DINSDAG 20 AUGUSTUS 1929 EERSTE BLAD PAG. 2
UIT HET SOCIALE LEVEN
ACTIE VOERLIEDEN EN VRACHT
CHAUFFEURS.
Met den Bond van Goederen vervoerders
"ter land, don Ned. Bond van Christelijke
Fabrieks- en Transportarbeiders, den R. K.
Bond van Transportarbeiders en Centr.
Bond van Transportarbeiders is een collec
tieve overeenkomst, ingaande 1 Sept o.s.
en eindigende 1 Sept. 1930, aangegaan
waarin o. m. de volgende bepalingen voor
komen.
Ljoil Valide vaste arbeiders (voerlieden)
tot 22 jaar f 27.90, op 22-jarigen leeftijd
Olider f 29.50, spanrijders f 31.50.
Valide vaste arbeiders (chauffeurs) op
auto's tot 1 ton draagvermogen f 25, op
auto's tot 3 ton draagvermogen f 29.50, op
auto's boven 3 ton draagvermogen f 31.50.
Losse arbeiders per halve dag (van 7—
12, 125 of 10 uur) f 2.80* per lieele dag
f 5.G0, 's Zaterdags tot 1 uur f 3.20.
Arbeidstijd. Van G.30 's morgens tot 0 uur
"s avonds met éón uur schafttijd tusschcn
12 en 1 uur, echter met het recht van den
werkgever om voor zijn bedrijf tweemaal
een half uur schafttijd te geven, alsmede
om, in verband met bepaalde werkznamhe
den (beurtschepen, fruitvorvocr enz.) voor
bepaalde leden van zijn personeel den
Werktijd vast te stellen van 5.30 's morgens
tot 5 uur 's avonds, 's Zaterdags is de werk-
jtijd van 6.30 's morgens tot 3 uur 's namid
dags of vaai 5.30 's morgens tot 2 uur 's na
middags.
Het uur, waarin uitsluitend naar huis
wordt gereden, paarden en materieel opge
borgen en/of verzorgd worden, wordt niet
als overwerk beschouwd.
Overwerk. Voor vaste en losso arbeiders
SO cent per half uur. Voor uren tusschen 12
nur 's nachts en A uur voormiddag 50 pet.
hierboven. Overuren in de ecno week ver
kregen kunnen in de volgende week wor
den ingehaald, met dien verstande dat het
eerste en tweede half uur overwerk op eeni
gen dag steeds moet worden uitbetaald en
niet kan worden uitbetaald.
Stal wacht des Zondags f 1 per uur met
een minimum van f 3.
Zondagsarbeid. Voor eenigen arbeid met
uitzondering van stalwacht tusschen Zater
dagnacht 12 uur en Maandagmorgen A uur
za! verschuldigd zijn GO cent per half uur.
Als Zondagen worden eveneens beschouwd
Nieuwjaarsdag, le Kerstdag en Hemelvaarts
dag.
Vacantie. Aan iederen vasten arbeider
zal tier jaar drie dagen vacantie worden
toegekend en aan losse arbeiders voor
iedere 4 maanden onafgebroken dienstver
band 1 dag.
Ziekengeld. Bestaande zickongeldregelln-
gen zullen blijven gehandhaafd tot de Ziek
tewet in werking treedt.
Van arbeiderszijde was vooral voor de
chauffeurs een hooger loon bedongen.
Voor overwerk was 75 cent per uur ge
vraagd, terwijl was aangedrongen tot het
geven van 6 dagen vacantie.
Gemengd Nieuws.
BRANDSTICHTING.
In verband met den brand in het dak van
het hotel „Kok" te Haulerwijk (Fr.) is
verdacht dien brand gesticht te hebben
een ingrzetene van dat dorp ter beschikking
▼an -de justitie gesteld.
Zaterdagavond is, naar de „N. Prov. Groh.
Crt." meldt, te Vriescheloo een werkwillige
arbeider uit Friesland door stakers ernstig
mishandeld. Met een mes heeft men hem een
steek in den rug toegebracht, waarbij een
long is geraakt. In verband hiermede zijn
drie personen gearresteerd.
In verband met de griepepidemie onder de
militairen te Doesburg liepen geruchten, dat
de manoeuvres zullen worden uitgesteld.
Bij informatie bleek ons, dat de paarden
vordering te Doesburg voor de manoeuvres,
die morgen zouden plaats vinden voorloopig
is uitgesteld.
Hieruit concludeert men dat de legeroefe
ningen, althans voor 't garnizoen to Does
burg, voorloopig niet doorgaan.
DOODELIJKE MOTOR- EN AUTO
ONGELUKKEN.
Op den weg naar St. Oedenrode (N.-Br.)
werd eên vrouw uit Mariahcide door een
motorrijder aangereden. Beiden werden te
gen den grond geslingerd. Do vrouw brak
een been cn een arm en kreeg bovendien
oen hersenschudding. Denzelfden avond is
zij in het ziekenhuis aan de gevolgen
leden.
Do 10-Jarlge J. Huisman te Schutlingsoord
(Dr.), die tusschcn Vries en Zuidlaren, hij
het moedwillig op het laatste moment o\er-
steken van den weg onder een autobus ge
raakte, is in het Acad. Ziekenhuis te Gro
ningen aan de bekomen verwondingen over
leden.
Het vijfjarig dochtertje van den arbeider
Van Leeuwen te Lisso werd bij het overste
ken van een straat aangereden door een
auto en op slag gedood.
EEN DOORWAADBARE RIVIER.
Do Maas voor Vênlo heeft thans een onge
kend laag peil. Aan den kaut van Blcrik,
aan de overzijde, is een lang cn breed strand
bad ontstaan, waar het baden is geoorloofd
on do jeugd zich zoor vermaakt.
Verscheidene zwemmers en baders loopon
de rivier dwars door naar den oever te
Venlo.
KERKBEROOVERS.
Te Teraar is in de Ned. Horv. Kerk inge
broken. In de brandkast was een gat ge
boord, maar deze was nog gesloten. Gelds
waarde wordt weinig of niets vermist.
Met behulp van een nauwkeurig dactyolos-
copisch signalement is do politie te Gouda
er in geslaagd den dader op te sporen van
een in de R.-K. kcrl den Kleiweg aldaar
gepleegden diefstai, rbij uit een in een
kast in de sacristie geplaatst kistje een be
drag van ruim f 38 werd gestolen. De aan
gehoudene is een beruchte kerkdief uit
Amersfoort, die al meer dergelijke delicten
op zijn kerfstok heeft. Zijn te Gouda gopleeg-
den diefstal heeft hij volledig bekend.
VALSCHE MUNTER UITGELEVERD.
Do Duitsche justitie heeft aan do Neder-
landsche justitie op verzoek uitgeleverd den
Rotterdamschen kleermaker K. die in April
1928 door de rechtbank is veroordeeld tot 18
maanden gevangenisstraf wegens do ver
vaardiging en uitgifte van valsche zilver-
bons van f 2.50. K. had, nadat hij uit de
vóorloopige hechtenis ontslagen was, de wijk
genomen naar Berlijn.
TAL VAN VERDRONKENEN.
Te IJmuiden waagden zich aan het strand
twee mannen te ver in zee. Ze kwamen
levensgevaar te verkeeren. Met groote moeite
een sloep met zes man ging ter redding
nog uit, maar liep vol water en moest met ver
eende krachten aan land worden getrokken
slaagde men er.'n een der mannen aan land
te kragen. De pogingen om by den bewusteloo.
ze dc levensgeesten op te wekken slaagden. De
andere man kon niet meer bereikt worden.
Zondagmiddag gingen eenige jongens zwem
men aan het strand van het eiland Marken.
Een van hen begaf zich te ver in zee en ver
dronk. Ket lijk is opgehaald.
Te Bovenkarspel (N. H.) is bij het spelen
het 4-jarig zoontje van Jb. Er.tius te water
geraakt en verdronken.
Te Beuningen by Nijmegen geraakte het 8-
jarig kind van een schipper, die bij een steen
fabriek met zyn schip op stroom lag, te water.
De vader, d.'e niet zwemmen kon, sprong da
delijk dn een roeiboot, maar kon den kleine
niet meer redden.
Onder Weerdinge (Dr.) verdronk een 8-
jaiïg zoontje van H. Bonder nabij de ouder
lijke woning.
DUEL OP HET MES.
Te Weert (L.) had 's avonds een twist
plaats tusschen H. S. en de gebroeders P.,
"ke zich spoedig tot een formee'.e vecht
partij ontwikkelde, waarbij de messen te voor
schijn kwamen.
S. heeft hierby verscheidene messteken op-
iloopen en moest naar het gasthuis worden
overgebracht. Zijn verwondingen zijn vry
ernstig. De gebroeders P., die eveneens ge
wond zijn, zijn in arrest gesteld.
BOSCH- EN HEIDEBRANDEN
BU Wintelre (N.Br.) zyn op de Oirschot-
Rche heide ongeveer 50 H.A. bosch en heide
afgebrand
IN DEN DONKER.
Door kortsluiting is een transformatie
huisje in de Sarphatistraat te Amsterdam
werd dit gedeelte van de stad Maandagavond
geruimen tijd in het donker gezet.
SLEEPEOOT GEZONKEi,.
Maandagnacht is de sleepboot „Concur
rent" in het Oosterdok te Amsterdam op een
paal gevaren en gezonken. De bemanning
werd gered.
DE KLEEDERMOT.
Een oonigszlns naar chloroform ruikend
middel tegen kleedermot (in Duitsohland
ondor den naam globol in den handel) wordt
met afdoend succes toegepast Na een paar
dagen zijn alle larven, poppen en imagines
gedood.
Vooral voor slaapkamers mag men echter
wel rekening houden met de zeer onaange
name geur. Het middel is echter volkomen
onschadelijk.
HARTJESDAG.
Te Amsterdam werd "Maand: j weer
Hartjesdag „gevierd".
De laatsto jaren is het brandpunt, in den
letterlijken zin van liet woord, liet kwartier
buiten dc Muidorpoort Straatbrande.n, dik
wijls van grooten omvang, moesten door dc
brandweer uit elkaar gehaald worden. De
politie had uitgebreide maatregelen in die
buurt genomen om aan deze ongeregeldheden
paal en perk te stellen. Een groot aantal
agenten liep patrouille.
Hoofdzakelijk In de Dapperstraat moest
tot doorloopen worden aangemaand. Toch
knalden hier en in de omliggende straten
lustig de zevenklappers en schoten de vuur
pijlen hoog in de lucht. Evenwel was het
vuurwerk minder dan andere jaren, omdat
door agenten in burger de vuurwerkafstekers
zoo mogelijk werden gegrepen en tegen hen
proces verbaal werd opgemaakt.
Bij een van do tallooze charges viel een
man, die hard weg liep over een hek. Hij
kreeg een punt van het hek in een zijner
beenen cn werd door den G. D. naar het
O. L. Vrouwengasthuis vervoerd om verbon
den te worden.
Tegen 11 uur had ln de Wagenaarstraat
nog oen relletje plaats, doordat met bloem
potten uit de ramen naar de politie gewor
pen werd. Straatbranden kwamen in dit
kwartier echter niet voor.
Werd de brandweer het vorig jaar opgeroe
pen voor 51 straatbranden, ditmaal waren
het er slechts 5.
In dc andere volksbuurten is het over het
algemeen rustig geweest, behalve in de Kin-
kerbuurt Daar heeft de politie ook moeten
optreden. Tegen half tien was daar veel pu
blick en werd lustig vuurwerk afgestoken.
Het werd zelfs in do tramwagens geworpen.
Toen de politie hiertegen en tegen andere
baldadigheden optrad werden bloempotten
uit de vensters naar de politie geworpen. Er
werden eenige schoten gelost en verschillen
de charges uitgevoerd. Menigeen liep daar
bij harde klappen op.
DOOR EEN AUTO MEEGESLEURD
Op den Herungcrweg te Venlo (L.) werd
•s morgens vroeg de 45-jarige Ebus bewus
teloos gevonden. Hij droeg alle sporen van
«oor een auto te zyn overreden en ca 300 M.
te zyn meegesleurd. In het ziekenhuis werd
vastgesteld, dat het sleutelbeen en vier ribben
waren gebroken en het geheele lichaam zwaar
gekneusd was. Na een onderzoek werd te Tc-
gelen aangehouden een wijnhandelaar uit Eind
hoven. Deze verklaarde wel iets aan de auto
bemerkt te hebben, doch verder geen aandachi.
aan te hebben verleend.Van een aanrijding
js hem niets bekend. De auto werd in ba-
slag genomen. De toestand van den aang«;-
vedene is levensgevaarlijk.
DE „EUGENIA"
Nog steeds zit de Grieksche stoomboot
„Kugenla" geboeid op den zeedijk te Den
Holder, doch het einde van dit onvrijwillig
verblijf is nu tcch in zicht.
Men is druk bezig, om 't vaartuig met be
hulp van dommekrachten en hydraulische vy-
«ls van den voet van den zeedijk af te druk
ktr Hiermede heeft men goed resultaat bereikt
dthans by het achterschip, dat een 12 ló
ueter in zee werd gebracht. Het achterschip
wam daardoor in diep water waardoor sleep
Looten het vaartuig langzamerhand meer zee-
aarts konden schuiven. De vuren werden
eer aangemaakt, zoodat ook de machine na
negen maanden stilstand, kan meewerken hol
schip in zee te brengen. Men hoopt 't vaartu'g
niet eenige dagen vlot te krijgen en het dan
naar Amsterdam te brengen, waar 't gedokt
r.E.1 worden.
TREINROOF
Ten nadeele van een reiziger is tusschen
Delft en Amsterdam uit het bagagenet vaa
een spoorwegcoupé ontvrceemd een koffer, in-
1 oudende geneeskundige instrumenten en pa
pieren en een overjas.
BRANDEN.
Te Steyn a/d Maas is het woonhuis var.
J. Scheepers en de stalling met schuur van
df Wed. o. h. Bioek door brand totaal ver
meld. Het vee kon gered worden. Verzekering
dekt de schade.
Te Uithuizen (Gr) is de woning be
woond door A. Hoiting afgebrand. Verzeke
r.ng dekt de schade
Te De Knijpe by Heerenveen is de boei.
cErij, bewoond door Groothorst, door hodibroti
afgebrand. Drie runderen konden niet gered
Alles was verzekerd.
POSTDIEFSTAL
Uit de leas van het postkantoor in de We:
ttnbnchstrcat te Amsterdam wordt een bank
biljet van f 100 vermist. In verband hiermede
is een 25-jarige postbeambte aangehouden.
Luchtvaart.
LUCHTVERKEER OP DE VLIEGVELDEN
GEDURENDE JULI 1029.
Schiphol, de luchthaven van Amsterdam
werd gedurende de maand Juli aangedaan door
955 vliegtuigen van het rege'matig burger-
luchtverkeer en door 263 militaire vliegtuigen
van Leger en Marine, tcrwyl 47 extra-vlieg-
'uigen aankwamen en vertrokken. Voorts had
den er S4 vluchten plaats met vliegtuigen van
de N.V. Nederlandsche Vliegtu:genfabriek,
terwijl het aantal p'eiziervliegers 871 bsdroeg,
waarvoor J 22 vlu hten werden uitgevoerd. Het
aantal bezoekers bedroeg 20530, waarvan 2>'23
schoolkinderen.
Waalhaven, de. luchthaven van Rotterdam,
werd gedurende die maand aangedaan dflor
•162 verkeersvliegtuigen, 46 militaire, 6 parti
culiere en 8 Pander-vliegtuigen van de Rot-
terdamsche Aero Club, i.erwijl 39 proef- en
photo-vluchten met K.L.M.-machines plaats
hadden en 2 speciale vluchten door de K.L.M.
werden uitgevoerd.
Techniek.
Op 21 October a.s. zal het 50 jaar geleden
zijn, dat Edison de practisch bruikbare
gloeilamp uitvond.
Naar aanleiding van dit gouden jubi
leum zal van 21 tot en met 27 October a.s.
te Amsterdam een grootsch opgezette „Licht
week" worden gehouden.
Tal van autoriteiten en vooraanstaande
personen uit financieele- cn handelskringen
zijn aangezocht om zitting te nemen in de
verschillende comité's. Burgemeester De
Viugt heeft liet eere-presidium aanvaard,
terwijl Dr. W. Lulofs de leiding van het
uitvoerend comité op zich genomen heeft.
Een groot aantal gebouwen, torens, brug
gen, enz. zal op feeërieke wijze worden ver
licht, zoodat gedurende de Lichtweek, waar
J aan vele attracties zullen worden verbon
den, Amsterdam, een onvergetolijkcn aanblik
zal bieden.
LICHAfolElllKE OEFENING
KORFBAL
STEDENWEDSTRIJDEN VAN DEN C.K.B.
Naar wij vernemen zullen de stedonwed
strijden van den Chr. Korfbal Bond dit jaar
waarschijnlijk worden gehouden op Zater
dag 5 October a.s. te Schiedam. Men heeft
voor dien datum de beschikking gekregen
over het terrein van de aangesloten ver-
eoniging O.D.I, en van de voetbal vereoni-
ging „Pro Patria".
Als nieuwigheid zullen de atedenwedstrlj-
den niet alleen gehouden worden voor ver
tegenwoordigers uit de eerste klas clubs,
doch ook voor tweede klnssers. Steden-
twaalftallen zullen worden gevormd uit de
vereeniglngen V.E.O., Pernix V.E.S.; K V.S.,
Tonego, Fiks; Snel, O.D.I. en I.V.O.: Hol
lendia, Neerlandia en Oranje Wit, deze
alle voor de eerste afdeeling.
Voor de tweede afdeeling worden twaalf
tallen gevormd door de volgende groepen:
I'Ncelsior, N.I.O., Pernix II en V.K.O II;
Fiks II. V.E.S. II, K.V.S. II, Quick (Mille
gom) en T.O.P. (Sassenheim); Snel II,
O.D.I. II, l.V.O. II en Neerlandia II; Hol-
landia II, Quick (Rotterdam), Thor en Ra-
plditas.
In totaal zullen dus ver twaalftallen uit
de eerste klasse en vier uit de tweede klas
se in het vpld komen. Gespeeld zal worden
volgens een nieuwe wijze van tijdverdee-
'en. De terhnischp commissaris heeft daar
omtrent voor eenigen tijd in het officieel
orgaan „Lichaamsoefening" belangwekken
de mededeelingen gedaan. Op het oogen-
btik wordt gespeeld twee maal drie kwar
tier met vak verwisseling, telkens wanneer
er twee doelpunten zijn gemaakt.
Volgens de nieuwe speelwijze zou ge
speeld worden zuiver op tijd. Telkens nu
een half uur zou worden gewisseld, onge
acht het aantal doelpunten, dat in dit half
uur word gemaakt.
Men gelooft, dat deze nieuwe tijdverdee
llng het spel ten goede zal komen.
Gebroken zal worden met het systeem,
dat een ploeg de beste aanvallers altijd
maar weer in den eersten aanval plaatst,
waartegenover dan de tegenpartij de beste
verdediging in het veld brengt en welke
speelwijze tot gevolg heeft, dat nron vaak
rle wonderlijkste dingen ziet gebeuren, wan
neer eenmaal de vakverwisseling nan de
orde komt en de „prima aanvallers" van
het verdedigen geen kans blijken te hebben
gegeten. Men hoopt van de nieuwe speel
wijze dat deze de steriliteit van het korf-
balspel, waartoe het den laatsten tijd is ge
raakt wat zal breken, terwijl de spelers
verplicht zijn zich niet alleen te speciali-
seeren op een bepaald onderdeel van het
spel. doch zullen moeten leeren zich in alle
vakken: aanval, middenvak en verdediging
te bekwamen.
GYMNASTIEK
EEN AANVRAGE BIJ DE REGEERING.
Door het bestuur van het Nederlandsch
Christelijk Gymnastiek-Verbond is een sub
sidie-aanvrage gericht naar de Regeering
voor het meer algemeene werk, dat dit
verbond ten bate van de lichamelijke op
voeding verricht en voorts een meer spe
ciale aanvrage voor het geven van leiders
cursussen, die door het verbond ter hand
worden genomen.
In tegenstelling met het Kon. Neder
landsch Gymnastiek-Verbond, dat jaren
lang zeer aanzienlijke bedragen uit de
schatkist heeft genoten, heeft het Christe
lijk Verhond nog nimmer eon cent genoten,
terwijl zijn ledental zich in tegenstelling
met het Neutrale Verbond, de laatste jaren
aanzienlijk heeft uitgebreid cn daarmee is
gepaard gegaan een verhooging van de
werkzaamheid, die financieel niet altijd
werd gedekt door de inkomsten.
Met is dan ook te hopen, dat deze sub
sidie-nanvrnge genade moge vinden bij de
landsregeering. Er zijn te dien aanzien
goede verwachtingen.
Een nieuwe teleurstelling, een nieuwe
achteruitzetting van dezo Christelijke orga
nisatie voor lichamelijke oefening zou zeer
zeker een vreemden indruk maken.
HERCULES—DRAGTEN.
De turnclub Hercules te Dragten heeft
Vrijdag haar vijftigjarig bestaan onder
groote belangstelling herdacht. De receptie
is bezocht door de leden van het gemeente
bestuur, andere autoriteiten en afgevaar
digden van verschillende sportvereenigin-
gen.
Des avonds is._in....de„ versierde zaal van
de Vereenigiug voor vreemdelingenverkeer
een eere-avoncl gehouden, waar de heer L.
de Jong een feestrede heeft uitgesproken.
Voorts hebben de clubs Vlugheid en Kracht
uit Groningen, Hercules en Hygiea te
Drachten en Frisia uit Beetsterzwaag,
gymnastieknummers ton beste gegeven.
ATHLETIEK
ROTTERDAMSCHE ATHLETIEKKRING.
De uitslagen van de in de afgeloopen
week voor den Rotterdnmsche Athletiek-
kring gehouden wedstrijden luiden als
ais volgt:
Afdeeling dames: D.O.S.Rozenburg 2
63—71; Rozenburg—D.O.S. 2 96—39.
Tweede klas: Rozenburg 2— Excelsior 60%
74V2; Rozenburg 2—Het Noorden 2 70%
-641/,.
Het programma voor de volgende weck
luidt: Afdeeling dame6: Dinsdag 20 Augus
tus: D.O.S. 2D.O.S.; Rozenburg 2—Rozen
burg.
Radio Nieuws.
DLnatlac 20 Ao«aatas.
HILVERSUM (238 M. Na 6 uur 1070 >L Ultrt.
z.-KRO.) 1130—12 Godsdienstig halfuurtje.
nofóoa. 77.15 Lezing over den Cursus Engelscb
.15—7 46 Gramofoon 7.45—8 Declumutlo. 5—9.1#
Joncert 9.16—9.30 Nlc-uwsbur. 9.30—9.46 Decla-
KookpraiUJe door P. J.
3.464 Gramofoon. 4.305.30 Microfoon»
inten. Zang en plano. 5.307 Coi
io Soiistei
Daarna Gramofoon. 12 Sluiting.
PAVENTRY (1504 M.) 1".85 Morgenwijding.
11.20 Gramofoon. 12.20 Orgelconcert 1.20—2.2#
Ori est. 2.202.45 Lctlduitaendlng. 4.20 Muziek.
5.35 Kinderuurtje. 8.36 Nleuwsbor. 8.06 Orgel
concert 8.25 RevuefmemenL 8,35 Muziek. 9 Ko
miek. 9.08 Muziek. 9.20 Concert. 10 Nlouwsber.
10.20 Lezing. 10.85 Liedjes. 10.50—12.20 Muziek.
PARUS „KADI O-PA MIS" 1725 M.) 12.60^-
2 20 Gramofoon 4.06 Concert 8.55 Gramofoon. t.»B
LANDEN BERG (473 M.) 7.20—7.50 Gramofoon
7.60—8.60 Orkest 10.86—12.10 Gramofoon. 13.30
Gramofoon. 1.25—2.50 Orkest. 8.55— T So Concert.
8.20 Concert
ZEE8EN. (1635 M.) 6.10—13.50 Lezingen. 13.50
—1.16 Gramofoon. 1 155.30 Lezingen. 5 206.20
Cot eert. 6.20—8.15 Lezingen. 8.20 Orkest
HAMBURG (372 M.) 11.50 Muzl
z.) 11—1130 Zlekondlei
12.30—1
2—1.80 Gramo
foon. 2.304.30 Concert. Soprsan. viool en plano.
Master's Voice", van A. J. D. van Oosten. 7
ramofoon. 7.309 Referaat over „De tegenwoor
dige Stand van den Islam In onze Oost".
Concert. Vocale- en Instrumentale sofisten. Daar
na: Persberichten.
HUIZEN (1875 II.) 10—10.16 Morgenwüdlng.
12.15—1 45 Concert. 1.452.30 Gramofoon. 2.30—
3,30 Kurhaua Schevoningen. 3.304.30 Concert
door het AVRO-Kwlntet. 7.157.46 Lezing door
Joris Ivens over: Wot de amuteur-fotograar kaa
bereiken. 8.01—10 Concert In de rustpoos; Mu
zikale onecdoten door Louks Schmidt. 10.80 Pers-
ber. Daarna Gramofoon. 12 Sluiting.
AUTOMOBILISME.
DE T.T.-AUTO-RENNEN TE BELFAST.
Voor de groote handicap race op de baan
van Arüs bij Belfast 30 ronden van 13*/»
mijl of ongeveer 660 K.M. in totaal had
den 72 wagons ingeschreven, waarvan er
7 niet aan-den start verschenen. De deel
nemers waren: 37 Engelschen, 10 Fran-
schen, 10 Italianen, 4 Duitschers, 3 Ameri
kanen en 1 Oostenrijker. Winnaar werd
(.arraciola in een Mercedes Benz die bet
parcours aflegde in 5 uur 32 min. 40 sec.
met eon gemiddelde snelheid van 78.82 mijl
long. 117 K.M.) per uur. Campani op een
Alfo Romeo was tweede met een gemid
delde van 67.54, Austin derde met 59.60 en
Hollwood vierde met 59.49 mijl per uur. Een
der wagons sloeg bij Mill corner over den
kop zonder den berijder meer dan een paar
ontvellingen te kosten, maar verder liep d#
race, die uitmuntend geregeld was, vlot
\an stapel. De hoop der Engelschen. Kay#
Don, kreeg in don Oden omloop motorpeel»
en moest opgeven, waartoe 13 andere deel
nemers voor en na hem gedwongen waren.
Ruim 150.000 toeschouwers volgden de rac#
in groote spanning, want pas in den laat
sten omloop wist Carraciola zijn Benz d#
overwinning te verzekeren. Het weer wa»
goed maar de baan vrij zwaar door de re
gens der vorige dagen.
SCHIETEN.
WEDSTRIJDEN TE STOCKHOLM. 4
Men meldt uit Stockholm aan de Crt:
Bij de internationale schtetwedstrijde®
alhier brak de Zwitser Hartmann het we
reldrecord geweerschleten door eon totaal
van 1114 le behalen. Tweede werd Zlmmer-
mann (Zwtslerlnnd) met eveneens 1114 pun
ten. De felle strijd tusschen beide Candida-
ten kon pas worden beslist ten gunste vaa
TIartmann toen men met tienden ging re
kenen.
Zinimermann behaalde het wereldkam
pioenschap schieten met 358 punton (nieuw
wereldrecord) en geknield met 376 punten.
F.merik Karlsaon (Zweden) werd we
reldkampioen schieten met 383 punten.
Be equipe-wedstrijd werd gewonnen door
Zwitserland met 54 42 punten (nieuw wereld
record) voor Amerika met 5397 p., Zweden
met 5289 p., Finland met 5215 p., Italië met
212 p.
INDISCHE REISBRIEVEN
Door Mr. C. C. VAN HELSDINGEN,
lid van den Volksraad van Ngd. Oost-Indië.
EC C.E.P. EN DE CHRISTEN BATAKKERR
I.
Over dit onderwerp mrug ik in mijn rc:s-
brieven niet zwijgen, omdat mijn reken in
deze landen niet hot minst daarom begon
nen waren om contact te zooken als C E.P.-
voorzitier met dc Christen Bntakkors Dooi
de bemoeienissen wan een ijverig C.K.P. lid
in Medan, de ook in Nederland thans mee
bekend geworden heer Hcmmers, was er
reeds in M. 'n afdeeling der C.E.P. opgericht
ev. er w aren ook voorbereidingen gemaakt tol
het oprich'en van meerdere afdcelingen in
de Ba aklanden zelf. In Taroe^neng was
men er reeds mee bezig. Daardoor werd een
bezoek nan de Bataklanden nog meer ur
gen'. Het stond reeds Jaren la'g on he-i
program van de C.E.P. Op verschillende
partijdagen, reeds ten tijde van den heer
Bergmeyer was de wenschlijkheid van pep
dergelijk bezoek bepleit en ook hora mi
maar door omstandigheden kwam er nooit
iets van. Nu ik 9 maarden geleden alleen
naar Nederland ging, waarheen m in fami
lie me reeds was voorgegaan, zooals ook
nu weer de omstandigheden heit noodzrke
li'k maakten, dat ik weer alleen vooru!'
ging. besloot ik van de gelegenheid gebrtrk
te makon om mei de Be'aklaoden ke~nls
le maken. Ik stelde me destijds in Wel'e
vreden met verschillende jongere en oude
re Ba*aks in vcrbinding.cn verwerkte nn
tuurlijk ook eenige leetnur. Niet z odra
Avas In de Bataklanden mijn komst bekend
geworden of hei bestuur der Ha'opan
Christen Batak. dc bestaande nn innnle
Christelijke politieke vereoniging. tevnns
hoofdredactie van do Soewa Ba'ak en nn
dere Ba'akscho weekbladen gaven de no.v
dige commentaren. Rn volstrekt niet altijd
vriendelijk. Fr waren duideP'k drie s'roo
mingen merkbaar. Daar was in de eerste
De vorige brief stond in ons nummer
van Donderdag 15 Aug.
Ik onderbreek hier oven de reeks over
Medan, cn lasch hior thans in eenige brie
r;en over het genoemda onderwerp.
plaats een mij zeer vriendelijk gestemJe
strooming, die mijn komst met blijdschap
vernachtte en hoopte, dat ik veel \oor hi t
Christen Ba'akscho \olk zou kunnen doen;
een tweede groep van vooral jongeren, nam
een afwachtende, min of meer wan*rouwige
houding tegenover mij aan, terwijl een niet
gering deel der jongeren, het Hoofdbes'uu>-
der H. K. B., met de Soewara Ba'ak voor
op, een bepaald vijandige houding aannam
Het was na'uurlijk zaak om met do ver
tegenwoordigers van alle drie stroemirgon
in aanraking te komen en lange besprekin
gen met hen te houden. Dat heeft inijn rui
zen in dit land niet altijd zoo genoegeiiik
doen zijn als epn gewone plezierreis zou heb
ben kunnen zijn, maar ik heb cr ontzagg"
lijk veel door geleerd en voel nu be er dan
voorheen de wenschen en verlangons dei-
oudere en jongere Bataks aan. Van die aan
rakingen met de tallooze Ba aks en h't
hadden er eigenlijk nosr veel meer moeten
zijn wil ik wat vertellen.
Ik begin mèt het minst aangename, met
de mij en de C. E. P. want daarom ging
het tenslotte in hoofdzaak Aijandigo stroo
j ming.
I Het was mii bekend, dat de redaetle van
de Soewara Batak tevens Hoofdbestuur
der H. IC. R voornamelijk een drie-tal be
zwaren legen de C. E. P. inbracht. In dc
I eerste plaats, dat de C. E. P.-vcrtogenwoor
i digers in den Volksraad ikzelf uI'rczop.
j derd tegen de zg. „Inlatidsche meerder
I heid" zouden hebben gestemd, len tweeb'
dal de C. E. P. de Bataklanden wilde vor-
j koopen aan het grootkapitaal en ten den'e
zpker nie* het minste bezwaar dat de
C. E. P. door afdeelingen in de Bataklanden
op te richten, de eenheid der Christen Ba-
i taks verscheurde, die immers hun politieke
organisatie reeds gevonden hadden in de
H. K. B.
Onmiddellijk by aankomst in Taroetoeiig
stolde ik me in verbinding met het bestuur
der H. K. B. Ruim drie uur heb ik urnt de
hecren Soetan SoemocroeRig en Amir Ham-
zah gisproken en ge rneh hen te overtu»
gen van ons standpunt t. 0. v. de H K. 11
Aan duidelijkheid liet ons gesprek niet te
i wenschen over Gedeeltelijk Werd he in het
Nederlandsch, gedeeltelijk in het Male:sel:
gevoerd. We begrepen elkander zeer wel en
misverstand schijnt daarom ook te zijn u t
j gesloten.
Het eerste bezwaar tegen de C. E. P. wau
wel het gemakkelijkst te on'zonuwen. fm-
I mers was het voor ieder notoir, dat in den
1 Volksraad niet minder dan 3 van de 4 Irden
Ivoor het wetsontwerp hadden gestemd. F,r
Igcr was, en teekenend voor de strijdwijze
van dc redactio der Sooware Batak dut natie een van God gegeven roeping heef',
zc,zich niet hadden ontzien om mijn voor- die het best tot uiting kan komen in eigen
stemmen verdacht to makon, door in hun organisaties. Dat de C. E. P. van den aan
artikelen te doen doorschemeren, dat ik er j vang af vriendschappelijk heeft gestaan te-
geheime bedoelingen mee gehad had. Dat genover do II. K. B., dat immers de laats'*
ik dc hoeren op het onbehoorlijke van eer.vereeniging Ln haar s'atuten naar ik
zoodanige handelwijze ernstig onderhield meende veel aan het program der C. E. P
sprak vanzelfl I heeft ontleend, dat voor s dc H. K. B. gedu
Het tweede bezwaar was al even zonder- rende vele jaren contribuant der C. E. P.
ling. Daargelaten, hoe het nu toch mognbjk, was gowoest, cn ten slotte, wa' mij persoon
kon zijn, dat de C. E. P. de Bataklanden kon lijk betrof, dut ik gedurende vele jaren
verkoopen aan hot Groot-kapitaal, was het j rechtskundig adviseur der vorecnigirg war
noodig ons standpunt ten opzichte
mÊtd
beide hoeren, met wie ik gesproken had, Christelijke partij ook in strijdwijze en
schit'erden door afwezigheid. Rij terug levenshouding zouden overgaan. We heb
komst in Medan heb ik ook tha s weer de ben voorloopig gedaan wut we kunnen. Zoo
bedoelingen van de C. F.. P. nader t icge-lang met eigen kracht de Christen-Batak-
licht, en vooral op een openbare vergadering kers geen ordo kunnen brengen, doon wtj
tc Ballge, waar naar ik schat on-evcrr 125 meen ik goed, de (1 E. P. zoo krach-
""■nschen tegenwoordig waren Bailee is. tig mogelijk te organ laeeren, hen zooveel
de plaa'sen, waar de H. K. B. mogelijk politieke lohiing tc geven, altiJ4
gestie van dat groot-kapi'aai uitdnikkehlk
uiteen to zetten cn aan te toorjen, dat v\e in
principe erkenden de economische zegenin
gen van dat kap]'aal, echter niet blind wa
ren voor de gevaren, die zijn verschijnen in
een zoo primitieve maatschappij ineel racht,
zoodat met zorgvuldigheid moest worden na
gegaan, waar het het best was toe te laten,
terwijl ook met het oog op de zonde, die
onder de beheerders van het groot-kapitaal
als onder allo mensehen, werkt, een flinke
krach'ige arbeidsinspectie door ons als oen
noodzakelijkheid werd erkend. Dat in con-
rrefo de toelating van het grnot-kppitaal in
eenige landstreek gepaard moest gaan. m u
oen nauwkeurig onderzoek naar tie Inland-
sohe rechten op den grond van ui'gifte van
erfpacht die rechten niet zou mogen srhon
den, werd ten overvloede uitvoerig toege
licht. Als de C. E. P. zich dus geen tegen
stander van dat groo'kapi'nal noemt, dan Is
hiermee nog niet \-anzelfsprekenr| ingeslo
ten, dat nu dan ook maar In alle s'reken
onbelemmerde toelating plaats moest hebben,
maar sluit dez-» ei-klaring luis' in 'n nauw
keurig onderzoek naar de plaats°lijke oni
stpnd'gheden. Of mijn pleidooi in dit on
zicht h*n heef* bevredigd, waag ik erns'ig
te betwijfelen. Hifi aterc S. B,-artikelen ie
mij gebleken, dat de verkoop aan het groot
ka nltaal ook nu nog een zeer gewaardeerd
agitatie-middel tegen de C. E. P. is.
Nog moeiliikpr was het derde argument
dat de C. E. P. de bestaande eenheid in poli
ficis onder de Bataks verstoorde. Inderdaad
had dit bezwaar wellicht de meeste srh'in
van waarheid. Fr bestond een Christelijke
politieke organisa'ip. waarom d*n daarnaast
de C. .F. P. ongerieh'! HPt Was nu zaak om
hun h"t s'anrfnun' der C. R. P. ten onzieh'"
van de nationaa'-po'itieke vereeniffmgen
zoo helder mogelijk uiteen >e Toeg"
geven moest worden, dat tegen de H K B
als zoodanig geen erns'ige nrinclpieele he
denkingen konden worden ingebracht. Dit
het fi'nndpunt van de C. F.. P, t<wenovpr .1p
na'ionale vereenigingen, de C.bruMiikp nl
geweest. Waarom wij dan toch in de Ba ak
landen in concurrentie met de H. K. B. kwa
men werken? Door de gestie dor H. IC. B.
zelf. Door haar strijdwiizo van verdachtma
kingen, waarvoor ik k- n verwijzen naar
bun optreden tegenover mij door haar
felle kritiek en dat kennelijk bewust een
ziidigo en onwaar cn bedriegelijk op du
Zending en liet Bes'uur, aan wicn in het bi|
zonder de Bataklanden zoo ontzaggelijk vein
te danken hebben, hadden zij velen onder
de Batakkers derma'e van zich vervreemd,
dat zij met de II. IC. B. wensehten te breken
en aich daarom tot de C .R. P. wendden oni
hun politiek te orgnivsoeron, omdat rn.-n
wanhoopte aan een wijziging a an de 'aetlek
der H. IC. B. Niet dus de C. R. P. had de
eenheid onder de Christen Ratakkors ver
stoofd. maar de H. IC .B. zelf. Het H B. Aan
de C. E. P. ging slechts noode tot de oprich
ting over. Veel liever zou het anders heb
ben geaien. Wanneer de H. K .B. zich
een andfre houding
tegenover Zending en Bestuur, een houding
van opbouwende innlaats van als nu een
haast uitsluitend afbrekende en verdacht-
makende critiek. indrên ze van nu aan den
Christennaam niet alleen maar als een oi -
waar cachet droeg, maar toonde er naar te
lpven, dan zou, betoogde ik gezien de
vroegere houding a-an do C. E. P. tegenover
de H. K. B. het Hoofdbestuur der C. E. P
zelve er toe mede werken om Aveer een ver
eeniging tot stand tc brengen tusschen de
C. F. P.-nfdeeling:en en de IT. B. K. of welke
nndcre nationale Chris'eli'ku verponding
daarvoor in de plan's moeht komen. Ze had
den dus als het ware zelf in de hand, wan
neer dit z.ou kunnen geschieden.
Ook dit he'opg bleek voor doovomnns
noren te zii-i gebonden. Het Hoofdbestuur
der H. K. H. bleef, zooa's men mii van ver
schillende kanten meedeelde, op denze'fden
voet voortga nn en h'p'd nirt op de C. F.. I'
en mij bli de Batakkers in verdenking te
brengen. Gelukkig, dat Ik als tegengif de
vorige nmal dez-lfdo b' ginsel<m reeds ui'
eep7ftto in een Bat. nfd vergadering der
I juist
j vrijwel geen aanhang verwerft, vaar men
van haar gestie eigenlijk niets hebben mout
i F.r Avas dan ook dadelijk een groote bereid
j willigheid om daar een afdeeling der C. E.
j P. op te richten. Die zal er dan ook wel m t
behulp van die te Taroe'oeng en van een
paar Hollan.lsehe onderwijzers, die ik er vo r
heb Aveten te interesseeren spoedig on'-
staan. Wel heb ik tevens de gelegenheid te
bant genomen om een ernstige Avnar cT.u-
wing te rich'en aan de redactie van een paar
der C. E. P. welwillend gas'cmde blad n
of zooals men hier gewoonl<<k plee't 'e Z'*c
gen. die pro-C. E. P. *|n. Het was mij toch
gebleken, dat ze al lij na dezelf'e per oon
liike Strijdwijze als die van de H. IC. B. be
zigden, maar nu tegenover die vereeniging
en haar bes uu»ders, terwijl o~k wel eens
venijnige artikelen in hun pers verschenen
waren tepen Zending en Bestuur. Ook andp
re min-oorbare prac'ijken werden gpbezigl
door de prn-mensrhen. Zon werd betoogt,
dat de loden van de C. E. P. gemakkelijke»-
dan de anderen een baantje bij h t Bestuur
zouden krijgen, dat zij „djemnol" (ie ware)
mensehen zijn, enz. Daartege"over moes!
onzerzijds krachtig worden dui 'elijk ge
maakt, dat wii ons wensehten verre te hou
den van hun onderlinge ruzietjes, kleine en
groote. dat wij niet wensehten. da' de C. F,.
P. te pas cn te onpas overal werd Mjge
sleept, dat we los stonden van de R::nsrbe
Zending, maar a-an oordeel zijn, dat dp dank
baarheid tegenover dit genoo'schap hot ge
heele Christelijke Batakseho volk moest door
dringen, niet het minst de jongeren, die
veelvuldig blijk geA-en, hun vo'kcgesehiede
nis niet te kennen en ook niet de verhouding
tusschen Bestuur en Zending
Nog sterk onder den indruk vnn de Avilze
waarop «le heer Coliln mij op den juhl-
leumsihg der A. R. partij had ingeleid, als
een politiek unicum, oen ongedeelde anti
revolutionair van voor de splitsing van 1894
en nog steeds betreurende dat de belijden
de Protestantsche Christenen In no'ltleis in
Nederland in twee betrekkelijk klelnp par
tijen ziin uiteengevallen, heb ik zone's
begrijpelijk is n6g sterker dan vóór mijn
verlof, er op aangedrongen, dat do Batak
sche ChHrtonen toch hun onderlinge veten
zouden laten varen, schoon sehin zouden
maken in bun politiek leven, en tot de on- „V
richting van een ongedeelde krachtige echt- j
bereid om, zoodra een echte Christelijk#
vereeniging tot stand komt, de afdoehngeo
daarin op to lossen.
Ik heb de pro-redacties gewezen op d#
groote taak, die voor hen is weggelegd, om
in aansluiting inet het werk vun de zen
ding, de beginselen voor het staatkunde
leven, liggende op het terroin van de vier
gemeenschappen, waarin we door God zya
geplaatst, \vaarin wo ons bewegen en zijn,
uit de Heilige Schrift te puren, en mede te
werken om ze in liet Butaksche volksleven
te be vest gen. Of zij daartoe in staat zullen
blijken te zijn, moeten A\e afwachten, w#
vreezen echter, dat de huidige redacteuren
I tegen deze taak niet opgewassen zullen
zijn. We hebben dringend noodig eenig#
Ilollandsch sprekende degelijk opgeleid#
mannen, die tegen ernstige studie niet op
zien, die bereid zijn de stof, die voor dit
alles in de Hollandsch litteratuur als het
ware opgestapeld is, te verwerken, «n aan
gepast aan de eigenaardige Butaksche men-
taliteit te propageeren. Een goed georgani
seerde Bataksche Christelijke pers is drin
gend noodig. Ook <lo Hijnsche Zending
sprak dit groote belang reeds eerder uit.
In zijn geschrift: „Sechzig Jahro BataJc-
mission In Sumatra' schrijft Dr. Warneck
zelfs, dat er reeds een plan bestaan heeft,
om door de zending een Christelijk dag-
blad op te richten. Het wil mij voorkomen
Jlgt van een
dat dit veel meer op
organisatie als de C E. P. oi een speciaal
daarvoor op te richten „Christclijko Pei#-
vereeniging".
De „znman Baharoo', hot bekende door
Dr. Kraemer opgerichte Maleiacho blad,
dat als algemeen Christelijk weekblad, voor
al voor de overige Maleisch-sprekende zen-
dingavelden in do Groote Oost groote vet'
diensten heeft, kan meen Ik in de be
hoeften van de Bataklanden, waar 'n groot
deel geen Maleisch verstaat niet afdoen
de \oorzien. Hior Is een groot werk te ver
richten. en ik hoop dat als te zijner tijd
een beroep op het Hollandsch publiek wordt
gedaan om financicolen steun voor deze
-aak, met ruime hand zal worden bijgedra
aid Ook hier geldt het parool van den
uien Bntnk-apostel No-mmensen: „Tole".
mrts"!
