Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
VAGANTIE-ADRESSEN
BINNENLAND.
ABONNEMENT:
Per kwartaal ƒ3.25
(Beschikkingskosten ƒ0.15)
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending„6.—
Bii dagelijksche zending „7.—
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7 fa cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No 2826
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 58936.
WOENSDAG 21 AUGUSTUS 1929
AD VERTENTIfiN:
Van 1 tot 5 regels L17VÏ
Elke regel meer 0.221/
Ingez. Mededeelingeu
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer „0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekend0.10
10e Jaargang
uit
Met het oog op de groote drukte bij
onze administratie, nu zoo velen onzer
lezers met vacantie gaan, wordt men
vriendelijk verzocht, deze tijdelijke
ftdresveranieringen zoo spoedig mo
gelijk op te geven, liefst enkele dagen
van te voren. Komen zulke aanvragen
op het laatste oogen'.lik, dan is het
niet zeker, dat men aan z'n nieuwe
gdres direct den eersten dag de krant
%i ontvangt en hierop stellen de lezers
«elf toch zeker even grooten prijs
«ls wij.
OOK ONS DOEL.
Sociaal-democraten overdrijven niet, zoo
«chijnt II e t V o 1 k te willen betoogen,
nant dezer dagen schreef het blad:
„Niemand heeft ooit beweerd, dat hel
jeheele bedrag der defensie-begrooting op
éénmaal kan bespaard worden".
Uat iemand zoo iets in ernst zou kun-
»en beweren, het is waarlijk al te dwaas.
Toch knipten we op 14 Juni uit een kran
tenverslag, dat alle kenteekenen van vol-
ïomen juistheid vertoonde, deze uitspraak
van Mr. Duys:
„Wij zijn practisch ontwapend met dit
verschil, dat de ontwapening die de soci-
»al-democraten voorstaan, 100 milliocn
Binder kost".
We spraken toen van een tikje overdrij
ving, want de landmacht vraagt 58 mil-
Uoen en de vloot 41 millioen, samen nog
«een honderd milliocn, terwijl er bijna 30
millioen bij zijn voor wachtgelden, pen
sioenen en loodswezen.
Toch kon Mr. Ejuys honderd milliocn be
zuinigen. En men zou haast zeggen, dat
Het Volk het ook mogelijk acht, want
let zegt, dat het g e h e e 1 e bedrag niet
p. eenmaal kan. worden bespaard; hoe
wel later gesproken wordt van een bespa
ring" vaU "ettelijke millioenen.
Intusschen trok nog meer dan deze wei-
aig zeggende woorden onze aandacht de
verklaring:
ons voornaamste argument tegen bewa
pening is niet van geldelijken, doch van
zedelijkcn aard; indien ontwapening geen
cent voordeel zou brengen, ja, stel dal
zulks mogelijk ware, geld zou kosten,
dan nog zouden wij trachten haar te ver
wezenlijken, omdat wij tot eiken prijs
moord en vernietiging, het gruwelbedrijf
van den oorlog, willen voorkomen en
verijdelen.
Tot den goeden verstaander zeggen wij
nu: dat is ook ons doel. Het geld speelt
wel een rol en geen kleine ook, maar het
voornaamste is toch maar, dat het gruwel
bedrijf van den oorlog van onzen bodem
geweerd blijft
Iets anders bedoelde onze mobilisatie
niet; iets anders bedoelt niemand, die
zich eenige verantwoordelijkheid bewust
is, met het paraat houden van een ver
dedigingsmacht
AMBTELIJKE ZORGEN.
Van de ambtelijke zorgen krijgt de roo-
de burgemeester van Zaandam wel zijn
deel. Het harde conflict in het houtbe
drijf, waarvan de oplossing nog niet te
zien is, vordert veel wijs beleid van den
burgemeester.
Men krijgt de stellige indruk, dat burge
meester Ter Laan daarbij zoo onpartijdig
mogelijk optreedt, al zal zijn socialistisch
hart somwijlen in opstand komen als hij
ziet, hoe krachtig de politie „onderkrui
pers" beschermt.
Hij deed het althans zoo, dat zeer offi
cieel een roode protestvergadering tegen
den burgemeester werd belegd, waarbij nie
mand minder dan de partijvoorzitter, de
heer J. Oudegeest, tegenwoordig was.
Op die vergadering heeft de heer Oude
geest een motie, welke het aftreden van
burgemeester ter Laan eischte, weten te
verhinderen door het afleggen van een
verklaring, volgens welke burgemeester
ter Laan beloofd had voortaan meer vol
gens de socialistische beginselen te hande
len.
Den volgenden dag heeft burgemeester
ter Laan pertinent tegengesproken, dat hij
een dergelijke belofte aan den heer Oude
geest zou hebben gedaan.
Die tegenspraak verscheen echter niet in
het „Volk" maar de burgemeester deed
deze aan het „Handelsblad".
We zijn blij met die tegenspraak en we
gelooven den heer K. Ter Laan op zijn
woord. We hadden van hem niet anders
verwacht
Wie, van welke richting ook, een leiden
de functie als burgemeester aanvaardt, be
hoort in een conflict tusschen magistrale
plichten en eigen inzicht vóór de eerste te
Liezen. Kan hij dat niet, dan moet hij heen
gaan.
Intusschen, er blijft iets wringen.
I)e heer Oudegeest heeft dan toch maar
gezegd, dat burgemeester Ter Laan eer
denkelijke belofte heeft afgelegd en „H e t
V o 1 k" zwijgt in 'alle talen over het ver
dere verloop.
Indien er onder de rechtsche Ka:
leden ketterjagers waren, dan zouden zij
de Regecring vragen stellen en deze zou
antwoorden, dat volgens de eigen verkla
ring van burgemeester Ter Laan deze
tegenover de Regeering en zijn gemeente
vrij uit gaat.
Doch dan staat de heer Oudegeest, amb
telijk voor leugenaar. Want zijn woorden
keus was zoo duidelijk, dat tweeërlei uit
leg niet mogelijk is.
Hot is wel merkwaardig, ja, zelfs
dacht, dat Het Volk deze aangelegen
heid geheel uit het oog verliest
Doch het is bedenkelijk, dat een partij
voorzitter overheidspersonen suggereert orr
beloften af te leggen, welke in strijd zijn
met hun ambtseed.
OFFICIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDINGEN.
Bij Kon. besluit is benoemd tot ridder ii_
de orde van Oranje Nassau Datoc Mancocr,
Lands groote en Regent van Boeloemran (R
sidentie Züider- en Oosterafd. van Eornco);
zijn eervol vermeld ter zake van hun ge
drag bij de krijgsverrichtingen in Atjch
Onderhoorighedcn bij afzonderlijke da:
dors, zoowel in Indiii als in Nederland, de
majoor der infanterie W. A. Grashuis en de
le luits. der infanterie J. Breomoner en L.
M. C. Polak, allen van liet Leger in Ned.
Indië.
VREEMDE EERETEEKENS.
Bij Kon. besluit is aan den kanitein T. H,
Schol van de Vie Infantcrie-Brigade ver
gunning verleend tot het aannemen en dra
gen van de ordeteekenen van Ridder in de
Kroonorde van België;
is aan II. Lindeman, directeur der N.V.
Vereenigde Kalimaatschappij, gevestigd le
Amsterdam, verlof verleend tot het aan
nemen van zijn benoeming door den minis
ter van Landbouw der Fransche republiek
tot Ridder der Orde du Mérite Agricole.
BELASTINGDIENST.
Bij Kon. besluit zijn ontslagen uit 's Rijks
dienst L. van Tilburg, inspecteur der dir.
bel., invoerr. en acc., gedetacheerd aan het
Dep. van Financiën te 's-Gravenhage en II.
Smeeta, ontvanger der dir. bel. en acc. te
Venray.
KONINKLIJK BEZOEK AAN
ENSCHEDE
In verband met het Koninklijk bezoek
aan Enschedé op Maandag 2 Sept. a.s. zal
de binnenstad feestelijk worden versierd
De versieringen zullen zoodanig worden
ingebracht, dat zoo weinig mogelijk de
raat wordt opgebroken. De diverse buurt
commissies is aangeraden een gevelversic
ring aan te brengen.
Voorts zullen ter gelegenheid van het
Koninklijk bezoek een optocht en bloemen
corso worden gehouden. De deelname is
reeds zeer groot; acht muziekkorpsen zul
len zich in den stoet bevinden. Deze optoci.i
zal een deel uitmaken van het défilé voor
de Koninklijke familie op het G. van Heel-
park, waaraan vele vereenigingen en corpo
raties zullen deelnemen.
DE KONINGIN-MOEDER BU DE
ZUIDERZEEWERKEN
H. M. de Koningin-Moeder is naar Andijk
geweest, om den proefpolder in oogenschouw
te nemen. H. M. vertoefde ecnigen tijd in
het laboratorium. Om 1.45 vertrok H. M.
weer naar Medemhlik en vandaar per direc
tievaartuig „De Zilvermeeuw" naar Den
Oever.
Om kwart over 5 vertrok H. M. van Den
Oever naar Schagen, vanwaar met den ge
wonen trein van 6.14, waaraan een konink
lijk salonrijtuig was gehecht naar Soestdijk
werd vertrokken.
HET NIEUWE KABINET
DE KWESTIE-VAN SCHAIK.
Uit goede bron verneemt de „Volkskrant"
dat de heer mr. Van Schaik reeds in den
tijd, toen Jhr. R-uys de Beerenbrouck nog
pogingen aanwendde om een parlementair
kabinet te vormen, uitdrukkelijk verzeker
de, niet in aanmerking te willen komen
oor het ministerschap, indien hem de
portefeuille van Arbeid, Handel en Nijver
heid mocht worden opgedragen. Als reden
werd door hem genoemd te weinig bekend
heid met de vraagstukken, welke bij dit
departement aan de orde komen. Hij ver
klaarde toen tevens, alléén de portefeuille
n Justitie te willen aanvaarden. Of Mr.
Van Schaik daarna van nieoning veran
derd is, kan worden betwijfeld.
VISSCHERIJ
De Afdeeling Visscherijen van het depar
tement van Binnenlandsche Zaken en Land
bouw decit omtrent de rivier en binnen-
isscherij in Juli o.a. mede, dat op de Zuid
hollandsche benedenrivieren de visschenj
gedurende de eerste weck der maand vrij
eel belemmerd werd door stormach'i*.
veer, gepaard gaande met hooge ebbestan-
den; liet overige deel der maand kon de
visscherij ongestoord worden uitgeoefend.
Over het geheel genomen was de opkomst
in de zalm belangrijk minder dan in dc
lorafganndn maand. Alleen de St. Jacobs-
zalm maakte hierop een uitzondering en ue
jimerc aanvoer hiervan wekt de vcrwach-
ng van een betere opkomst van klei;
zomcrzalm in 1930. De totale aanvoer
evenwel aanzienlijk minder dan in dc over
eenkomstige maand van het vorige jaar.
üp de bovenrivieren hadden de zalm-
vangsten ook weinig beteekenis
De aanvoer van zalm bedroeg in totaal
1241 stuks, waarvan 448 groote zomerzal-
men, 585 kleine zomerzalmen cn 208 SL
Jac.obszalmen, tezamen wegende 8886 kg.
met een opbrengst van ƒ35.386.
De aalvisschenj met fuiken op de Zuid-
hollandsche benedenrivieren was over het
geheel genomen vrij Jooijend.
Up de bovenrivieren waren de uitkom
sten der aai- en palingvisscherij met fuiken
on reepen beneden het middelmatige.
In dc Ovcrijsselsche rivieren was zoowel
de aalvisscherij als de visscherij op schub-
visch slecht.
lu de binnenwateren was in de eerste
helft der maand in sommige streken een
kleine opleving der aalvisscherij waar te
nemen. Doordat het weder in het laatst dei
maand te koud was voor een gunstige aal
visscherij, bleven over liet geheel genomen
dc uitkomsten nog beneden het middel
matige. De zceltvisscherij was in sommige
wateren vrij goed. Overigns was de vissche
nj op snoek en witvisch van weinig betee
kenis.
In den stand der vischprijzen kwam geen
merkbare verandering.
?RO SENECTUTE
EET JAARVERSLAG OVER 1928.
De verschillende tehuizen.
Dc sccretaris-adnviiistrateur A. A. de Jong
heelt het jaarverslag van de Vereeniging
Pro Scncctute uitgebracht.
Het gewaagt allereerst van dankbaarheid,
omdat 1928 alleszins reden gaf tot tevreden
heid. Het Geldersch Comité leed een gevoe
lig verlies door het overlijden van haar voor
zitter, gep. gcneraal-majoor P. Kleynhens.
I-Iet Prov. Comité van Overijsel had in het
afgeloopcn jaar veel succes. Binnenkort zal
te Groningen een nieuw tehuis worden ge
sticht, met recht van voorkeur voor de Gro
ningers. Dit tehuis zal dan het achtste zijn.
Een ervaring van twee jaar heeft geleerd,
dat de Pensioen-Commissie, bestaande uit de
patronessen dor Tehuizen zeer goed werk
doet.
In het nfgcloopen jaar steeg het aantal
aanvragen, gerekend van de stichting der
Vereeniging tot 1377; men kon plaatsen 240;
van de lijst werden afgevoerd 438, zoodat
eind 1928 nog aan 699 aanvragen niet vol
daan kon worden.
Tachtig procent der candidatcn geven de
voorkeur aan Amsterdam of Den Haag. Zoo
graag zou het hoofdbestuur zich in staat
willen zien gesteld om aan deze dringende
behoefte tegemoet te komen.
Het pension kostte gemiddeld f 800 per
jaar. De stemming onder de pensionnaires
was uitnemend.
Het jaarverslag geeft dan ook een kort
overzicht van de verschillende tehuizen.
Oranjestein te Amerongen mocht haar vijf
jarig bestaan vieren. Dit huis verzorgde in
deze 5 jaar 38 personen; S vertrokken, 5
stierven. Op 1 Januari 1929 bestond de be
volking uit 1 echtpaar, 18 dames, 35 heeren.
Het Dordtsche Tehuis had nog al met
ziekte te kampen. Ilct huis had op 1 Jan.
1929 19 dames. Dit tehuis is niet eigendom
der Vereeniging. Zij huurt het van de Eer
ste Ncderlandsche.
Huize Louise te Deventer had ook veel
last van ziekten. Het heeft plaats voor 27
personen.
Huize Tony, J)en Ilaag, mocht zich in de
belangstelling van velen deelen. De oudste
inwoonster vierde haar 90sten verjaardag.
Het heeft plaats voor 27 personen.
Huize Bergshof te Amsterdam heeft plaats
voor 34 personen.
Iluizc Boddaert-Schuurbeque Boeye te Hil
versum kan na de verbouwing 20 personen
huisvesten. De erflaatster en stichteres be
stemde het \oor dames van Vrijzinnig-Pro-
testantsche richting.
Huize I'. W. Jansen te Laren (bij Lochem)
liet kan 30 personen herbergen.
Pro Senectute maakt ook dat zijluit Indië
weer grooten steun ontvangen.
Het Steunfonds moest geducht aangespro
ken worden om de rekening sluitend te ma
ken. In goed vertrouwen op haar werk laat
de Vereeniging hoe langer hoe minder finan-
cicele overwegingen geiden bij het plaatsen
van personen. Geen wonder, want het Steun
fonds werd, trots zijn aderlating in het ver
slagjaar iets grooter.
Eindelijfc»bericht het verslag nog een en
ander over Huize Nieuw J?rittema-hof te
Sneek, stichting van de Friesche Vereeniging
Pro Senectute. Het afgcloopen jaar gaf alle
reden tot tevredenheid. Het huis geeft huis
vesting aan 18 dames en heeren.
De geldmiddelen.
Aan het financieel verslag ontleenen wij
het volgende:
Het kapitaal der vereeniging kwam van
f 621.243 op f 641.766, waarvan f 3219 uit
legaten en f 6000 van zeven stichters.
Het Steunfonds kwam van f 25.531 op
f 33.373. Na afschrijving van f 6472 voor aan
vulling van pensiongeid bleef nog f 26.901
over.
Aan contributie van 2946 leden werd
f 21.S73 ontvangen, aan entreegelden f 450.
De vaste goederen hebben een waarde van
f 615.700, dc inventarissen een van f 85.750.
De exploitatiekosten van alle huizen te
zamen bedragen f 140.765, terwijl aan pen
siongeid ontvangen werd f 134.293.
Het Onderhouds- en Vernieuwingsfonds
bedroeg aan het "eind van het verslagjaar
f 9018. De Exploitatierekening sluit met een
nadcelig saldo van f 16S3 tegen een over
schot van f 217 in het vorig jaar.
Het adres der vereeniging is Vondelstraat
5S te Amsterdam. Telefoon 81341, giro S2900.
BOOTTREIN
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND
Het Agentschap der N.V. Stoomvaart Mij.
„Nederland", dc Firma Kuvper, van Dam
en Smeer te Rotterdam, meldt, dat de boot
trein van het m.s. „P. C. Hooft", hetwelk
a.s. Vrijdag van Genua zal afvaren, Donder
dagmorgen, 22 dezer, zal vertrekken van
Rotterdam (Maas) te 8.20 en van 's' Graven
I hage (S.S.) te 8 uur 47.
MET DE IVDE DIVISIE IN HET VELD
BIJ DEN DRIESPRONG
Wagcningen, 19 Augustus.
Een deel van het Nederlandsche leger
houdt dit jaar manoeuvres op de Vcluvve.
Rondom Ede is de IVde divisiegroep sa
mengetrokken.
Het legerbestuur had ook ditmaal de pers
weer uitgenoodigd.
We mogen den Minister van Oorlog
kentelijk zijn, dat hij te harer voorlichting
een officier ter beschikking stelde en tevens
zorgde, dat oeiTTervoermiddel haar ten dien
ste zou staan.
Deze van juist inzicht en appreciatie voor
de pers getuigende daad, had ook verleden
jaar in Limburg haar profijtelijkheid be
Verzamelpunt was Ede geworden. Aan
Lunteren was eerst gedacht. Maar dat lag
al te geïsoleerd en was gelukkig spoedig
prijs gege\en.
Te 5 uur zouden we te Ede verzamelen
Generaal Insingcr, de commandant van
het Veldleger, ontving, voor zoover present,
persoonlijk de gasten, om ze daarna over te
geven aan den len luitenant Baay, die voor
de komende dagen onze mentor zou zijn.
Al spoedig zaten we in een der kazerne-
lokalen waarmee we de keiwiismakirug u:f
de eerste maanden van haar bestaan her
nieuwden te luisteren naar zijn duide
lijke uiteenzettingen.
Ht gold den opzet voor de operatie van
den eersen dag.
V oorpost gevechten
Het zouden voorpostengevechten worden.
Met een enkel woord willen we de positie
der beide strijdende partijen aangeven.
Aan de oefening onder; leiding van den
Commanant Veldleger neemt alleen deel de
IVde divisiegroep, die gecommandeerd wordt
door den generaal Quanjcr. De bedoeling
van de oefening is om haar te doen dienen
zoowel voor de manschappen en het kader
als voor de staven.
Van de manoeuvreerende, 4e vredes-divi-
sle maken deel uit de 7e Infanteriebrigade
uit Harderwijk onder kolonel Hardenberg
en de 8e Infanteric-brigade uit Amersfoor!
onder kolonel Verbcrno. Ten einde de voor
ste linde zoo deugdelijk mogelijk te kunnen
vormen, is voorts een deel der 2e Infanterie
brigade hij de oefening betrokken.
In het Zuiden neemt de Blauwe partij een
stelling in de lijn RarneveldArnhem.
Dwars door de Veluwe dus.
Deze troepen bestaan uit dc 7e en de 2e
divisie.
Tegenover zich, in N.-O. richting, weten
ze een Roode partij, bestaande uit de Se
divisie. Deze heeft, als onderdeel van een
grooter leger, een stelling bezet. Daartegen
wordt opgemarcheerd.
Bij het beginnen der voorpostgevechten
van Dinsdag was Blauw gekomen in de lijn
Wageningen—Rhenen—Scherpenzeel en zon
nu trachten de Ronden terug te dringen
wier voorposten stellingen hadden ingeno
men in de lijn LunterenEde.
De voorhoede van Blauw zocht dus aan
raking met de voorposten van Rood, om
daardoor te ontdekken in welke richting de
roode hoofdstelling lag.
Als voorhoede van Blauw deed het ISc
regiment Infanterie dienst. Daarachter re
gelden de staven de bewogingen van de
hoofdmacht.
Rood had het 16e R. I. op voorpost. Daar
achter lagen in stelling het 5e en 21ste R. I.
Ook hier werd door de staven hot werk
verricht, dat geschieden zou, indien het
eens werkelijkheid was.
Men ziet voor den eersten dag was dc
oefening niet te ingewikkeld gemaakt. Zij
wordt Wopnsdag er. Donderdag voortgezet
en ontwikkelt zich dan op breeder schaal.
We hopen in de gelegenheid te zijn mor
gen door een kaartje de situatie vollediger
duidelijk te maken. Het was er gisteren wel,
aar we konden het nog niet krijgen. Dat
as in Limburg anders!
Toen aan het journalisten-tal was mede
gedeeld, wat anderen nog niet wisten, en
vooral niet mochten weten, was het zaaK
om voor eigen verpleging te gaan zorgen.
Maar in Ede zat alles vol.
In „Welgelegen", dat ons recht tegen
over de kazerne cn vlak bij het station
fceer welgelegen toescheen, kwamen we on
gelegen. Na wat getelefoneer rechts en
links, wisten we ook te Bennekom was
alles bezet in Wageningen kamers in
hotel „De Wereld" te bemachtigen. Daar
werd toen het pers-hoofdkwartier opgesla
gen. Eenvoudig burgerlijk, te midden van
het drukke militaire gedoe.
Morgenochtend gaan we naar Blauw, dal
innacht een brug over de Grebbe heeft ga-
slagen.
Naar die brug gaat de tocht allereerst. F.n
eenmaal over de brug, komen we verdee.
Wageningen, 20 Aug. 1929.
De voorhoedegevechten zijn geëindigd, niet
bij gebrek aan strijders, maar doordat de op
rukkende blauwe partij ten slotte door de
Rooden tot staan is gebracht Bij den Drie
sprong aan den straatweg Ede— Otterloo, ter
plaatse waar de weg "naar de Harskamp den
driesprong doet ontstaan, aan den rand van
het Edesche Bosch, kwam de strijd tot staan.
Morgen wordt „de slag" voortgezet
Tluins het is inmiddels 4 uur geworden
zitten we weer in ons kwartier „de We
reld", een rustig plekje aan den Zuidzoom
van de mooie Veluwewcreld, waarvan we in
den loop van den dag een flink stuk door
kruist hebben. Stof-bestovcn zijn we uit het
strijdgewoel te voorschijn gekomen.
De oefening ving vanmorgen te 10 uur
aan. Daardoor hadden we prachtig gelegen
heid om het in beweging komen der troepen-
deelen van Blauw waar te nemen.
De algemecne opstelling, gelijk we die gis
teren aangaven, vindt men geschetst op het
onderstaande kaartje.
Blauw lag dus in de lijn: Wageningen
RhenenWoudenberg. De opstelling van de
voorposten van Rood was te vinden in een
lijn: Lunteren—Ede—de Ginkcl (aan den
straatweg naar Arnhem). Tegen die voor-
postenlini.-. waarachter een hoofdstelling ge
legen was, rukte Blauw op.
Zooals we reeds zeiden, zou ons eerste doel
voor den eersten oefendag zijn het bezichti
gen ven dim hrugslag over de Grift.
Onderweg passeerden we een motor-radio-
post der genie, die reeds geheel gemonteerd
gereed stond.
Zoo'n radiopost bestaat uit een motor met
zijspan. In den zijspan bevindt zich een
stel voor het ontvangen cn uitzenden
berichten op korte golflengte en met gebruik
making van een bepaalde code, teneinde de
tegenpartij het mee luisteren te verhinderen,
althans moeilijk te maken.
Binnen 5 minuten na stelling nemen is
zoo'n post in bedrijf. De bediening bestaat
uit een commandant en 3 manschappen. Het
is«net de gebruikte Ned. toestellen mogelijk
een w erkingssfe-er te beslaan van Utrecht
naar Enschedé. Er zijn ook Zwcedsche toe
stellen in gebruik, waarvan het effect nog
gunstiger is.
Ook de artillerie beschikt tegenwoordig
over radiotoestellen, echter alleen met ont
vangtoestellen.
Dc bruggenbouw over de Grift.
De brugbouwers, onze kranige pioniers
en torpedisten, bleken zich in den loop van
den nacht danig te hebben geweerd.
Wel was dc hrugslag over de LckrQosde,
zaehtkens gaande wateren van de Grebbe
minder bezwaarlijk dan die, welke wc ver
leden jaar in Limburg over de snel voortge
stuwde Geul met haar stijle oevers, maar „de
jongens" hadden toch fjjnk moeten aanpak
ken.
Daar lagen ze nu.
In het land dc werkers van den nacht.
Een enkele sliep den slnap des genisten en
was niet wakker te krijgen, ook al rolden
zijn kameraden hem onderstboven. Anderen
doden meer een hazenslaapje, tenvijl een
derde groep slechts „rustte". Het kader, offi
cieren en onderofficieren, waren allen op
hun post.
Over het water lagen een drietal bruggen.
Een klein hulphrugje, een pontonbrug rus
tende op drie pontons en daartusschen in
een stevige 18 M. hrecde brug, in staat om
lasten van 5000 K.G. te dragen.
De 7e compagnie pioniers was Maan
dagavond om 10 uur aan haar taak begon
nen; 's nachts om 2 uur was de brug kant
en klaar.
De pontonniers haddon ipts minder lang
werk gehad. Zij waren met hun materieel
om 12 uur afgemarcheerd door zwaar ter
rein. Een moeilijk begaanbare zandweg leid
de naar de Grebbe. Toch lag hun brug er
over om 3 uur in den nacht.
Beide bruggen waren bestemd voor den
opmarsch van blauwe troepen van alle troe
pen, behalve a an gemotoriseerde ondordee
len. Ook de artillerie zou er gebruik van
maken. Maar daarvoor was noodig, dat te
vens verschillende wegverbcteringen werden
uitgevoerd in de achtergelegen Achterberg-
sche Hooilanden en de Vecnkampen. Die
werken bestonden in het dichten van slooten
en greppels met aarde c het daarover leg
gen van ste\ige deelen, zóó, dat ze bij het
berijden flink aaneengesloten bleven liggen.
Juist toen we er waren, verscheen ook de
inspecteur der artillerie, generaal Schuur
man. Hij vond dc bruggen uitstekend, maar
was tevens overbrenger van de eenigerinnte
teleurstellende tijding, dat de Commandant
van het Veldleger beslist had, dat dc toe-
leidende zandweg van dc artillerie-paarden
zoo zware inspanning zou vorderen, dat dc
weg voor dit doel verboden was geworden.
De artillerie zou er dus niet overtrekken.
Dat in dit bericht een lichte deceptie gele
gen kan zijn, begrijpt ieder.
Toen ons gezelschap zijn tocht vervolgde,
passeerden we de veldtelefoon in actie. De
manschappen vervolgden net reeds Maandag
begonnen werk van het aanleggen van de
veldtelefoon. Tientallen kilonieters draad
worden over boomen en langs wegen uitge
legd.
Opmarsch der Blauwen.
Inmiddels was Blauw zijn opmarsch be
gonnen. Toen we Ede weer naderden, reden
we den staart van de voorhoede het 18e
R. I. voorbij. De Commandant van het
Veldleger was druk bezig overal zijn waar
nemingen te doen.
Langs onzen weg kregen we ook een in
druk van den verplegingsdienst.'Op tal van
plaatsen stonden de ziekenauto's cn bran
cards gereed.
Over de intendance Schreven wr verleden
jaar uitvoerig. Ditmaal Aolstann w daarom
met de korte mededecling, dat zij thans niet
op oorlogsvoet was gebracht, maar de vre-
desverpleging aangehouden was.
Het brood kwam uit de bakkerij te Arn
hem; voor allerlei andere benoodigdhoden:
aardappelen, groenten, vlcesch, spek, koek,
kans, rookvleesch, ingrediënten voor de pap,
enz. werd gebruik gemaakt vai. leveranciers
in Ede en omgeving, die hun varen aan dc
kampementon cn kantonnementen leverden.
Hoe meer we Ede naderden h)e meer
bleek dat we ons binnen het strijdgebied be
vonden.
Door de lucht scheerden de verkennings
vliegtuigen of zooals we ze hoorden beti
telen de „stoomvinkies".
Ook de scheidsrechterlijke dienst, die de
bewegingen der troenen volgt en allerlei aan
wijzingen geeft en daartoe een eigen tele
foonnet ter beschikking heeft, was volop in
actie. Overal verschenen ze in auto's of te
paard deze officieren met de witte band met
de blauwe bol in het midden. Op het prac
tisch verloop der oefeningen hebben deze
officieren, aan wier hoofd een generaal als
opperscheidsrechter fungeert, grooten in
vloed. Ze zijn door heel het oefeningsterrein
verspreid, nemen het initiatief der leidende
officieren waar en decideeren of deze juist
of verkeerd handelen.
Tnsschen roode voorposten.
Nauwelijks Ede door of wc .zaten tusschen
de roode voorposten. Dat de beide partijen
elkaar inmiddels vrij dicht genaderd waren,
was reeds duidelijk geworden. Het kanon
had zijn doffen dreun ree.ls doen hooren er
het duurde niet lang of ook het geknetter
van zware mitrailleurs verkondigde, dat
men elkaar in de gaten had.
Door posten en seinen werd met de ach
terliggende troependeclen voeling gehouden.
Behalve door ordonnansen geschiedde dit
e a. ook door middel van seinlampen. Zoo
zagen we b.v. met een afstand van circa 150U
M., prachtig tusschen Je struiken gecamou
fleerd, seinlampen staan. Het zijn electri-
sche lampjes, met daarachter eer. spiegel.
Daarmede geeft men elKaar, ook weer naar
een code. lïclitteekens. Die seinen zijn zeer
gemakkelijk waarneembaar tot op een af
stand van 3Vi KM. Met een kijker zijn ze
zelfs op 6 K.M. afstand nog te benutten.
Blanw is sterker.
Zooals men op het kaartje kan zien loopt
vanuit Ede een weg, die zich iets verder op
achter dc dikke zwarte lijn, die het front
van Rood aangeeft in tweeën splitst. Daar
ligt de herberg de Driesprong.
Die w eg loopt over den Hunncnherg, waar
op het Edesche liosch zich uitstrekt.
Tegen den middag had Blauw, dat nume
riek aanmerkelijk ste>-k< r was, zich weten
door te stooten tot bij den Driesprong ten
Westen van den straatweg. I'et was er zelfs
in geslaagd om op den straatweg 6 c.M. iu-
fanteriegesehut in stel'ing te brengen.
Aan de andere zijde, ir. het bosch, lagen
de roode troepen, die zich tegen de lang
zaam, maar zeker voortspringende blauwen
harnekkig verdedigden. Zware mitrailleur
secties namen de tegenstanders hardnekkig
onder vuur. Het mocht niet baten. Zelfs het
6 c.M. veldgeschut, dat in actie word ge
bracht, was niet bij maebte den blauwen
stroom te keeren. „Terug" luidde de beslis
sing der scheidsrechters. Ge krijgt zoo van
alle zijden vuur, dat uw positie onhoud
baar is.
Hot was duidelijk: strategisch was de roo
de voorpostenstelling niet te houden. Heil
zou moeten worden fczocht in achterwaart-
sche concentratie.
Zoo gebeurde het ook enkele uren later.
Blauw stootte door en wist het eenigszins
N.O. gelegen Krcelsche zand te veroveren.
Maar toen weerklonk het signaal: staken
van de manoeuvre. Het-was voor dezen eer
sten oefendag genoeg. Morgen wordt de on
derbroken strijd voortgezet.
In vredesmarsch begaven dc onderscheiden
troependeelen zich naar lmu kwartieren of
kantonncmenten, met uitzondering van hel
personeel belast met dc bewaking van de te
lefonische verbindingen en van de vuur
monden.
Morgen is het voor hen ook voor ons
reeds voor vijven dag. Kwart voor vijven
staat de auto voor.
Onzen terugweg namen we ove» Otteloo en
de Harskamp.
Te Otterloo werd in Jagersrust even aan
gelegd. We vonden cr wel de bekende die
ren- en plantenverzamcling, maar o, alge
mecne teleurstellingpannekoeken worden
cr niet racer gebakken.
De Harskamp vroeger een eenzaam
heide oord, llians gel.-gen in een soort Ve-
luwsch park bleek de woonplaats van
roode troepen. Het 5e, 16e cn 21e R. I. had
den er hun tenten opgeslagen. Een deel de
zer troepen kwam in den loop van den dag
te Ede en te Stroe aan. Terwijl we in het
kamp, waar zoo menige tent het getuigenis
van echten soldatenhumor draagt, een kijkje
namen, arriveerden de hoog opgeladen ba
gagewagens.
De bedjes lagen rerds gespreid. Ze lagen
niet alle even regelmatig In dc kribben in
de groote linnen tenten. Maar al zijn ze dar
niet over-zacht. het slaapt er toch wel goed
in na een dag in de buitenlucht vertoefd te
hebben. Zelfs in de oude z.g. zestienmansten-
ten waar er echter geen 16 ingaan
slaapt het op stroo nog wel, indien althans
de regen niet voor onaangename verrassin
gc.i zorgt.
Gelukkig houdt het weer zich goed. Het is
mooi en helder en niet al te zonnig. Geknip1
mannoeuvrewcer. We nopen in liet alge
meen belang dal het d'e eerstvolgende oei
gen standvastig blijft.
0;j I rsl Ui-r, roor de oefening op 20 Augustus
