Jlieuuip £rihsd)r Cl «muit
NIEMEIJER's
FRIESCHE HEERENBAM
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
Nogmaals de laatste
burgemeestersbenoemingen
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
BINNENLAND.
ZONDAGSRUST IN INDIE
Gemengd Nieuws.
(Bcschikkingskostcn ƒ0.15)
per week
0.25.
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending„6.—
Bij dagclijksche zending 7.—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7/£ cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 2872
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 58936.
DINSDAG 15 OCTOBER 1929
ADVERÏENTIÊN
Van 1 tot 5 regels 1.17/2
Elke regel meer „0.22%
Ingez. Mededeelinget»
van 1—5 regels2.30
Elke regel meer„0.4F
Bij contract belangrijke korting.
Vo,or het bevragen aan het bureau
wordt berekendƒ0.10
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
Van roomsch-katholieke zyde dient
men van antwoord op de klachten, geuit
naar aanleiding van de benoeming van
oud-minister Lambooy tot burgemees
ter van Hilversum.
De Maasbode werpt een punt in het
geding, waaraan veel waarde moet wor
den toegekend.
Het. blad herinnert eraan, dat Hilver
sum de eenige gemeente met meer dan
50.000 zielen boven de groote rivieren
is, welke een katholieken burgemeester
heeft. Dit kan toch geen weelde worden
genoemd.
Ofschoon wij althans de Hilversum-
sche benoeming wilden bezien mede in
verband met drie andere der laatste we
ken, is dit toch wel een argument van
belang. Daarom hebben wij zoo goed en
zoo kwaad als het gaat bij indeeling van
personen een soort statistiek opgemaakt
van de burgemeestersplaatsen der groo-
tere gemeenten. Wij komen dan tot het
volgende resultaat.
Van de gemeenten met meer dan
100.000 inwoners hebben 3 een liberalen
burgemeester, 2 een christelijk-histori-
schen en 1 een anti-revolutionairen.
Van de gemeenten met meer dan
50.000 zielen 5 een liberaal, 5
roomsch-katholiek, 4 een christelijk-his-
torische en 3 een anti-revolutionair.
Van de gemeenten met meer dan
20.000 inwoners 18 een liberaal, 11 een
roomsch-katholiek, 6 een christelijk-his-
torische, 6 een anti-revolutionair en 1
een sociaal-democraat.
Wanneer er hier in het algemeen
sprake zou zijn van bevoorrechting, zou
dit hoogstens kunnen gelden voor de
liberalen, als wy dezen verzamelnaam
in dit verband mogen gebruiken. Gelijk
ten opzichte der gouverneurs der pro
vinciën hetzelfde geval zich voordoet:
6 vrijzinnigen, 3 roomsch-katholieken,
2 christel ij k-historisclien en 1 anti-revo
lutionair. Precies als nog bij het nota
riaat en er valt nog veel meer te noe
men.
Het lijkt ons inderdaad niet mogelijk
te beweren of vol te houden, dat bij de
burgemeestersbenoemingen der groo-
tere gemeenten den roomsch-katholie
ken een onevenredig groot deel is toege
meten. Wij ontmoeten dan als gezegd
van de 42 burgemeesters er 11, die
roomsch-katholiek zijn, of nog geen
25 Van deze 11 staan er 8 aan het
hoofd van overwegend roomsche ge
meenten. De drie gemeenten met een
gemengde bevolking zijn Nijmegen
(70 roomschen)Hilversum (30
roomschen) en Schiedam (35 room
schen).
Waar ook enkele onzer lezers zich tot
ons wendden met de vraag, of de ver-
roomsching van ons land niet duidelijk
valt aan te wijzen, hopen wij, dat zij
met ons zullen inzien, dat dit voor de
burgemeestersbenoemingen der groote
gemeenten zeker niet geldt. Hier is zelfs
van geene verschuiving sprake. Tegen
cijfers valt niets in te brengen. Over
Hilversum reppen wij dus niet meer.
Wij durven er het ministerie, afgezien
van den benoemden functionaris, zeker
geen verwijt van te maken. En met den
heer Lambooy zal het wel los loopen als
burgemeester, zegt de Maasbode. Wij
hopen het ook voor Hilversum. Reden,
om andersom te denken, hebben wij
niet.
De benoemingen te Hillegom, Noord-
wijk en Wassenaar, bijna gelijktijdig,
kunnen ons zoo en bloc minder bekoren.
Wij zeggen niet, dat dit alle protestant-
sche burgemeesters hadclen moeten zijn.
Maar op dorpen, w&ar protestanten en
roomsch-katholieken elkaar in getals
sterkte weinig toegeven, is de toestand
wel eens wat gespannen. Niet, wanneer
een van beide groepen aanmerkelijk be
neden de helft blijft. Maar wegen de
groepen tegen elkaar op, dan gunt de
eene de andere niet den zetel. Daarom
vonden wij dit drietal benoemingen, zoo
vlak achter elkaar en waarbij het alle
omzettingen betrof, niet buitengewoon
tactisch. In Naaldwijk deed zich vóór
een paar jaren hetzelfde geval voor en
ook te Berkel, bericht men ons. Hier
past voorzichtigheid. Gelijk wij ook
gaarne hadden zien betracht bij de voor
zitterskeuze in de Tweede Kamer.
Overigens gelooven wij ook niet, dat
met cijfers valt aan te toonen een ver-
roomsching der burgemeestersplaatsen
in kleinere gemeenten. Ware het naar
ónze overtuiging wel het geval, wij zou
den niet aarzelen het te wraken. De
Residentiebode wordt vriendelijk ver
zocht het verwijt, als zou anti-papisme
ook ons drijven, terug te nemen. Wij
vragen slechts recht voor iedereen.
10e Jaargang
ONGELOOFLIJK EN ONGEHOORD.
Vorige week zijn in de raadsvergadering
van Nijmegen ongelooflijke dingen verteld
over wantoestanden aan het departement
van Waterstaat, welke ongetwijfeld publieke
bespreking en officieéle opheldering vorde
ren.
Bij de openstelling: van de stuwbrug bij
Grave op 5 October 1.1. besprak de loco-bur
gemeester van Nijmegen, de heer Busser,
ook de brandende kwestie van do Waalbrug
bij Nijmegen met minister Rcymer.'
Deze reageerde hierop met de redelijke op
merking, dat Nijmegen dan maar met voor
stellen moest komen. Waarop de loco-burge
meester zeer onaangenaam verrast
meedeelde, dat die voorstellen reeds op 25
September. 1.1. verzonden waren.
De minister wist er niets van.
Dat is erg, maar veel erger is nog de
mededeeling in den Raad, dat een belang
rijke brief van 1 Augustus 1928 pas zeker
als Sinterklaassurprise op 6 December
van dat jaar in handen van den minister
kwam.
Een cynicus zal misschien opmerken: dat
is vlug; het had ook 't volgende jaar kunnen
zijn; maar het is en blijft een 'ergerlijk
feit.
Wat is de oorzaak? Is het verregaande
slordigheid en nonchalance, of maakt de
hoofdambtenaar, chef der afdecling, maar
vast uit, dat een stuk te onbelangrijk is om
er den minister mee lastig te vallen?
Noch het een noch het ander kan door den
beugel en opheldering is beslist noodig.
DE MAGERE BRUG
De Amstel is nog de trots van den Am
sterdammer. Wij hebben wel in vroeger
eeuwen reeds een dam in deze rivier gelegd,
zoodat ze haar natuurlijke uitmonding mist,
maar wij hebben toch nog zooveel piëteit
dat wij het Rokin niet durven dempen. Het
Rokin is nu een stilstaand water, niet reu
keloos maar in figuurlijken zin wel smake
loos, doch het is de oude Amstelbedding en
dus mag men er niet-aan-denken, -iets aan
den huidigen toestand te veranderen.
Nu is niet het Rokin onze weelde, maar
deAmstel verder op buiten de veste. En
onze Amstelstroom verdient onze liefde en
trots. Hoe meer men zich van de stad ver
wijdert, hoe mooier worden de oevers. Het
is een genot hier te wandelen, te spelevaren,
te rusten. En wij verstaan hoe in lang ver
vlogen jaren hier, evenals aan de Vecht,
lusthuizen werden gebouwd.
Meer naar de stad wordt de rivier minder
vrij, krijgt ze het aanzien van een kanaal.
Maar toch de boombeplante oevers, de licht
effecten op het water en de kleurige water
sport geven aan dit stuk van de oude rivier
nog altijd bijzondere bekoring.
Wat ons altijd weer leed doet, is, dat wij
onze rivier in vakken verdeelen moeten. Op
bepaalde afstanden hebben wij bruggen moe
ten bouwen, omdat het verkeer tusschen de
rerschillcnde stadsdeelen dat noodig maakte.
Wij kennen de Blauwbrug, de Hooge Sluis,
dc Nieuwe Amstelbrug, wij krijgen straks de
Berlage-brug en wij hebben dan ook nog de
Magere Brug, waarover ik een enkele op
merking ga maken.
Die Magere Brug is een typisch oude brug,
m hout opgetrokken, een bascule brug, die
mede in verband met haar ligging vlak bij
sluis een zeer bepaalde en eigenaardige
schoonheid aan het stadsbeeld gaf.
Nu is die brug, in verband met haar con
structie voor het toenemend rijverkeer se
dert lang onvoldoende geweest. Men noemt
haar de magere, omdat ze een dito dito brug
heeft vervangen, maar beiden hebben toch
die naamsonderscheiden te danken aan een
zeker tekort aan breedte. De brug voldeed
niet langer. Maar het ging er mee als met
het Rokin, niemand durfde er over spreken
ze te sloopen en een nieuwe breedere brug
te bouwen. Liet een enkele stoutmoedige
zegger zich eens in dien geest uit, hij was
zeker met den naam van stedenschenner en
vandaal betiteld te worden.
Nu kwam de tijd, dat de brug gevaarlijk
werd. Dat men het verkeer er niet meer
over durfde te leiden. Dat vernieuwing niet
uitblijven kon. Als vanzelf moet ieder, hoe
lief hem het oude is, toegeven, dat in zulk
een geval, sparen niet meer is te verdedi
gen.
We moeten dus hebben tegenover de
Kerkstraat een nieuwe brug. Dat staat vast.
Maar nu komt het probleem. Moet men er
weer een magere brug van maken? Moet
men omdat de oude brug zoo typisch aspect
vertoonde, de nieuwe brug weer geven de
oude vormen en afmetingen? Of moet men,
geroepen en verplicht een nieuwe brug te
bouwen er thans een maken, geschikt het
verkeer van nu te venverken?
Is dat eigenlijk een vraag? Als iemand uit
zijn oude pak gegroeid is, laat hij dan een
nieuw pak maken naar de maat van het
oude? Immers neen! Als wij in onze dagen
een bouwwerk ontwerpen, een weg aanleg
gen, dan doen wij dat rekenende met de be
hoeften van het heden cn wij convcrteeren
zelfs in onze plannen dc visie die wij heb
ben op de- cischen der komende jaren.
Een nieuwe brug moet dus niet worden
een houten brug en r.iet een magere brug,
maar een brug van steen en ijzer, een ver
keersweg naar de afmetingen die onze tijd
cischt. Zoo zou men heel licht 'geneigd zijn
te denken.
Zoover zijn wij in Amsterdam echter nog
niet. Daar is een vrij sterke slrooming, ook
in onzen Raad, ook in het college van B. en
W., die meenen dat de nieuwe brug moet
worden gelijk de oude. Een schoon moment
in liet stadsbeeld, ten koste van de doelma
tigheid. Een nieuwe brug uit liet jaar 1800
zooveel. Een verkeersweg, maar die voor het
verkeer moet worden gesloten.
Daarmee zitten wij nu in de stad telkens
weer. Moet het oude blijven, moeten de oude
vormen blijven omdat er schoonheid in was,
ook al is de ondoelmatigheid evident? Of
moeten wij, geroepen vraagstukken van on
zen tijd op te losse", zoeken naar nieuwe
vormen, passend in ons levensmilieu, zich
aanslui'.end aan onze behoeften?
Wij hebben het oude en het oude stads-
schoon lief. Wij willen sparen wat er ge
spaard worden kan. Maar wij hebben ook
lief het leven van onzen tijd, dat andere af
metingen, andere vormen, andere eischen
stelt. En wij meenen dat dit ook ligt in den
eisch van ons beginsel, dat wij aanvaarden
de realiteit der dingen.
Zien wij het niet geheel mis, dan hebben
wij een zelfde soort strijd in heel ons leven
als partij en als christelijk sociale beweging.
Ook daar is wel eens een huiveren voor
nieuwe vormen, omdat men aan de oude ge
wend was, ze schoon vond cn goed, ze lief
had gekregen.
Men heeft er niet altijd voldoende oog voor
dat met den tijd ook de vormen zich wijzi
gen en zich wijzigen moeten. Wie voor nieu
we vormen kiest, loopt wel eens gevaar,
aangezien te worden voor een vandaal, voor
iemand die dc oude palen verrukt.
Toch hoeft dit niet zoo te zijn. Onze chris
telijke beginselen passen voor 'eiken tijd.
Maar de behoeften der verschillende eeuwen
zijn geheel anders en de vragen van giste
ren worden verdrongen door de problemen
van den volgenden dag.
Laat ons toch ernstig streven naar het be
houd van den weg. Maar laat ons evenzeer
verstaan dat niet elke nieuwe brug een ma
gere brug kan blijven.
AREND VAN AMSTEL.
OFFICIEELE BERICHTEN
HOOGERE KRIJGSSCHOOL.
De volgende officieren, leerlingen van de
II. K. S. hebben hun drie-jarige studiën met
gunstig gevolg beëindigd en worden, ingaan
de 1 November, gedetacheerd onder de beve
len van den chef van den Generalen Staf te
's-Gravenhage, t. w.: Ie luit. der Ijnf. M. R.
H. Calmeijer, kap. der inf. V. VE. Nierstrasz,
le luit. der cav. P. M. IT. Tielens en le luit.
der inf. J. E. Coers; W. P. A. Seyn, kapitein
der infanterie.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot referen
daris der P. T. T., J. W. Bosch, J. Spaan en
C. Brug, thans referendaris 2e klasse der P.
T. T.
Bij Kon. besluit is eervol ontslagen mej. J.
Schurink, als directrice van het post-, tele
graaf- en telefoonkantoor te Wijk bij Duur
stede; zijn benoemd tot referendaris d;r P.
T. T., P. Hoekstra en Th. Duinker, beiden
thans referendaris 2e kl. der P. T. T.
Bij beschikking van den directeur-generaal
der P. T. T. is de referendaris P. Hoekstra
tijdelijk aangewezen als directeur van het
telegraaf- en telefoonkantoor te Deventer en
de referendaris Th. Duinker als beheerder
van het districtenkantoor Amsterdam-Zuid.
RECHTERLIJKE MACHT.
Alphabetische aanbevelingslijsten voor
twee vacatures van rechter in de rechtbank
te Utrecht:
le lijst: mrs. A. W. J. Vrijberghe de Co-
ningh, advocaat en procureur te Leiden; II.
L. Wilkens, substituut-griffier bij de recht
bank te 's-Gravenhage; J. J. Wijnstroom,
rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank te
Utrecht;
2e lijst: mrs. G. J. Kronenberg, substituut-
griffier bij de rechtbank te Utrecht; T. J.
Dorhout Mees, rechter-plaa'svervanger in de
rechtbank te Rotterdam; G. Veen, rechter in
de rechtbank te Winschoten.
Bij Kon. besluit is op zijn verzoek eervol
ontslagen met dank als kantonrechterplaats
vervanger in hel kanton Amsterdam, mr. P.
J. Prinsen Geerligs.
GEORGANISEERD OVERLEG.
Bij ministerieele beschikking is aan den
heer Mr. H. Bijlevdd, oud-minister van Ma
rine, in verband met zijn benoeming tot lid
der Rijksverzekeringsbank op zijn verzoek
eervol ontheven van zijn functie van voorzit-
an een bijzondere commissie van geor
ganiseerd overleg in zaken rakende het
werklieden-personeel van de Algemcene
Landsdrukkerij, onder dankbetuiging.
INDIRECT PLEIT HET MANIFEST
00K VOOR DEN KOELIE
verband tusschen den eisch
voor Zondagsrust en poenale
sanctie
Een eisch voor het gezinsleven
II-*)
Me dan, 'September 1929.
ADVIES-COMMISSIE
SUEZ-KANAAL
Dr. Ir. H. WORTMAN LID.
De Raad van Administratie der Compag
nie Universale dti Canal Maritime de Suez
heeft op voordracht van onze Regeering in
de plaats van wijlen Dr. Ir. C. Lcly tot. lid
der Commission Consultative Internationale
des Travaux du Canal de Suez benoemd Dr.
Ir. H. Worüman, oud-dirccteur-generaal der
Zuiderzeewerken, te 's-Gravenhage.
Deze Commissie, waarvan met het Nedor-
landsche lid deel uitmaken zes Franschen,
drie Engelschen, ccfi Italiaan, een Belg en
een Spanjaard, is ingesteld in 1884 en komt
éénmaaPin het jaar te Parijs bijeen om ad
vies üit te brengen over de werkzaamheden
tot onderhoud en verbetering van het ka
naal, zoomede over verschillende vraagpun
ten betreffende dc afmetingen van het ka
naal en van de wederzijdsche toegangen, de
aanleg van havens, enz.
DE INDIE-POSTVLUCHTEN
HET RETOURVLIEGTUIG TE BAGDAD.
Bij de K. L. M. is bericht ingekomen, dat
het retourvliegtuig gistermorgen om 7.30 uit
Boesjir is vertrokken cn om 11.50 te Bagdad
is aangekomen. Gister is de reis nog voort
gezet.
HET DERDE VLIEGTUIG TE MEDAN.
Hot derde postvliegtuig naar Ncd.-Indic is
gistermorgen om 0 20 uur van Kohlak ver
trokken en om 12.10 uur te Medan aangek"
in de cultures
beteekent niet minder, dan dat-straks alleen
op Sumatra een driehonderd en vijftig dui
zend koelies, arbeidende onder „Poenale
Sanctie" 52 in plaats van 24 vrije dagen per
jaar zullen ontvangen. Nu pleit het manifest
eigenlijk alleen voor de assistenten en noemt
de direct meeprofiteerende koelies niet eens
bij name.
Misschien ligt achter dit zwijgen de over
tuiging der onderteckenaars, dat de sociale
belangen van de koelie-bevolking op zulk
uitnemende wijze worde behartigd, dat
het vooral in deze dagen niet dienstig is om
voor deze arbeidersklasse publiekelijk om
meer gunst te pleiten. Hoe het zij, mijn per
soonlijke opinie is en ik meen niet van
sociaal meevoelen met den „minderen"' man
verstoken te zijn dat over het algemeen
contract-arbeider het nog zoo slecht niet
heeft. Wie eenige jaren van nabij gezien
heeft hoe dc sociale positie van een boeren
arbeider in Holland is en nu zoo eens overal
het kebonleven van zijn bruinen collega kan
gadeslaan oordeelt dat de laatste geen reden
heeft om den eersten te benijden
Het Manifest noemt ook de naam Poenale
Sanctie niet, gelukkig niet. Wat een verkeer-
■oorstellingen hebben die twee letters
P. S. al opgewekt! Voorstellingen van sla-
ernij en onderdrukking en lijfstraffen.
Iemand zei eens terecht: bad men voor dc
zelfde zaak een anderen naam in gebruik
genomen, b.v. „Instituut tot tewerkstelling
pauperige menschen uit overbevolkte
streken" veel antipathie zou dan sympa
thie geweest zijn. Daar is iets van waar. Blij-
se het een vraagstuk of zulk een arbeids
contract juridisch-ethisoh geoorloofd is (de
meeningen hierover zijn verdeeld, merk
waardigerwijze schijnt men zich van posi-
tief-christelijk zijde niet te verzetten tegen
strafrechterlijke sanctie bij contractbreuk d.ir
bij weigering te werken) blijve, 'dat allerlei
factoren tot afschaffing van de P.S. meewer
ken, momenteel is de positie van een
koelie eer goed dan slecht te noemen.
Toch pleit het manifest indirect
ook voor den koelie,
omdat bij het gemis van een wekelijkschen
rustdag van bijbelsch standpunt geldt, dat
ook hem een mcnschelijk recht wordt ont
houden. Inderdaad is het contract dat overi
gons van zooveel sociale bescherming getuigt
door de al te langq onafgebroken werkpe
riode hierin niet menschwaardig! En eigen
lijk moet mon zich verbazen over het feit,
dat de Regcering, die zoo ijverig is om de
Koelieordonnantie tot in onderdeelen te
verbeteren tot op heden heeft gesanctioneerd
de onsociale werkduur van vijftien dagen!
Zoo zie ik toch belangrijk verband tus
schen den eisch van Zondagsrust en Poenale
Sanctie. Meer dan alle andere in uitzicht ge
stelde nieuwere bepalingen, b.v. een ver
korte dagarbeidsduur acht ik invoering van
den wekelijkschen rustdag een radicale
ciale verbetering. Nu de herziehing van de
Koelie-ordonnantie aan de orde is, is het
tijdstip wel heel gunstig om deze noodzake
lijke en gewcnschte wijziging in te voeren.
Dqarom wordt een beroep gedaan op de Re
geering van Indië en op de beide Kamers
in Holland, daar de „Poenale Sanctie" zeker
in 1930 eveneens in de Staten-Gencraal zal
worden in behandeling genomen.
Wat
de gevolgen
zullen zijn van deze ingrijpende verande
ring? De Directies zullen haar van hun
standpunt een al te kostbare geschiedenis
achten, waarover straks iets meer. Het zij al
met dankbaarheid geconstateerd dat vooral
in de laatste tijden steeds meer stemmen
zijn gehoord voor de algemeenc Zondagsrust
en van Ondernemerszijde geen fel protest is
gehoord. Dc tijden veranderen de zienswijze
en wat voor tien jaar nog als onmogelijk
werd afgewezen wordt als niet te keeren nor-
malisee-ring van 't bedrijfsleven aanvaard. Het
manifest spreekt ook in zachtzinnige woor
den van het mogelijk verschoonbare van den
hari besar in dc oude pionierstijden en zeker
zal een rasechte oude planter niet zonder
een grom en een weg te pinken traan de
kenmerkende Deliaanschc rustdag zien ver
dwijnen, maar evenals met de Poenale Sanc
tie geschiedtde stroom des tijds brengt
onherroepelijk wijziging cn geleidelijke af
schaffing.
De onderteekenaars zien natuurlijk vele
goede kanten aan de eventuecelè invoering
der Zondagsrust. Zij wagen het om
één gunstige verwachting
uit te spreken. Zij noemen in voorzichtige
woorden algemeenc Zondagsrust e.en niet te
envaarloozcn factor in de zoo actuecle
kwestie: „de onrust in de cultures". Eén fac
tor. Natuurlijk zijn er meerdere bij zulk een
gecompliceerd sociaal vraagstuk. Zoo niet
ran overheerschend belang, dan toch van
ceel grooter belang dan men uiterlijk zal
kunnen constateeren.
De abnormaal lange arbeidsperiode wreekt
zich onloochenbaar in mentaliteit zoowel
an koelie als van assistent. Wij moeten de
psyche van den Javaan niet zóó vreemd
soortig achten, dat niet zou mogen beweerd
orden, dat vanwege een al of niet-verdien-
e reprimande des koelies opgekropte ge
moed niet heilzamer zich ontlaadt, als hij
enkele dagen zijn wekelijkschen rustdag
INGEZONDEN MEDEDEELING.
VOOR FIJNPROEVERS
strootjes-rookend kan doorbrengen, dan dat
hij nog tien of meer morgens zijn pon dok
moet verlaten om zich onder opzioht van
denzelfden bestraffenden meester te stellen.
Van den assistent geldt dit zeker, nl. dat
het vijftien dagen aaneen in tropisch kli
maat achter een paar honderd onhandel
bare koelies aanzitten op den duur
zennwsloopend
werken moet. En waar in deze moeilijke tij
den het tactisch met de menschen omgaan
eerste vercischte is, wordt van de planters
het bovenmenschelijke in zelfbehcersching
geëischt.
Al meer wordt in hun kring begrepen, dat
iet recht van den wekelijksohen rustdag voor
hen dringende noodzaak tegelijk is. Het le
ven toch van den assistent -in de cultures is
in het algemeen buitengewoon zwaar, 'en af
mattend. Overdag in hun afdeeling, uren
loopen om overal toezicht te houden, 's
ronds nog administratief werk in huis,
roe£ naar bed en weer vroeg op.
Hoe het gezinsleven onder de bestaande
arbeidstoestanden lijdt is niet te beschrijven.
In 1916 reeds verscheen in de „Sumatra
Post" een ingezonden- stuk van een plan
tersvrouw, waarip o.a. deze confessies:
„Onze mannen zijn groote zenuwknob
bels. Zij zijn het in Deli geworden, door
gebrek aan rust, aan afleiding en afwis
seling. De meesten hunner zijn zoo, 'k zou
het bijna durven noemen, geeeteijk afge
mat door hun rusteloos tropisch veld-
leven, dat zij niet eens meer beseffen, dat
zij alleen al als mensch en vóór alles als
HET VOORBEELD
MENSCHEN EN KOELIES.
Treub en Elout, twee liberalen van de
bovenste plank, die beiden iets van Indië
gezien hebben, zeggen, dat de geest dc.
Koelies niet meer deugt.
Ik, die Indië helaas nog nooit gezien heb
zoo noemen mag, vragend zeggen: Laat
ons toch niet vergeten, dat de inlander
heel dikwijls weinig respect kan hebben
voor den Europeaan, die uit Christelijk-
Nederland komt. De Koelies worden vaak
niet als menschen beschouwd; maar ach,
gedroegen hun heerschers zich maar steeds
als menschen.
Een roomsch-kath. blad, de Indische
„Koerier" geeft van deze verzuchting een
droeve illustratie. Het blad vertelt iets van
orgieën, welke in den nacht van 31 Augus
tus op 1 September in „Hol ywood Dan
cing" te Malang plaats vonden.
Een aantal deelnemers, zoowel dames als
heeren, moesten Zondagmorgen, ten aan
schouwen van de kinderen, die zich naar
de H. Mis van kwart over zevenen begaven
en een groot aantal nieuwsgierige inlan
ders, die in de gereed staande auto's worden
gedragen.
.o S fOXJl aio Dat waren geen Koelies. Die worden niet
Europeaan recht hebben op Zondagsrust Fe4ragen, doch moeten anderen dragen.
Om deze reden laat ik als assistenten- Het was de ^ne fleur van Nedcrlandsche
vrouw namens alle assistentenvrouwen ondernemers, zakenlieden en ambtenaren.
;i.Die zich, als ze nuchter zijn, wellicht als
„meesters" in Indië gedragen, doch nu als
vrachtgoed behandeld moesten worden.
Het geval doet. denken aan de November
onlusten in 192G, toen in Batavia een groot
bal aan de gang was en dat ondanks
de looze geruchten dóór moest gaan al
danste men dan ook, zooals Belsazar en de
Chaldeeuwsche grooten, op een vulkaan.
We behoeven koelies niet te idialiseeren;
het zijn zondige menschen, net als wij, net
I als de Europeanen in Indië.
Maar zii behoeven zirh vnn
Inderdaad voor het
gezinsleven,
voor de kinderen, voor goede lectuur voor
belangstelling in geestelijke dingen is geen
tijd over. Als predikant ervaar je telkens,
dat niemand aan het afstompingsproces ont
komt en dat uitzonderingen den regel be
vestigen, dat de ziel schade lijdt. Nu is na i
opheffing van het tromvverbod (in 1010 nog„"a?.Lz\1,ehofvcn z,ch nlcl ,e scha"
moest het eerste manifest van dezelfde sa-1 P® }°or. die ®r aan schijnen te twijfe-
menwerkende kerkelijke groepen behalve ltoclies menschen zijn, als zij:
Zondagsrust ook wegname van het verkapte 0? g-00 allo,'zond'?rl.,Jkste wijze, het
tromvverbod bepleiten) in de samenleving
der Europeanen een groote verandering ge
komen en waar tegenwoordig het grootste
percentage der planters gehuwd is, is in
voering van algemeene Zondagsrust vanzelf
meer urgent geworden.
Of de komst van de vrouw in alle opzich
ten de bestaande verhoudingen ten goede
heeft beïnvloed, wie zou dat durven bewe
ren? Zeker is, dat er tallooze gezinnen zijn,
waar de vrouw haar man met zijn harde
werkersleven een gezellig tehuis bereid heeft
en hem flzoo tot een geestelijk- zedelijken
steun geworden is. Mijn hoed af voor de
vele assistenten-vrouwen, die op de eenzame
kebon uren van de steden verwijderd zich
zoo energiök gedragen cn zoo zegenend het
verruwende leven beïnvloeden. Zij zullen
zeker den vrijen Zondag met blijdschap be
groeten.
In een volgend artikel nog eenige alge
meene opmerkingen.
Ds. C. MAK.
DE KLOKKEN LUIDEN
De klokken der Ned, Herv. Kerk te Fra-
neker luidden, toen op 21 Septemberde
Kerkdienst begon; neen, toen de A. J. C.-ers,
de roodc joggics en meisjes eenofficieel
bezoek aan Franeker brachten.
Verschillende raadsleden vonden dat wel
erg vreemd. De klokken der kerk luiden als
de A. J. C.-ers komen.
Doch de burgemeester en de roode wet
houder vonden dat heelemaal niet vreemd.
De klokken zijn eigendom der stad; dc bur
gemeester voert het bestuur cn dusals
hij de klokken laat luiden, dan luiden ze:
O hope der natie,
Padvinders vol gratie,
Wees .blijde ons gegroet.
Merci, zeiden zeven van de elf raadsleden
ze namen een motie van afkeuring tegen
het dagelijksch bestuur aan.
DE ALASTRIM
KINDERVERLAMMING TE BATLO.
Zaterdag is te Baflo een nieuw geval van
kinderverlamming geconstateerd, zoodat
thans 8 gevallen in Ballo bekend zijn.
ENCEPHALITIS TE DEVENTER.
Bij het 6-jarig dochtertje van den heer M.
te Deventer is encephalitis geconstateerd.
Het kind is in de barakken opgenomen»
Haar toestand is ernstig.
DE TYPHUS TE ZUIDLAREN.
het besmette pavilj'oen nog bij twee j
paratyphus is geconstateerd; beide patiënten
hebben de ziekte in lichten graad. Ook van de
overige zieken blijft de toestand over 't geheel
bevredigend; sommige zijn al weer aan de
beterende hand. van een enkele geeft de toe
stand eenige zorg.
Er zijn nu in het geheel acht patiënten en
vier '.eden van het personeel door typhus aan
getast.
LEEUWIN MET EEN PIJL (GEDOOD.
Naar de „Morning Post" uit Johannesburg
meldt, beeft een 12-jarige jongen, die op een
farm de koeien hoedde, met pijl en boog een
leeuwin gedood.
Toen het dier zich plotseling op een os
wierp, schoot de knaap dc leeuwin een pijl
in den buik, die door de bewegingen van bet
woedende dier diep in bet lichaam drong.
Met een tweede pijlschot in het oog maak
te dc knnap toen het dier af.