CEMENT I DE GASVERLICHTING AANSTAANDE AANBiSTüDHNCsIN DUINZICHT Van Hogenhoucklaan 70-80 NICS A. W. HOOS „JOSSON" MEN WEET DAT DIT CEMENT „Bouwstoffen" A.E.BRAAT M. SMITS en GEBR. SPINDLER UITSLA DER AANBESTEDINGEN BOUWBLAD No. 14. PAG. 1 MAANDAG 9 SEPTEMBER 1929 Architectuur dient te baseeren op het le ven in zijn natuurlijk mogelijke vorm, om dit tegelijkertijd op te voeren tot een niveau, waarop zelfs het banale geestelijk zijn recht vaardiging vindt. P. J. OUD. BIJ DE TEGENWOORDIGE VERBETERINGEN VAN DE GASAANSTEEKAUTOMATEN IS HET ONTSTEKEN EN BLUSSCHEN DER GASSTRAAT-VERLICIITING GOED 1 IN ORDE EN ZAL ER ZlCIi WEL NIEMAND AAN ERGEREN, DAT EENIG ONVERBRAND GAS IN DE OPEN LUCHT VERDWIJNT Er is geen enkel argument aan te voeren, waarom men van het bouwen niet ook het grootst mogelijke rendement zou mogen vergen. P. J. OUD. DE TOEPASSING VAN DE GASVERLICHTING IN NEDERLAND Het gas heeft nog een onbeperkte toekomst ders. Deze branders twee of drie lichts kuh- Iedcr weet wat gas is, maar er zijn maar nen in normale omstandigheden voor dc heel weinigen, die weten, waarvoor gas al- nachtverlichting na elf uur in gebruik ge- zoo gebruikt kan worden, en die. mochten steld worden. De electrische dient dan als zij het wel weten, toch geen flauw begrip i avondvcrlichting. Eij storingen, groote uit hebhen van de kosten in verhouding tot an dere brandstoffen, enz. In „Het Gas" orgaan van de vereeniging van Gasfabriken van Nederland, schrijft (Prof. ir. G. A.) Br.(ender A Brandis) over de gasverlichting en haar tegenwoordige toe passing in Nederland, waaraan wij het vol gende ontleencn: In zeker opzicht behoort er moed toe om over dit onderwerp te schrijven. In dc laat ste tien jaren toch is het denkbeeld in Ne derland doorgedrongen, dat gasverlichting heeft afgedaan en voor dezen modernen tijd niet meer geschikt is. „Daar waar nog geen electrische stroom te verkrijgen is, kan ze hoogstens nog bo ven de petroleum-verlichting geprefereerd worden en dient ook daar zoo spoedig mo gelijk geëlectrificeerd te worden" dat is in 't algemeen het idee van den doorsnee Nederlander. Geheel te verwonderen valt dat niet! Men heeft ondervonden het groote gemak van de electrische, boven de gasverlichting; het feit dat bijna overal in ons land geduren de den oorlog de gasverlichting het on derspit moest delven en de groote reclame hebben er toe meegewerkt, dat men dan alleen van een mooie verlichting spreekt als men zich deze electrisch denkt, al komt het dan ook wel eens voor, dat deze jnist bij toeval een gasverlichting is. Natuurlijk zal men ook op het gasgebied moeten toegeven, dat de elcctrificntie van de algemeene verlichting een groote vooruitgang is geweest en dat van een sterk doorgevoerde gasverlichting nooit meer sprake zal zijn. Dat echter de verlichting met gas reeds ten doodc is opgeschreven en volgens het leeken- idec als oudenvctsch in een lioek gezet moet worden, is niet alle», onwaar, omdat men jaren kan waarncm* vooral wat betreft d-- steeds meer op den voo: log heeft ertoe meegew land in die voor het j ven, maar ook ile laatste twee le gasverlichting, tverlichting weer ,'rond treedt. De oor- rkt, dat men in ons zoo moeilijke tij den, vooral in de groote steden, er toe over gegaan is, de algemeene electrische straat verlichting in te voeren. Toch is het nu, na de oorlogsjaren wel eigenaardig, te kunnen constateeren, dat juist in de buitcnlandsche steden de gas verlichting verreweg de overhand heeft be houden, zich zelfs heeft uitgebreid en dat ook hier de gasverlichting voor de straat wear begint te herleven. Zelfs in enkelo plaatsen waar <e algemeen® electrificatie is doorgevoerd vindt de'gaSTCTïlehting weer ge deeltelijk een toepassing. De voornaamste factor hiervoor is natuur lijk de groote verbetering van de gasbran ders en het gemakkelijke monteeren daar van in de bestaande lantaarns. In Duascldorf heeft men aan een kant van do Königsallee een groot aantal groep branders aangebracht. Waar de een«3 kant nu electrische en de andere gas/zijverlich ting heeft, is duidelijk te constateeren, dat het nuttig effect van deze gasverlichting voor de straat beter is. De oorzaak hiervan is, dat de gasverlich ting voor de straat vele voordeden biedt. Wat lichtsterkte betreft, behoeft ze voor de electrische niet onder te doen en wat vooral de nieuwe groep-branders aangaat, behoudt ze deze lichtsterkte beduidend lan ger; hij mistig weer op straat is ze beter te onderscheiden. Verder is het een groot voordeel, dat storingen bij gas minder voorkomen door men een veiliger verlichting heeft, wat met het oog op de enorme uitbreiding van het verkeer van zeer groot belang is. Ook in onrustige tijden cn oorlog is dit van niet te onderschatten waarde. Boven de oude gasverlichting (staande gloeiliehtbranders) geven de groepbranders het voordcel dat bij stormweer het gaslicht minder onderhevig is aan de zoogenaamde stormgolven, zoodat het hinderlijke flikke ren verdwenen is, de kleine kousjes zijn veel sterker dan de vroegere groote kousen terwijl het glaswerk om den brander vallen is. Als voordeel van de electrische verlich ting staat hier tegenover, dat liet schoon maken üer lantaarns minder vaak zal moeten geschieden en men de zoogenaam de aansteekvlam niet noodig lieert. Bij de tegenwoordige verbeteringen van de gasaans teek-automaten is het ontsteken on blussclien der gasstraatvcrlichting goed in orde en zal er zich verder wel niemand aan ergeren, dat eenig onverbrand gas de open lucht verdwijnt. Welke verlichting nu billijker voor de betreffende gemeente zal zijn, is moeilijk uit te maken, daar men in dit opzicht met zeer verschillende berekeningen te doen krijgt en de plaatselijke omstandigheden der bedrijven (gasfabriek of centrale) aanleiding toe geven kunnen dat in de eenc gemeente het gas minder zal kosten en in de andere de electrische verlichting. Daar de gasverlichting voor de straat tenslotte een beter blijvende lichtbron is cn minder onderhevig is aan storingen, zal ze zich ook in de toekomst weten te hand haven. Meerdere gemeenten hebben dan ook blijk gegeven, de moderne gasverlichting te waardccren en ze is in den laatsten tijd steeds meer aangeschaft De verbeterde verlichting is dus in zeker opzicht wel de rem geweest om niet de ge hccle straatverlichting in Nederland voor goöd te electrificeeren. ELECTRISCHE VERLICHTING VAN WINKELSTRATEN. Wat nu de gecombineerde verlichting be treft komt de electrische in aanmerking voor drukke winkelstraten verkcerswegei pleinen en wel met hoogkaarsige lampen in overspanning aangebracht. De zij verlichting kan dan geschieden door de gaslantaarns, voorzien van groepbran- MAASTRICHT NEDERLANDSCH FASBR5KAAT brekende branden, of bij onverwacht groot verkeer kan men dan in den avond door de drukstootapparaten de gasverlichting functie brengen. Blijkt d&t in verband met liet zich eteeda uitbreidende verkeer de elec trische verlichting niet voldoende men bij de nieuwste drukstootapparaten, mët de hand de nacht verdeeling in doorbrander (avond en nacht) verdeeling veranderen. De gasverlichting wordt dan des avonds direct met de electrische ontstoken. Voor de zoogenaamde buitenwijken (geen winkelstraten), waar de verlichting in den regel 100 N. K. is, geeft de gasverlichting met twee of drie lichts groep branders een reel beter lichteffect. Dit is zeer duidelijk waarneembaar indien men een verlichting van een woonstraat te Haarlem gaat verge lijken met die van een dergelijke straat te Amsterdam of 's-Gravenhage. Voor nieuwe verlichtingen van buitenwijken komt dus in de eerste plaats de moderne gasverlichting in aanmerking. Daar, waar ze nog door de staande gasgloeilicht brander geschiedt, kan ze tevens door de groepbranders veranderd worden. Bij brugverlichting heeft voor de vei ligheid de gasverlichting de voorkeur, waar deze electrisch is kan men op den duur gaan combineeren. Hetzelfde geldt voor stations- ïrlichting. Hoe onprachtisch men soms de verlichting gaat veranderen moge blijken uit het vol gende. In een van de groote provinciesteden ging men er toe over een grooten verkeers weg te asphalteercn. De verlichting van de zen weg was tot nu toe een gasverlichting (gewone staande branders). Bij de asphal- tcering brengt men nu tevens een electri sche bovenverlichting aan van hoogkaarsige lampen, wat natuurlijk een groote verbete ring bcteekent. De staande gaslantaarns met palen worden u verder weggenomen, terwijl daarvoor in de plgats komen nieuwe palen voorzien van electrische lantaarns met 100 N. K. gloei lamp. Waar deze zijverlichting nog onder de boomen komt te staan is het duidelijk dat ze er minder op moet worden. Het ergste is echter dat de onkosten enorm veel duur der zijn geworden, dan dat men de gasver lichting door het aanbrengen van groep branders verbeterd had. In het eerste geval zullen de onkosten voor een nieuwe paal- legkostcn, kabel en lantaarn toch onge veer op f 125 per stuk begroot kunnen wor- Vertegenwoordigers voor Ml JVC Jt Pn AELBRECHTSKADE 147b ROTTERDAM en OMSTREXEN: SYltS O Ct ÜO. TELEFOON 304Ö4-30233 rivier do Mnr lir. Parallelweg 64 te N hg. F. L. Schlingernani i bij do Alg. Landsdrulcker loor tusschenlcomst van de ijen ter plaatse; tnl. rijn i hoofding. F. den t'ecnn. ligt op Woensdag 11 Sept. t MECHELEN-WITTEM. 3 hoofding. F. L. ism. De architect Aan de hosk Rulgrocklaan te DEN HAAQ bouwen v. d. EEL9HOUT DE BAKKER Zie Rent. beschouwing in „De Bouwwereld - ln-en Extérieur", bijblad van deze courant, van te Jverkriice« bi]"c/^uIhgot A OE BAKKER, SeghrMJdas» 3D. Dan Half. Tulafoen 3EC03-36587 Koopprijs vanaf f 20.000- m\ garages Eigen grond. den, terwijl men in het laatste geval had lichting hun uitgaven gaarne beperkt zien, kunnen volstaan met f 6 per lantaarn. kan het een overweging zijn om in kleinere magazijnen voor de vaste punten de gasver- HUISVERLICHTING. I lichting en voor de etalageverlichting de electrische te nemen. Wat tenslotte de huisverlichting betreft, neemt de moderne gasverlichting ten op zichte van de electrische een heel ander standpunt in. In tegenstelling met de straat verlichting biedt het electrische licht hier gTOOte voordeelen. Het gemakkelijke ontsteken aanleg der geleidingen de zonder moeite aan te bren gen lichtpunten in alle richtingen niet de geringste schadelijke invloed op planten of metalen, zijn hier de groote voordeelen. Het is dan ook duidelijk, dat zij, die zich eenige luxe kunnen veroorloven, cle voorkeur zullen geven aan de electrische binnenver- lichting. Toch staan aan den kant van een goede gasverlichting nog de voordeelen, dat de lichtsterkte minder spoedig afneemt, de ver lichting levendiger 'is éif tenöpzichte van kleuren een mooi effect geeft. Hoewel het gas bij de binnenverlichting slechts de twee de plaats inneemt, is het daarom volstrekt nog niet noodzakelijk het als afgedaan te be schouwen. Bij vele minder luxe electrische huisvörlichtingen vindt men vaak 't euvel, dat men reeds te kleine gloeilampen te lang onder de bekende zijden kappen gebruikt, waardoor de huiskamer langzamerhand in schemerlicht, komt. Voor verbruikers, die bij ejen goede ver- Giichéiabrisk „GRATöRA" MAAKT CLICHE's VOOR ALLE DOELEINDEN TEGEN BILLIJKEN PRIJS HOUTHANDEL Ings da Graotstraat 139 ROTTERDAM WASSENAAR TE KOOP: linMzaii en Villa) 6EBR. VAN R00IJEN Techniseh Bureau veor Bouwkunde Schtuwweg 2 - WASSENAAR TELEFOON 76(20 - HAAG. BEBOUWING 's-GRAVENHOF J.W.VAN STAVEREN, Bouwkundige 0UDEDIJK 167a ROTTERDAM TELEFOON 12054 ZEGT aan UW DIRECTIE, PRINCIPAAL OF WIEN 00K, dat U MET BOUWT en men zal U NIET NAAR GARANTIE VRAGEN ALLESZINS BETROUWBAAR IS. ^OTTERDAM,AMSTERDAM 0EH HAAR, EINDHOVEN ANTWERPEN. Aan het RUBENSPLEIN, bij de Burgemeester Knappertlaan te Schiedam,de toekomstige verkeersweg Rotterdam - Schiedam - Vlaardingen, bouwen a Rotterd. Rijweg 15B, Bverschis Wijnbrogslrait 4, Rolterdim Telefoon 40381 Te!e». 80723-33272-38134 een WINKELGALERIJ met vrije étages, naar een ontwerp van het Architectenbureau GRANPRÉ MOLIÈRE, VERHAGEN en KOK, Rotterdam. Inlichtingen bij SMITS en SPINDLER. J Ook voor cftfé's en eenvoudige groote zalen ralt van deze gecombineerde verlichting ge- ba ik te maken. De VAiïe lichtpunten toch hebben het meeste verbruik en n:tn heeft tevens in den winter het vauriccl var meerdere verwarming van het gas. In den zemer, bij warm weet, kan luit lan -.echts gebruik maken tan de elootr s--he verlichting. Bij kortsluiting zit men niet in het donker. Voor groote magazijnen, theaters, scholen tations en andere openbare gebouwen, ver dient bij den bouw zeer zeker aanbeveling, slechts op enkele punten op een gasver lichting te rekenen. Niet alleen voor eenige reserve punten van de binnenverlichting, maar oolc voor de buitenverlichting. Bij storingen is het hier toch een dringen de eisch zich te kunnen voorzien van licht. Het. is wel te betreuren, dat hier lang niet altijd rekening mee gehouden wordt cn als tot de overtuiging van het gevaar komt, raak de gasleiding eenvoudig vergoten. Niet alleen, dat men in dit opzicht de gaslei ding vergeet, maar verdere installours heb ben bij den aanleg van de electrische leiding in gebouwen waar een gasleiding ligt, de verkeerde gewoonte, deze gasleiding als oad De verbruiker moet dezen arbeid dan nog vaak bovendien betalen, terwijl dë gebruikte pijpen zoo goed als geen waarde opbrengen. Indien men dan later weer gas wil gebrui ken voor verwarming of verlichting is de verdwenen leiding een groot bezwaar. Tegen deze ondoelmatige en onpractische wegbrekerij, dient men, waar mogelijk, op te komen, daar dit het gasverbruik ernstig schade doet srkriJrbüi: Sopt., des voorm. II IJSSELMONDE. 1 "ortrekking van den Krc-ckweg In oostelijke chting tot n.sn den Hoopen of Nieuwen' IJpselmonöc, met bijbehoorende werken HENGELO. 2.30 nam. Het Gem -bestuur, •t BureelpeU-nv der Gem -werken on •Ijven aan Peldenerstraat: het Sou in vier wonin gblokken, bevattende te z-i I woningen. waaronder 1 met winkel, op rr.rin gelegen tusarhen den Sloetswog •n Aehterhoekache Molenweg- te Hengelo het bestek met bijbehoorende teek. ad f 2 krljgbaar bij de afd. Administratie in vc gebouw. DONDERDAG, 19 SEPTEMBER. ENKHUIZEN. 2.30 nam. De arch. Nies. A Grijpstraat 33 te Den n .«stuur van Enkhu Kleef" te Enkhui alge jongensschool i Doelen alda.< ROTTERDAM. 10 het Stadstimmerl bouwen van two gj-mnastteksehoo: Gaesbcekatraat. rca 330 Meter kademuur langs do he Sehle (Spangeschekade). T sm. Het Gem.-bestuur In Haringvliet: het de Hoogvllctstrt DONDERDAG, 26 SEPTEMBER. sm. Do RIJkswal van het Depart. Rijksweg Ao- vaart van de va^i NIeuwerk Dep. terdamGouda ovc de ZuldrUaspolder, tei erkerk a. d. IJssel: rar ligt na 12 Sept. ter 1 den hoofdlng.-dlr. vi D. A. van Heyst, te I t 54. cn van den tng. drukkerij te Der van de kantoren der poste: rijn te bekomen bij dén li van lnl. ligt op 19 Sept. 1 20 en Is te oekor bij de Alg. Lon door tusséhenkqi irijen ter plaatse; in de gemeenten Kruiningen en Krabber.dijke, en het maken van een verharding met een as faltbetondeklaag op bovenbedoelde wegen, met hoofdtng.-dlr. van 'Ipanje te Goes en den techn len Rijkswaterstaat P. Mulder lekomen tegen betaling der k. „andsdrukkc-rij te Den Haag, e FlorIs C R K. S-GRAVENHAGE 2 nam rkstraat 2 te. Dm Uai nst in een der lokalen i tijdelijk- bijgebouw i Het Gem.-be» De Rljksgeboi 79 te Zutphen. SEPTEMBER. 23 SEPTEMBER. HAARLEM. 11.30 i Gem.-bestuir ngs do Hoc.t- 24 SEPTEMBER, r. De Directie der N< HoofdftdmlnistraUegobf.i -Tok no. 1MÏ S.S., rami igcn van 38 pijlers, vorste den Rijksweg een gedeelte va triegden Rljlcswo Msppel- nablj de Pijlebri ün Drenthe. r. In de directie Friesland -arden, Spsnjaardslaar bij de Alg. Landsdrukkerij Joh. Kort- in Nederland" 1 Loolaan: J. Kers t 17 BLARICUM. De arct heer J. Vos: het verb Dorpstraat no. 6. fa. ren f 3373. Gegund. BUURMALSEN. Het i Slokker ie 3773. Gegund. CULEMBORG. De h< tect alhier, heeft nam heer Th. A. Aui C.'nVei •fwerk vesting", aldaar: f T95, gegund. DORDRECHT. dliitect Bakker do Vmeeniging v ttbrelden itwendlge Zending: het ultbre n van de school aan de Musea layeveld en ^P. Erkelena te Dord ELSLOO. De t ENSCHEDE. De H. Gort: (onderh.T: ierhal aan de Husks- Glanerbrug. f 4270. GEMERT. De bouwk. Joh. GUsIng: liet ren van een woonhuis met bijbouw: A. v. lout, Beek en Donk, f 6250. Gegund. GEMERT. De bouwk. Joh. Gllsing: hel ren van een café en winkelhuis: J. v. Lie lemert, f 5790. Gegund. QÖUDA. B. en IV. hebbel besteed: T. He r Cornells Kt E. Sanders II. Het mak 'hr. de W-t.n Lann podrljf 1 7.731. De gunning zal later ui •s-GRAVELAND. Het 8 Bokhov, 'orden bekend gemankt Zwolle f 17880 ïl" Ho" Meclafier keiet a. f 194S0: b. f 18974 f 19800, NV. GRONINGEN. Mij. Gebr. Hoylnck 1 'ini GRONINGEN. Het Gem.-bestuur: het in van don onderbouw en den bovenbouw i ophaalbrug^ over de Molenwijk bij het Ai chrijvèr. Kiel te schrijve! nefaorlek ZuH- HAARLEM. Het Prov. Bestuur: net verbcte ren van de gedeelte van den zijtak (van lie Zandpad vanaf het Huis den Bosch in de rich ting Nederjiorst den Berg en maken vin cc-t gedeelte weg tiisschen de Vecht nabij 't Hui: den Bosch cn den Loodljk met een verhlndlnf In do richting van de Schutsluis te Uiterineer Laagste inschrijver J. F. Sehaufcle te Bussun HAARLEM. De Rijkswaterstaat: het makel van een paar ijzeren deuren voor de oud: Noordzeesluizcn te IJmulden, behoorende lo de werken van bot Noordzeekanaal, bestek r.o Laagste inschrljfstor NV iamsche Mac f 34J50. s-HERTOGENBOSCH. De arch. J. van T ren, namens dc N.V. Chemische Phanoi rhe fabriek Dr. Lamers en Dr. Indema; llertogenbosclihet malcen van Qiagaz t annexwerken in de perceelen 10 e>: igs den Wolvenhoek, alhier. Laagste irljvers Chr. van Lamoen en P. J. Pennlnga St. Michiels-Gestelf 28595; f 29850. Gegund. HOEVELAKEN. De bouwku e Njjjkerk; het bouwen van le bestaande Chr. School met :en Perceel 1: laagste insc Lnema te Amersfoort f 5034. Perceel Schilderwerk. Lai ers Gebr. Anema te Amersfooi ICORTENHOEF. De architect Iaan ilhet b..uwen van d. Koninginneweg. Langste 'unsellc te Hilversum f C700. NIJKERK. Do bouwkundige temerbroek. Laai een lokaal r. H. Burger een voonli inschrijver UIT HILLEGERSBERG VESTIGING VAN INDUSTRIE De Raad der gemeente Hillegersberg heeft goedgunstig beschikt op een verzoekschrift tan de N.V. Electriciteits Maatschappij „Electrostoom" .gevestigd aldaar om haar terrein, gelegen aan den Electroweg, te be stemmen voor de vestiging van industrie. STRAATAANLEG Naar aanleiding van een door C. Visser te Rotterdam ingediend plan voor den aanleg vaii een straat over een terrein, gelegen tusschen den Straatwèg en den Achterpias te Hillegersberg met verzoek de noodige medewerking te willen verleenen tot dezen aanleg, merken B. en W. op dat het inge diende plan niet begrepen is in een goedge keurd plan of bouwverbod, eoodat het ver zoek niet behoeft te worden ingèwilligd. Daarbij komt, dat de aanleg van een stra tenplan of van een straat buiten verband met uitbreidingsplan of bouwverbod de goed keuring van Gedeputeerde Staten vereischt. In een soortgelijk geval werd destijds door genoemd college medegedeeld: „Wij brengen U ernstig onder het oog, dat, indien men de landtongen van den Plas laat bebouwen, het gewenscht zal zijn, dat de bestemming van den grond krachtens een goedgekeurd, door den Raad vastgesteld, uit breidingsplan worde beheerscht." Goedkeuring op het ingezonden plan voor straataanleg zou derhalve door Gedeputeerde Staten worden geweigerd. WIJZIGING UITBREIDINGSPLAN De Raad der gemeente Hillegersberg heeft goedgunstig beschikt op een „verzoekschrift van de N.V. Mij tot exploitatie van onroe rend goed „Vooruitstrevend" gevestigd te Rotterdam, strekkende tot wijziging van het uitbreidingsplan voor de gemeente Hillegers berg in dien zin, dat voor de gronden, ge legen aan de Zuidzijde van de Kerstant van den Bergelaan in plaats van open (een gezinswoningen), half-open bebouwing (be neden- en bovenwoningen) wordt toegestaan. B. en W. overwegen, dat aan de Noord zijde dezer laan overeenkomstig het plan van uitbreiding voor een deel gesloten be bouwing en voor het overige gedeelte half open bebouwing reeds is tot stand gekomen en dat inwilliging van het verzoek van adressant bevorderlijk is aan de totstandko ming van een meer harmonische eenheid van hot straatbeeld; dat het derhalve ge wenscht is aan de Zuidzijde dier laan half open bebouwing toe te staan, evenwel met uitzondering der hoekbebouwing. ROOSENDAAL, het bouwen van Wippolder tc Del Hore rchltcct F. B. Sturm: Delft f 92700. wkundlge M. Keljio Gegund aan P. .Tansnen TERWOLDE. Het bouwkundig bureau F. G. laverkamp en G. J. Dommerholt (ondevh.): Coöp. Stoomzuivclfa- met directeurswoning. f 670. UTRECHT. De Rijkswaterstaat: het ultvot en van be tip dei Laagf. ■sbedrijf te Zeist f 9985. briek „De Bocrex bestral den Ri Do Grebbe. Lac UTRECHT. De Rijkswaters rzienini het Hoogland f 52460; n P. J. Beljon tc VENLO. De bou' 2"XS it? i f 9100. Gegund. l f 1465; B f 1135. ZUTPHEN. Pre

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1929 | | pagina 8