EERSTE BLAD.
Uit de Pers.
BINNENLAND.
ABONNEMENT:
Per kwartaal ƒ3.25
(Beschikkingskosten ƒ0.15)
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending„6.
Bij dagelijksche zending 7.—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7/2 cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 2827
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 58936
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1929
ADVERTENTIE N:
Van 1 tot 5 regels 1.17VS
Elke regel meer „0.22%
Ingez. Mededetlingeu
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer ,.0.<5
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekendƒ0.10
1üe Jaargang
bestaat uit TWEE bladeo
VAGANTIE-ADRESSEN
Met het oog op de groote drukte bij
onze administratie, nu zoo velen onzer
lezers met vacantie gaan, wordt men
vriendelijk verzocht, deze tijdelijke
adresveranderingen zoo spoedig mo
gelijk op te geven, liefst enkele dagen
van te voren. Komen zulke aanvragen
op het laatste oogen lik, dan is het
niet zeker, dat men aan z'n nieuwQ
adres direct den eersten dag de krant
ai ontvangt en hierop stellen de lezers
zelf toch zeker even grooten prijs
als wij.
EEN GEDETAILLEERD PROGRAM?
We geven „De Vrijheid",, die reageert op
ons artikeltje van 15 dezer grif toe, dat in
Kuypers tijd de Schoolkwestie beter bind
middel tusschcn de rechtsche partijen was,
dan nu met mogelijkheid is te vinden.
Doch daarmee is niet gezegd, dat thans
een gedetailleerd program noodig ge
acht werd om het rechtsche Kabinet te
vormen.
Voorzoover onze inlichtingen strekken,
was er van een gedetailleerd program geen
sprake. Slechts hoofdpunten werden gegeven
voor algemeen, koloniaal, financieel en so
ciaal beleid en verwacht mocht worden, dat
hierop overeenstemming verkregen kon
worden.
Dit is echter niet gebleken. Dc Chr. Hist,
fractie wenschte zich aan deze punten niet
te binden: heeft dus noch instemming be
tuigd, noch afkeuring uitgesproken.
Wat in 192p met het Gezantschap gebeur
de, heeft met dit alles niets te maken; zegt
nu de „Vrijheid".
Dit nu ontkennen wij. De coalitie viel toen
uiteen op een enkel onderdeel. Indien de
vrijzinnige groepen werkelijk gelooven,
dat een gemeenschappelijk program der
rechterzijde niet meer mogelijk is, dan had
den zc op 11 Nov. 1925 eenig geduld moeten
oefenen, doch niet tegen goede parlemen
taire zede in zich naast de toevallige oppo
ai tie moeten scharen.
Om herhaling van zoo iets te voorkomen
was nu vast accoord nood:g.
Met genoegen noteeren wc déze uitspraak
lit „de Vrijheid":
„Gaan de rechtsche groepen ten aanzien
van bepaalde wetsvoorstellen uiteen, dan
bewijst dit zeker nog niet, dat in de
rechterzijde geen gemeenschappelijke be
ginselen leven."
Dat die gemeenschappelijke beginselen er
zijn is ook in dé laatste jaren telkens ge
ileken.
Zelfs onder het Kabinet-De Geer stond
het bij principieele beslissingen vaak
ver rechts tegen links.
Dat het nu ook zoo kon zijn, volgt reeds
uit het betoog van „Dc Vrijheid".
Anti-rev. fractie en Roomsch Katholieken
waren het ten principale reeds eens over
een concept program; de chr. hist, fractie
had er, zooals het blad zelf zegt, geen be
zwaar tegen, zonder vast accoord in zee te
gaan; het een met het ander bewijst vol
doende, dat ondanks de verschillen er
grondslag is voor gemeenschappelijke sa
menwerking.
Het is volkomen juist, dat er van een
aaneengesloten linkerzijde geen sprake meer
kan zijn, tenzij dan in 't negatieve tegen
een rqchtsch kabinet; en het is daarom be
grijpelijk, dat „de Vrijheid" c.s. de oude an
tithese zoo ver mogelijk weg wcnscht; maar
wij zijn nu eenmaal „hardleersch": wij zien
de mogelijkheid voor christelijke staatkunde
nog zeer duidelijk.
De schrijver in „De Vrijheid", die met zoo
voorbeeldige attentie de debatten in de Sta
ten Generaal volgt, weet dat veel beter
dan wij.
Daarom was er algemeene verbazing, dat
de Vrijheidsbond ook al riep om premievrij-
Staatspensioen.
Wij moeten weten, aldus betoogt de
schrijver verder, „dat de Christ.-historischcn
niet minder beslist gekant zijn tegen finan-
cieele gelijkstelling van bijzonder hooger on
derwijsinstellingen met openbare dan wij,
zoodat indien hier „apen" aanwezig zijn. ook
„Christelijke" apen uit de mouw te halen
allen".
Ja, dat weten we wel.
Doch, als twee hetzelfde doen, is het nog
niet hetzelfde; zelfs niet al zou men bewe
ren, dat bij de Chr. historisohen ten aan
zien van het Hooger Onderwijs nog iets
van de liberale zuurdeesem nawerkt.
Hetzelfde geldt ook van 11 Nov. 1925: de
Chr. Hist, fractie stemde tegen het gezant
schap, hoewel daardoor het kabinet-Colijn
viel; de Vrijheidsbond stemde tegen opdat
dit kabinet zou vallen.
Dat blijven wij bekrompen oppositie
noemen.
EEN POLITIEK BIJSMAAKJE.
De liberale Staatspartij heeft tevergeefs
getracht de Voorzitter van den Kon. Nederl.
Middenstandsbond in de Tweede Kamer te
brengen. Maar een politieke kleur heeft deze
voorzitter ecner „neutrale" verecniging toch
wel gekregen.
En merkwaardig genoeg is dit steeds een
liberale kleur.
Karakteristiek is de vrees van liberalen,
dat de regeering niet bij eiken maatregel
het nationaal belang in 't oog zal houden,
doch geregeerd zal worden door partijpolitiek
Ons dunkt zoo, dat mcnschen van liberale
huize, zooals dc heer Ed. G. Schtirmann
in de eerste eeuw maar eens niet moeten
sproken over partijpolitiek; als een volgend
geslacht de regeerfngspoiitiek van liberale
kabinetten- vergeten is, zal het minder hin
derlijk zijn.
Trouwens, er rijzen meer vraagteekens
als deze voorzitter zich op politiek terrein
waagt. Bij zijn aanbeveling tot samenwer
king voerde hij dit argument aan:
„Is niet de samenstelling onzer nieuwe re-
gecring het gevolg van samenwerking?"
Nu hebben we dezer dagen gëen nieuwe
regeering gekregen, maar een nieuw kabinet
en dat is dan ook bedoeld.
Doch wat dit met samenwerking te ma
ken heeft is ons duister; indien er, en dat
spreekt toch vanzelf, iets anders mee be
doeld is dan de overeenstemming tusschen
eenige personen om een kabinet te vormen.
De spreker zal toch niet hetzelfde politieke
trucje willen uithalen als „Het Volk", om rle
drie rechtsche partijen aansprakelijk te stel
len voor het optreden en straks voor de da
den van het nieuwe ministerie?
Sommige mcnschen lezen alleen wat hun
aangenaam is; doch ook in dat geval zou
de heer Schtirmann wel d briefwisseling
gelezen hebben tusschen Mr. Ruys de Beo
renbrouck en dc rechtsche partijen, waar
uit met volle klaaVheid volgt, dat het nieuwe
ministerie geheel en al los staat van dc
rechterzijde. Over cn weer werd niets bc
loofd noch vastgesteld. Van samenwerking
der rechtsche groepen was geen sprake.
Daarom is het ons niet duidelijk, waarom
de voorzitter van de Midden-landsbond zich
aagde op de gladde paden der politiek.
ALS TWEE HETZELFDE DOEN.
Het liberale weekblad „de Vrijheid" heeft
het ditmaal wel op ons gemunt Het blad
verdenkt ons niet alleen van hardleerschheid
maar is bovendien hoogst verontwaardigd
over onze driestar „Misplaatste hoop".
De schrijver verzekert ons, dat de Vrij
heidsbond niet tegen sociale verzekering is,
maar opkomt tegen het streven, dat óók
door anti-revolutionairen wordt afgekeurd,
om de valide arbeiders in allerlei vormen
(o.a. van woningen, beneden den kostprij:
verhuurd, terwijl door Staatsbijdragen 't te
kort gedekt wordt) voordeeltjes uit de
staatskas te bezorgea.
Dit voorbeeld is niet gelukkig. Want de
huurprijzenpolitiek heeft zooveel verschil
lende kanten dat daarvoor een 'bepaalde
uitspraak niet mogelijk is. Er is trouwens
heel wat minder huurtoeslag, dan sommigen
meenen; niet zelden klaagt men terecht
over te hooge woninghuur.
Maar, we hadden wel eens willen weten
wat er onder „o.a." valt Daarop komt het
juist aan en dan zou blijken, dat spoedig na
dc millioenenrit van Mr. Dressclhuis de Vrij
heidsbond steeds getracht heeft onder de
leuze: „minder staatsbemoeiing" de sociale
wetgeving in 't algemceQ Je blokkeeren.
OFFICIEELE BERICHTEN
BESMETTELIJKE ZIEKTFN.
In de week van 11 tot cn met 17 Augustus
jn in ons land aangegeven 24 gevallen van
buiktyphus, 177 van roodvonk (Rotterdam
nog slechts 16), 11 van diphthcrie, 1 geval
dysenterie, 4 gevallen van nekkramp, 1
geval van encephalitis en 5 gevallen van
poliomyelitis anterior acuta.'
Voorts zijn in genoemde week in de ge
meente Rotterdam waargenomen 31 geval
len van alastrim, terwijl in het ziekenhuis
aldaar werden aangetast 17 personen van
het personeel cn 10 patiënten. Totaal 5S
rsonen. Een kind van een half jaar, dat
het ziekenhuis werd verpleegd voor een
andere ziekte, is mede ten gevolge van de
alastrim-besmetting overleden. Het kind
werd op 31 Juli voor den eersten keer gevac
cineerd en vertoonde op G Augustus de eer
ste verschijnselen van alastrim.
Sedert het waarnemen van de ziekte te
Rotterdam zijn aldaar gemeld 141 ziekte- en
4 sterfgevallen, waarvan één bij een ouden
an, die reeds aan een andere ziekte leed.
Voorts zijn in genoemde week de volgende
gevallen in andere gemeenten waargeno-
Dclft 3 gevallen. (In één geval is de be
smetting van Rotterdam afkomstig, in de
twee andere gevallen is de oorsprong niet
zeker).
Amersfoort, Apeldoorn, Valburg en Dintel-
oord 1 geval. (De besmetting is te Rotterdam
verkregen).
Totaal-generaal 148 gevallen met 4 sterf
gevallen.
In de week van 11 tot en met 17 Augustus
is afgeleverd: door de entstofinrichting te
Amsterdam koepokstof voor 28.412 personen;
door de cntstolinrichting te Rotterdam koe
pokstof voor S5.561 personen (waarvan 3674
accinaties en 37.453 revaccinaties in de koe
pokinrichting) en door de entstofinrichting
teTlroningen koepokstof voor 284 personen,
totaal voor 114.257 personen.
ENCEPHALITIS NA INENTING.
In de wéék van 11 tot en met 17 Augustus
zijn geen gevallen van encephalitis na inen
ting ter kennis van het Staatstoezicht op de
Volksgezondheid gekomen.
BURGEMEESTERS
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeente Wccrselo H. A. C.
Banning, met toekenning van gelijktijdig
eervol ontslag als burgemeester der ge
meente Horssen;
tot burgemeester der gemeenten Ru\v£«}l_
en Loenersloot J. J. G. Vor Der Ilake;
tot burgemeester der gemeente Almkerk
H. Blok;
tot burgemeester der gemeente Putters-
hock C. L. Kiehl:
Bij Kon. besluit is aan J. M. F. Dobbe-
laere, op zijn verzoek, eervol ontslag ver
leend als burgemeester der gemeente Best.
ONDERWIJSRAAD
Bij Kon. besluit is opnieuw benoemd tot
secretaris van den Onderwijsraad H. W.
Tilanus te 's Gravcnhage.
ARMENRAAD TE 's GRAVEPJHAGE
Bij Kon. besluit is benoemd tot secretaris
van den Armenraad te 's-Gravenhage
H. M. L. H. Sark te Amsterdam.
ONDERSCHEIDING
Bij Kon. besluit is aan mr. W. M. J.
Lutterveld, te Bloemendaal, verlof verleend
to thet aannemen der hem geschonken
derscheiding van officier der Orde van de
Eikenkroon van Luxemburg.
VISSCEEN MET HET SPIERINGDRIJFNET.
De Minister van Binncnlandsche Zaken
heeft bepaald, dat het geoorloofd zal zijn
tot 14 September 1929 met het spieringdrijf
net te visschen in do Rrielsche Nieuwe Maa:
boven de verlengde aslijn van de open haven
van Zwartewaal en in de Bntlek. beneden de
Noordgeul, wanneer het water aan de peil
schaal te Keulen 2 M. of minder boven 0 staat
MET DE IVDE DIVISIE IN HET VELD
ROOD TERUGGEDRONGEN
OVER DE BETEEKENIS VAN DEN
GASOORLOG
ONZE LUCHTDOELARTILLERIE IS GOED
DE MINISTER VAN ONDERWIJS.
Minister Terpstra heeft wel een goede On-
denvijs-pers. De schoolmannen schijnen
met zijn onverwacht optreden al zeer inge
nomen te zijn.
Zoo lezen we thans in het „Chr. School
blad":
De kabinetscrisis opgelost en aan bet
hoofd voor het onderwijs-departement
weer een „hoogste chef". De kwaliteit
van het Ministerie als zoodanig daar
over zullen de meeningen wel uiteen
loopen. Doch d i t is wel zeker: wat be
treft de portefeuille „van onderwijs: die
is in goede handen terecht gekomen
Ongetwijfeld zal in alle onderwijskrin
gen en voorzeker in die van bet bij
zonder onderwijs de benoeming van
dezen Minister van Onderwijs met vol
doening worden ontvangen.
Wel weinigen in den lande we be
perken ons aitteraard tot het lager on
derwijs zullen zóó op de hoogte zijn
van alles wat het onderwijs belangt als
de „nieuwe" Excellentie. Weinigen zul
len de moeilijke onderwijswetten zóó on
der de knie hebben als Mr. Terpstra.
Weinigen ook zóó op de hoogte zijn var.
de leemten, die bij veel goeds toch
nog in de gelijksteltingswet worden ge
vonden.
Uit kracht van zijn vorig ambt in aan
raking gekomen met allerlei moeilijke
problemen en velerlei opvattingen, heeft
deze Onderwijs-Minister een „vooroplei
ding" gehad als we 't zoo eens noe
men mogen als geen zijner beide voor
gangers.
Na de laatste „slappe" jaren kunnen
we niet anders dan met vreugde deze
ongetwijfeld goede keuze begroeter
Den nieuwen Minister onze eerbiedige
geluk wensrh!
Een gelukwensch. die tevens voor
onderwijs in zijn geheel gelden kan.
Hoe gering ook de „verschuiving"
die de verkiezingen teweeg brachten,
voor onderwijs brachten zijwinst
HET NIEUWE KABINET
DE WEIGERING VAN Mr. VAN SCHAIK
Opheldering
„Het Volk", „Dp Residentiebode" en „De
Morgen" hadden het bericht tegengesproken,
dat de reden der portofeuilleweigering door
den heer mr. J. R. II. van Schaik absoluut
niets te maken zou hebben met de weinige
bereidvaardigheid van Minister De Geer, om
financitrele concessies te doen met het oog
op sociale maatregelen. Uit „onverdachte
i'" hielden genoemde bladen het tegen
deel staande.
Om uit deze puzzle van tegenspraak eener
tegenspraak wijs te worden, heeft „de Tijd"
ch tot den heer Van Schaik zelf gewend,
ie zoo vriendelijk was uit het buitenland,
■aar hij zijn vacantie doorbrengt, de vol
gende opheldering te zenden:
„Dat ik u op uw eenigszins ongewoon ver
zoek het antwoord niet schuldig blijf, acht ik
door de omstandigheden gebillijkt. Vandaar,
dat ik li. met goedvinden van den toenmali
ge n kabinetsformateur, mededeel, dat ik in
derdaad bezwaar heb gemaakt, in het door
hem te vormen kabinet als minister op te
treden. Nog daargelaten, dat deze functie
mij niet voldoende aantrok, meende ik mij
zelf de vereischte deskundigheid te moeten
ontzeggen, om haar te kunnen vervullen op
een wijze, die mij geboden scheen. Uitslui
tend om deze reden hel) ik voor het mij ge
daan aanzoek bedankt.
Hoogachtend, Uw dw.
(w.g.) J. R. H. VAN SCHAIK.
Baden-Baden, 16 Aug. 1929.
Wageningen, 21 Aug. 1929.
Heden was het een dag van actie.
Om halfzes zou de oorlogstoestand intre
den. Dat bcteekende voor velen een zeer
kort nachtje.
In Wageningen, waar heel wat artillerie
een onderkomen had geivonden, moesten
officieren en manschappen reeds weer op
marsch toen de klok weinig sloeg.
's Nachts te 1 en 2 uur zou het koffiedrin
ken zijn. Velen zal dit een zeer matineus
ontbijt lijken. En inderdaad niemand zal
durven beweren, dat ze zich vergissen in
deze opvat'ing.
Elders, in Ede en in de dichter bij het
oor den 21sten uitgekozeri gevechtsterrein
gelegen kantonnementen, kan iets later de
reveille plaats hebben. Later dan 4 uur was
het echter niet
Begrijpelijk was het om deze reden, dat
ït gisteravond in Wageningen zeer stil
was, in tegenstelling met den dag te voren,
toen in den avond de talrijke militairen
heel wat beweging en vertier brachten. Wie
kon rustte nog wat.
Ook „de pers" moest vroeg de veoren uit.
Althans in ons kwartier, dat neg op ruim
7 K.M. afstand van Ede is gelegen, was
het nog midden in den nacht, toen een kori,
maar beslist tikken op onze kamerdeur ver
gezeld ging van de mededeeling: het is 4
uur. M. a. w.: er uit. Want om kwart voor
5 zou de auto komen, terwijl we om kwart
na 5 uit Ede de naderende schemering zou
den inrijden om getuige te kunnen zijn van
de opstelling der zware artillerie.
Even buiten' Ede, maar nog in het zeer
landelijke deel van het dorp. zouden we de
batterijen vinden. En waarlijk daar ston
den reeds enkele zware houwitsers van 15
c.M. Ook onze oude, maar thans gemoderni
seerde 12 c.M. vuurmond, die reeds enkele
tientallen jaren oud is, stond in die om-
ggving opgesteld.
Druk waren de mannetjes met de camou
flage van hun stukken in.,de weer. Op oen
andere plaats was men met man en macht
doende om te trachten zoo'n zwaar gevaarte
in een klein weilandje een plaats te geven.
Dat viel waarlijk niet mee. Maar „de jon
gens" spoelden het toch klaar, al sjorrende
en duwende met de handspaken.
Dit kromhaangeschut schiet een projec
tiel van 45 K G. zwaarte. De dracht is onge
veer 9 K.M. Meer naar ach'eren nog ston
den de nieuwste 10 c.M. houwitsers. Die
schieten 17 K.M. ver. We hopen ze morgen
in werking te gaan bezien.
Uit de stafberichten bleek ons. dat de op-
marsch in de nacht in de grootste orde hal
plaats gehad. Alles was voortreffelijk ge-
loopen, mede ook zij de gulle medewerking
van de manschappen. Daarover werd van
alle zijden met lof gesproken.
Terwijl we
naar het gevechtscentrum
reden, zagen we op tal van plaatsen de of
ficieren bezig hun mannen een cn ander
omtrent de oefening te verklaren. Dat is
een inderdaad zeer juiste maatregel, die
door geen officier moge zijn nagelaten. Het
is misschien mogelijk, die voorlichting nog
iets te vergemakkelijken en te vnrduideüj
ken, door aan ieder een eenvoudig schets
kaartje uit te reiken, waarop de positie der
partijen staat aangegeven. De kosten daar
van kunnen slechts zeer gering zijn.
Reeds voor den vastgestelden tijd hadden
alle afdeelingen hun plaatsen ingenomen
Te 10 minuten over 6 viel het eerste schot
der artillerie van Blauw. De aanvang van
den van Blauw uitgaanden aanval werd
daarmee aangegeven.
De oefening van heden was een vervolg
op de kleinere van den eersten manoeuvre
dag.
Blauw was er toen in geslaagd om door
te dringen tot aan den Hessenweg en zich
meesier te maken van het Edor Bosch cn
het Kreelsche Zand.
De blauwe linie was daardoor vooruitge
komen, tot voorhij de dikke lijn, die op ons
kaartje voor 20 Aug. het roode front aangaf.
Een stevige 1000 M. Noordoostelijker waren
de roode stellingen gelegen, die in oen flauw
voorwaarts gebogen bocht liepen van We-
kerom naar Oud Reenest. De Edor Hei Je
maakte scheiding tusschen Blauw en Rood,
Van de zijde van Blauw volgden we
bij den Driesprong het verloop der
oefening.
De Roode troepen werden ge>vormd door
het 5e en 21ste R. I. voorste linie. Daar ach
ter lag nog als reserve het 16e R. 1. Natuur
lijk was verder de noodige artillerie inge
deeld.
iw de tegenpartijen beschikte ech-
er het 7e en 20ste R. I. (VUIe div.)
op den rechtervleugel en het 10de en 22ste
(lie div.) op den linkervleugel. Deze troe
penmacht werd bijgestaan door de divisic-
groepsarrillerie.
We zullen niet ver mistasten, indien we
het aantal troepen, dat aan deze oefeningen
deelnam, stellen op
10.000 maa.
In het voorterrein, dus in het vlak tegen
>n boschrand gelegen heigedeelte, had
Blauw reeds aanstonds zware mitrailleurs
gebracht. Dat was in donker ebeurd. Kleine
boschjes stelden in staat prachtige dekking
te benutten. Voor zoover die er niet was,
hadden de soldaten zich netjes ingegraven,
Generaal Insinger.
NEDERLANDSCHE JAARBEURS
MINISTER VERSCHUUR EERE-
VOORZITTER.
De Minister van Arbeid, mr. T. J. Ver
schuur, heeft het eere-voorzitterschap aan
vaard van de Ncderlandsche Jaarbeurs te
Utrecht.
zoodat zij iets in den grond kwamen te lig
gen en voor zich een aarden walletje had
den.
Reeds een kwartier na het begin der oefe
ning verscheen een
escadrille jachtvliegtuigen
keurig netjes in V vorm vliegend, in de
lucht. Ze waren door Blauw uitgezonden,
om de roode stellingen te verkennen. Toen
ze die. hoog vliegend, naderden, verspreid
den zo zich, zochten ieder hun koers cn
scheerden plotseling omlaag. Het ging vlak
er den boschrand waarin Rood zich ge
steld had.
Nauwelijks teruggekeerd, bleek dat de
leider van Blauw bcteekenende inlichtingen
verkregen. Het was inmiddels half ze
en de vochtgrijze morgendamp spreidde
zich onder den invloed van de stralen der
opkomende zon over de hei.
Op den blauwen linkervleugel knetterde
opeens een vinnig vuren der mitrailcurs
Het ratelde over de vlakte. Daartussclicn
door deed zich af cn toe de zware dreun der
kanonnen hooren, die in volmondige echo
onder don blauwen hemelkoepel en tusschen
de boschen weerkaatste.
Maar Rood bleef het antwoord niet schul
dig. Tegen den rechtervleugel van Blauw
werd zwaar artillerievuur afgegeven. Er
was dan voor Blauw geen sprake meer van
vooruitkomen.
Het Roode front verontrust.
Maar dat liet Blauw niet op zich zitten.
Na een pauze werd het roode front, vak na
vak, onder vuur genomen, om op die wijze
een nieuw opdringen voor te bereiden. De
tegenpartij wist natuurlijk niet waar dat
dat wezen zou. De nieuwe aanval kwam om
10 uur inderdaad los cn wel op den uiter
sten linkervleugel. Het was daar een prach
tig terrein. Geen vlakte, maar bedekt met
jonge dennen, zoodat de troepen uitstekend
gedekt groep na groep hun sprongen voor
waarts konden maken en daarbij gesteund
door hun eigen mitrailleurs en artillerie en
door de almaar rondronkende vliegtuigen,
die telkens opnieuw in snelle tuimeling, hun
mitrailleurs afvurend, omlaag daalden en
het roode front onafgebroken orontrustten.
In de rustpauze, voor het loskomen van
den nieuwen aanval, benutten we den tijd
om nog eens een commandopost en wel die
van d>' lie divisie (Kolonel Donk) te bezoe
ken, die met behulp van zijn veldtelefoon
centrale. vanuit zijn kleine vertrekje zijn
beide regimenten op enkele kilonieters af
stand commandeerde. Op zijn stafkaart hield
hij, aan de hand van inkomende berichten
cn orders, het verloop der oefening bij en
gaf op grond van de beschikbare gegevens
zijn bevelen.
In deze omgeving stond ook een der drie
batterijen
jchtdoel-artillerie
opgesteld met haar kostbare de aller
nieuwste waren thuis gelaten instrumen
ten: snelheids- en hoogtemeter en vuurlei
dingstoestel. Deze beide laatsten samen kos
ten alleen f 35.000. Dit afweergeschut bevei
ligt de troepen in de voorste lijn tegen
luchtaanvallen. Het is 7 c.M. geschut, dat
4 a 4% K.M. ver de lucht in schieten kan.
De kracht is ongeveer 5500 Meter.
We heben reeds eerder uitvoerig over de
techniek en de toepassing der meetinstru
menten geschreven.
Aan de inlichtingen, welke de ter plaatse
als scheidsrechter aanwezige Kapitein Maas
een premier in zijn vak ons verstrekte
ontleenen we daaraan alleen nog, dat het
dc bedoeling is om deze stukken geschut, in
de toekomst niet meer te monteeren op mo
torwagens, maar op door 6 wielige tractors
getrokken aanhangwagens.
Over het doen aanmaken van dit artille-
liemateriaal bij de Ilollandsche industris,
ordt overleg gepleegd.
De stukken, waarvoor brisant-granaten ge
bruikt worden, kunnen 20 schoten per mi
nuut halen. Men doet er echter 12 a 15 mee.
Kapitein Maas merkte verder op, dat het
luchtdoel wapen een kostbaar wapen is. Dat
ondervinden alle landen en daarom wordt
het overal in betrekkelijk beperkte mate
aangeschaft. Ons land doet op dit gebied
naar vermogen mee en wat we hebben is
goed.
De aanwezige gasafdeeling demonstreerde
eveneens. Natuurlijk kon kapitein Maas
niet zwijgen over de
beteekenis van den g as-oorlog.
Met genoegen hoorden we zijn uitspraak:
wij, beroepsmenschen denken daarover ern
stig na, en juist omdat wc zoo ten vol le de
werking er van kennen. Tegen het gasge-
vaar is noodig een goede gasbeveiliging en
gasdiscipline.
's Kapiteins beschouwingen vestigden in
derdaad volkomen den indruk, dat wat hij
zeide, hem uit het hart kwam. Wellicht heb
ben vele luchthartige ontwapenaars nog
nimmer zooveel en zoo ernstig over het on
derwerp nagedacht als deze erkende deskun
dige.
Op onze terugrit passeerden we de water
wagens met de vele kraantjes rondom, waar
aan de soldaten na afloop der oefening hun
veldflesschen kunnen komen vullen. Ook
vernamen we, dat vanuit Arnhem een ver-
plcgingsauto vertrokken was met 2500 K.G.
geschilde aardappelen, d.w.z. 50 mud onge
schild. Die worden vervoerd in kuipen met
water. Ze waren bestemd voor de troepen in
dc kantonnementen.
Bij onzen terugkeer aan de Driesprong
reed juist de Commandant van het Veldle
ger voorbij op den weg naar de Harskamp.
Daar is hij met een vliegtuig dc lucht inge
gaan, om vanuit de lucht het gebeuren in
de laagte nauwkeurig te kunnen gadeslaan
overzien.
Road retireert.
Tegen 10 uur was intusschen dc verster
king voor den blauwen linkervleugel inge
zet. In het zoo straks geschetste terrein werd
toen de aanval tegen den rooden rechter
vleugel hervat. En met kracht hervat. De
lrang was niet tegen te houden. Naar mate
Blauw opschoof, zag men de roode verdedi
gers terugtrekken.
Tactisch maakte de aanvaller Blauw
gebruik van het voordeel van het initiatief,
dat hem nu eenmaal beschoren is. De ver
dedigende partij leeft in voortdurende onze
kerheid. waar zijn tegenpartij zal loskomen.
Doe verdediger in dit geval Kolonel Ver-
berne heeft er dus alles op te zetten
om te trachten het tactisch voordeel van
zijn belager tot de kleinst mogelijke propor
ties te reduceeren door toepassing van alle
mogelijke middelen, waartoe dc strategie
hem in staat stelt.
Tegen het opdringende 10e en 22ste regi
ment: gesteund door artillerie en vliegcraan
vallen, konden echter de zwakke krachten
het stond 1 tegen 2 van den kolonel
Verberne het niet duurzaam houden.
Wel hield zijn linkervleugel stand, maar
de rechter werd door de doelmatige blau
wen binnengedrongen.
Op dit uiterst rrilieke moment kwam ge
lukkig de klok te hulp. Het was 11 uur en
op dat uur zou de oefening eindigen.
Blauw moest dus zijn voorwaarts dringen
staken en de benarde rooden kregen de be
geerde verademing tot... Donderdagochtend
6 uur.
Want op dat uur wordt de aanval van
Blauw weer voortgezet, met de bedoeling
om Rood terue te werpen tot over den kunst
weg de Pampelt—Otterloo Harskamp.
Men begrijpt hieruit, dat het ook morgen
voor allen weer vroeg uit tie veoren is.
Niet minder vroeg dan vandaag.
Het plan is om ons dan hij de Rooden te
voegen. Uit medegevoel met degenen, die
van de eene stelling naar de and. re verdre
ven worden.
We willen hun verdediging op den laat
sten oorlogsdag van dichtbij gadeslaan.
DE KONIN&N BIJ DE MANOEUVRES.
Onder een zwaar bewolkte lucht, waaruit
de regen langzaam neersijpelde, bracht he
denmorgen vroeg H. M. de Koningin oen be
zoek aan de manoeuvres on de Velnwe.
II. M. was vergezeld van tien adjudant
majoor Storm. Verder bestond 't gezelschap
y*it vice admiraal natuluin en hofdame ba
ronesse Van Tuyl van Sorooskerk". Zij werd
rondgeleid en voorgelicht door overste Van
Andel.
