EERSTE BLAD.
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreke
BRIEVEN ÜIT DE HOOFDSTAD
ABONNEMENT:
Per kwartaal ƒ3.7
(Beschikkingskosten f 0.15)
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending „6.-
Bij dagelijksche zending „7.
Alles bij vooruitbetaling
sse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7 /i cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaa.
No 2837
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
Bureau: Brcesiraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 5893F
DINSDAG 3 SEPTEMBER 1929
ADVERTENTIE N:
Van 1 tot 5 regels 1.17%
Elke regel meer „0.22%
Ingez Mededeelinger.
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekendf 0.10
10e Jaargang
DE KOGEL DOOR DE KERK
Zooals wij reeds vroeger op een andere
plaats in ons blad lazen, heeft het bedanken
van den Wethouder Ter Haar, een politieke
crisis in het leven geroepen. Of dit van
meetaf de bedoeling is geweest, ligt, nu
wij dit schrijven, nog in het duister, maar
de brief, door Mej. Mr. Frida Katz onder
teekend, heeft voor wat het heden betreft,
alle twijfel weggenomen.
Dit college kan op den steun der Chr.-
Hist niet meer rekenen; dit college heeft
dus geen meerderheid achter zich en is op
geenerlei wijze te repareeren. Wij verwach
ten elk oogenblik de mededeeling, dat de
vijf overgebleven Wethouders hun mandaat
ter beschikking van den Raad zullen stel
len. Voor meer dan één zal dat beteekenen,
dat hij niet weder terugkomt althans niet
binnen korten tijd.
Dat het de Chr.-Hist. zijn, dat het de heer
Ter Haar is, die deze crisis veroorzaakt en
een einde maakt aan het leven van dit col
lege, lijkt wel eenigszins verwonderlijk.
Ware er een principieele zaak in het ge
ding gekomen, dan stond de zaak natuur
lijk anders. Nu het gaat om het financieel
beleid, om de wijze van het sluitend maken
der begrooting zonder belastingverhooging,
lijkt het uitlokken van een crisis niet zon
der bedenking.
Men zal toch moeilijk den heer T e r
Haar er van kunnen verdenken voor be
lastingverhooging te voelen, of te verlangen
naar een college waarin drie sociaal-demo
craten zitting hebben. Eveneens zou men
hem onrecht doen, indien men hem onder
de voorstanders van een democratische po
litiek rangschikte. En zoowel het een als
het ander, zal het practische resultaat zijn
van de crisis die door zijn bedanken is ont
staan.
Nog altoos wil het ons voorkomen, dat
de zaak die thans wordt aangegrepen, meer
politieke dan reëele beteekenis heeft. Dat
ze geen crisis waard is, en op eenvoudiger
wijze had kunnen worden opgelost
De Chr.-Hist hebben geen enkele poging
gedaan zich te verstaan, van te voren wel
te weten, met dc partijen die tot samenstel
ling van dit college hebben medegewerkt
Ze hebben geen contact gezocht met de
geestverwante-groepen, zij hebben niet ge
tracht de crisis te voorkomen. Ons lijkt dit
onjuist, maar het heeft thans dit voordeel,
dat de overige groepen van rechts, ten op
zichte van de Chr.-Hist. grootere bewegings
vrijheid hebben bij het zoeken van een op
lossing.
Natuurlijk betreuren wij op zich zelf het
verdwijnen van dit college niet Er is thans
eenige mogelijkheid dat men weder tot nor-
nale politieke verhoudingen komt Dat is
ïp zich zelf al een ding van beteekenis.
bovendien heeft dit college, heel onverstan-
lig, de rechterzijde geen oogenblik ontzien.
Vij behoeven maar te denken aan de voor-
tracht betreffende de Museum-Schouwburg
■n de tartende houding van den heer Kete-
aar, bij de benoeming van een Gemeentelijk
nspccteur bij het Onderwijs.
Maar men was met dit college begonnen
om den eisch der soc.-dem., de C.-H. niet
n het achterste gelid, en men had nu moe-
en doorzetten, of erkennen dat het niet
;ing. Het is wel opmerkelijk, dat het de
!.-H. zijn, die het eerst onder het candijn
••che juk doorgaan en de soc.-dcm. tot te
rugkomen uitnoodigen.
Moeilijk was de positie van dit college,
van meetaf. Maar men heeft dit geweten,
uen is niet ongewaarscliuwd dezen weg op-
cegaan en met 'n rustige verstandige poli-
iek had men ook het einde van deze perio-
le gehaald. De kiezers hadden dan kunnen
tordeelen en op volkomen normale wijze,
vas een nieuw college tot stand gekomen.
Zeker is, dat enkele leden van het huidige
college, hun krachten hebben overschat In
uslige tijden was het voor hen mogelijk
vethouder te zijn, toen de oppositie zich
;ing ontwikkelen, verloren ze hun zelfver-
rouwen, probeerden zij telkens weer die op
ïositie in het gevlei te komen, te overtroe
ven, met het eenig resultaat t zij zelf alle
ijn verloren en hun eigen positie onder-
rroe.ven.
En nu heeft de politiek der C.-H. hiertoe
geleid, dat de soc.-dem. den rol van redder
n don nood krijgen. Wij herhalen, ons lijkt
Ut niet En de zaak door den heer Ter Haar
aangegrepen, kan van algemeen politiek
landpunt gezien, die prils moeilijk waard
heet én. Wellicht zijn er bij dc C.-H. over
wegingen van mc(?r bijzonder politieleen
aard, die voor hen, de prijs niet te hoog
maken.
Men zal nu zoeken moeten naar een op-
'nssing. Het punt door het aftreden van den
11eer Ter Haar in het geding gebracht, is
an te veel ondergeschikt belang, dan dat
:et de wethoudersverkiezing zou kunnen be-
leerschen. Tegen het voorstel van B. en W.
5 wel een meerderheid te vinden. Maar
an het financieel beleid in de toekomst,
ngt deze meerderheid niets. En over het
inden van het tekort loopt ze uiteen.
Een college, cevormd uit' soc.-dem., C.H. en
-D.. van welke groepen bekend is, dat ze
iet het voorstel' om de tarieven ongewijzigd
e laten niet meegaan, zou al evenmin als
rt tegenwoordige over een meederheid in
'en Raad beschikken, al was het zeker ster-
;or dan het tegenwoordige. Men kan echter
og andere groepen in het college een plaats
•even, men zal de R.-Iv.-groep moeilijk kon
en passecrcn, doch deze zal niet gemak-
elijk de leiding van den heer Ter Haar
olgcn.
liet schijnt ons voor de toekomst van Am-
terdam gewenscht, dat men, nu het vast-
'cp, zoekt naar een rovale oplossing. Dat
een oplossing met drie soc.-dem., men
Mlisecre z'ch dat goed. Elk" andere nntec
ng, gesteld ze ware mogelijk, zou ons toch
eer in ongewenschte verhoudingen bren
Het nieuwe college moet er een zijn met
een democratisch en inslag. Anders zal men
met den Raad niet vlot kunnen wei-ken.
Mer. moge dat parlementjc spelen noemen,
eenmaal in
DE ALASTRIM
spraak moeilijk vatbaar, dat in het college,
dat op even onregelmatige wijze heengaat,
als het is gekomen, maar weinigen over re
geerkracht beschikken.
AREND VAN AMSTEL.
de toestanden hebben zich
deze richting ontwikkeld.
En ten slotte, het college zal moeten be-
staan uit mannen, die het vertrouwen heb-1
ben van den Raad en die aan hun eigen i
politieke ui» kunnen vasthouden. Mannen or Heyermans over zijn waarnemingen
die kunnen regeeren. Het is voor tegen- J
in Engeland
Belijk bekend hebben Dr. Heyermans
en Dr. Peeters een studiereis naar Enge
land gemaakt, om daar de pokkengevallen
te bestudeeren- Van deze reis teruggekeerd,
heeft Dr. Heyermans in een persconferentie
enkele bijzonderheden medegedeeld.
Naar hij mededeelde, kent Engeland de
alastrim officieel niet, doch slechts lichte
pokken in het algemeen. Van deze hebben
zich de laatste 10 jaar 14000 gevallen per
jaar voorgédaan. Men komt er daar moeilijk
van af. omdat de anti-vaccinebond een stel
selmatige campagne voert.
De A'damsche medici hebben bezocht het
Risico Hospital in Dartford (Kent), 't South
Wharf Hospital in de dokken van Londen,
het Snare Hospital in Leicester en het Bel-
per Isolation Hospital in de kolenmijndis-
tricten. Hun eerste onderhoud was met Sir
George Newman, in zekeren zin de direc
teur-generaal voor de Volksgezondheid voor
Engeland, die aan de Amsterdamsche dok
toren toegevoegde Dr. Snaw. een man die
Engeland doorreist wanneer er twijfel be
staat omtrent 'differentiaal diagnose bij pok
kengevallen. De juiste diagnose treffen bij
pokken is ook bij ons moeilijk, aldus Dr.
Heyermans, omdat verschillende doktoren
nog nimmer een pokkengeval gezien hebben
en zelfs al hebben zij dit, dan nog is de
kwestie uiterst precair- Om zoo volledig mo
gelijk georiënteerd te zijn, heeft Dr. Shaw
ook ons land bezocht; in .Rotterdam heeft
hij de laatste dagen verschillende gevallen
bezocht; vandaag was hij in Amsterdam.
Op hun studiereis zijn Dr. Heyermans en
Dr. Peeters tot de conclusie gekomen, dat in
Rotterdam precies dezelfde epidemie heerscht
als in Engeland. Dat men in Engeland echter
niet de diagnose alastrim aanvaardt, heeft
verschillende redenen. Ten eerste omdat
men bij het spreken van Alastrim niet de
macht zou hebben de patiënten te isoleeren
en met dwang tc vaccineeren. Ook is men
in Engeland bevreesd, dat men in scheep
vaart- of handelskringen, bijv. van Fransche
zijde, het bezwaar zou maken, dat Enge
land geen voldoende voorzorgsmaatregelen
neemt; want. wel is komen vast te staan dat
ook doode voorwerpen de besmet
ting kunnen overbrengen.
Gebleken is, dat de alastrim, oftewel in
'Engeland de lichte pokken, jarenlang in een
goedaardigen vorm kan voorkomen, evenals
de influenza; syphilis e.a-, tot ze plotseling
een zeer kwaadaardig karakter aanneemt;
dc alastrim is een epidemie van pokken van
goedaardige soort.
In Engeland heeft men er als ecnigst mid
del tegen de vaécinatie. Dit voert men
krachtig door; ook oin de economische scha
de, welke deze ziekte veroorzaakt, zoo ge
ring mogelijk te doen zijn om slechts te
noemen: de patiënten moeten drie weken in
een ziekenhuis verpleegd worden.
Als vóór October de epidemie in
Rotterdam niet gestuit is, al
dus Dr. Heyermans, dan kan
men in den winter een sterke
uitbreiding verwachten met
den top in Februari of Maart
en met vrij zekere uitzwaaiïng
over ander deelen van ons
land.
Het is mogelijk de epidemie te localiseeren
of de gevallen uit de aangetaste gebieden
te verwijderen.
In encephalitus ziet men in Engeland een
minder bezwaar dan in het laten voortgaan
van de epidemie. Sinds 1922 zijn in Engeland
op 5% millioen inentingen 175 gevallen van
encephalitis waargenomen; bij deze inentfn-
gen zijn echter ook revaccinaties geteld,
waarbij encephalitis weinig voorkomt. In
Engeland rekent men drie maanden na de
enting op een post vaccinalis enencephalitis,
terwijl in Nederland hi en-oor circa 14 dagen
go rok'-'ui wordt.
Dr. Heyermans vestigde er nog de aan
dacht op, dat er in een vorig communique
van G.G.D. van gesproken wordt, dat een
half jaar na de enting weer een inenting
moet plaats vinden. Dit gold echter niet
voor kinderen, die een half jaar tevoren
reeds met goed succes waren ingeent. Even
min wilde dit zeggen, dat vaccinatie niet
voldoende zou helpen of dat de verkregen
immuniteit slechts een half jaar zou duren.
De immuniteit voor pokken
duurt na vaccinatie 57 jaar. Dat
den volwassenen aangeraden is, zich nog
eens te laten vaccineeren, is om meer zeker
heid te hebben; omdat bij revaccinatie dik
wijls de pokken niet opkomen, zonder dat
er immuniteit bestaat. Dat de pokken niet
opkomen, kan aan verschillende toevallige
omstandigheden liggen, aan de stof, omdat
de stof niet pakt. enz. Men kan er echter
zeker van zijn, dat, als de litteekens 24 uur
na enting beginnen te jeuken en verdwijnen
er immuniteit bestaat. In Engeland geeft
men slechts één prik per eerste enting; dit
om tegemoet te komen aan de wenscheh van
het publiek.
Dr. Heyermans en Dr. Peeters zijn ook in
België geweest en hebben daar een onder
houd gehad met Dr. Tinbal, dir.-generaa!
van de volksgezondheid in België, van wien
hij vernam, dat in België slechts twee ge
vallen van complicatie van vaccinatie ge
constateerd waren. De reden hiervan zag
Dr. Tinbal hierin, dat in België practise!'
elk kind van 6 maanden gevaccineerd wordt
hetgeen overeenkomt met de ervaring i
Duitschland.
OFfiCIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDINGEN.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot officier
in de Oranje Nassauorde H. van Heek, lid
der firma Van Heek en Co. te Enschedé en
Dr. H. B. Hosbocr, directeur der Hoogere
Textielschool te Enschedé;
tot ridder J. Groene weg, oud-directcur der
fabriek van de firma Van Heek en Co. te
Enschedé en H. B. Roetoring, genaamd
Schünlau, bestuurslid der Vereeniging K.>
ninginnedag, te Enschedé;
idem A. Vromen, voorzitter van het kerk
bestuur der Nederlandsch-Israëlietische go
mcente te Zuthpen;
is toegekend de zilveren eeremedaille der
Oranje Nassauorde aan C. van Dijk, tuin
baas in dienst van H. van Reek te DeBildt
Bij Kon. besluit is toegekend de bronzen
eeremedaij'e der Oranje Nassau-orde aan H
G. Hali, drukker bii N .V. Boek- en Steen
drukkerij voorheen Diererink en Co. te Am
sterdam. aan A. J J. Grocneveld, machinist-
stoker bij de firma H. Schrave en Zonen te
Gouda en aan H. van der Veur, bediend?
bij firma Burmann te Groningen.
ZUIDERZEEWERKEN.
Bii Kon. ncsluit is op zijn verzoek eervm
ontslagen de opzichter 2e klas hij den
Dienst der Zuiderzeewerken J W. Manure te
Kolhorn.
VERZEKERINGSRAAD.
Bij Kon. besluit zijn wederom voor zes
jaar hij den Verzekeringsraad benoemd tot
bezoldigd lid en voorzitter J. D. Hefting, tot
bezoldigd lid Dr. D. Snoeck Henkemans en
W. H. M. Werker en tot secretrais Mr. C.
G. van Eek.
RIJKSTUCHT- EN OPVOEDINGSWEZEN
Bij Kon., bes'uit is op haar verzoek met
ingang van 1 September 1929 eervol ontsla
gen mej. H. P. Lefèbre als lid van het Alge
meen College van Toezicht, Bijstand en
Advies voor het Rijkstucht- en Opvoedings
wezen, met dank voor bewezen diensten.
AUDIËNTIE.
De gewone audiëntie van den Minister
van Koloniën zal op Vrijdagen G en 13 Sept
niét plaats hebbeh.
DE BELANGEN VAN DE
VOETGANGERS
HEBBEN ZE OOK RECHT OP DEN WEG?
Het Eerste Kamerlid de heer Smeenge.
heeft aan den Minister van Waterstaat de
volgende vragen gesteld:
1. Is de Minister niet van oordeel, dat bij
de wegenverbetering, naast de belangen van
het snel en rij wiel verkeer, ook die van dc
voetgangers in het oog dienen te worden
gehouden?
2. Zoo ja, wil de 'inister dan bevorderen,
dat bij den aanleg van nieuwe of de ver
breeding van bestaande wegen door den
aanleg van wandelpaden ook aan de belan
gen der voetgangers de oudste categorie
van weggebruikers aandacht worde ge
schonken?
WELDADIGHEIDSPOSTZEGELS
ZE KOMEN WEER.
In December zullen weer postzegels en
briefkaarten worden uitgegeven ten bate van
het misdeelde kind. Op herhaald aandringen
van de centrale propaganda-commissie zul
len de zegels dit jaar uitdrukking geven
aan het doel, waarvoor zij bestemd zijn.
Van dó twee series briefkaarten zal er een
geklcur' zijn.
AVIOLANDA
BLIJFT TE PAPENDRECHT.
De onderhandelingen o\er aankoop van ter
reinen en gebouwen, gelegen ten Westen van
den Veerdam te. Papendrecht, door de Vlieg-
tuigenfabriek Aviolanda, zijn nog, niet ge
heel beëindigd. Doch, naar ons uit de beste
bron verzekerd wordt, verkeeren deze onder
handelingen in zóódanig stadium, dat thans
r» <-ds met zekerheid kan worden gezegd, dat
deze belangrijke industrie voor Papendrecht
bthouden blijft.
Dezer dagen is aan Aviolanda weer op
dracht verleend voor den bouw van -"-gen
vliegtuigen.
KARDINAAL VAN ROSS
TE AMSTERDAM
GROOTSCHE ONTVANGST.
Gistermiddag 6 uur kwam kardinaal van
Rossum uit Keulen aan het Centraal-sta-
tion te Amsterdam aan. Vele hoogwaardig-
heidsbekleedens der R.K. Kerk waren ter be
groeting aanwezig.
In de restauratiezaal der eerste klasse, die
tot ontvangstsalon was ingericht, kwamen
velen hun opwachting maken, o.m. wethou
der von Frijtag Drabbe. Toen de auto hel
station verliet werd de kardinaal door velen
toegejuicht.
In de parochiekerk aan de Jacob Ohrechl
s'raat bad daarna eenplechttec kerkelijke
ontvangst plaats, die door oen ::roóte schare
werd bijgewoond. De bisschon \an Haarlem.
Mgr. AengQiient hield de hggrort in gerede,
waarin hij den kardinaal gglukwêirschte met
Ton slotte heelt de kardinaal de
lijken zegen uitgesproken.
INENTING OP HET LOO.
Naar wij vernemen is op verzoek van
H. M. de Koningin het geheele personeel
van het paleis Het Loo, met het oog op de
aiastrim-gevallen, ingeent.
Mede heeft de Koningin opdracht gege
ven slechts leveranciers tot het paleis toe
te laten, welke gerevaccineerd zijn.
TE ROTTERDAM.
Naar wij vernemen is te Rotterdam een
tweede geneesheer, de heer Dr. B. C. v. d.
N., Noordsingel, aangetast door de alas
trim.
j Men deelt ons mede. dat op een school
in het Noorden van Rotterdam reeds vóór
j 14 dagen een groot getal kinderen met toe-
jstemming der ouders kon worden gevacci
neerd. Tot op heden is daar nog geen me-
dims verschenen voor dc inenting. Wat hel-
^pen dan de advS.zeni
VAN NEDERLANDSCHE
WERKGEVERS
HET JAARVERSLAG
Het Jaarverslag van liet Verhoud van
Nederlandsche Werkgevers loopt van Juli
1928 tot Juli 1929 en bevjnt vele wetens «vaar
digheden voor ondernemers en bedrijfslei
ders.
Bij het Verbond zijn aangesloten 48 ver-
eenigingen, waarvan er 10 federatief zijn
verbonden. Het totaal ledental, inclusief de
individueele leden, bedraagt circa 1525. Wij
ontleenen aan het verslag o.a. het volgen
de:
Bedrijfsvrede.
Otver het in 1926 geïnaugureerd overleg
van het Verbond met de vakcentralen van
arbeiders wordt de indruk vertolkt, dat bij
de axbeidersvakccntralen geen twijfel
wordt gekoesterd aan de geneigdheid bij
de werkgevers, om de totstandkoming van
goede,' sociale verhoudingen in overleg en
samenwerking met do arbaidersvakcentra-
len te bevorderen. Aan het vrijwillig tot
stand gekomene wordt groote waarde toe
gekend. Niet alleen, omdat diep in het be
drijfsleven ingrijpende regelingen van
overheidswege, steeds de strekking hebben
verschillende verhoudingen en toeslanrden
over één kam te scheren, maar ook o/ndal
de drang naar wettelijke voorzieningen
slecht3 te verklaren is uit diep wantrou
wen in de geneigdheid van de werkgevers,
om uit eigen beweging binnen de grenzen
van het economisch mogelijke, goede ver
houdingen in het bedrijfsleven te bevorde-
Ziektewet.
Het Verbond heeft zijn geregeld overleg
met de vakcentralen van arbeiders aa
grepen, om gezamenlijk de uitvoering
de Ziektewet onder oogen te zien. Bij dat
overleg werden voorts betrokken de con-
fessioneele werkgeverscentral.cn en Cen
traal Overleg in Arbeidszaken voor Werk
geversbonden, zoodat in totaal een 7-tal
centralen aan dit overleg deelnam. Het
verloop is tot dusver gunstig.
Arbeidswet.
Met de wettelijke -regeling van den ar
beidstijd wil liet nog steeds niet vlotten.
Hoe 'meer men ging regelen, hoe meer
Uitzonderingen toegestaan moesten wor
den: Wat de wetgever niej. vermocht en
wat de Kroon alleen niet tot stand kon
brgenen, zou ter regeling worden opgedra
gen aan bepaalde ambtenaren. Deze amb
tenaren zouden de normen moeten stellen,
-••aaraan de burgers zich onder strafbe
dreiging zonder beroep op cenjgcn rechter
moésten houden. In deze riciting ging een
op 29 December 1927 ingediend wetsont
werp tot wijziging der Arbeidswet. De
Tweede Kamer vond tot dusver geen aan
leiding het betrokken wetsvoorstel in be
handeling te nemen.
Arbeidsbemiddeling.
Het Verbond verzet zich tegen de rege
ling, dat Arbeidsbeurzen geen bemiddeling
mogen verleenen bij stakingen of uitslui
tingen. Het is iu strijd met het neutraal
karakter der beurs, wanneer zij mee staakt
en mee uitsluit.
Een tweede beginsel van het Wetsont
werp, waartegen het Verbond eveneens
bedenkingen heeft, is, dat Arbeidsbeurzen
aan de betrokkenen mededeeling doen van
de ter plaatse gebruikelijke arbeidsvoor
waarden, in licn de aangeboden arbeids
voorwaarden daarvan afwijken. Dit komt
practisch hierop neer, dat de Arbeidsbeur
zen er den arbeider voor waarschuwen,
dat hij minder gaat verdienen, dan zijn
collega's, m.a.w. de Arbeidsbeurzen drukt
op den betrokken werkkring het stigma
van onderkruiperswerk.
TWEEDE KAMER
DE VAC.-DECKERS.
De Voorzitter van het Ceaitraal Stembu
reau heeft in de plaats van den heer J. C.
van Beek te Deume, die zijn benoeming tot
lid der Tweede Kamer niet heeft aangeno
men, benoemd verklaard tot lid dier Kamer
den heer Th. F. M. Schaepman, parlementair
redacteur van De Maasbode te 's Graven-
hage.
In herinnering moge worden gebracht, dat
de heer Van Beer, die benoemd was in de
vacature-Deckers, voor deze benoeming zou
bedanken op grond van de overeenkomst
inzake kwaliteitszetels der R. K. Staats
partij.
DE NIEUWE VOORZITTER.
Als een ernstig candidaat voor president
van de Tweede Kamer, die ook buiten zijn
eigen fractie hier en daar persona grata zou
zijn, wordt de katholieke afgevaardigde Mr.
Van Schaik genoemd. Gelijk bekend be
hoort Mr. Van Schaik, met staatsraad Koo
ien, ook tot hen, die genoemd worden voor
het leidersschap der róomsch-katholieke
staatspartij, nu Jhr. Ruys de Beerenbrouck
daarvan afstand heeft moeten doen.
HET ZOUT
VIER LAGEN AANGEBOORD.
De boring van de Koninklijke Nederland
sche Zoutindust.-ie te Oele is beëindigd op
een diepte van 494 M. De zoutlagen eindi
gen op 4S8 M. en hebben een totale dikte van
54 M. zout. Er zijn vier zoutlagen, die ge
scheiden zijn door steenlagen.
GOEDKOOPE TREIN NAAR
ZEELAND
Woensdag 11 September a.s. rijdt een
goedkoope trein 2e en 3e klasse van Den
Haag. Delft, Schiedam, Rotterdam, Baren-
rlrecht, Zwijndrecht, Dordrecht, Willemsdorp
en Lage Zwaluwe naar Goes, Middelbuig en
Vlissingen en terug.
Aan de stations zijn kosteloos biljetten ver
krijgbaar met inlichtingen omtrent dienst
regeling en taxieven.
rTt'-KZCNDEN MEDEDEELING.
DE NIEUWE JAARBEURSBOUW
WORDT IN 1930 IN GEBRUIK GENOMEN
ENKELE GEGEVENS
Gister is de Pers in de gelegenheid ge
steld om den nieuwen vleugel van het
Jaarbeursgebouw aan het Vreeburg te
Utrecht te bezichtigen. Deze vleugel is
thans geheel gereed, wat het betonwerk be
treft, thans is men bezig met den kap over
den lichthof aan te brengen cn wordt het
gebouw geheel afgewerkt.
Bij de .Voorjaarsbeurs in 1930 zal dit
nieuwe gebouw, dat aansluit aan het reeds
bestaande, in gebruik genomen kunnen
worden. Hierdoor is dan vermeden, dat
men moet vervallen in tijdelijke pavil
joens, waaraan de exposanten zooveel na-
deelen verbonden zien, dat ze daar lie
ver geen stand hebben. Dok kan dan beter
de groepsvorming worden doorgevoerd. In
elk opzicht is het dus een voordeel dat dit
nieuwe gebouw, dat als een vleugel van
het bestaande is gebouwd, tot stand komt.
Hieronder laten we eenige gegevens om
trent dezen nieuwbouw volgen, terwijl wij
een foto geven van den bouw van dezen
nieuwen vleugel van binnen gezien.
Toen in 1918 de plannen voor den bouw
van een, Eerste Jaarbeursgebouw ontwor
pen werden, is aanstonds rekening gehou
den met. de mogelijkheid ecner uitbreiding
van expositie-ruimte. Déze uitbreiding
werd gedacht in den vorm van een tweede
en eventueel van een derde gebouw. Het
tweede Jaarbeursgebouw zou, evenals het
eerste, een ópzichzelf staand geheel vor
men, met een eigen ingang en centraal
trappenhuis en met het eerste verbonden
worden door een straatoverbrugging, wel
ke alleen de eerste, tweede en derde ver
diepingen va li beide gebouwen zou ver
binden. Beganegronds en op de hoogste
twee verdiepingen zou dus geen -directe
verbinding tusschen het eerste en het twee
de Jaarbeursgebouw gestaan. Het tweede
gebouw zou evenals het eerste vijf
verdiepingen hoog zijn en een grondopper-
vlakte hebben van 3365 M2.. (oppervlakte
eerste jaarbeursgebouw 2850 M2.).
Toen in 1928 zich de noodzakelijkheid
deed gevoelen om de expositie-ruimte der
Jaarbeurs in een permanent gebouw uit te
breiden, kon het oorspronkelijke plan van
een tweede Jaarbeursgebouw niet worden
gevolgd. In de eerste plants zou een ge
bouw van vijf verdiepingen met een grond-
oppervlakte van 3365 M. te groot zijn om in
de naaste toekomst zonder al te groote fi
nancieels offers geëxploiteerd te kunnen
worden: gedurende vele beurzen zou dat
te groote gebouw slechts gedeeltelijk, bezet
zijn. In de tweede plaats had de ervaring
geleerd, dat er meer behoefte was aan ex
positie-ruimte beganegronds dan aan daar
mede correspondeerende e.\positie-r„imte
op de verdiepingen. In de derde plaats was
het noodzakelijk gebleken zoowel begane
gronds als op alle verdiepingen directe ver
binding te hebben tusschen het eerste en
het tweede Jaarbeursgebouw.
Deze overwegingen leidden tot: le. den
bouw van een nieuw- gebouw met vijf ver
diepingen met een grondoppervlak van
1664 M2.; 2e. den bouw van een semi-per
manente hal met een grondoppervlakte
van 1200 M2., aansluitend aan het nieuwe
bouw, doch alleen expositie-ruimte be
ganegronds bevattend; 3e. de aansluiting
van het nieuwe gebouw aan het bestaande,
zoodanig dat beganegronds en op alle vér
diepingen beide gebouwen één geheel vor
men: het tweede Jaarbeursgebouw móet
dus meer beschouwd worden als een vleu
gel van het bestaande. De hoofdingang en
het centrale trappenhuis met de personen
liften blijven in het bestaande gebouw; aan
de hoeken van den nieuwen vleugel bevin
den zich ter verbinding van de verdiepin
gen onderling vier zij-trappen en twee lif
ten.
Het eerste Jaarbeursgebouw, in Septem
ber 1921 voor het eerst in gebruik geno
men, is 76 M. lang, 37% M. breed en 25 NL
hoog; het bevat voor Jaarbeursdoeleinden
twee zalen beganegronds en heeft vijf ver
diepingen. Netto expositieruimte 5700 M2.
De nieuwe vleugel, welke in Februari
1930 voor het eerst in gebruik genomen
wordt, is 40 M. lang, 37% M. breed en 25 M.
hoog: hij bevat één zaal beganegronds met
een oppervlakte van 1600 M2. en heeft vijf
verdiepingen. Netto expositie-ruimte 4300
M2.
De semi-permanente hal van steen op
getrokken heeft een netto expositie-ruim
te alléén beganegronds groot 900 M.2.
De expositie-ruimte in het eerste Jaar
beursgebouw was 5700 M2. De nieuwe toe
stand geeft een totaal aan expositie-ruimte
van 10.900 M.2.
De normale monsterkamers in den nieu
wen vleugel zijn van dezelfde grootte als
die in het bestaande gebouw, n.l. 16 M.2.
Voorloopig worden alleen aan de zijde van
de buitenmuren monsterkamers aange
bracht; de mogelijkheid bestaat ook aan de
I zijde van den lichthof kleinere monsterka
mers van 10 M.2 aan te brengen.
In tegenstelling met den toestand in het
bestaande gebouw is in den nieuwen vleu
gel de groote lichthof niet door een centraal
(rappenhuis onderbroken; de verdiepingen
zijn behalve de vijfde verdieping in
open verbinding met de centrale binnenh&l.
(Maken dus meer den indruk van „balcons")
Enkele data.
Enkele data uit de bouwgeschiedenis ge
ven een denkbeeld van de vlotte werkwijze:
1 Mei 192S: begin afbraak oude semi-
permanente hal en gebouw Korenbeurs.
1 September 1928: Nieuwe semi-perma
nente hal voor de Najaarsbeurs 1928 (groep
Zuivelwerktuigen) in gebruik genomen.
19 September 1928: Eerste paal der paal-
fundeering in den grond geslagen.
1 Januari #1929: Gereedkomen der kelder
verdieping en vloer begane-gronds.
19 Augustus 1929: Eerste kapspant op het
dak gesteld. De vlag op het gebouw.
De nieuwe vleugel zal met de Voorjaars
beu rs 1930 voor de eerste maal in gebruik
genomen worden.
Bouwmeester van het Eerste Gebouw en
van den nieuwen vleugel /s: Ir. J. d e B i e
Leuveling T j e e n k/Uitvoerend Inge
nieur is: Ir. W. Terp aira, Chef van den
Technischen Dienst der Nederlandsche
Jaarbeurs te Utrecht
Met groote belangstelling heeft zoowel de
industrie en handel in Nederland als in het
byitenland van dezen nieuwbouw verno
men. De secrtaris-generaal der Jaarbeurs,
de heer VV. G raadt van Roggen, deel
de ons mede, dat zoodra in het buitenland
bekend was, dat de Nederlandsche jaar
beurs moest uitgebouwd worden, dt be
langstelling voor het Nederlandsche Jnar-
beursinstituut in het buitenland zeer toe
genomen is.
Uit dezen nieuwbouw blijkt weer de on
dernemingsgeest en den durf van den Raad
van Beheer, waardoor de Nederlandsche
Jaarbeurs zoo groote vlucht genomen heeft,
wat thans weer wordt gedemonstreerd door
het nieuwe grootsche gebouw, dat thans ge
sticht wordt
DE NIJLANTO TE MEPPEL
DE OPENING VAN DE TENTOONSTELLING
De Commissaris van de Koningin in de
provincie Drente, Mr. J. T. Linthorst Ho
rn an, heeft gistermiddag de nijverheids-
landbouw- en tuinbouwtentoonstelling (Nij-
lanto) geopend, welke deze week ta Meppel
gehouden wordt.
BATAVIA--PALEMBANG
De Kon. Ned. Ind. Luchtvaart M:; im
op 5 September een wckelijksrh.- i ,-r-
binding tussciicn Batavia en Pal>Ue
overtocht zal geschieden in 3% uur. Don dag
na aankomst wordt weer naar Batavia te
ruggevlogen.