saterdag 9 november 1929 tweede blad pag. t
VALKENHEIDE-FILM
is een Portret [j
Nieuwe Rijn 46
geschiedenis der
haringvisscherij
Uit den Omtrek.
STADSNIEUWS
VAN HET STADHUIS
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Gezien het verzoek van: a. A. Landwaarl
om vergunning tot het oprichten van een en.
clergrondsche bewaarplaats voor benzine met
liovengro'nidsclie aftapinrichting in hot per
ceel Claraijeeg No. 27, kadastraal bekend Ge
meente Leiden, Sectie II Nos. 2600 en 2604;
b. L. ;Ber* om vergunning tot liet oprichten
van een bewaarplaats voor benzine in het
perceel Koppenhinkstceg No. 1, kadastraal
bekend Gemeente Leiden, Sectie I No. 1961;
Gelet op de artikelen 6 en 7 der Hinderwet;
Geven kermis aan het publiek, dat genoem
de verzoeken met de bijlagen op de Secreta
rie dezer gemeente ter visie gelegd zijn;
alsmede dat op Zaterdag den 23 November
'e.k. des voormiddags te half elf uren in het
perceel Breestraat 125 (Bureau van Gemeen
tewerken) gelegenheid zal worden gegeven
om bezwaren tegen deze verzoeken in te
brengen, terwijl zij er de aandacht op vesti
gen, dat niet tot beroep gerechtigd zijn zij,
die «iet overeenkomstig art. 7 der Hinder
wet voor het gemeentebestuur of oen zijner
leden zijn verschenen, ten einde lnm bezwa
ren mondeling tbc tc lichten.
Leiden, 9 November 1929.
A. VAN DE SANDE BAKHIJYZEN,
Burgemeester.
Y.AN STRIJEN, Secretaris.
DE HERBOUW VAN HÉT STADHUIS.
Naar wy vernemen zullen in dc op IS Nov.
a.s. te houden Raadsvergadering B. en W. den
Raad inlichten over hun plannen ten opzichte
van den herbouw van het Stadhuis.
Opening jaarlyksche onderlinge schiet
wedstrijd.
Gistermiddag te half vier had in dé theorii
zaal van het politicbureau de opening plaats
van de 4e jaarlijksche onderlinge schietwed
strijd, welke znl duren tot 8 Januari a.s.
Nadat' de voorzitter, de heqp Uitend aal, de
aanwezige dames en heoren en bijzonder
heer Commissaris van Politie, een hartelijk
welkom had toegeroepen bloest hij tot
spijt i* jdedeelen, dat Jhr. de Gijselaar
ziekte verhinderd was deze wedstrijd te openen
watTtem zeker zal spijten, daar hij steeds niet
cle vereeniging medeleefde!. Spr. enachte Jh
cle Gijsehiar een spoedig herstel toe.
Hiema bedankte spr. den heer Backer,
pachter van Den Burcht, voor dfe steeds door
hem betoonde bereidwilligheid, en den heer
Commissaris voor diens krachtige medewer
king, voor het tot star.d komen van de mooie
schietbaan in het politiebureau.
Verder dankte spr. de hesren Kok en De
Gunst voor de verleende hulp en de- heer ICok
voor het door hem geschonken kruis, terwijl
hij er zijn spijt over uitdrukte, dat re. heer
De Gunst door omstandigheden niet aanwezig
kon zijn, daar deze door de vereeniging wai
benoemd tot eerelid en hij hem gaarne hei
insigne op de jas had gespeld.
Na de dames Bruins en ïmpelmuns te Leb
ben bedankt voor liet aankoopen van de ver
schillende mooie pi-ijzen, die blijkbaar ndar het
genoegen der .leden zijn, verzocht bij den- lieer
Commissaris de wedstrijd te willen openen.
De heer Commissaris daarna het woord ne
mende, deelt mede, zich gaarne bereid te
hebben verklaard dezen wedstrijd te openen,
toen hem door het bestuur was medegedeeld,
dat Jhr. De Gyselaar wegens ziekte verhin
derd was. Temeer deed hij dit gaarne, omdat
dit de eerste wedstrijd is, die in het politie
bureau wordt gehouden.
Spr. nc-emde de. schietsport ren nuttige,
kalme en aangename spoil. Hij was steeds
eetroffen door den prettigep goes:, die op de
baan heerschte tijdens de oefeningen, welke hij
bezocht, en sprak de hoop uit, dat velen uit
het politiecorps als lid zullen toetreden, nu
hun de gelegenheid op zoo'n gemakkelijke
wjjze wordt geboden.
Na den wensch te hebben geuit, dat de wed
strijd op prettige wijze zal mogen verloopen
en de schutters elkander op cc-i-lijke Wijze
zullen bekampen, verklaarde hij den wedstrijd
voor geopend, hieraan toevoegend, alsnog een
prijs beschikbaar te zullen steller.
Vervolgens begaf men zich naar de schiet
baan, waar een aanvang werd gemaakt mot do
wedstrijd.
APOTHEKERS.
De avond-, naht- en Zor.dugdiehst der apo
theken wordt van Maandag 11 tot en met
Zondag 17 November a.s. waargenomen dooi
de apotheek van den heer P. du Crcix,
Rapenburg 9, telefoon S07.
Het ligt in de bedoeling van dc Postadmi
nistratie om met ingang van 18 dezer, bij
wijze van proef, evenals reeds gedurende
cenigen tijd te Utrecht geschiedt, ook te Lei
den, Ocgstgccst en de overige onder Leiden
nessorteerendc omlipgende dorpen, de aange-
teckcnde stukken bij de geadresseerden thuis
te bezorgen in plaats van dezQ ten post kan
tore te doen afhalen.
Naast oen speciale bestelling in liet cen
trum dor stad zal aflevering geschieden tij
dens de 1ste en 2de brio/postbestelling.
Personen, die geregeld aangerekende stuk
ken ontvangen en op tie geëigende- tijden
niet steeds aanwezig zijn, kunnen ten post-
kantore een doorloopcnde volmacht op een
der huisgenooten afgeven.
Ingeval de 'aflevering aan huis van ccn
aangerekend stuk niet kan plaats hebben,
omdat de geadresseerde of zijn gemachtigde
niet aanwezig is, wordt een kennisgeving
achtergelaten, waarna het stuk ten nostkan-
.torc kan. worden afgehaald. liet stiik wordt
zoo noodig nog éénmaal in de bestelling op
genomen en blijft daarna nog 7 dagen ten
kantore bewaard, waarna terugzending aan
den afzender volgt.
Op deze kennisgeving bestaat bovendien
gelegenheid tot het verloenen van machti
ging tot afhalen van liet betrekkelijke stuk,
door ccn ander dan geadresseerde.
Stukken voor busrech!houders, beschadig
de stukken, ambtshalve aangeteekende stuk
ken en brieven met aangegeven geldswaardo
van meer dan f 1000 alsmede die voor go-
adresseerden tLie tegen bestelling overwe
gend bezwaar hebben en <1 i t aan den Post
directeur schriftelijk hebben kenbaar ge
maakt, worden niet besteld en op dc oude
wijze len kantore afgehaald.
Ook busrechthouders kunnen het verzoek
aangetcekendc stukkcïi thuis te
Maandagavond 11 November zal in „Pre
diker"' vcrioond worden de Valkcnheicle-
iilm. Ik heb zoon flauw vermoeden, dat
velen misschien nog nooit van Valkenheide
gehoord hebben.
Welnu! daarom heb. ik er voor gezorgd,
dat door deze film ieder eens kan hoore
zien,, wat Valkenheide is. 't Is een opvoe
dingsgesticht, dat uitgaat van onze Kerk.
Uit ueze stichting blijkt nu weer, wat een
prachtig opvoedend werk er to oh ook
kan gaan uit onze door veien zoo gesmaad-
de kerk. Zij is, God zij gedankt! pog i
groote, gezegende kracht in ons volkstev
dit werk dient door ons gekend, ge
steund en gedragen te worden in ons gebod.
Up aangrijpende, boeiende wijze zal ons
door de una van Maandagavond vertoond
worden, wat Valkenheide wil zijn voor het
gevallene en afgeüwadlde. 't Zet in beeld
Gods opzoekende liefde in den Heiland
zondaren.
Niemand verzuime dezen avond bij te wo
rn... Men zal er geen spijt van hebben. Ik
ui er van overtuigd, dat menigeen zal moe
ten bekennen: ik had niet geweten, dat ook
onze kerk op doze wijze 't heerlijk Evan ge-
de od uitdragen en dat het zoo rijk'ge
zegend wordt.
In „De Stuwing", orgaan van do A. M. V.
J.. vond ik oen treffend artikel, dat ik hier
luieem, omdat ik meen. dat het velen zal
opwekken, om Maandagavond aanwezig te
zijn.
Mijn catechisaties heb ik er voor stil ge
zet, zoodat al mijn catechisanten er heen
kunnen gaan.
Van een Amsterdamschen jongen.
,Zie zoo, Jan, nou nog een mooie wande
ling van twintig minuten, dan zijn we te
veilheide."
m in den dienst vergrijsde veldwachter
politiekspreekt aldus tot een zestien
jarigen jongen, die achter hem aan komt
gestapt uit een klein treintje, dat met veel
lawaai zooeven is binnen' gekomen.
Druk babbelend gaat het tweetal over
den fraaicn asphaltweg, als Jan, trek krij
gend in ccn snaft, mei groote gulheid zijn
geleider liet doosje voorhoudt: „Ook roo-
kcn, Verbeek?"
Lachend zegt de dienstklopper: „Dank je,
Jan, op Valkenheide roeken zo geen ciga-
retten!"
Dat is niet de eerste tegenvaller iai Jan's
leven en daardoor is hij er spoedig over
heen.
Toch zoo aanstonds wordt hij stil, als
iiij staat voor het Hoofdgebouw der Inrich
ting en tie veldwachter hem zegt: „Da's je
nieuwe huis, Jan."
Z'n nieuwe huis? Dat doet hem. denken
aan het oude, waar moeder nou vast nog
grient, omdat ze hem vanochtend zoo maai'
hebben weggehaald
Dat is je nogal niks. Gisteravond kwa
men ze 't zeggen: „Morgen om negen uur
klaar wezen voor den trein." Nou, of ie
klaar wasl Om zeven uur al. Toen ging va
der naar karwei. Wat was die stil! Ja, vader
zei meestal niks. As'tie z'n prakkie maar
warm had, was-ie al lekker. Maar vanoch
tend was ie toch èrg stil hoor.
Nee, dan was raooder toéli anders. Die
had maar aldoor gepraat, hoe ie moest doen,
as tie in het gesticht was. „Goed oppassen
en je best doen," had ze gezegd. „En je niet
ophouden met slechte kameraads, zei ze
nog.
Nou, dat had ie beloofd. Hij had er nou
genoeg van. En ze moesten link weze, die
hem nou nog es overhaalde. Al wisten ze
'n fijn snaaitje, hij zou er'niet z'n
fikke nie ankomme. Je wier immers toch
geschaakt. D'r ware altijd verraaiers. En die
hiclepc je in de bajes
Toch beroerd hoor. Voor moeder vooral.
Maar moeder nam het nogal makkelijk. Ze
lia'd iedere keer maar gelache van ochtend.
...maar nou griende ze vaat, wan toen
't station had je 't. al gezien, dat ze
maar hui le wou
„Kom, kom, Jan," zegt de veldwachter tot
den stil starenden knaap, die nog maar al
tijd blijft kijken naar dat gebouw daar recht
voor hem, „kom, kom, kerel, flink 'wezen
maar. Het zal niet tegenvallen."
„Niet tegenvallen?"
Verbeek had mooi praten. Die ging aan
stonds weer naar Mokum. Maar bij moest
blijve. Als ie nou ook nog eens even terug
mocht, al was liet maar eventjes, om moe
der te zeggen, dat ie nou echt goed oppasse
zou. Dan zou hij zelf wfel gauw naar liet ge
sticht gaan. As hij nog maar evenMaar
dat kon natuurlijk niet.
dat er wel weer een ot andere deftige mijn
beer zou wezen, die je heel leelijk zou aan
kijken, omdat je zooveel kwaad had gedaan
en die je nou es even zou vertellen-wat je
uitgehaald had en hoe ie je nou negeren zou
om 't goed af te Jceren
Maar die man zei hcelcma-al niks over
Amsterdam. Hij zei: „We zullen maar niet.
praten over 't verkeerde in je leven, dat
voorbij is, Jan. Laten we er maar eens over
praten, wat je nog worden kan."
Nou, dat wou Jan best. Over „vroeger"
bad ie al zooveel gehoord. Van thuis en van
de peliessie en van de rechtbank en van
nog een mijnheer en ze zeie zoowat allemaal
„je hoef niks te zegge lioor," maar hou je
maar link, ze bleve net zoo lang trokke, dat
je alles had gezeicL Dus over vroeger niet
meer pratenou, da's immes."
„Wat* voor vak zou je graag leeren, Jan?"
Een vak! Een vak leere? Tja, as ie dat
maar voor 't zegge licit, dan weet ic 't wel.
Hij heit altijd vliegenier wille worden of
anders chauffeur. Maar liefst vliegenier.
Maar zou dat nou wel hier kunne? Dat zou
een bofferlje wezen, zeg. Dan inagge zin
'oor zijn part nog'es naar een gesticht stu-
Dat is het begin van de geschiedenis van
Jan van Oudshoorn, de jongen, welke om
eigen bestwil cloor den rechter is wegge
haald uit de voor hem verderfelijke stads-
omgeving en voor eenige jaren wordt ge
plaatst in een opvoedingsgesticht.
I-Ioe hij daar „door de jongens" wordt on t
vangen, daar „de eerste nacht" doormaakt,
droomend „van thuis" met „moeder en va
der aan zijn bed", hoe hij teert en afleert,
werkt en speelt, wil cn niet-wil, vertrekt als
flink schilder vol hoop en vol vrees liet,
leven ingaande, na tien jaar terugkeert met
zijn vrouw, om met haar nog eens'de oude
plekjes in „de stichting" le bezoeken, dat
alles toont ons in heldere beelden de span
nende Valkcnheide-film, .vyelke van begin
text einde onze aandacht gevangen houdt en
as mot de jongens doet meeleven in bun
el willen en niet kunnen of wei-runnen
doch niet willen.
„Opvoeding der Jeugd.
Het groote vraagstuk van onzen tijd".
„Want het gedichtsel van 's rnonsch'cn
hart is bdos van zijn jeugd aan."
t is de sprekende titel, welke ons aan
kondigt, wat hot levende beeld ons zal doen
zien:
„1-Iet uur vair onbedachtzaamheid.
Straks oorzaak, dat hij jaren schreit."
n na jaren als hij nog eens het oude
gesticht, waar hij zooveel donkere dagen on
Jiéél veel goede degen doorleefde, komt
bezoeken, dan zegt zijn vrouw-'t. voor hem:
,Nou mijnheer, als mijn man gaat vertellen
•an zijn gestichtsjaren!
Hij zegt niet veel meor, maar zijn tien
gulden, „een kleinigheid voor hot. gesticht,
mijnheer," en zijn l.voqtbnl voor de jongens",
vertellen wel wat er omgaat in zijn hart.
Maandagavond dus naar „Prediker"!
'k Hoop, dat de zaal ipeer dan vol is. Hot
kleine entreegeld zal niemand terughouden.
Ds. J. W.'GROOT ENZERINK.
INGEZONDEN MEDEDEEÏJNG.
B3«BEBBaBfflS3EEESEE®E£BIi58S!Gïa5ï2;n
EEN WAARDEVOL EN BLIJVEND j
ST. NICOLAASGESCHENK [2
LAAT HET MAKEN
g FA. M. BOM'QENAAR, h
P. SLEGTENHQRST.
HBHBüsassBra^EiBKJuaaiaaiHnïMsnEBdaK'.tj
LE3DSCHE PENKRASSEfL
EEN VERHAAL VAN DEN
HOOGMOED
in. dis
CHR. LETTERKUNDIGE KRING
doon be
urgen.
In de wiiza van hostelling van aangoteo-
lceudn stukken met expressebeótelling wordt
geen wijziging gebracht,
Dc goaidi'üssoorden worden uitgonoodigd
aooi' ontvangs! tc teekoncn op een door den
besteller aangeboden bostelliiijet. Bij twijfel,
zijn de hestellers gerechtigd te verlangen,
dut dc lianditffkening in zijn tegenwoordig
heid gesteld wordt.
Lezing van Mevr. Bakema.
Wie uit do schaarsche berichten ovei
'ongenoemden Kring in den laatslén
mocht afleiden, dat zijn bestaan kwijnend
ergist aich.
ïze gezichtskring heeft zich de laatste
maanden uitgebreid tot ver over de Ooste
lijke en Zuid-Zuid-Westelijke grenzen, waar
de 'vad'érlandsche vlag*waait m de moeder
taal geen vreemde klanlc is.
Of ook, wij hebben gezocht naar schoon
heid in eigen land en in gewestelijke litte
ratuur het meest eigene trachten te onder
kennen.
Bij wijiz-e van afwisseling kiwamen een
tweetal stellingen aan de orde, waarvan or
aandachtige lezers en lezeressen, uw
invloed op onze Christelijke kunst onrlfer
•oord-en brengt.
Hetzij wc in onzen geest verwijlen in dc
Min-ahnssa, waar Ds. J. Fortgens ons voorde
floor dit schoone Innd en ons mede deed bo
even de moeilijkheden èn do voldoening
bij het wondinsgwork da;ir eai ons stolde voor
■le problemen van Taal en „Letlcr"kunde,
hetzij we luisterden naar den zang van helm
in Helm-oil's „ZuidLZuid-West", waartóe
de heer A. B. Mulder ons uituoodigde, we
hebben genóten.
Een andersoortig, maar daarom niet min
der genot schonk ons dc avond der stellin
gen, die de voorzit er, de heer Van Ham,
poneerde:
I. De moderne problemenroman is een
gevaar voor goede epiek.
II. Voorwaarde voor oen eigen kunst is
ónu belangstellend, afwachtend publiek.
En toen "gisteravond Mevr. Bakema baar
aangekondigde lezing hield over „Groning-
sehe Litteratuur" vond zij een belangstel
lend, afwachtende, voltallige Kring.
Onze verwachting werd niet beschaamd.
Iloe hebben we het weer beseft, dat voor
het goed waardoeren van een volk een
„mooi volk" noodig is het grondig te. ken
nen en liefdevol te begrijpen.
Mevr. Bakema doet dit zeken* niet minder
dan de litteratoren, wier werk zij besprak.
De opzet der inleiding was ruim.
Eerst werd gewezen op do sterke hel au r
stelling voor en de vele product©» van ge
westelijke litteratuur in de laatste jaren.
Vlaanderen, Oiet Zuid-I-Iollandsch© iand.de
Betuwe,J ja welke streek niet, vond zijn.
groote en klein-o kunstenaars en lectuur-
schrijvers bereid, veelal raak tc type eren cii
te karakterisoeren.
Groningen, het nuchtere Groningerland,
schijnt goon vruchtbare bodem voor eon
overvloedige oogst -van kunst. En toch: zii.l
groolen onder de schilders als Jozef Israels
en Mesdag geen Groningers?
Ehi unogo de litteratuur geen groole Gro-
nlngsohe" kunst bobben 'YooHgcbriicht. toch
is er hier oil daar wel een vergoten' die,Ute
res-, zooals Scorn Anoma or één uit de ISe
eeuw aan de vergetelheid- ornlrükte.
zon tijd verschillende prozaschrijvers oT
•schrijfsters, die, in 't Grotiingseh of in 't
Nederlaiulsch, met liefde of soms ook voor
oordeel, fijn of ook wel plat, een Gronirigschc
milieuteekening gaven.
Onder hen, die in onze kringen, ook in
I-Iolland, het meest lezing vonden, neemt,
aldus Mervr. Bakema, P. Keuning een eer
ste1 plaats in.
Zoon van een Spijker schoolhoofd, evenals
Willem de Mérode, kont hij Groningen en
het Ilunizingooscho dialect (of is hot oen
taal?) uitstekend.
Vooral in „De kracht van hunne kracht'',
iwel zijn beste boek, gaf hij oen goede typeo-
ring en waardeering van do Groningers.
„Kinderen in verstand cn, in boosheid" doe',
het algemeen Groningsch type te weinig uit
komen. Het „Kinderen in verstandmo
ge voor Keuning's figuren ten deele een
juiste benaming 2ijn, voor de Groningers in
het algemeen is zij dit stellig niet.
De keurige inleiding, verlevendigd door
een uitmuntende weergave van hot Grn-
.ningsche dialect, word -door een interessante
bespreking gevolgd.
Als gewoonlijk gaf de voorzitter ons weer
wat nieuws te lioorcn aangaande do boe
kenmarkt cn blijven wij op deze wijze go-
ori tint eerd.
Van de nieuw aangekondigde werken znl
jn de eerstkomende vergaderingen een twee
tal worden behandeld, ml, „Himic Bode",
door Van Gendieren-Slort on „De lichte
nacht", van Wilma. J. V.
Tn de 'oersté groep van dezen wedstrijd
won W. de Bruin van Dr. C. H. llins cn J.
Boot van A. J. Schilt.
In de tweede groep won G. Bosscha van S.
P. Ouwcrkerk cn M. M. Sögaar van B. J.
Wittenberg.
Voorts zijn in heide groepen 'enkele par
tijen afgebroken, de partij F. de ,-Bruijn— W.
H. Bosscha werd zelfs voor cle tweede maal
afgebroken en nam derhalve roods twee
speelavonden in beslag.
In do tweede groep spoelt de heer P. II.
T. Stam niet mode. Zijn plaats cn rangno.
wordt ingenomen cloor den beer Van der
Eist. In deze groep zijn derhalve 10 cléclne-
DE GAANDE EN KOMENDE MAN.
lonrijo H. M.
Ik lieb het land aan mcnsclion,
gen, dat ze zoo nederig zijn, wan
spuit bij ben de hoogmoed er aan
ten uit.
Dagelijks wordt in alle loon a a
wcewl, dat wijtoc.h eigenlijk maai
-lvloino menschen zijn op Gods groote aarde, I
maar deze formidabele waarheid verhindert1
in vele gevallen, den beweordevs. niet zich
boven vele mcnschenk.indoen verheven te
gevoelen als een borg hoven het dal. Als
de meening die elk van de samenstellend.'
doelen van -zichzelf heeft, juist was, dan zou
liet mensclulorn uit louter bergtoppen.bestaan
en mitsdien een zeer onherbergzaam oord
kunnen worden genoemd.
Zoo is het echter niet "en ik kan u wet
zéggen, dat mijn vricncl Jeremias PijpestoM
een gelijkmatig en ongevaarlijk grasveldje
is, waaromheen dc' slootjes zeer ondiep zijn.
Hij zit tegenover mc en kijkt zelfgenoeg
zaam door zijn brillc-glazen.
I-k heb je vriend Volte-man ontmoet,
zegt hij cn het lijkt wel of ik oenige laat
dunkendheid boor in zijn slem.
Ik begrijp, mijn lieve lezer. Kom mee cn
iij zal het u ook doen begrijpen.
Mijn vriend Jeremias' ,zi"t in den spoor
trein, die dc vorbindrig onderhoudt tüsschcn
Rotterdam cn Leidén.
Hij zit rechtop en hij heeft zijn beoncn
onder cle bank gestoken, want tegenover heui
heeft plaats genomen een geweldige vleésbh-
klomp, waarop aan cle voorzijde een go-uden
horlogeketting hangt en waarop bovenop een,
tweecte- vloeschklomp zit, veel gelijkenis ver-
topnenendc met een meiisehcnhopfd, in 't
groot dan natuurlijk.
Dit is mijn vriend Volteman in al zijn ont
zagwekkende omvang voor u geteekend.
jeremias gevoelt.nog nicer dan in gewone
omstandigheden zijn nietigheid. Hij ver
beeldt zien, dat izijn afmetingen in weinige,
oogenblikken onrustbarend zijn afgenomen,'
dat zijn bengelende bcenen don grond te'r-
nuuwernopd raken en liem bekruipt de lust
even* te constatceren of hij geen snotneus
heeft.
Dan gebeurt het wonder. Er schijnt iets In
den vloeschklomp te bowégen, dat langza
merhand n-aaV boven komt cm dan plotseling
ontsnapt. Er klinkt, Oen gerommel waardoor
Jeremias stijT aan dc bank Wordt gekluisterd
totdat hij ei- zich rekcnschao van geeft, dat
dat gerommel een onmiskenbare gelijke-
is had gelegen mat dp min of meerbekende'
itdrukking: ,,'t Is slecht weertje vandaag,
n daarom knikt Jeremias heftig van ja.
Daarna ziét- hij de bejveginr 'en hoort hij
et gerommel meerdere mèlqn té'rageko-
len eri in, minder clan geen tijd is hij
en diepzinnig gesprek gewikkeld over
ooruitzichten op een eventueete' stï'éfigpn
•inter, hoewel hij daarbij hot ontzeg voqr
en ontzaglijke niet uit het oog verliest.
Steelsgewijzo klautert hij van het gras-
mdje tegen den bergtop op cn zoo af en«
toe laat hij doorschemeren, dat hij tooh ook
niet tele eerste de beste in de maatschap-
pij is.
Intusschen behoeft hij niet ver te klau
teren, want het gesprek voortzettende ko
men cle heoren ook terecht op maatschap
pelijke problemen cn komt voor Jeremias
de openbaring, dat de geweldige tegenover
hem een min of meer gefortuneerd'vodden
koopman is.
Jeremias kijkt hem listig aan o.n haalt
zijn heennn onder do bank vandaan. Ook
voelt hij zich langzamerhand grooior wor
den en ik ben er van overtuigd, dat hij zich
zich verbeeldt een buikje, te hebben.
Hij steekt cle vinger in het armsgat van
zijn vest cn hij groeit. Hij groeit alsmaar.
Die man wordt gaandeweg grooter, totdat
hij zeer groot geworden is.
/.oo gvootj zit hij thans tegenover mij,
terwijl hij zegt met eenige laatdunkendheid
in zijn stem: Ik heb je vriend Velleman
ontmoet. En hij voegt er aan toe: Je weet
wel, die voddenkoopman.-
Nonchalant trekt hij aan zijn sigaar.
Wat zal ik hem antwoorden?
Dit is het ongeluk, dat je wel kunt pro-
beören tegen een ecihte berg op te klaute
ren, maar do bergen der verbeelding zijn
ongenaakbaar. -
Wat denk je van hem, JeVemias.
Och een goeie man, manr er. zit niet
veel bij, geloof ik. Hoe raakte pe in vre
desnaam met hem bevriend. Je weet wel-,
ik hen niet hoogmoedig cn er is 'geen ster
veling die mc te min is, maar je moet.toch
met zorg je vrienden kiezen.
Je hebt. gelijk, mijn vrioncl' Jeremias, je
hebt volkomen gelijk met dat laatste.
DE UITVINDING VAN HET
HARINGKAKEN
KAF.EL V OP HET GRAP VAN
WILLEM BEUKELS2.
KAPEL V EN DE VISSCHEES
De liaringvischerij der Hollanders dateert
van overoude tijden. Al is hét materiaal dien
aangaande, dat cle historie ons aan de hancl
gee.it, ger ng, dc bewijzen ontbreken toch
niet ten een. nrnale. Reeds in 1295 bv. vaar
tiigcle Ed-uard I van Engeland een order uit
waarbij cleze zijn landzaten gelastte, toe te
zien, dat geen overlast' werd gedaan aaMi
vele lieden van Holland, Zeeland en Fries
land, die zich weldra met de.visscht.-rij zouden
bezighouden „in onze zee bij Jcrnemuth".
(Yarmouth).
De bewoordingen van deze koninklijke order
laten geen twiji'el over: reeds destijds werd
do haringvangst, zoowel in da Noord- als in
rle Oostzee, cloor da Nederlanders op uitge
breide schaal gedreven. Jammer is diet echter
dat omtrent den omvang onzer zeevisscherij
en vóór het einde der l'klo eeuw, zoo weinig-
met stelligheid kan worden aangegeven. De
bronnen ontbreken, waaruit nadere bijzonder
lieden zouden opgediept kunnen worden. Vei
lig- kan "worden aangenomen, dat er destijds
voor dadelijke consumptie gevisclit Werd en
dat geen haringhardel van eenige beteeke-
r.is kon bestaan, zoolang de kunst niet be
kend was om haring op den cluur tegen be
derf te 'vrijwaren. -
Dat men, van de oudste tijden af, de zee
visoh mn of meer gezouten aanbracht, is
buiten twijfel. Anders ware immers het vis
sc-heii onder Yarmouth en in de Oostzee on
niogebjk geweest. En een historisch document
heft trouwens in deze allen twijfel op. Nog
in 1SI6 werd het te Ostende bewaard. We
li ebbenFier 'iet oog op pen reglement van
het jaar 1177, vastgesteld door Margaretha
gravin van Vlaanderen, nopens het zouten
van den'haring. Zeer waarschijnlijk 'zal deze
bewerking groote ovoreenkomst vertoond heb
ben met hetgeen ten onzent steuren heet.
Men kende althans in dien tijd de kunstbe
werking nog niet,, die de baring' tot een duur
zaam handelsartikel gemaakt liceft en daar
door tot den waren bloei onzer haringvaart
hoeksteen geleg
oor de haringvisscherij
;oo gewichtige uitvin-
'Recds-op de school-
n geprent, dat de stuur
Men weet het: die
en den hnr'nghau.rlel
ding, was het kaken
banken wérd het ons
man Willem Beukelszoon
naam in onze geschiedenis si-nds eeuwen voorjk
leeft en wienS nagedaratenis te Katwijk aan
Zee in een straatnaam wércl vastgelegd het
cle gedachte kwam, bedoelde kunst
BINNENLAND
Het UtreclitscTi Dagblad en het nieuwe
document. Een brief van Dr. Rit er aan dei
minister van Buitenlandsche Zaken.
(bi*. 5.)
Tweede Kamer. Dc algemeene bcschöuwiii
ren over de Rijksbcgrooting 1930 zijn giste
'oortgezet.
Dc AntLrev. Jongeren Actie (A. R. J. A.
heeft vandaag te Utrecht een vcrgadcrin,
gehouden
(blz. 3)
Verschenen is het Voorloopig Verslag ovc
bet hoofdstuk Financiën van cle Begroo
ling 1930.
Dc Heraut over het bezoe
m Rossum bij de Koningin]
BUITENLAND
(blz. 2).
Briand houdt in dc Kamer een rede ove
de buitenlandsche politiek, die diepen in
clruk maakte doch een rechtstreeksch ant
woord op wat van hem gevraagd werd
meed.
Een 'bekend Duitscli schrijver gearrestc-
in verÓancl met eeji veemmoord die ach
jaar geleden, is gepleegd.
Hoover zou verlangen, dat de vrijheid de
zeeën op de vlootconfercntie wordt bchan
dcld.
Zw
Ongerustheid over een Fransch watervliet;
tuig, dat op de Middellandsche Zee in noen
verkeerde,
dat de haringvisscherij haar weldra in aan-l
zien, in welvaart deed rijzen (de stad heeft i
poorten geteld, 2 parochiën, een nonnenkloos^
ter, een gasthuis enz.) doch, als gezegd, dc
verbolgen zee heeft onuneecjoogenloos gei
knaagd en gebeukt aan haar grondslagen. Of
een 'eland gelegen, is dit laatste door her-
bewolking op den haring toe te pasen. Deze haalde vloeden (in 1377, vervolgens in 1404,
uitvinding s voor een onzer voornaamste be 1440 en - 1447) tot steeds kleiner afmeting
dvjji::lakl::-.i van zóó overwegend belang .ge j geslonken' en daarmede werd ook de vernie
veest, dat het, te wcnschcn ware, dat wij er 1 tiging der stad, 11a kortere of langere period
vr-n "'ten. het onafwendbare- einde. In een .de»' t\vel «-
^pn heeft dit altijd ingezien, en 0vol'j kerken van het oude Biervlièt moet het;
cle Beulcterz. besta-in dan ook ettelijke geschrif grqf van Beukclsz 'geweest zijn, gedekt doos
ten, dc cr'i'ér ale Iwn-rten op uiterst karige een grafsteen met een toepasselijk opschrift,
hi.ri m bouwt tof. Ook hier heeft de kna 'In 1607 was er nog slechts buiten cle nieuwe
geixte tr.des t\ids voelvervaagd en iiitge j in 1604 gebouwde stad (nu westelijk van dea
:?rfjaar bestaat Braakman gelegen) óp 't kerkhof der oudt
vicclit. Omtrent Bcukelsz.'
A. E. K.
ketrani 70
'temmigheid. Ja, zijn lev
inopi'endecls in de eerste helft der 34de eeuw
bij was als „riauiTnan" bij tele haringvaart
betrokken, doch betreffende zijn overlijd én
worden verschillende jaartallen genoemd: 1347
volgens anderen 1397, terwijl ccn enkele liet
voor 1401 opneemt. Er bestonden, nr.ar schynt,
ten tijde van Raepzaet, een Zuid Nederlander
ciie in 1750 te Oudenaarde geboren werd, nog
documenten ten bewijze, dat hij behoorde tot
een familie van aanzienlijke burgers. Er is
zcifs sprake van een geslachtswapen, dat in
twee gek vu is te „kaokmoskens" zou hebben
bestaan. Met zekeren ophef vermelden al zijn
vele biografen dat Karei V met zijn twee
zusters, de koninginnen van Hongarije en
Frankrijk, als ben eerbewijs aan 's mans ver
dienste '11 cake cle haringvisscherij, in 1556 (30
Augustus) het graf van Bcukelsz. te Bier
vliet bezocht «11 daargeboden opzond voor
het zielcheil van den overledene.
Deze vorstelijke daad laat zich uit tweeër
lei stzndnun'É bez'en. Zucht naar populariteit
heeft bij Karei niet voorgezeten, toen hij zich
opmaakte om eenige oogenblikken op het
graf ven dezen Zeeuwzchen burger tc verwij
len. Zijn keizerlijke macht en waardigheid
hhd hij immers heeds het jaar tc voren aan
z:jn zoon overgedragen. Men mag dus aan
nemen. dat deze pelgrimstocht naar 't grraf
van Bcukelsz. als een hulde, een vereering
voor de nagedachtenis van den uitvinder van
het haringkaken moet worden opgevat.
Er valt hier-echter, als gezegd ook u't een
ahder vaatje te tappen. De beschouwing
wordt nuchterder, doch verliest de werkelijk
heid minder uit het oog. Wat heeft het Hol-
1 andsche visscherijbedrijf niet te lijden go
nad door de aanhoudende oorlopen waarin
Krrel .v z-wii-V' was! Fin d-.arby, wat
hicd 'Ts der hnringvissohcrij,
uier Karei V als Fdiji'3 II, niet een
J' 'l-*'-: van tvrilcn over convooi-
cn lastgeiden tusschen den souverein
-j-eing (ioor oorlogsvaartuigen hadden
1 rs onder die beide oorlogzuchtige
n—voortdurend noodig 011 het'
dm* ro-rrj-ine hr„ n pt öl,,cn
bcrchernung te doen betalen, manl
om nan dte betaling ,|..n vorm te
'Z' w»i dc
z CizsnoOns voor andere doeleinden'
«ap:rewer-d. Do harding der be-
tégerover rié^e jio'itiek' be-
i-Ui "end weerstreven, af-
sc'ieanoctend toegeven met
<p (e r'. Jicn zic-t het: ook Karei V
1 U't geweest, zooveel aan klinkende
t (iiï Jiari-r v'i-pon persen els
v"' f,ci'ter ,lo b-lii !»ting van het
yrevoide. Iilnatït zich des Keizers
rh"': '■"•'vüct^he graf h. een
'vr. koeter sfeer en neiet m-n
-'-' ft wc-lk'cht hot verwijlen
•re- bot lyward
rs ntet eenige, Verlicht.'lig
h'i als z-jn zoon hadden
goed te mal-m tegenover
"'t tot hunne brood-
lat (Ie
plaats een kleine verhevenhe'd, die
graf van Beukolsz. werd gehouden. Biervliet'^1
raadhuis' bewaart nog altijd de herinnering!
aan de zoo beteekenisvolle uitvinding oji een
eigenaardige wijze: men ziet op de spits van
den toi-en n.l. een haring.
Na het bestuur van Karei ,V en de af-!
jiersingen van Alv*a braken betere dagen voor
de v'sscherij aan, toen Willem van Oranje
feitelyk het bewind in handen nam. Men!
voelde toen de bezielende kracht
tionale regeering en reeders en bewinds
lieden beijverden in offervaardigheid,
voor de visscliery alles te doen, wat
lands benarde omstandigheden voor haar ge-
daan kon worden.
Holland, dienstb., Éapenbui
Hooigracht 3 M. C. Eacourt, Steenstr. 31
M. E. J. Lazarom. dienstb., De Laat de Kante
straat 1 II. do Loan, Morsehweg- 11 N.
d, Linden, ktnderjuftr.. Oude Singel 12
Lorenz, huish., Hooigracht 79 S. P A. E. M
Louwerae, Laga Rijndijk flOB W. 'J. MeiJ.
Stadhouderslaan 2-1 T. MelJers. Hoogstr.
X. Munlc on fam.. Zoeterw.slngel 87 C
Haarl.str. 2-17A G. H. L.
'en Sigit. Rooc"
iet. Rapenburg
rol 8 W. de.
'tr. 14S P. Te
- The Boen Hwa
2Ga
;amp, smid, Rljnzich
i, N Rijn 4G J.
lolaar. dionstb.
n. M-
•nstb:, Hnagweg 18"M.
**'5ndljk' 74
idljk 1C1.
Tilde Garenmarkt 19 C. J. Wortman
tb., Hsagwcg 18 M. O. Rietkerk—v c
I, L. Rijndijk 74 F. Zwloberg. bank-
'91 F!'
""kt. Het
Graaf
"de
i Vin and ei
herkomst Van Wil-
:Ijï. wekt het fit en venvmitlerirs, j ""'C vu,k
ALKEMADE
KAAG. INDUSTRIE.
Aan de jachtwerf van de firma Akerboom
Van Lent alhier ligt ter aflevering gereed het
motorjacht Manana, door deze firma gebouwd
naar een ontwerp van den^heer voogt to
Haarlem en bestemd voor New-York. Door do
heeren firmanten daartoe in de gelegenheid
.gesteld hebben; we het jacht kunnen bezichti
gen, Wnmveer men het schip betreedt valt
onmiddellijk de keurige en soliede afwerking
tot in alle onderdeden op. Het jacht is uiige*
i ust met een tweetal Stearns-motoren van elk
ïlü P.K., welke door een electrlsche starter
worden aangedreven. Overigens zijn de nieuw
ste snufjes op het gebied van elöctriciteit toe
gepast. l-Iet jacht bevat voorin, behalve de hut
voor heft personeel, slaapgelegenheid voor vier
personen, een keuken met ijskast on een W.C.
Vchterin is de mime salon eri een badkamer
met douche, liet geheel maakt een keurige
indruk. Het bedrijf van deze firma, dat zich
meer uitbreidt er werken thans 85
heeft zich. zooals trouwens al meer-
tot een bouw van een dergelijk
i staat getoond
