Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
BINNENLAND.
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
Land- en Tuinbouw.
Uit Oost-Indië
ABONNEMENT:
Per kwartaal ƒ3.25
(Beschikkingskosten 0.15)
Voor het Buitenland bij YVcke-
lijksche zending„6.—
Bij dagelijksche zending «7.—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7 fa cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 2842
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lissc. Postbox 20 Postgiro 5S936.
MAANDAG 9 SEPTEMBER 1929
AD VEBÏENTIEN!
Van 1 tot 5 regels1.17V»
Elke regel meer „0.22%
Ingez. Mcdedetlingcr.
van 1—5 regels „2.30
Elke regel meer „0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekend0.10 I
1Qe Jaargang
Wie zich heden als kwartaalabonné opgeeft aan ons blad, ontvangt de
tot 1 October a.s. verschijnende nummers gratis. Zich op te geven aan de
Agenten of het Bureau van ons blad
ADMINISTRATIE.
Dit
beslaat ail VIER
ONDER DE ZWEEP VAN DE
SOCIALISTEN?
EEN AMSTERDAMSCH VERSAILLES
DE WETHOUDERSCRISIS
DE CONFERENTIE VAN ZATERDAG
Amsterdam, 9 Sept. 1929.
Onze Amsterdamsche redacteur schrijft:
Zaterdagmiddag vergaderde de raads
fracties in een der kamers van het stadhuis
ter bespreking van de crisis. De communis
ten ontbraken om principieele redenen, de
Wciss-groep was om persoonlijke redenen
niet vertegenwoordigd. Overigens waren al
le partijen en groepen present, zelfs de heer
Kitsz had zijn revolutionaire afkomst ver
loochend.
De samenkomst werd geleid door Mcj.
K a t z. Een communiqué aan de pers werd
niet verstrekt, maar wij hebben zoowel uit
„Het Volk" als uit enkele opgevangen klan
ken, toch wel eenigen indruk hoe de stand
van de kwestie thans is.-
Het standpunt der Chr. Hist.
De Christ.-Historischen stelden zich op
het juiste standpunt, dat allereerst op de te>
genstemmers van de motie-D o u w e s dc
plicht rustte tot vorming van een nieuw
college te komen. Ze zouden in de gegever
situatie tegen drie soc. dem. geen bezwaar
maken, mits dit om andere redenen niet on
mogelijk zou blijken. Naast de drie soc. dem.
zou dan allereerst een Chr. Historisch man,
en een Vrijzinnig-Democraat in aanmerking
komen. De laatste plaats zou dan voor eeri
R.-K. of bij weigering dezer groep voor een
V.-B. moeten zijn.
Deze oplossing achtten de Christ. Histori
schen niet de meest ideëele in algemeenen
zin, ze zouden voorkeur geven aan 3 soc.
dem., 1 R.-K., 1 Vrijheidsbonder en 1 uit de
Protcstantsche groepen, maar in de omstan
digheden van nu, is die oplossing thans niet
wel mogelijk.
Het standpunt der soc. dem. fractie.
De Sociaal-democraten aanvaard
den het standpunt van de verplichting niet.
Ze mcenen echter, dat nu het burgerlijke
blok is gederailleerd, een geheel nieuwe sa
menstelling van het college mogelijk en ge-
Wenscht is.
Aan de vorming van een college willen ze
meewerken, doch met niet minder dan dri
wethouders en de zekerheid voor een demo
cratische meerderheid in het college. Er
moet nu niet alleen gerekend worden met dc
getalsterkte der groepen, ook met de richting
die men in de politiek voorstaat. Men rekent
nu reeds op de Vrijz.-Democrltcn, en wil het
aan de andere groepen overlaten, of zij me
dewerking zuHen verleencn.
Maar dan moet vast staan, dat men voor
wat le begrooting voor 1930 betreft, dat:
a. de tariefsverlaging voor 't gebruik
van electriciteit, bedoeld in het voorstel-
Boekman e.s. ook voor 1930 geld;
b. de voorgenomen belasting op hijsch
balken, balkons en erkers niet tot stand
komt;
c. met een verlaging van pensioenbij
drage van het gemeentepersoncel voor
het geheele jaar 1930 wordt rekening ge
houden. ten einde het georganiseerd over
leg verder in de gelegenheid te stellen
in werkelijke vrijheid over dc nieuwe
overeenkomst betreffende de arbeidsvoor
waarden te onderhandelen;
d. overige verslechteringen, als vermin
dering van subsidie aan noodlijdende
kunstenaars, schrapping van den post
„bijdragen wegens den bouw van een
zweminrichting aan den Zuidelijken wan
delweg" enz. worden hersteld.
Wat men wil.
Voor de komende periode wil men zeker
heid omtrent de navolgende punten:
a. bouw van 1500 woningen, als gedeel
telijke uitvoering van don bouw van
10.000 woningen, voor de stelselmatige op
ruiming van krotten in onze gemeente
vereischt. Verhuring van deze woningen
tegen een gemiddelde huur van f 4 per
weck; zulks met aanvrage van rijksvoor
schotten en -bijdragen volgens de Woning
wet;
b. voortgezette bevordering van woning
bouw door vercenigingen, op den voet
van de Woningwet of met garantie van
de gemeente;
c. vervanging van het armenhuis door
een naar de eischen des tijds ingerichte
gebouwencomplex voor ouden van dagen;
d. uitbreiding van het aantal waschhui
zen, badhuizen en zweminrichtingen;
e. uitbreiding van openluchtondcrwijs;
f. krachtige uitvoering van het raadsbe
sluit betreffende de markt en de markt
hal voor den groothandel. Uitvoering van
het raadsbesluit tot stichting van een
markthal voor den kleinhandel;
g. voortgezette bemoeiing betreffende de
voorziening in de voornaamste levensbe
hoeften, in overleg en in samenwerking
met de organisaties der betrokkenen of
door zelfstandig ingrijpen der gemeente;
h. nauwlettende waakzaamheid voorliet
behoud van het stadssehoon. Stelselmati
ge behartiging der stadsontwikkeling. In
verband met een en ander bevordering
van de spoedige totstandkoming van een
gemeentelijk en gewestelijk uitbreidings
plan.
De soc.-dom. stellen dit niet als basis voor
Bespreking, maar als elementaire voorwaar
den voor hun medewerking.
Uitteraard moesten de verschillende frac
ties zich over deze unten beraden, en er is
nog geenerlei aanwijzing dat op het gestelde
program, vorming van een college tot stand
komt. De soc.-dem. wachten het antwoord
der verschillende groepen af tot Dinsdag
morgen 10 uur.
Nog geen nieuw college.
't Nieuwe college is er nog niet. En de
soc.-dcmocraten hebben het de andere par
tijen niet gemakkelijk willen maken. Dat
ziet echter meer op het stellen var bepaalde
eischen op zich zelf dan op de punten die
zij nu in het geding brengen.
Tegen het vormen van een college met
meer homogeniteit dan het tegenwoordige,
behoeft niet zooveel bezwaar te bestaan.
Voor de verlaging der electriciteitstarieven,
en het behoud der 1 pensioenaftrek als
begrootingspost is in den Raad ook onder
het oude college reeds een meerderheid. De
verbooging van het subsidie voor beeldende
kunsten is pas door den Raad aangenomen.
Wat de punten onder 4 betreft, ten opzich
te van de zaken genoemd onder de letters
a, c, alsmede f en h, bestaat in den Raad
feitelijk geen verschil van meening.
Moeilijkheden zouden kunnen rijzen ten
aanzien van wat onder de letters d en g
wordt genoemd. Maar ook hier zou praetisch
niet veel veranderen.
Alleen dunkt ons zit er in dit program
wel eenige oogcnverblinderij. Besluiten kun
ncn spoedig genomen. Maar de uitvoering
reikt zeker over 1931 heen.
OFFICIEELE BERICHTEN
BEZUINIGING3COMMISSIE.
Bij Kon. besluit is aan den heer ir. J. A.
Kalff, op zijn verzoek eervol ontslag ver
leend als lid der Staatscommissie, ingesteld
bij Koninklijk Besluit van 20 December 1920,
gewijzigd bij Koninklijk Besluit van 22 Juni
1929 (Bezuinigingscommissie) onder dankbe
tuiging voor de in deze functie bewezen
diensten.
HOFBERICHT
De Koningin-Moeder heeft heden een be
zoek gebracht aan het Sanatorium Oranje-
Nassau-oord te Renkura.
VRAGEN VAN KAMERLEDEN.
PENSIOENWET VOOR SPOORWEG
AMBTENAREN.
Het lid van de Tweede Kamer, de heer
Van Braambeek, heeft aan de Ministers van
Waterstaat en Financiën gevraagd of zij be
reid zijn mede te dealen waarom het wets
ontwerp, bedoeld in art. 107 van de Pensioen
wet voor Spoorwegambtenaren 1925, nog
niet is ingediend, hoewel de wetenschappe
lijke balans, in dit artikel genoemd, reeds is
opgemaakt door prof. J. J. A. Muller op 14
Jan. 1928? Kan dit wetsontwerp spoedig te
gemoet gezien worden?
GENEESKUNDIGE VERZORGER
TE VEENHUIZEN.
Het Tweede Kamerlid, de heer van dei
Heide, heeft den Minister van Justitie ge
vraagd, naar aanleiding van het feit dat op
een bevolking van totaal 1500 in de Rijks
werkinrichtingen tc Veenhuizen, de eenige
geneesheer sedert Februari wegens ernstige
ziekte geen practijk kan uitoefenen en
klachten zijn over de voorziening met
particulier geneesheer, die op 15 K.M. af
stand in de uitgebreide gemeente Smildc
practiseert, of dc minister niet van oordeel
is dat deze toestand niet bestendigd
blij vi
HAVENACTIE OOSTMAHORN
EEN ADRES.
Eenige maanden geleden heeft de Haven-
rommissie-Oostmahorn aan oud-minister van
der Vegtc en verschillende andere personen
oen adres ter hand gesteld, waarin met
klem wordt aangedrongen op havenaanleg
tc Oostmahorn. Thans is dit adres verzon
den aan dc ministers van het nieuwe kabi
net, aan de leden van de Eerste en Tweede
Kamer en die van de Provinciale Staten
van Friesland,
BIJZONDERE VRIJWILLIGE
LANDSTORM
LANDDAG TE BOSKOOP
DE ONDERLINGE BANC
VERSTEVIGD
Boskoop, 7 Sept. 1929.
Het Landstormverband Gouda van den
Bijzonderen Vrijwilligen Landstorm heeft
op het terrein aan het einde van de Juliana
straat te Boskoop een reünie gehouden.
In het voorwoord van burgemeester Colije
in het keurige programma is door sommigen
dit 'n gedurfde onderneming genoemd. Maar
aan het eind van den dag kan gezegd wor
den, dat het feest geslaagd is én dat het
een dag geworden is van versterking van
den onderlingcn band, een dag, die nog lang
aangename herinnering zal blijven voort
leven.
Reeds vroeg in den morgen was het kwee
kersdorp reeds vol landstonners, die een ge
zellige drukte brachten. Trouwens, men is
deze dagen wel aan drukte gewend ge
weest: Ivonïnginnefeest, ingebruikname van
het nieuwe Raadhuis cn nu weer de land
stormdag.
De voorzitter van de gewestelijke land
stormcommissie Gouda, de heer J. Derck-
n H.Mzn., opende de dag en bracht dank
a den commandant van het korps mari-
■rs en den commandant van het 2e regi
ment veldartillerie te 's-Gravenhage, voor dc
welwillendheid, waarmede zij den man
schappen gelegenheid hebben gegeven om
op dezen landdag aanwezig te zijn.
Het verdere deel van den ochtend werd
beslag genomen door schietwedstrijden
en een gymnastiek-uitvocring van de Christ.
Gymnastiek-verecniging Hercules.
Daarna had de
officiëele ontvangst
plaats ten Raadhuize van autoriteiten en ge-
noodigden. O.m. waren aanwezig de minis-
,an Defensie mr. dr. L. N. Deckers met
zijn adjudant den kapitein G J. M. van Weel
generaal L. F. Duymaer van Twist, voorzit
ter van de nationale landstormcommissie en
de leden dier commissie, prof. mr. V. H. Rut
gers cn J. R. Snoeck Il/n leemans. Verder
luit.-gen. W. H. van Terwisga, voorzitter van
den Nat Bond „Het Mobilisatiekruis"; gen.-
majoor J. H. Borci, waarn. inspect&ur van
den Vrijwilligen Landstorm; dc heer E. G.
Gaarlandt, burgemeester van Gouda.
De heer P. A. Col ij n heette de gasten
welkom. Spr. ziet in den Bijzonderen Vrij-
lligcn Landstorm een instituut van groote
preventieve werking, waardoor deze organi
satie aanspraak mag maken op den steun
an de gemeentelijke overheid, mits de door
oo vele gemeenten verleende steun voor het
rijk geen oorzaak worde van finantieele
last, welken dc instandhouding van het in-
tituut met zich brengt, af te wentelen <m
e vergeten, dat de taak van het rijk ten
opzichte van den B.V.L. primair is. Spr
hoopte, dat de Boskoopsche landdag bij al
len in aangename herinnering zou blijven.
De heer Colijn richtte zich vervolgens tot
den minister van defensie dien hij hartelijk
clkom heette.
De Minister beantwoordde de rede van
den lieer Colijn en zeide, dat de door den heer
Colijn uitgesproken meening over het insti
tuut van den B. V. L. en zijn verhouding
tot de overheid zeker door alle aanwezigen
werd onderschreven. De vriendelijke woor
den. waarmede de heer Colijn om s'oun bil
def regeering heeft aangeklopt, zou Spr. ter
harte nemen. Het particulier initiatief dient
echter hier voor te gaan en de regeering
heeft slechts een aanvu'lende taak. Overi
gens heeft de regeering een open oog voor
dc financieele zorgen der gemeentebesturen,
gezien de kortgeleden tot stand gekomen
regeling betreffende de financieele verhou
ding tusschen rijk en gemeente. Het ver
heugde Spr., dat de B. V. L. de eerste orga
nisatie is, die in het nieuwe raadhuis word
ontvangen en hij sprak tenslotte de beste
wenschen uit voor den voortdurenden bloei
der gemeente Boskoop.
Daarna werd door autoriteiten en genoo-
digden de bloemcndecoratie in het nieuwe
raadhuis bezichtigd.
Sportwedstrijden.,
Des middags zijn de sportwedstrijden voort
gezet. Allereerst vertoonden de onderofficie
ren van het tweede regiment veld-artillerie
te 's-Gravenhage onder leiding van den ad
judant-onderofficier Chr. Sluyter eenige
staaltjes van hippische sport. Daarna heeft
zij de volgende nummers uitgevoerd: carous-
scl, gereden door 12 onderofficieren; tandem-,
gereden door de wachtmeesters W. v. d. Berg
cn C. Brouwer; troika, gereden door wacht
meester W. v. d. Berg; vervolgens spring
oefeningen en patrouillcspringcn. Daarna
volgden nog motorwedstrijden met hinder
nissen, autowedstrijden met hindernissen
gymnastiek-uitvoeringen.
STATEN-GENERAAL
SLUITINGS VERG ADERING.
De leden van de beide Kamers dor Staten-
Generaal zijn in vereenigde vergadering bij
eengeroepen in hot gebouw van de Tweede
Kamer op Zaterdag a.s., des namiddags te
kwart voor drie uur.
PERMANENT HOF VAN
INTERNATIONALE JUSTITIE
DE INTERNATIONALE ODERCOMMISSIE.
Morgen zal het Permanente Hof van Inter
nationale Justitie des namiddags te 4 uur
een zitting houden, waarin het arrest zal
wijzen in de zaak betreffende de vaststelling
der territoriale bevoegdheidsgrenzen va:
Internationale Oderconimissie.
Dc Griffier van het Perm ;nente Hof van
Internationale Justitie is Vrijdag naar
nève vertrokken, waar hij het Hof zal
tegenwoordigen in de 10de zitting vai
Volkenbondsvergadcring.
DE BELGISCHE COMPENSATIE-
BIJSLAG
DE HEER KRIJGER STELT VRAGEN
IS ER WEL OVERLEG GEPLEEGD?
Het lid van de Tweede Kamer de heer
rijger heeft aan de ministers van Water
staat en van Buiten-
tenlandsche Zaken
de volgende vragen
gesteld:
Is den ministers
bekend, en, zoo ja,
zijn hun Excellenties
dan bereid, mede te
doelen:
lo. de wijze, waar
op door de Belgische
regeering op Neder-
landsch gebied uit
voering wordt of zal
worden gegeven aan
den Belgischen maat
regel van bestuur
zake net verleenen van een z.g. „compen
satietoeslag" voor scheepsvracht uit Duitsch-
land, bestemd voor Antwerpen, en
2o. of tusschen de Nedcrlandsche en Bel
gische regeeringen ter zake ovorh-g is ge
pleegd?
KINDERVERLAMMING 11
AMSTERDAM
Er deden de laatste dagen te Amsterdam
geruchten de ronde, dat er vele gevallen van
kinderverlamming zouden zijn voorgekomen,
waaronder eenige met doodclijken afloop.
Het Volk heeft zich daarom gewend tot
den directeur van den Gemeentelijken Ge-
n?oskundigen en Gezondheidsdienst, dr. L.
Heijermans. Deze deelde mede, dat van be
gin Januari 1929 tot heden in Amsterdam 14
gevallen van kinderverlamming waren ge
constateerd. Bij 3 families kwamen 2 geval
len, bij 1 familie 3 gevallen voor. Enkele wa
ren met doodclijken afloop.
Dr. Heijermans gaf als zijn meening te
kennen, dat dit aantal niet onrustbarend
EEN OUDE KWESTIE OPGELOST
Bij zijn bezoek in 1809 aan Oldenzaa!
schonk koning Lode wijk Napoleon de G rou
te of St. Plechelmuskerk aan de Roomsch-
Katholiekcn terug, terwijl de toren eigendom
der burgerlijke gemeente werd. Het Kerk
hof om de kerk, thans St. Plechelmuspleir.
genoemd, bleef aanvankelijk begraafplaats
voor roomschcn en protes'anten. In latere
jaren, toen deze gezindten elk een eigen
kerkhof kregen, bleef dit kerkhof onbeheerd
liggen, om ten slotte door de burgerlijke ge
meentc als plein te worden bestraat, terwijl de
r.-kath. kerkgemeente die plein als haar
eigendom beschouwde. Hierover ontstond
in den loop der jaren wel eens twist, doch de
kwestie werd nooit opgelost. Thans heeft
deze zaak een definitieve oplossing gekre
gen.
De raad der gemeente Oldenzaal heefi
thans besloten aan de r-kath. gemeente van
de St. Plechelmuskerk een deel van bedoeld
plein om de St. Plechelmuskerk. ter groot'e
van 1153 M2. voor f 10 af te staan, terwijl
het resteerende gedeelte eigendom der bur
gerlijke gemeente van O'-denza.al blijft.
UIT HET SOCIALf LEVEN
UIT DE SCHOENINDUSTRIE.
Het collectieve arbeidscontract.
Het bestuur van de Waalwijksche Vereeni-
ging van Schoenfabrikanten heeft aan de
besturen der samenwerkende arbeidersver-
eenigingen medegedeeld, dat de vergadering
van eerstgenoemde vereeniging zich met al-
gemecne stemmen bereid-verklaard heeft om
tot afsluiting van een collectieve arbeids
overeenkomst over te gaan.
Deze overeenkomst moet kort en beknopt
zijn, niet gunstiger of ongunstiger dan de
met de Federatie van Schoenfabrikanten
aangegane overeenkomst. Zij zal geteekend
worden, zoodra alle schoenfabrikanten te
Waalwijk, niet-leden der Waalwijksche Ver
eeniging, eenzelfde collectief arbeidscontract
hebben geteekend.
DE STAKING IN HET HOUTBEDRIJF.
Liquidatie van het conflict.
De vier samenwerkende organisaties van
werknemers te Zaandam hebben terstond
geantwoord op den brief van den bond van
werkgevers en medegedeeld, dat zij tot ver
dere bespreking van de liquidatie van liet
geschil gaarne een uitlioodiging'wachten.
Wat de arbeidsvoorwaarden aangaat, wij
zen zij er op, clat men hen te dezen opzichte
blijkbaar heeft misverstaan. Zij maken ken
baar dat de onderhandelingen hierover zijr
uitgeput, dncli meenen dat de aangewezen
weg oogenblikkclijk is, clat partijen probee-
ren het over de liquidatie van het geschil
eens te worden.
Antwoord der werkgevers.
De Bond van werkgevers in het houtbe
drijf te Zaandam heeft dezen brief van de
samenwerkende houtbewerkersorganisaties
als volgt beantwoord:
Mijne Heeren,
Uw schrijven van heden beantwoordend,
spijt het ons u te moeten mededeelen, dal
wij met uw verklaring geen genoegen kun
nen nemen.
In het belang van de afwikkeling der za
ken verzoeken wij u dan ook een categorisch
antwoord te geven, dat voor geen tweeledige
uitlegging vatbaar is.
Wij merken verder nog op. dat wij bij de
beantwoording alleen den inhoud van uw
brieven en niet dien der persberichten als
grondslag aannemen, hoewel juist nu aanlei
ding voor ons zou kunnen bestaan van de
zen regel af te wijken; immers het bericht,
voorkomend in het Ochtendblad van het
Handelsblad van 7 dezer is bijvoorbeeld veel
positiever dan de in houd van uw schrijven
BB
HET GEMEENTEVERSLAG
Waar is de tijd gebleven toen alle ambtelijke
stukken en rapporten een saai en duf aanzien
hadden. Toen perkament cn kleurloosheid
domineerden? Wie thans het verslag van den
toestand der Gemeente in handen neemt, ziet
een artistiek uitgevoerde omslag, met sier
lijke letters bedrukt, fel rood op beige, don
kerblauwe letters en vlakken en een blik op
het inwendige werpende treft hem keurig
drukwerk cn prettig aandoende foto's.
Als wij vergelijken oude verslagen met ver
slagen uit onzen tijd. dan zien wij, dat aan
den vorm zeker de inhoud niet is opgeofferd,
maar dat aan het eigenlijke van het verslag
alle aandacht is besteed.
Hem treft bij nauwkeurige lezing de ge
stadige uitbreiding van de overheidsbe
moeiing de uitbreiding ook van de overheids
taak, die het verslag maakt tot een stuk ge
schiedenis, voor duizendenden van betceke-
nis, de beelding van een stuk leven, dat men
zonder eenige reserve „volksleven" noemen
kan.
Het is natuurlijk niet onze bedoeling om in
een Amsterdamschen brief, heel dit verslag
te bespreken. Zelfs denken wij er niet aan
een seri ebrieven aan den inhoud van het
lijvig boekwerk te wijden.
Maar er zijn toch enkele zaken, die wel
aandacht verdienen, die onder liet stads
nieuws niet thuis hooren waarover men geen
speciaal artikel gaat schrijven, maar die men
in een brief nog wel eens aan zijn vrienden
meedeiflt, omdat men weet dat ze er toch
wel eenig interesse voor hebben.
Daar is b.v. „het geboortecijfer". Dat is
niet alleen een stuk leven, maar dat teekent
ook het leven van een land of van een stad.
Het aantal levendgeborenen, behoorende tot
de werkelijke bevolking bedroeg 13.4G1 of
233 minder dan in 1927. Het geboortecijfer
daalde hierdoor van 18.75 tot 18.1G por 1000
inwoners. Een zoo laag cijfer is nimmer
voorgekomen.
Is dat incidenteel? Uit toevallige oorzaken
tc verklaren en herstelt zich dat aanstonds
weer? Er is geen reden om dat aan te nemen,
't Is vrucht van systeem, van levenshouding,
van een, zij 't daiï ook naar ons oordeel, ver
derfelijk, beginsel* En wie zegt waar het eind
is, ook in onze eigen kringen?
Zeker de stad groeit. Het sterftecijfer was
niet ongunstig. Het daalcl van 9.16 tot 8.84
per 1000 inwoners. Dat is het laagste cijfer
dat ooit te Amsterdam werd bereikt. En boven
dit gelukkig verschijnsel was er oen vesti
gingsoverschot van 1613 personen. Wij telden
op 31 December 1928 niet minder dan 743.404
inwoners. Wij naderden alzoo heel dicht de
750.000.
Maar dc vermindering der geboorten is een
kwaad, een verschijnsel dat gelukkig ook in
andere kringen dan de onze zekere onrust
verwekt.
Immers het aantal huwelijken wordt niet
geringer. In 1928 werden er 6309 huwelijken
gesloten. Dc huwelijksfrequentie steeg daar
door van 8.30 in 1927 tot 8.54 per 100!) inwo
ners in 1928. Niet het celibaat is dus in de
eerste plaats oorzaak van de ontvolking door
geboortebeperking.
De tijden veranderen. Jarenlang kwam het
grootste aantal huwelijksvoltrekkingen voor
in de schoone Meimaand. In de laatst jaren
is dat anders. In 1928 trouwden de meeste
paren in Augustus. Het aantal analfabeten
neemt af. Er waren thans \a:i de mannen
slechts 4, van de vrouwen toch nog 18, die
lezen noch schrijven konden.
Wat de echtscheidingen betreft. Dior 'non'.
1928 zich iets gunstiger dan het onmiddel
lijk voorafgaande jaar. Toen toch werden :n
de registers van den Burgerlijken Stand 592
echtscheidingen ingeschreven, thans daal u
dit aantal tot 561. Maar wat spreekt dit cij
fer, al is het iets gunstiger, van veel leed.
Men moge een aantal van deze sehcidi.i
ge-n aan moedwil en onverschilligheid toe
schrijven. door gebrek aan levensernst bij
de gewichtige keuze, zoodat het losmaken
van den band even liclit geschiedde ais hel
knoopen der banden, er zijn ook andere gc
vallen onder.
Wat al si rijd en zorg en lijden en smart
is er dikwijls voor een der partijen vooraf
gegaan eer het zoo ver kwam. Wat een leed
is geb'even voor velen, toen de zaak was
volëindigd.
Hier moet ook gedacht aan verwoeste le
vens, aan gebroken stralenkransen, aan ver
brijzelde afgoden, aan wonden die nimmer
heelen zullen, tenzij de Groote On!fermer
Zijn balsem druppelt in het verbrijzelde
En blijven niet voor ons oog dwalen, hij
het lezen van deze sobere vcrslag-tirade, de
vele kinderen, die geen vader, die geen moe
der meer hebben, al leeft die vader, ai
strijdt die moeder ook vlak bij hen!
Wat is de zonde in haar gevolgen bang!
Hoe verkeert ze het heiligste en het bes'u
in zijn tegendeel. Hoe maakt ze van een
lentehof een woestenij, van een zonnegaarde
een huilende wildernis.
In dezelfde lijn ligt de ellende eener on
echte geboorte. Van de in 1928 geborenen
waren er 512 onwettig op 3.69 pet. onwettig.
Dat is iets meer dan in 1927, iets minder
dan in 1926, maar het spreekt alweer van
zonde en leed.
Zeker een groot leed dikwijls voor de
vrouw die ver'eid werd, voor de familie,
die mee de schande draagt, voor den kring,
die de ongehuwde moeder liefhad, maar
toch allereerst voor het kind.
Als elk ander kind komt het in de we
reld, speelt op moeders schoot, dartelt nvt
andere kinderen, totdat het al vroeg dik
wijls de ontdekking doet, dat er toch iets
aan hapert, dat het mist wat andere kin
deren l>ezitten, dat het over vader niet spre
ken mag, niet spreken kan, dat het armer
is dan e'.k ander kind.
Dorre cijfers geeft het verslag van den
toestand der Gemeente Amsterdam. Maar
cijfers, waarin en waarachter het leven
bruischt, het woelige leven, het zondige le
ven ook, van de groote stad.
AREND VAN AMSTEL.
AUTO DOOR EEN LOCOMOTIEF.
GEGREPEN
EEN DOODE, EEN ZWAARGEWONDE
Zaterdagavond heeft op de spoorlijn En-
schedé-Boekelo, nabij de halte Usselo, onder
de gemeente Lonneker, een zeer ernstig auto
ongeval plaats gehad. Een Fordbestelauto,
reed te pl.m. negen uur op den ongeveer
met de spoorlijn parallel loopenden weg. Bij
de halte maakt de weg een scherpe bocht
en steekt daar ter plaatse dwars de spoor
lijn over. Op het moment, dat de auto zich
op de rails bevond, werd de auto gegrepen
docr een uit Boekelo komende losse loco
motief en ongeveer 50 meter meegesleurd.
De 4G-jarige handelsreiziger Workel uitTwek
kelo, gemeente Lcnneker. die naast den be
stuurder zat. werd uit de auto geslingerd.
De ongelukkige werd met zulk een geweld
tegen den grond gesmakt, dat hij op slag
dood was. Hij laat een vrouw en tien kin
deren achter.
Do 50-jarige koopman Z., wonende te Cuil-
leve, geraakte tusschen de buffers, die door
de auto heendrongen, en de stuurinrichting
beklemd en werd zwaar gewond naar het
R.-K. Ziekenhuis te Enschede vervoerd. Zijn
toestand was Zondag niet levensgevaarlijk.
Omtrent de oorzaak van het ongeluk kan
Dg het volgende worden medegedeeld:
Z., aan wien de auto behoorde, was bezig
chauffeuren te leeren. VV. had hem dien
middag uit vriendschap aangeboden hem te
onderrichten, daar hij zelf al jaren auto
reed. Het staat vast, dat de auto zeer lang
zaam heeft gereden. Blijkbaar hebben de in-
tittenden de achter hen komende locomotief
niet tijdig gezien, terwijl Z. op de spoorlijn
blijkbaar heeft geremd, inplaats van vol
gas te geven. De locomotief moet met groote
snelheid hebben gereden, hetgeen ook blijkt
uit het feit. dat hij eerst na 50 meter tot
stilstand kon worden gebracht. W. heeft
blijkbaar het gevaar gezien en getracht uit
den wagen te springen.
De auto werd totaal vernield. Een nader
onderzoek door de Lonneker gemeentepolitie
wordt ingesteld.
STANDAARD GEWICHT VAN GERST.
In de Vrijdag gehouden vergadering van
de vereeniging „De Beurs" te Groningen, is
besloten het standaard-gewicht van zomer-
gerst inet ingang van Dinsdag 10 Sept. te
wijzigen in 65 K.G. per Hectoliter.
In dit nummer bevindt
zich ons eiken Maandag
verschijnend Bouwblad
„De Bouwwereld'
In en Extérieur
DE ONBEWAAKTE OVERWEGEN
ORGANISATIE VAN EUROPEANEN.
MED AN, 6 September. (Aneta.) Hier is als
nog opgericht de Sumatra Cultuurbond, waar
\an alle in de cultures werkzame Europea
nen lid kunnen worden. Er werden 347 be
tuigingen van instemming ontvangen. De
bond is bereid over te gaan tot een fusie
met de vakvereeniging, indien deze daartoe
het initiatief neemt, waarna het voorstel tot
fusie aan de leden zal worden voorgelegd.
BANDOENG, 5 Sept. (Aneta.) De contro
leur bij den dienst der zoutregie A. W.
Nielsen, vóórdien stuurman bij de Ko
ninklijke Paketvaart-Maatschappij cn sedert
korten tijd van Europeesch verlof terugge
keerd, is vannacht plotseling overleden.
DOOR EEN KOELIE AANGEVALLEN.
MEDAltf, 6 Sept. (Aneta.) Een koelie van
de Unie Compagnie te Bclawan viel den op
zichter De Vries aan en bracht licm met
een grooten steen wonden aan achterhoofd
cn bovenlip toe. Aanleiding tot dit optreden
was een aanmerking die De Vries maakte
op het werk van een vriend van den aan
valler. Beide beweren door De Vries gesla
gen te zijn, hetgeen echter niet door andere
verklaringen bevestigd wordt. De aangeval
lene is meermalen gewaarschuwd, omdat hij
nog al eens zonderling optrad.
AUTO GESLIPT.
MAGELANG, G September. (Aneta.) Don
derdagmiddag is op den weg van Bnwean
naar Ambarawa een Essex-auto uit Ma ge
lang geslipt, en tegen een brugleuning ge
komen. De wagen is gekanteld. Dc inzitten
de dames Lapré en Lafèbre kregen een her
senschudding en werden in het hospitaal te
Ambarawa opgenomen. De chauffeur werd
zwaar en de cornet licht gewond. De wagen
is geheel vernield. De familie keerde terug
van de begrafenis van een broer in Scma-
rang.
PEST TE BANDOENG.
BANDOENG, 6 Sept. (Aneta). Gisteren
heeft de lijkbeschouw ing van een 15 jarige
Chincesehe jongen in de Kotta van Ban
doeng aangetoond, dat hij aan pest was
overleden. Een 18-jnr.ge inlandscho vrouw
te Tjiwidej. op 40 K M. van Bandoeng ge
legen, die aan pest lijdende was. werd in
bot Julianaziekcnhuis tc Bandoeng opgeno
men. Tasikmalaja is met pest besmet ver
klaard. In de omg.ving van deze plaats
komt alleen nog builenpest voor. Longen pest
is er reeds lang niet meer geconstateerd..
VERGIFTIGD.
KEJ'OFMEN. 6 September. (Aneta). Enke
le dag. n gob den is do boor Mesland, em
ploye van de Electrische Maatschappij te
Bankoemas na het drinken van een glas
bier. plotseling onwel geworden en na 20
minuten onder verdachte verschijnselen over
leden. Arsenicum wordt vermoed. Een on
derzoek wordt ingesteld.
