Gewapend Beton Werken
De Kerk van Tholen
Electrische
A. BI DE BOCK
R. SALM lp.
Warenhuis
te Den Haag
J. SPEK
Fa. LOOIEMGA S Cs
De sanitaire werken
Lood-en Zinkwerken
WARENHUIS-DEN HAAG
Electrische LIFTEN
Ned. Industrie-Kantoor
STUCADOORSWERK
A. J. TISSEN
Centrale Verwarmings-lnstallatie
Fa. J. VAN ROSSUM
TE HUUR te Den Haag
BOUWBLAD No. 25, PAG, 2
MAANDAG 25 NOVEMBER 192S
RUSTIG WONEN te OVERSCHIE
m TE KOOP aan deTH. JACOBALAAN. Mooie
s VRIJE HUIZEN met tuin. Zeer goede verbinding met
|H Rotterdam—Centrum, f 9000.— en I 9500.—.
Te bevragen bij: C. HOlZHAUER, lilt. Rijweg 137. Omsthii
Tel. 42467 en op het werk.
ni/AAD f 74CA - KLEINE HEERENHUIZEN a.d,
ixv/wr t LDKJ. Aardbeistraat te Den Haag.
bev. 5 Kamers, Badk-, 2 W.Cs, Keuken, ruime Zolder. Hypotheek
aanwezig. Inlichtingen bij
N.V. Sm- tl Eiploilitii Mij. „8EN10H" - DiticlwC. VERSCHUT
'ARKLAAN 102, DEN HAAQ. TELEFOON 30400
WARENHUIS
Den Haag
Uitgevoerd door
Electriciteits - Bureau
Car. van
Nassaustraat 28
DEN HAAG
BiiiHiiiEiffininiiiiiiuii
alsmede
van het
WERDEN GELEVERD
en UITGEVOERD door
I
Hi Sanitair Technisch Bureau
Veenkade 26-27-28a
Telef. 32828
DEN HAAG
■■■■■■niiniintiuifl
In het WARENHUIS f
te DEN HAAG zijn
geleverd door het 1
Prinsengracht 475
AMSTERDAM
Telef. 33221-33223
WASSENAAR
j TE KOOP:
Landhuizen en Villa's
GEBR. VAN ROOIJEN
Technisch Bureau voor Bouwkunde
m VESTIGT U TE i
Waascnaar In hat Villapark
DEYLEROORD
Halte H. T. M. Deyleroord.
VILLA's met en zonder garage
te koop vanaf f 7500.-, op
eigen grond. Electr.verlichting
gas- en waterleiding, moderne
rioleering. Wassenaar zeer
lage belasting. Nog enkele
Villa's te huur van 1600.—
tot f8C0.— per jaar.
Inlichtingen bij de Bouwdirec-
ties Voorhoeve en v. Spronsen,
in het park Deyleroord.
CORSTEN
ENWITTLER
Jan van Avennessfraat 51
Telefoon 31805 - Rotterdam
Speciale firma voor aanleg
Centrale
Verwarming
ARCHITECTUURJb. C. VAN DORSSER, ARCHITECT B. N. A. TE DEN HAAG.
UITVOERING: AANNEMERSFIRMA J. VAN ROSSUM TE DEN HAAG.
UITBREIDING EN VERBOUWING
Bij een wandeling door het oude gedeel
te van ome grootere steden is het wel op
merkelijk, dat oude, sinds lange jaren ge
vestigde zaken, hun bedrijven of verbou
wen of getheel af breken om met een mo
dem en naar de eisclicn des tijds ingericht
gebouw rvoor den dog te komen. De oorzaak
ligt voornamelijk in den steeds feller worden
de concurrentiestrijd!. De zakenman zal door
het uiterlijk en het interieur van zijn winkel,
door de wij se van taleeren enz., dus door
hert cachet, hetwelk hij aan rijn zaak. weet
te geven, het publiek moeten imponeeren en
er als 't ware toe moeten brengen bij h'ean
te koopen.
Vroeger kwam het er minder op aan
hoe geëtaleerd werd, hoe het espect aan
gevel en inferieur was.
En dan moet voor alles nHet uit het oog
worden verloren dat een winkel uit deu
aard der zaak een utiliteitsgebouw is. Naar
de soort der te verkoopen artikelen zal do
eene zaak meer, de ander minder luxueus
ingericht kunnen worden, doch nooit zal het
utilitair karakter verloren mogen gaan. De
groote moeilijkheid is dan, oni al de te
stellen etischen door dia ipradtijk opgelad
tort een goed en aesthetisch geheel te ver
werken.
Aan een warenhuis mogen wel zeer bijzon
dere eischen worden gesteld en het is zeer
rekenkundig gezien om aam' een dergelijke
imtehting een lunchroom te verbinden, waar
de vermoeide kooper en kijker zijn even
wicht kan herstellen.
.Maar bepalen we ons toll het „Waren
huis" aan de Groote Marktstraat-
Spuistraat te 's Gravenhage.
De uiitbreidng bestaat in hoofdb.aak uit een
nieuw gebouw aan die Groote Marktstraat,
Voldersgracht en Haajgipoorrt, welk gebouw
geheel aansluit bij het reeds bestaand'e ge
bouwencomplex aan de Spuistraat en de
twee laatst genoemde straten.
Den architect Jb. C. Dorsser, architect
B. N. A. te Den Haag, werd ten tweeden ma
le de opdracht voor het ontwerp van. het
„Warenhuis" gegeven en hij aanvaardde de
ze. Bijna 25 jaar geleden ontwierp de heer
v. Dorsser het cofhplex Spuistraat en maak
te hij onder verschillende Directies de ups
en downs van het „Warenhuis" mede. De te
genwoordige Directie, die met groote ener
gie en zakenkennis de uitbreiding ter hand
nam, liet ook de inwendige organisatie be
antwoorden aan de eisch des tijds en zij die
het laatste jaar het „Warenhuis" hebben be
zocht, hebben de resultaten kunnen bespeu-
ren.
De opdracht van architect Van Dorsser
was een indeeling zoo eenvoudig en logisch
mogelijk te maken. Hij heeft de architec
tuur geheel ondergeschikt gemaakt aan de
wenschen van de Directie, wat betreft de
inwendige indeeling. Met de gevel is hij niet
begonnen dan nadat volledig vaststond hoe
het Warenhuis er inwendig uit zou gaan
zien. Daardoor Is de fout vermeden, dat de
architect een naar zijn opvattingen zoo
mooi en monumentaal mogelijk gebouw
sticht en later blijkt, dat de Directie er
niets aan heeft Evenals nu het inwendige
is heit exterieur aan de Groote Marktstraat
eenvoudig, maar waar.
Gezien de zeer beperkende opdracht van
den architect, die ook slechts over een vast
gesteld bedrag had te beschikken, is hier
ontstaan een gebouw, zakelijk van opzet en
logisch van indeeling, waaraan aesthetisch
schoon niet onthouden mag worden. Een
blik op de hierbij afgedrukte perspeotief-tec-
kening verduidelijkt onze meening.
ween kan men via de Galerij en de Passage
van het Warenhuis, dwars door genoemd
gebouw, de eigenlijke „Passage" bereiken,
zonder als het ware „de straat" over te moe
ten, want de smalle Spuistraat kan als zoo
danig niet meetellen.
Op den hoek Groote Marktstraat—Hoog
poort bevindt zich een Lunchroom voor het
publiek, met toegang vanaf deze straat en
vanuit de magazijnen. Op het oogenblik dat
we dit schrijven is men nog druk bezig zijn
Lunchroom te bouwen. Een eemgszins ge
forceerde opening van de etalageruimten
was noodiig met het oog op de St Kicolaas-
drukte.
Verder bevinden 7.ich hier dienst- en ex-
ploitartderuiimten, toiletten voor het publiek
en personeel, alsmede garderobes en rijwiel
bergplaatsen. Vooral deze laatsten zijn een
groot gemak. Op de le verdieping is de
ruim gesorteerde meubelafdeeling onderge
bracht Jammer genoeg kunnen we over de
afdeeling als zoodanig in deze kolommen
niet uitweiden.
De Directie, administratie, inkoopkanto
ren, archieven, telefooncentrale, lunchroom
voor de chefs, toiletten voor het administra
tief personeel, zijn door den architect op de
tweede verdieping ontworpen.
Op de derde verdieping is onderge
bracht de lunchroom voor mannelijk en
vrouwelijk personeel, hygiënisch maar
de kelders tot en met de derde verdieping
voorzien van een brandleiding met 36
brandslangen. Voor het geheele gebouw
werd een totaal nieuwe ketelhuisinstallatie,
een eigen 'hoogspanningsstation met be
schermde schakelinrichting geïnstalleerd.
Meerdere personen- en goederenliften
zijn aangebracht, geleverd door het Ned.
Industriekantoor N. Salm Izn te Amster
dam.
Eenige cijfers van het complex mogen
we hier nog laten volgen. De bebouwde
terrein oppervlakte bedraagt ruim 4000
M2. De nieuwe gevelbreedte aan de Groote
MarktstraatVoldcrsgracht—Haagpoort 75
Meter.
De verkoopruimte van parterre en le
verdieping bedragen te zamen ongeveer
6000 M2. Voor goederenvoorraad in kelder
en 2c en 3 verdieping is totaal 7800 M2. be
schikbaar.
De geheele bouw, alsmede de gewapend
beton werken werd aangenomen en uitge
voerd door de fa. J. v. Rossum te Den
Haag, n de bouwwereld geen onbekende.
De N.V. Bepeca te Amsterdam verzorgde
de centrale verwarmingsinstallataties.
Ook het Stucadoorswerk zat in goede
handen. Uit de mooie strakke lijnen blijkt
dudelijk dat hier een vakman aan het
werk is gewest; trouwens van den heer A.
J. Tissen uit den Haag zijn we niet anders
gewoon. Eveneens is dit het geval met het
■im
UITBREIDING VAN HET „WARENHUIS" 'AAN DE ORÖ'OTE MARKTSTRAAT TE 'S-'GRAVENHAGH
WW
In Se! nieuwe gedeelte zijn ïn hoofdzaak
ondergebracht:
Parterre: Aan de Groote Marktstraat een
Galerij en een passage, toegang gevende tot
de bestaande magazijnen. Aan deze Galerij
en passage zijn 12 groote etalages gelegen.
Het wil ons voorkomen, dat het verkeer door
dozen nieuwbouw een groote verandering
zal ondergaan. Vooral bij niet al te mooi
uiterst eenvoudig, daardoor practisch Inge
richt Eveneens bevinden zidh hier de berg
ruimten voor goederen.
Ten behoeve van het nieuwe en bestaande
gebouw werden twee nood-brand-trappen-
huizen gebouwd en wel één aan de Haag
poort en één aan de Voldersgracht
Het geheele gebouwencomplex werd vanaf
schilderwerk, uitgevoerd door fleü Seer J.
Spek.
Aan de fa. A. B. K. de Bock te Den Haag
was het Sanitaire werk en de lood- en
zinkwerken toevertrouwd. De fa. Looienga
en Co., Den Haag, Electrisch installatie
bureau leverde de geheele electrische in
stallatie en, het ihoogspanningsstation.
BOUWMEESTER.
DE AMSTERDAMSCHE
LICHTWEEK
In 'Architecture heeft de C. B. Posthumus
Meyes de Amsterdamsche Lichtweek bespro
ken. De schoone oude Amsterdamsche kerk
torens, hoe welbegrepen waren ze verlicht en
hoe veel mooier deden ze het door deze be
lichting nog dan overdag. Deze kerktorens,
daags donker tegen lichten achtergrond
evenals alle andere gebouwen en contoeren,
maar nu vrij gemaakt van al het overige en
a.h.w. oplichtend tegen den donkeren ach
tergrond. Juist het feit dat 's avonds alle ove
rige silhouetten en contoeren van de om
ringende gebouwen zich in het donker van
den nacht oplossen en het object zelve zoo
sterk belicht werd, gaf, mede door de sterke
reliefwerking, zoo eigen aan de Renaissan
ce- en laat-Gothische detailleering met al
haar profielen en kolommen, zulk een too-
verachtig effect.
Hij uit de hoop dat de welgeslaagde ver-
lichtingsweek er toe zal bijdragen om de sa
menwerking tusschen den architect als
aesteticus en den verlichtingsingenieur als
technicus steeds intensiever te doen worden,
op dat ook in dit opzicht ons land een eerste
en vooruitstrevende plaats in de rij der na
ties moge
HILLEGERSBERG
Verzoek van Gebr. M. en P. van
Boven tol wijligina van de bebou
wingsverordening voor de gronden
in het plan-Brandes.
in Gebrs. M en P. van Boven te Hille-
gersberg is eenschrijven ontvangen, gericht
p,an den Raad, aldaar, waarbij medewer
king wordt gevraagd voor den bouw van
een complex winkelhuizen met vrije boven
woningen, op te richten op het terrein van
de N.V. „Debeto", gelegen aan den Klei
weg.
Bij art. 8 der bebouwingsverordening
(hetwelk nog niet de vereischte goedkeu
ring beeft van Gedeputeerde Staten, zoodal
het besluit formeel nog bindende kracht
mist), is evenwel alleen toegestaan de bouw
van eensgezinswoningen, terwijl woon-win-
keihuizen geoorloofd, zijn
VOOR VERDER VERVAL BEHOED
Al ls de Kerk van Tholen, als kunstig
bouwwerk niet zoo bekend als het Stadhuis
van Middelburg en dat van Veere, onder de
Zeeuwsche Monumenten uit het verleden is
de Thoolsche Kerk zeker niet de geringste.
't Is dan ook geen wonder dat de Rijks
monumentenzorg zich voor het in verval ge
raakte kunstwerk interesseerde en de Ne-
derlandsche bouwkundigen naar Tholen
zond, om alles wat aan kerk en toren moest
geschieden, nauwkeurig op te nemen. j
Het blijde gevolg van dit onderzoek was,
dat het rijk ook steun bood, om dit prachtig
bouwwerk der Vaderen voor het nageslacht
te bewaren.
Nu de hand aan de algeheele restauratie
van dit gebouw wordt gelegd, is het zeker
wel de moeite waard, iets uit haar Verleden
aan te stippen. I
De stad Tholna of Tholen, genoemd naar
een Grafelijken Thol, die daar aan den Een
dracht eertijds gevestigd was, had aanvan
kelijk maar één kerk, die gebouwd is in de
Oude Stad.
De Archivaris van Tholen, wijlen A. Hol-
lestelle, kon in de archieven der stad geen
stukken ontdekken, waarin het juiste tijd
stip van den aanvang der bouw vermeld
staat.
Misschien is reeds bij de eerste nederzet
tingen met de stichting daarvan een begin
gemaakt, in welk geval haar grondslagen
kunnen dateeren van het begin der 13de
eeuw.
Het tegenwoordige tempelgebouw vormt
een kruiskerk, waarvan het westelijke deel
door alle tijden heen, als de eigenlijke kerk
Dc thans door Gebrs. van Boven aange
vraagde wijziging brengt meer overeen
stemming met de bestaande bebouwing in
de naaste omgeving, aangezien overal aan
den Kleiweg panden zijn gebouwd met be
neden- en bovenwoningen.
Ook aesthetisch kan derhalve allerminst
bedenking bestaan tegen een gunstige be
schikking op de aangevraagde wijziging.
De Gebr. van Boven hebben zicli eigenei
beweging verbonden om den voorgrond
gratis aan de gemeente in eigendom af te
staan, bijaldien de voorgenomen bouw zou
de worden tot stand gebracht.
B. en W. stellen den Raad voor in be
ginscl te willen besluiten tot hot verlccnen
van dc gewenschte medewerking.
bekend stond; het middenpand vormt het
Kruiskoor of het Transept en het Oostelijk
gedeelte, het verlengde der eigenlijke preck-
kerk, is een veelhoekig Priesterkoor.
Het is duidelijk, dat het Priesterkoor van
iets later dagteekent dan de Kerk en het
Transept en Hollestelle meent, dat bij de
stilting van het koor in menigerlei opzicht
zel^ van het oorspronkelijke bouwplan is
afgeweken.
Zulks valt terstond in het oog bij een
nauwgezet vergelijk der raamtracecringcn
en der uitmuntend geprofileerde omlijstin
gen der kerk met een en ander van 't Pries
terkoor, waar alles meer eenvoudig is en
tegelijk de bewijzen draagt van een minder
zorgvuldige bewerking.
Dc kerk is deels van natuur- en deels van
baksteen opgetrokken. De eigenlijke Prcek-
kerk en het Transept zijn kunstig overwelfd.
In bet Priesterkoor zijn wel de stralen of
dc geboorten met de verstandigen voor de
overwelving aanwezig, doch de afsluiting
zelve ontbreekt.
De buitenmuren van het schip der kerk
worden gesteund door versterkingsbogen of
open contreforts. De muren van het schip
en van het Transept zijn voorzien van trifo-
riums of doorgaande galerijen boven de Ar-
chivolten en zoowel tot deze, als tot boven
het kruis van het middenpand zich verhef
fende Angelustorentje, heeft men toegang
langs een steenen wenteltrap in een spits
overdekten hoektoren.
De kerk was eenmaal toegewijd aan de
H. Maagd Maria. Zij was voor de Hervor
ming rijk versierd met beelden, fresco's en
muurschilderingen.
Ofschoon het kerkgebouw wel hecht en
sterk is, heeft het toch last gehad van eenige
verzakking. En reeds spoedig na haar stich
ting, want bij een privelegie van 18 Januari
1458 verleende Philips van Bourgondië ver
gunning tot het heffen van twee grooten
Viaamsch, op elk vat bier, dat in Tholen of
Schakerloo gesleten werd. Dit geheven geld
moest dienen om de kerk te herstellen.
Telkenmale werd dit octrooi verlengd,
mits men goede verantwoording deed. Men
heeft met groote liefde aan het bouwsieraad
voor het Thoolsche land gewerkt. In 1404
werd zij tot een Collegische Kerk verheven.
Karei de Stoute bevestigde in 1469 de
keuren van zijn voorvaderen en bezocht ook
de Kerk van Tholen, en in zijn kwaliteit
van Keizer en in die van „Heer van Tholen".
Moge deze schoone Kerk nog langen tijd
getuigen van het verleden van Tholen en
het eiland, toen zij nog door de Eendracht
van het vaste land gescheiden waren.
Een prachtige brug heeft zij en straks D.V.
een geheel herstelde Kerk. Tholen mag
dankbaar zijn en het den Zeeuwschen dich
ter nazeggen:
„Mijn toren enmijn kerk, een Stedeke ver
toond,
Daar <f Eendracht loopt voorbij, en de
eendracht binnen woont,
Van d" Eendracht had ik last, en sloot haar
uit mijn straten,
Toch haat ik als de pest, al wie maar
eendracht haten.
Ilc heug van Fransch geweld, en brand in
mijne vest,
Ik leg aan t uiterst Oost, van 't fiere
Zceuwsch gewest.
Stoort zich daar iemand aan; dan mag deez'
spreuk mij troosten.
De Wijzen, zegt de Schrift, die kwamen uit
het Oosten.
A. M. M ESS ELS.
I Huis- en Decoratieschilder
1 Glazenmaker
COPERNICUSSTRAAT 267 - DEN HAAG
SCHILDER VAN HET WARENHUIS
HET
van het WARENHUIS
werd uitgevoerd door
DE LA REYWEG 52
DEN HAAG - TEL. 32566
in het WARENHUIS te Den Haag
werd geleverd door
I
N.V. Maatsch. v. Centrale
Verwarming en Ventilatie
N. Keizersgracht 90
Amsterdam Tel. 52904
Uitvoering Nieuwbouw
WARENHUIS. Den Haag
inclusief
I
werd opgedragen aan
Aannemers
KantoorH00C]Weg 787
Telefoon 33905 Den Haag
nog
TE KOOP
2 HEERENHUIZEN
aan de DAMSIQTSTRAAT No. 70
en No. 80 te VOORBURG, 2 min
van Station Leidschendam-Voor-
burg en halte blauwe tram Scheve
^&epnpdRe.nJsHftó?.:bur8-
inlichtingen hl, BOONEKAMP KOENE
HofwijcKstraat 10, Voorburg.
Woninggids
VAN LEEUWEN «Co.
Prins Mauritspleln 21
DEN HAAQ. Tel. 55321
Vraagt aanbiedingen van
TE HUUR en TE KOOP
zijnde perceelen.
ETAGE WONINGEN TF. HIIUR
=^=ta 's-Gravenhtgi
Sneeuwbalstraat, Fahrenheitstraat en Cypresstraal
Te bevr. bij DUSSEL ZONEN, Bazarstr. 27, Tel. 15154, Den Hei|
DRUIVENSTRAAT, onmiddellijk achter en even
wijdig aan de Laan van Meerdervoort en bij
de Laan van Eik en Duinen (tram 3, 5, 12
en 20) DUBBELE BOVENHUIZEN, 6 Kamers,
Badkamer, Keuken en groot Balcon (eenige
met 2 vaste waschtafels) f 600.— per jaar
BEGONIASTRAAT, BENEDENHUIS, 3 kamers,
keuken, hal, voor- en achtertuin, f 35.— p. m.
Te bevragen bij J. VAN EISDEN, Gouds
bloemlaan 137, Telefoon 38088, Den Haag.
TE KOOP TE ROTTERDAM:
6 HEERENHUIZEN mei groote Voor-en Achter
tuinen, waarvan 2 met Garage, aan de Ouddorpwtg
in de 'sGravenhof.
Zie gefll. beschouwing in dll n
t'lad van 9 Sept 1929. op aan P- DE RUYTER Zfl.
vraaR gratis le verkrijRen bij OUDE DIJK 207 ROTTERDAM
TELEFOON 06533 56277.
J. W. VAN STAVEREN, SooReonfti
OUDE DIJK 167a ROTTERDAM
TELEFOON 12054.
