Nieuwjaarsrede uit, die wij reeds in ons
ons blad van gisteren opnamen.
De heer Huurman (a.r.), na het over
lijden van den heer Sijtsma het oudste
raadslid, beantwoordt de rode van den Voor
zitter. Spr. biedt den burgemeester met zijn
gezin namens den raad zijn beste wenschen
aan. Gods zegen moge rijkelijk rusten op
het werk, dat hij in 1930 voor de gemeente
zal verrichten. Het afgeloopen jaar is voor
de gemeente, in verband met den stadhuis
brand zeer moeilijk gewcoat en spr. dankt
den burgemeester en den secretaris alsmede
de ambtenaren voorde wijze, waarop zij
zich door de moeilijkheden hebben heenge
slagen. Dankbaar stemt het dat in econo
misch opzicht het afgeloopen jaar goed
geweest is, zoodat het wcrklooslieidcijfer
aanmerkelijk lager werd. Spr. hoopt dat in
het aangevangen jaar deze toestand nog
beter zal worden. Tenslotte spreekt spr. den
wensch uit, dat in den Raad de goede toon
bewaard zal blijven en dat de besluiten, die
genomen worden zullen blijken te zijn tot
heil van de gemeente.
De voorzitter doet mededeeling van de
ingekomen stukken. In behandeling komt
daarna de agenda.
1. Benoeming:
a. van een lid der Commissie voor de
Huishoudelijke verordeningen (va j K.
Sijtsma);
b. van een Voorzitter uit dc leden van de
sub n genoemde Commissie (van.-K.
Sijtsma);
Benoemd worden de heeren Romein a.) en
Van Eek (b.)
2. Benoeming van een lid, tevens Voor
zitter der Commissie van Advies, bedoeld
in art. S5 van do verordening, regelende
den rechtstoestand van de ambtenaren der
gemeente Leiden (vac.-K. Sijtsma).
Benoemd wordt de heer Donders.
3. Benoeming van een lid van het Bestuur
der Stedelijke Werkinrichting, uit de leden
Van den Raad (vac.-K. Sijtsma).
Benoemd wordt de heer Litman.
4. Benoeming van een gedelegeerd lid
van het Bestuur der Vereeniging „Kennis
is Macht"' (vac.-K. Sijtsma).
Benoemd wordt de heer de Reede.
5. Benoeming van een lid van het Be-
sluur der Vereeniging tot instandhouding
van het Leidseh Muziekcorps (vac.-K.
Sijtsma).
Benoemd wordt de lieer Litman.
6. Benoeming van 5 leden der Commissie,
bedoeld in art. 2, le lid, sub. 3° der veror
dening, houdende Reglement voor de Com
mission van Advies betreffende de arbeids-
en dienstvoonvaarden. van liet personeel in
dienst van cle gemeente Leiden. (Aftredend:
de heeren F. Eikerhout en J. Wilbrink, vac.-
K Sijtsma, aftredend: M. G. Verweij en Th.
M. W. Bergers).
Benoemd Worden de heeren Eikerhout,
Wilbrink, Romein, Verweij en Bergers.
7. Benoeming van 5 plaatsvervangende
lecien dier Commissie. (Aftredend: de heeren
H. Parmentier, J. A. van der Reijden, Mr. A.
J. Romijn en J. J. Vallentgoed, vac.-Th. M.
W. Bergers.)
Benoemd werden de heeren Parmentier,
v. d. Reijden, Zitman, Vallentgoed en van
Tol.
S. Benoeming van een lid der Plaatselijke
Schoolcommissie.
Benoemd werd Mevr. J. C de Kler-dc
Bruin.
9. Praeadvies op het verzoek van A. Bis
schop, om eervol ontslag ais lid van het
Bestuur der Stedelijke Werkinrichting.
Aangenomen zJ).st.
10. Begrooting. dienst 1930, van het Geref.
Minne- of Arme Oude Mannen- en Vrouwen
huis.
Aangenomen i.h.st.
11. Bcgrooting, dienst 1930, van het II. G.
of Arme Wees- en Kinderhuis.
Aangenomen z.h.st.
12. Voorstel tot verhuring van het bene
dengedeelte van het perceel llarteateeg no.
5 aan tie Commanditaire Vennootschap
„Ei ga" te Leiden.
De heer van Es (a.r.) vraagt of de slij
terij een hinder zal veroorzaken aan de
Dc heer Zitman vindt f 100 voor op
knappen van een werkplaats veel
De heer S p 1 i n k e s antwoordt dat geen
hinder zal worden ondervonden van de slij
terij. De f 400 waren noodig voor opknappen
van de woonruimte.
Het voorstel wordt daarna aangenomen.
13. Voorstel tot verhuring van e ui lokaal
van het voormalig schoolgebouw aan de
Pieterskerkgracht no. 9, aan Ie lt.K. Mu
ziekvereniging .Perosi" te Leiden
Na eenige ondergeschikte discussie aange
nomen z.h.st.
14. Voorstel:
a. tot overneming in eigendom bij de ge
meente van de openbare stoepen be'nooren-
de tot de perceelen ran den Stationsweg,
Sectie A Nos. 1220, 867, 1286 en 10 6;
b. tot aanvaarding om niet van den af
stand van het recht van opstal, bestaande
in hetuinïng en beplant^pg, enz., gevestigd
op het perceel aan den Stationsweg, Sectie
A No. 870.
Aangenomen z.h.st.
15. Voorstel tot overneming in eigendom
en onderhoud bij de gemeente van eenige
strookjes grond met open stoepen aan het
Utrechtsche Jaagpad en van de op gemeen
tegrond gelegen stoepen vóór de perceelen
Utrechtsche Jaagnad Nis 20, 36 en 37.
Aangenomen z.h.st.
16. Voorstel tot overneming in eigendom
én onderhoud bij de gemeente van:
a. eenige strookjes grond, gelegen aan de
Seringenstraat, Sectie M, Nis 4635, 4636 cu
4633 ged.;
b. het strookje grom'. g-'!o~on aan de
Morschkade, Sectie P. No. 1567.
Aangenomen z.h.st.
17. Voorstel tot aankoop van het winkel
huis met woning en erf aan de Kapelsteeg
No. 5 en tot beschikbaarstelling van dc
voor dien aankoop benoodigde gelden.
Aangenomen z.h.st.
1$. Voorstel tot aankoop van het perceel
tje grond, gad. hekend gemeente Valken
burg, No. 1301 fted., ten behoeve van de
gasvoorziening van die gemeente.
Aangenomen z.h.st.
19. Voorstel:
a. om ter beschikking te stellen van de
VAN LEIDEN
Electriciteitsfabriek een terrein aan de Co-
betstraat, groot 1925 M2, ten behoeve van
de vestiging van een onderstation c.a.;
h. om goed te keuren, dat door die fa-
hrick ten behoeve van dc vestiging van het
sub a bedoeld onderstation c.a. een bedrag
van f 266 000 wordt besteed,
een en ander met wijziging van het raads
besluit van 24 Juni J929.
Aangenomen z.li.st.
20. Voorstel tot verhooging van dc voor
1929 uitgetrokken susidie aan het Burger
lijk Armbestuur met ten hoogste f 7000 en
tot vaststelling van den dcsbetrcffendcn
iH'grootingstaat.
Aangenomen
21. Voorstel tot toekenning van een bij
drage in de kosten van een aan de Vereeni
ging van Nederlandsehe Gemeenten aan te
bieden annkleeding van de bestuurskamer,
ter gelegenheid van de stichting Min eer
eigen gebouw door die vereeniging.
De heer van Eek (s.d.) staat zeer sym
pathiek tegenover dit voorstel. Spr. vindt
een bedrag \an f l .000 voor de a-iukleeding
\an ten bestuurt-«tuner echter wet wat
veel. Gaarne ro spr. nadere inl?tingon
willen hebben over de wijze waarop dit
bedrag zal worden besteed.
De Voorzitter had niet g.dacht dal
over dit voorstel iets opgemerkt ;.ou worden.
Spr. is overigens van de plannen piet op de
hoogte, maar kan een som van f 15000 voor
de waardige aankleeding van een kamer
niet buitensporig hcog vinden. Waar hier
de mogelijkheid bestaat om met we nig kos
ten vanwege de grootte van het aantal deel
nemers een mooie zaal te maken, geiooft
spr., dat er geen bezw aren tegen bestaan om
een som van f 175.beschikbaar te stellen.
Na re- en dupliek wordt het voorstel in
stemming gebracht.
De stemmen staken, zoodat in een vol
gende vergadering over dit voorstel zal
worden beslist.
Voorstel om te bepalen, dat in de des
betreffende verordeningen, besluiten of in
structies inplaats van „Gemeentelijke Ge
neeskundige dienst" wordt gelezen: „Ge
meentelijke Geneeskundige- en Gezond
heidsdienst". Aangenomen z.h st.
23. Praeadvies op de voorstellen van den
lieer Manden, inzake afschaffing van het
liggeld en van het havengeld.
Dc heer M anders (r.k.) stelt voor ziin
voorstel in tweeën te splitsen en afzonder
lijk te behandelen het voorstel van het
havengeld en dat van het liggeld.
B. en VV. hebben hier geen bezwaar
togen.
De heer Mandors behandelt dan eerst
het voorstel tot afschaffing van het haven
geld. Spr. bestrijdt het praeadvies van B.
en W. Hierin zijn enkele dingen vergeten.
De instelling van het havengeld geschied
de in 1894. Leiden was voor dien tijd
echter zeer tegen elke tol, wat spr. met
een aantal feiten en aanhalingen van
„ouwe schrievers" aantoont. De stad heeft
op alle manieren tegen de tollen geageerd
Helaas heeft men het havengeld toch in
1894 ingesteld. En wat zal Leiden van 1930
doen. Waarom zet men niet op alle wegen
in de stad tolboomcn, als men het op dc
vaartwegen wel doet. Het havengeld is een
extra belasting terwijl het oponthoud bij
de bruggen voor dc schippers ook nog
extra kosten medebrengt. Het havengeld
drukt hoofdzakelijk op den kleinen man.
Ook zal de opheffing een goeden indruk
naar buiten maken. Het zal medewerken
tot bevordering van de industrie.
De heer Parmentier (a.r.) vindt do
argumentatie van B. en W. buitengewoon
zwak. Spr. kan niet begrijpen, waarom een
schipper die de stad binnenvaart wel moet
betalen cn een wegverbruiker niet.
De heer Kooien zegt dat de heer Man-
ders ook had moeten aanwijzen de fond
sen waaruit de vermindering van inkom
sten zou kunnen worden bestreden. Spr.
zegt overigens, dat wel onderzocht moet
worden of het havengeld niet te hoog is.
waartoe reeds stappen worden aangewend.
Wethouder Rcimeringer vindt de
bestrijding van het prae-advies door den
lieer Mandors zeer zwak. De financiën van
Leiden zijn niet dusdanig, dat men daar
maar zoo een beetje mee kan rondsprin
gen. Er wordt uitgegeven voor den haven
dienst een bedrag van 120.766, zoodat men
toch wel een kleine bijdrage in deze kos
ten mag eischen. Dat voor wegen geen
bijdrage wordt gegeven is niet juist. Er
wordt toch wegenbelasting geheven.
Wethouder Goslinga zegt dat wat
de heer Manders aangevoerd heeft tegen
dit havengeld, aangevoerd kan worden
tegen alle heffingen. Dat 'n opheffing naar
buiten een goeden indruk zou maken wil
spr. wel gelooven. De schepen met kolen
van de Roer zullen hun vrachten cr echter
niet door verminderen.
Wat betreft de opmerking van den hoer
Parmentier zegt spr., dat ten opzichte van
bodewacens en vrachtauto's niet bepaalde
voordeden die de gemeente alleen aan hen
verschaft kunnen worden aangewezen.
Wanneer dit wel kan, b.v. bij het tramver
keer, dan wordt ook wel degelijk een bij
drage gevraagd. En voorts is er de wegbe-
lasting. waaruit ook blijkt dat deeenen die
het meest van den weg. gebruik maken
daar ook voor betalen.
De heer S p e n d e 1 (r.k.) wijst er nog
op dat het A bout portant opheffen van het
havengeld tengevolge zou hebben dat en
kele arbeiders werkloos zouden komen, die
ook ten laste van de gemeente zouden
komen.
De Uéer Manders (r.k.) repliceert.
Spr. wijst op de bezuinigingen die bij de
opheffing van het havengeld zullen ont-
staan.
(Er gaat een schip voorbij, dat blaast.
Een stem: Een eere-saluut voor den heer
Manders. Gelach).
Spr. bestrijdt voorts uitvoerig het betoog
van den heer Goslinga. Spr. wijst er op
dat de bruggen in de s<tad er zijn ten laste
van hot scheepvaartverkeer en toch betaalt
de schipper bruggeld. Dat voor de tram
wegen moet betaald worden, is nogal lo
gisch. Daardoor wordt schade toegebracht
aan de wegen, maar de schepen brengen
toch geen schade toe aan het vaarwater'
De heer Parmentier ziet een onrecht
vaardigheid in deze heffing. Er is geen
rechtsgrond voor. Spr. wil er nog eens op
wijzen, dat de heffing hoofdzakelijk drukt
op een arme groep van de bevolking. Dit
maakt het nog erger als er geen rechts
grond is voor deze zaak.
De heer Wilbrink (c.-h.) heeft nok de
rechtsgrond voor r'ezc heff;P" rooit bun
nen vinden. Als er voor het landverkeer
geen rechtsgrond bestaat, b staat deze ook
niet voor het vaartverkeer. Spr. wil cle zaak
echter gematigd behandelen. Het is moei
lijk een bepaalde heffing plotseling op ie
haffen Spr. hoopt dat de Raad er metter
tijd toe zal overgaan. Momenteel heeft
echter de sche^ovanrt ook groot belang bij
een betere outillage van de haven, welke
zaak naar spr. hoopt spot ';g ter hand zal
genomen worden.
STADSNIEUWS
GEEN SPREEKUUR.
De lieer T. S. Goslinga, Wethouder van
Financiën, is verhinderd morgen spreek
uur te houden.
ARCHAEOLOGISCHE LEZINGEN
EN CURSUSSEN.
Het voorjaarsprogramma voor cle archaeo-
logisuhe lezingen en cursussen in het Rijks
museum van Oudheden alhier is als volgt
samengesteld: 23 Jan. Pmf. Dr. A. Seharff,
kustor der Acgypt. Abteil. d. Neuen Mu
seums, Berlin, met het onderwerp: „De al-
testo Kuituren! wick lung Aegyptens"; 23
Januari dezelfde met het onderwerp: ..Die
Privat graber der Pyramidenzeit"; 18 l-'ebr.
Dr. J. H. Holwerda over Romemsch Kunst
handwerk (onderwerp nader aan te dui
den); 4 Maart mej. J. P. J. Brants over:
„Etrurisclie kunst 18 Maart Proi. Dr. G.
A. S. Snijder, Amsterdam, over: „Het por
tret in de Romemschc kunst": 1 April
mevr. M. J. J. Irish Stephenson—Hagen
over: „Het zien van Egyptische kunst".
Museumrondgangen zullen niet meer op
vastgestelde tijden plaats hebben. Zoodra
meer dan 6 personen den wensch kenbaar
maken aan een over 4 uren verdeelden rond
gang door een bepaalde afdeeling deel to
nemen, zullen, in overleg met hen, door de
directie dag en uur nader worden vastge
steld.
Gedurende de maand April zal een ten
toonstelling gehouden worden van platen,
betrekking hebbende op de Egyptische tem
pels.
BENOEMINGEN.
Bij beschikking van den Minister van
Justitie is benoemd tot deurwaarder hij het
Kantongerecht te Oud-Beiierland, tevens
deurwaarder bij dc Arrondissements-rechl-
bank te Dordrecht, ter standplaats Oud-
Beijerland A. Baan, deurwaarder bij de Ge
meentebelastingen alhier.
Bij beschikking van den minister van
onderwijs is voor het jaar 1930 benoemd tol
conservator bij do pharmacologic aan de
rijksuniversiteit alhier dc heer J- van Nie-
kerk.
AMBACHTSSCHOOL.
In deze maand is men weer in de gelegen
heid zijn zoon of pupil te doen inschrijven
voor dc Ambachtsschool. Zooals bekend
wordt onderwijs gegeven in de vakken: tim
meren, smeden bankwerken, electrotechniek-
instrumentmaken, meubelmakon en schil
deren. De cursus duurt drie jaar en er wordt
dagelijks gewerkt van 8—12 uur en van half
2—5 uur. Alleen de Zaterdagmiddag is vrij.
Voor de praktische leervakken ontvangen
alle leerlingen de gereedschappen van dc
school. Het lesgeld word bepaald naar de
draagkracht der ouders en is van f3.tot
f 60.per jaar. Voor geheel onvermogenden
geschiedt dc plaatsing kosteloos. Uit gege
vens welke van oud-leerlingen van de school
binnenkwamen, blijkt, dat zij, die in hun
jeugd een systematische vakopleiding op
een Ambachtsschool genoten en hierbij dc
zoo noodige theoretische kennis verwierven,
het in hun vak verder brengen en betere po
sitie innemen dan zij, die dit onderwijs moe
ten missen. Wij kunnen clan ook niet anders
dan een ieder, die belang kan hebben bij het
onderwijs aan cleze school, aanraden zich in
verbinding te stellen met den directeur, der
school, die steeds gaarne bereid is alle ge-
wenschte inlichtingen te geven.
VER. VAN ONDERWIJZERS (ESSEN).
Zaterdag 18 Jan. a.s. dos avonds te 6 uur
zal in het Nuts gebouw een vergadering wor
den gehouden van de Vereeniging van Ohr.
Onderwijzers en onderwijzeressen alhier. Als
ais spreker zal optreden Drs. H Ivroeskamp
met het onderwerp: „Onderwijs, Volkenbond,
Oorlogsgeschiedenis".
GESLAAGD.
Geslaagd is voor Costumicre bij de veree
niging voor Mode-Vakscholen in Nederland
Mej. S. Voorbrood, alhier.
DE ZORG VOOR DE ONGEHUWDE
MOEDER.
Vanwege den Armenraad zal op Woens
dag 22 Januari, des avonds te 8 uur, in
Hotel de Burcht een vergadering wonden
gehouden, waarin als spreker zal optreden
Dr. C. Meuleman, directeur van de Kweek
school voor vroedvrouwen te Heerlen, met
het onderwerp: „De zorg voor de ongehuw
de moeder en de nieuwe Ziektewet".
POLITIEWETENSCHAPPEN.
De heer A. Hoorweg, gep. O.-I. hoofdamb
tenaar, laatstelijk inspecteur van politie,
hoofd van do afdeeling politie van het Dep.
van Binnenlandsch Bestuur in Ned.-Iiutië,
door den Minister ven Koloniën belast met
het geven van een cursus op politioneel ge
bied aan de daarvoor in aanmerking ko
mende candidaat-Ind.sche ambtenaren aan
de Leidsche Universiteit, zal zijn colleges
aanvangen Dinsdag 28 Januari, des namid
dags te 4 uur, in een der lokalen van de
voormalige Kweekschool voor Zeevaart
AANBESTEDING.
Hedenmorgen is door B- en W. dezer ge
meente aanbesteed de levering van rioolbui
zen en rioolstukken van beton en gewapend
beton (in twee perceelen).
Er was als volgt ingeschreven:
N.V. Betondak te Arkel, perc. 1 3777.—:
N V. Duiker en Verruits te Alphen, perc. 2
f 789-—; N.V. Enknuizcr Betoamij. v.h. Last
en Co. te Enkhuizen, perc. 1 3790.40; N.V.
Oosthaek en Zn., clen Haag, perc. 1 f 4003.—,
perc. 2 f 880.45 en same f 4465-05; W. Splin
ter, Leiden, perc. 2 1017.F. P. Bos en Zn.
Alphen, perc. 1 f 3470.perc. 2 f 911-40:
v. Dijk Jr., Alphen, perc- 1 3560.30, perc- 2
f 760.49; N.V. Bctonmij- de Peel te Deurin-
gen perc. 1 en 2 f 4352.20; N.V. v. Waning,
den Haag, perc. 1 f 3514.20, perc. 2 f 787.54.
De gunning is aangehouden.
AANRIJDING.
Gistermiddag is een meisje, F- G. genaamd
uit de Formosastraat, in de Driftstraat, aan
gereden door oen autobus. Het kind heeft
do knie gebroken en is door den E.H.D. naar
het Academisch Ziekenhuis gebracht
De heer Wilmer (r.k.) vindt het betoog
van den heer Wilbrink zeer onlogisch.
Deze lieeft geen rechtsgrond kunnen vin
den cn vindt de heffing onrechtvaardig,
maar wil haar toch nog even handhaven.
Voor den heer Manders hoopt spr. dat het
voorstel niet in stemming zal komen. Mis
schien krijgt de heer Wilbrink nog wel
een ander inzicht.
De heer Manders wil zijn voorstel
uitstellen tot de begrooting.
De voorzitter gaat hiermee niet accoord.
De zaak is van alle kanten besproken. De
heer Manders trekt dan zijn voorstel voor-
loopig in.
Daarna sluiting.
NED. CHR. VROUWENBOND
DE LIJDENSGESCHIEDENIS VAN
HET ARMEENSCHE VOLK
LEZING VAN MEJ. 0. D. WITTE
Gisteravond heeft in de groote Nuts zaal
mej. C. de Witte uil Utrecht een lezing ge
houden voor den Ned. Chr. Vrouwenbond over
bovengenoemd onderwerp.
De vergadering werd geopend op de ge
bruikelijke wjjze door de presidente, mej. van
Loo, die vervolgens in een kort openings
woord allen welkom heette, speciaal de spreek
ster.
Mej. de Witte begon met te vertellen van
de eenzaamheid en de verlatenheid van het Ar
meensche volk. Dit voik werd in de loop van
de geschiedenis op velerlei wijzen beproefd.
Hun land is een inval-gebied. Het is door
vele volken geplunderd en gehrandschat. Tel
kens echter werkte het vclk zich er weer
boven op door geweldige energie en werklust
Het Armeensche volk heeft eeuwen lang
de lamp van het Evangelie brandende gehou
den, ondar.ks het feit dat het leeft temidden
van de Mohammedanen. Daardoor was liet.
altijd rechtloos. De geschiedenis leert dat
duidelijk genoeg.
In het laatste van de negentiende eeuw
heerschte er een vreselijke vervolging, maar
de Armeniërs wilaen liever sterven, dan hun
eeloof op te geven en als niet Amerikanen en
Europeanen zich het lot van de kinderen had
den aangetrokken, dan was het volk misschien
van den aardbodem verdwenen.
Tegen den wereldoorlog leek hot wel alsof
het Armeensche volk zijn recht zou krygen,
dat er voor hen gewetensvrijheid zou komen.
Spr. vertelt hoe echter, deze glimp van hoon
werd te niet gedaan toen de wereldoorlog
kwam.
Het volk werd veroordeeld tot deportatie.
Eerst werden de leiders stelselmatig vermoord
de wapenen afgenomen en verzet was niet mo
gelijk.
Ze werden verbannen naar de steppen van
Arabië en Mesopotamië, waar hun een vreese
lijk lot wachtte. De vrouwen werden wegge
sleept naar de harems der onderdrukkers. De
itervenden in de woestijn bleven achter, zon
der bijstand. Hun familieleden moesten voort
trekken. Honderden werden op gruwelijke
wijze vermoord. Ze werden bij groepen ver
brand, aan de rotsen gestooten. Het is alle
maal onbeschrijfelijk.
Toen de vrede van 1918 kwam kwamen er
treinen gedeporteerd terug uit de woestijnen
En ze begonnen in Silicië weer op te bouwen,
wat verwoest was. Zoo leven thans in ver
schillende plaatsen van Klein-Azië, met name
in Aleppo, eenige duizenden Armeniërs in
ellendige kampen als een stervend volk, dat
echter een schoon bewijs levert van het woord
Zoo het tarwegraan in de aarde niet valt en
sterft, zoo blijft het alleen, maar zoo het
sterft zoo draagt het veel vrucht.
Mej. Witte vertelde verder aan de hand van
een aantal lichtbeelden, waardoor allereerst
duidelijk werd de macht van den Islam in de
steden van Klein-Azië. Daartegenover staat
dan de groote ellende van de Armeniërs. De
lantaarnplaatjes vormden tenslotte een een
tonige reeks van beelden, die lieten zien hoe
grauw elke dag opgaat over den Armeniër.
Eik beeld hamerde het in de harten van de
aanwezigen, dat er vanuit het Oosten een roep
komt cm hulp. De spreekster bond het den
aanwezigen op het hart om zich het lot van
deze broeders en zusters aan te trekken door
te doen wat hun hand zal vinden om te doen
Tenslotte vertelde spr. nog iets van den
«twveramoed van den Armeniër die met Je
zus geteefd heeft.
God heeft in de harten der Armeniërs groo
te overwinningen behaald.
En zullen wij allen medewerken tot den
kornet van Gods Koninkrijk en Zyn werk hier
op aarde volbrengen?
De presidente dankt de spreekster met
enkele woorden.
Daarna werd de vergadering gesloten met
dankgebed door mej. de Witte.
Een schaalcollecte. die bii den uitgang
werd gehouden bracht op f 73.10.
SCHAKEN
OM HET KAMPIOENSCHAP VAN LEIDEN
Sedert de de vorige opgave zijn in dezen
wedstrijd de volgende partijen uitgespeeld:
Groep Amr. C. J. Goudsmit wint van
J. Tjalsma, M. Bloem wint van dr. C. H.
Hins. De partijen A. G. de Blécourtir. J. J.
G. van Hoek en dr. J. F. Sirks—A. J. Schilt
werden remi.^e.
Groep BW. H. Bosscha wint van B.
J. Wittenberg, van N. .T. v. d. Eist en van
S. P. Ouwerkerk. W. Demmendal, wint van
G. Schoppen, N. J. van der Eist wint van M.
M. Segaar.
De stand.
In groep A moest de heer W. H. van
der Nat zich wegens verblijf buiten de stad
teru"trekken. De beide door hem gespeelde
partijen, één gewonnen van Tjalsma, één
verloren van mr. Goudsmit, zijn vervallen
De stand is nu de volgende:
dr. Hins met 1 uit 5 X. Tjalsma uit 4,
Boot 4 Ij uit 5 X, mr. Goudsmit 1 H uit
2 X, W. de Bruin 1 uit 3, ir. van Hoek
1 1/5 uit 5 X, Schilt 14 uit 2 XX, Bloem
2 uit 4, De Blécourt 1 uit 3 X, dr. Sirks
Vt uit 3 X.
In groep B: Segaar 2 Vi nit 6, Brag-
gaar 1 uit 5, T. de Bruyn 1 uit 2 X, G.
Bosscha 7 uit 8, Demmendal 6 uit 7, Ouwer
kerk uit 5, Wittenberg 1 uit 4, van der
Eist 3 uit 6 X, W. H. Bosscha 6 uit 9 (af
gespeeld), Schoppen 1 uit 6.
X beteekent afgebroken party.
KAMER VAN KOOPHANDEL
WIJZIGING. 11 Jan. De Leidsche Kantoor-
Roek- cn Papierhandel, Leiden, N'w. Rijn 3.
Uittr. E.: J. M. G. Klein Nibbclink, Leiden
N. F.. J. J. Versteeg, Leiden.
13 Jan. Veekoekenfabriek de Leerhoeve.
Alphen a.d. Rijn, Hooftstraat 114. Bovenge
noemde naamlooze vennootschap is met in
gang van 17 April 1929 in liquidatie getre
den. Vereff. G. Verburg Cz.. Leimuiden en
R. Dorre paal. Koudekerk a.d. Rijn.
J. P. van Berge Henegouwen, Leiden, Aal
markt 12. Electr. Technisch Bureau. Bijv.
uitgeoef. bedrijf: Radiohandel.
NIEUWE INSCHRIJVING. 13 Jan. Firma
„van der Eist en Van Rijssel" (B.P.) Hazers-
woude. Wijk C 49 a, boom- plant- en bloem-
kweekerij en den handel in boomen, plan
ten en gewassen. Venn.: J. van der Eist, Ha-
zerswoude en K. van Ryssel, Hazerswoude.
LEIDSCHE KUNSTKRING
„VOOR ALLFN"
ROBERT CASADESUS
Er moet. toch wel meer dan één oorzaak
zijn, dat Bach in onzen tijd gaarne gespeeld
cn gehoord wordt. Het is natuurlijk in de-
eerste plaats de erkenning van zijn enorm
kunstenaarschap, d3t aan de mcnschheiu
in de 19.1e eeuw pas bewust is geworden cn
waarin de twintigste eeuw zicp meer en
meer gaat verdiepen. En welbeschouwd
moet elk opgroeiend geslacht opnieuw ko
men tot een waardeerend inzicht van Bach's
muziek. Maar is dat inzicht er eenmna.,
dan laat hij ons ook nooit meer les. Dan
voelt men steeds dieper de énorme beie.-
kenis van Bach, die boven den tijd uitgaat
Altijd weer, wanneer hij vertolkt wordt
door Harold Samuel, door Myra Hess cn
als gisteravond door Robert O.saclesus,
komt men onder den Indruk van zijn geest,
die cathedralcn bouwt in tonen en de
machtige grondgedachten logisch doet uit
vloeien in fijn gebeeldhouwd ornamentiek.
ROBERT CASADESUS
Dan voelt men de scholastische geleerdheid
van den Middeleeuwer getransponeerd in
renaissancistische vormen, de ijle droom
der Gotihdek en haar extaetlische werkelijk
heidsvluch»t doorstroomd van een werke
lijkheidszin die op andere wijze toch weer
het bovcn-wereldJijke zoekt. Men erkent in
Bach den samenvattcr van alles wal voor
afging, den beheerscher van zijn tijd, die
tevens zijn licht vooruitwerpt door de ko
mende eeuwen.
Maar er moet naast dit algemeene toch
nog een bijzonder tijdsverschijnsel zijn, da'.
Bacli in het centrum der muzikale belang
stelling plaatst. Wij vragen ons af, of niet
juist dat mechanisch voorthainerende
rhythme, zooals we het nu weer hoorden
in de eerste salz van het Italiaansche con
cert, een metrum, dat in de doorwerking
van de fuga even streng wordt gesynco
peerd, in zekeren zin niet een der verlan
gens van onzen tijd raakt. O, ik weet wel,
Baoh heeft dat streng gescandeerde rhytihuie
gevuld met bruisend leven; Bach's muziek
staat op een plan van „Erdenentrückitheit"
en onze moderne zucht naar logica in me
chanische metriek voor zoover betreft de
muziek staat midden in de wereld.
Toch zou het wel kunnen zijn, dat juist
Baoh's metriek een der elementen is, wel
ke hem juist door onzen tijd doet waar-
deeren.
De prachtige mkldensalz staat in haar
wijding weer heel ver van onzen tijd af,
maar de finale is weer een samenvatting
van grandioze kracht en sidderende weel
de, altijd weer in streng beheersebte maten
gespeeld. Men voelt al onmiddellijk aan dc
voordracht van dit Bachconcert, welk een
kunstenaar Casadesus is. Zijn begrip van
den Bachstijl dunkt ons onaanvechtbaar
Hij grijpt u aan en weet u tot het slot-
accoord in toenemende spanning te bren
gen. Hij bouwt architectonisch zijn grond
gedachten op en werkt ze uit zonder een
seconde de groote magistrale lijn los te la
ten. Dit was fenomenaal.
Tot de groote meerderheid der concert
bezoekers spreekt Beethoven evenwel nog
meer dan Bach. Met Beethoven immers
wordt de muziek de vertolkster van dc in-
nerlijkste aandoeningen van het zeer per
soonlijke leven. Ze wordt de vertolkster van
de conflicten der ziel.
En in de Appasionate, op. 57, waarin
Beehoven in zijn middelperiode zich het
volkomenst iin sonaten vorm heeft uitge
sproken, worden we wel heel diep aange
grepen door hot epos dor worstelende ziel
en de branding der conflicten. Omfloerscht,
bijna teer opgezet in de eerste maten, ont
waakt in dc bassen weldra het duister
kk>pmotief der 5de symphonie en dan breekt
weldra de opstand los,, waaruit zich het
elegische hoofdthema ontwikkelt Zeldzaam
rijk is de gelach te ngang, welke liet Allegro
assaj ten grondslag ligt, rijk aan wisseling
van stemming, toch machtig van structuur.
De heerlijke zang van het Andante con
moto klinkt als een avondgebed vol be nis
tende weemoed, ofeen nocturne in den
zwijgenden n-achL De variaties hierop oin
spelen de hoofdgedachte met poëtische
glansen. Welk een innigheid in dit van.i-
tiespel en ook welk een stijging, tot hot
roerend schoon liedmotief in al zijn sobe
re schoonheid terugkeert en we overgaan
naar de brillant finale.
Welk een schitterend pianist Casadesus
onbesproken. Deze fenomenale techniek 's
voor hem slechts het middel om te her
scheppen. En zoo gaf hij ons van de Appas
sionake een aangrijpende vertolking, zoo
overweldigend schoon, als we niet licht
weer zullen geniiet. Dat de aanwezigen, die
de gehoorzaal tot in de uiterste hoeken
vulden na deze voordracht als één man op
stonden, om den kunstenaar een ovatie te
brengen, moge hem het ongeveinsd bewijs
zijn, hoe groot de dankbaarheid voor deze
Beethoven interpretatie was.
Na de pauze volgden de Papillous op,
van Schumann, die serie stemmingsstuk
jes, dartel en melodisch, luobtig en dwar
relend als vlindervluchten; soms met druk
kewoelige accoorden in vlugge rhvthmen,
vroolijke melodietjes, soms lichtelijk eleg-
tich en fijn van structuur.
En na deze speelsche muziek weer de
ep'sche schoonheid van Chopin's Eerst:
Ballade. Op schitterende wijze kwam de
eDick van deze grootsche Ballade met haar
voortstroomende en hartstochtelijke fan
tasie tot ons. Casadesus weet de bassen te
doen dreunen met dien diepen soms staal-
harden en duisteren metaalklank en met de
rechterhand de teerste harpeeggio's te doer»
parelen in een ijle zilvermist.
Hij weet de teerste smart te beroeren,
zonder een zweem van overgevoeligheid en
de krachtigste forto's er if't te hameren
zonder ruwheid, niet volkomen overga\e
aan den meester, dien hij vertolkt.
We mochten dat tenslotte nog ervaren,
aan een drietal kleinere werken. Na dc
slingerende parelsnoeren van Debussy's'
Voornaamste Nieuws.
BINNENLAND
(blz. l.)
Door het C.N.V. is een commissie benoemd
voor het onderzoeken van do, bcs.nvmsuioge-
lijkheid cener Centrale Bankinstelling voor
cle Ghr. Vakbeweging.
(blz. 2).
Te Dordrecht heeft gister dc nieuwe pont I
voor het Zwijndrechtsche veer proef gevaren. I
De grondverschuiving bij Moordrecht: de
treinen rijden weer, maar langzaam.
(Dlz. 5.)
Een artikel van Ds. M. II. A. van der Valk
over Bulgaarsch licht op enkele Bijbel- I
plaatsen.
Het protest van liet koloniaal congres der
S.D.A.P. tegen het optrdcen der rvgecring
in lndic.
Een artikel van Mr. II. Bavinck over do i
positie van den schuldeisiher aandeelhouder
naar aanleiding van do zaak-Vecndammer
Hypotheekbank.
(bldz. 7)
Verschillende berichten over de gevolgen
van de Januari-storm.
(blz. 9.)
Het tweede artikel van den beer A. M.
Wessels over de Psalme. -troebelen in Zee- 1
land.
De heer H. F. Till erna over zijn reis door
Borneo.
BUITENLAND
(bldz. 2)
De Volkenbondsraad bijeen. De mandaten-
kwesties betreffende Palestina en Irak be
handeld.
De storm. Tal van ongelukken in Enge
land. Een sleepboot van de Britsche admiia-
li teit vergaan, waarbij twintig menschen
verdronken.
De ontzettende gevolgen van den hongers
nood in China.
Opstand in Uruguay.
LEIDSCHE VER. TOT BEV. VAN
DE KENNIS IN DE GRAFISCHE
VAKKEN
HOE DE LEIDSCHE TYPOGRAFEN ANNO
1930 KOPPERMAANDAG VIERDEN.
Door het ijverige bestuur van bovenge
noemde vereeniging was gisteravond in de
lacobazaal van .Den Burcht" een praat
avond met lichtbeelden belegd, waarin de
voorzitter van het hoofdbestuur der Federa
tie van Boekdrukkerepatroons, de heer S. S.
Korthuis uit Den Haag een causerie hiel«4-
over „Koppermaandag
Na een koort inleidend woord van den
heer N'. de Bink. waarin hij allen welkom
heette en in het bijzonder den heer Korthuis
dank zegde voor .zijn bereidwilligheid, gaf
hij een overzicht van de in het afgeloopen
jaar verrichte werkzaamheden, waarna hij
bet woord verleende aan den lieer Korthuis
Deze ving aan met op te merken, dat -hef*
in de laatste weken gebleken is. dat er vol
slagen onbekendheid heerscht ten aanzien
van den historisohen oorsprong cn de bc»
teekenis van den Koppermaandag; vanouds
een bij uitstek typografenfeest, dat gevierd
werd op den eersten Maandag na Drieko
ningen.
Omtrent den ooi-sprong doen veie verba.en
de ronde; het zijn meestal veronderstellin
gen, die geen van alle op rcëele feiten zijn
gebaseerd. Volgens sommigen stamt het
woord af van Flora, de dochter van den
Romeinschen keizer Nero en Popaea, wier
naamdag door het volk met grooten luister
werd gevierd. Het woord Flora's naamdag
verbasterde via „verloren Maandag" op den
duur tot Kop]>elmaandag. Volgens andereu
is het een verbastering van Coster s naam
dag den uitvinder van de Jxjekdrukkun.it,
Volgens Bilderdijk hadden de koppers - n
knpsters (dit waren de mannen en vrouwen,
die zich belasten met het aderlaten) vanaf
Nieuwjaar tot op den eersten Maandag na
Driekoningen vrijaf en vierden dan fees'
Volgens een andere lezing kregen op ein
zen dag de leprozen in Amsterdam vergun
ning om aalmoezen in te zamelen. Weer an
deren leiden het woord af van „Kopperken**
d. w. z. drinknappen, die op dien dag bij da
gilden meer dan anders de ronde deden
Weer anderen zijn van meening, dat het
woord afgeleid is van koppelen in de betee.
kenis van paren. Immers op Dinsdag gin
gen de gazellen in gezelschap van meisjes
feestvieren.
Algemeen is men het er evenwel over eens,
dat deze feesten zich in vroeger eeuwen niet
bepaalden tot de drukkersgezellen, doch tot
meerdere of zelfs alle gilden. De feestviering
kenmerkt zich steeds door een groote luid
ruchtigheid en ging maar al te vaak go-
paard met drinkgelagen.
Toen de gilden in hun oorspronkelijkea
vorm niet meer bestonden, werden er vak-
verenigingen opeericht, ook in de typogra
fische kringen. Spr. ging dan na boe 'i*
Koppermaandag in het midden van de 19do
eeuw gevierd werd cn las over dit onder
werp verschillende oude, vaak humoris
tisch gestelde verslagen voor, alsmede eeni
ge gedichten, waarvan da gezwollen taal
typeerend is voor den tijd, waarin ze ont
stonden (rederijkerskamers).
Tenslotte haalde spr., die in zijn jeugd lid
is geweest van oen gezejlenorganisatie,
eenige persoonlijke herinneringen op. In dit
verband schetste spr. hoe vroeger de geitel
len, in tegenstelling met nu, weinig gelegen
heid tot ontspanning vonden cn om die ra
den in den Koppermaandag het culminatie
punt hunner privé-genoegens zagen.
Aan het slot van zijn met groote aandacht
gevolgde lezing stelde spr. de vraag of het
wcnschelijk zou zijn de Kopperfeesten in
eere te hei-stellen en dan i? spr. daarvan een
voorstander, mits in veredelden vorm.
Nadat nog een aantal plaatjes was ver
toond van oude Kopperprentcn, waarvan de
hee>r Korthuis er een groot aantal op de ta
fels en langs de wanden had tentoon ge
spreid, werd deze leerzame avond met een
woord \an dank door den voorzitter geslo
ten.
Danse uit een flonkerende tonenweelJs
werden we via Gordoba van Albeniz; ver
fijnd klokjesspel afgewisseld met een fin-
verende tussehensatz en een einde van sub
tiele klankverfijning gevoerd naar de won
derlijke grilligheden \an Ravel in Aiborada
del grasiosa.
En daarna een ovatie en als toegift een
wals van Chopin en nog eens terugge
roepen en een Arabische van Debussy.
't Was een schitterende avond, v ...rvcor
we den kunstenaar en het Béstuur van .den
Kunstkring heel dankbaar zijn.
