TWEEDE BLAD.
ZATtixuau IJ JULF 1929
TWEEDE BLAD PAG.
BRIEVEN VAN EEN SCHEEPSARTS
li.*)
PORT SAID
Amice Prof,
Tusschen mijn vorigen brief, die ik nog
echreef in de heerlijke atmosfeer van de
Middel landsche Zee, en deze, die ik thans
ga schrijven in de drukkende warmte van
de Roode Zee, ligt mijn eerste kennisma
king met het Oosten. En hoewel er werke
lijk bij deze hitte, waarbij het hoogste kun-
iwn van den denkenden mensch veelal
schijnt te bestaan in een onmatig transpi-
reeren, eenige moed toe behoort om iets te
beginnen en te volbrengen, geloof ik toch,
dat ik maar het beste doe je mijn indruk
ken mede tc deêlen, nu ze nog versch zijn
en nog niet door andere verdrongen.
Je begrijpt, dat we allen, waar we tot nog
foe geen enkele haven hadden aangedaan,
©enigszins verlangend waren om na een
dag of tien weer eens land onder de voeten
te krijgen. En de hooge vuurtoren van Da-
miettc, die we 's middags om half twee in
*t zicht kregen, was de belofte, dat onze
verlangens spoedig zouden worden vervuld.
Maar dan verdwijnt de kustlijn weer voor
een tijd, als om ons geduld op de proef te
stellen, tot eindelijk aan de knie de lage
huizenrij van Port Saïd wit glanzend Ln
fel zonlicht voor ons opdoemt. Bij de
Westelijke Pier wordt de ioodsvlag gc.be-
schon en spoedig nadert het kleine motor
bootje en de loods klimt vlug langs den
touwladder omhoog. Hij brengt ons tot de
ankerplaat laags het standbeeld van de
Lesseps op de Pier, die, met een trium-
phantclijk gebaar in de richting van het
Kuezkanaal wijst op het grootsche werk
door hem tot stand gebracht. Dan nadert
op de desbetreffende seinvlag het bootje
van dan quarantainsdokter, die ik, om deze
formaliteiten snel af te doen, tegemoet
treed tot onder op de lange stuurboordzij
neerhangende valreep, gewapend met de pa
pieren van den gezondheidsdienst. Maar
met een „je monte, je montc!" beduidt de
kleine, beweeglijke Fransohman me, dat hij
toch even aan boord zal komen. Intusschen,
na mijn bevestigend antwoord op zijn „tout
va hien, docteur?" gaat de quarantainevlag
al spoedig naar beneden, het schip is vrij,
en wie wil, mag aan wal. Maar zoo vlug
ging dat niet. Een 100 meter van de kade
Voor anker liggend, moeten we in kleine
bootjes door Arabieren worden overgezet.
Reeds zwermen ze onder aan de valreep,
waar onderop een Egyptische politie-agent
ataat om orde te houden. Maar veel respect
wen dezen gezagsdrager niet betoond. Daar
komen zwaar beladen, elkander op de tre
den di'r valreep verdringend, kooplui aan
boord, hun waren aan iedereen opdringend.
Ongelukkig genoeg kenden ze mij in mijn
qualiteit vanwege mijn onderhoud met den
havenarte, en zoo werd ik in 't bijzon.der
lot op den wal toe, achtervolgd door een
Voortdurend geschreeuw achter me en om
Ine: „Docteur, dokter!" Intusschen dringen
we met moeite tot onder aan de valreep
door om eindelijk met een niet geheel on
gevaarlijke sprong in een bootje terecht
te komen. Daarbij ontstaat om een of an
dere redèn eentwist onder de Arabieren,
die nu opgewonden, woedend, luid schreeu
wend, elkander wegduwen van de valreep.
Bootjes schommelen vervaarlijk, roeispa
nen vallen in 't water, men wil elkander tc
lijf. cn met een gelaten uitdrukking op het I
gezicht staat saevis. tranquillus in undis
de bruine politiedienaar', zich van zijn
onmacht wèl bewust. Dit levendig schouw
spel boeide in bewogen kleurenmengeling:
op .het diepblauwe water de Arabieren in
hun witte, schommelende bootjes, onder
hun roode fez gure, bruin-zwarte, gegroefde
bo-eventronie's, woede in hun felle, donkere
©ogen, terwijl hun lange, gestreepte, groeze
lige hemden onrustig fladderen in den wind.
Intusschen, nadat we voor den kleinen
iocht voor „half a guilden" per persoon
waren afgezet (de gewone prijs), kwamen
we toch waar we wezen moesten.
Eu nu Port Said zelf. Gezeten in een oud
open koetsje, bespannen door twee amech
tige paarden, wier eerste jeugd kennelijk
reeds voorbij was, reden we door de Arabi
sche en Europeesche wijk der stad.
Voor een groote, vergulde en druk ver
sierde begrafeniswagen staan vier ezels
wachtend tc droomen. Iets verder passeert
ons een bruiloftsstoet; voorop de muzikan
ten, die met enthousiasme pijpen en blazen,
dan een met bloemenguirlandes versier Je
auto, waarvan de feestelijke indruk wordt
opgeheven door de geheele neergelaten
groene gordijnen: het gelaat der bruid mag
niet worden gezien; tenslotte een groot aan
tal oude, open rijtuigjes met mannen en
vrouwen en kinderen.
Voor 't eerst zie Ik dan de gesluierde, Oos-
terschc vrouw. Wonderlijk, bijna weemoedig,
als die zwart-gesluierde vrouwen-figuren
blootstvoets geruischloos voorbij gaan, ter
wijl ge alleen de donkere, glanzende oogen
vluchtig ziet. Hun blik, die u niet mag aan
zien, glijdt soms als wezenloos in de verte
starend, over u heen. Maar somwijlen toont
één enkele blik dier vochtig-zwarte oogen,
dat naast kuischheid ook hartstocht zwaar
gesluierd langs u gaat. Onwillekeurig denkt
ge aan de tecre beschrijving, die Pierre I-oti
in zijn Les dés ene.lumtfi.es gaf van deze raad
selachtige gestalten, die tegelijk zoo heel
dichtbij en zoo ontzaglijk veraf zijn. fin
beter 'begrijpt ge nu, dat hij zoo gaarne
sprak van zijn „trois phantömes noirs",
Maar al rijdende boeien u andere taferee-
len. Daar komt langzaam op een ezel aan
gereden een waterverkooperin een open
vleeschwinkel staat een slager met veel
animo zwermen vliegen weg te jagen door
met een bundel palmbladeren op en in de
geslachte geiten te slaan (ondanks de warm
te loopt er een koude rilling over uw hy
giënisch gemoed!), ginds zitten in gemak
kelijke houding de opiumschuivers, er naast
de dobbelaans; op een hoek van het trottoir
een geldwisselaar in een open hokje, een
soort Oostersche aequivalent van de kiosk
der koudere landen; mannen, met tot de
enkels reikende hemden, zwenken op hee
renfietsen voor u langs; naast, een ezelstram
metje op den grond vier onbeschrijfelijk
vieze, zwarte en in 't zwart gekleede Turken,
jonge Arabieren met prettige gezichten pas-
seeren Europeesche dames, twee Roomschc
religieuses komen voorbij twee „zwarte phan
tomen". Correcte Europeanen, druk gesticu-
leerende kleurlingen en spelende kinderen
oltooien het bonte tafree!.
De noodige iokoopen deden we Ln de groo
te, Europeesch ingerichte winkel van Simon
Arzt, waar men, een behoorlijken prijs be
talend, niet boeft af te dingen. Voor den
vreemdeling, die de prijzen niet kent, is dit
een groot voordeel. Immers, de Arabieren
vragen zoo onbeschaamd veel, dat, wie niet
afgezet wil worden, indachtig moet .zijn aan
den raad die de stuurman me half schert
send gaf: de gevraagde prijs te halveeren,
daar de wortel van te trekken en hiervan
20 te betalen!
In 't donker komen we terug aan boord.
De lichters pompen nog steeds water over,
dat we hier moesten innemen. Vanaf den
wal licht met roode letters op: „East is East,
and West is West, van Houten's cocoa is
the best."
Na 't etèn moest ik nog even voor een
consult naar een ander vrachtschip der
Lloyd. Hier was men aan 't kolen laden.
Geweldige kolenstofwolken hangen om 't
schip. De zware last op hun gebogen nek
ken, in zwarte wolken gehuld, door schijn
werpers fantastisch belicht., loopen de ko-
'endragers met een vaartje de plank op,
terwijl één luide liederen uit den Koran
zingt met galmende stem. Het wonderlijk
tooncel doet denken aan Dante's Inferno!
Omstreeks 10 uur varen we dan liet Suez-
kanaal binnen. Doch daarover misschien
later.
Vale
NAAR EEN RECHTSCH KABINET
Jhr. Mr. RUYS DE BEERENBR0UCK
KABINETSFORMATEUR
H. M. de Koningin heeft opdracht tot sa
menstelling van een Kabinet, steunende 'op
de Rechterzijde, verleend aan Jhr. Mr. Chi*.
Ruys de Beerenbrouck, Minister van Staat,
■oorzitter van de Tweede Kamer der Sta-
tcn-Gcneraal.
Jhr. Mr. Ruys de Beerenbrouck heeft ver
zocht deze opdracht in beraad te mogen
houden.
DE ONDERTEEKENAARS VAN HET
MANIFEST DER NED.
TER VERDUIDELIJKING
Er is van verschillende zijden aannïerking
gemaakt op eenige onjuiste onderteekenin-
gen onder het manifest der Hervormden
óór de thans gehouden verkiezing. Wij
achtten ons verplicht hiernaar een onder
zoek in te stellen en twijfelen niet of die
persorganen, welke er over gevallen zijn,
nemen onze uiteenzetting gaarne over.
slot van rekening is liet ïeuer, waar hij ook
staat, om de waarheid te doen.
Ten eerste ontmoeten wij dan de beide
predikanten Lckkerkerker tc Delft en te
Beimebroek. Hierover deelde men ons mede,
dat deze beide heeren, naar het oordeel van
een der letten van het Moderamen, in
merking kwamen voor een uitnoodiging tot
de vergadering van 30 Mei.
Deze hebben zij ontvangen, mét een ex.
■au de Handelingen van ue eerste vergade
ring. Zij hebben niet geschreven, dat zij
niets voor de zaak gevoelden, of wel dat zij
tot een andere partij behoorden. Daarna is
hen gevraagd, hun naam te geven
der liet manifest op de wijze zooals zulks
meermalen geschiedt, door middel van
kaart (een ex. van deze kaart is in ons
bezit), waarvan het slot luidt: „Mocht hier
tegen d.w.z. tegen gebruikmaking
naam overwegend bezwaar bestaan,'
dan verzoek ik u beieeld dit p.o. aan mij te
melden..Heb ik Zaterdagavond mets verno
men, dan neem ik aan, dat u in dat geval
bereid zijt, uw naam te geven, waarvoor ik
u don beleefd dankzeg".
Wie bezwaar had, antwoordde. De heeren
Lckkerkerker gaven geen bezwaar te ken
en zoo kwamen hun namen onder de
circulaire.
Dat lüjnsaterwoude tweemaal genoemd
werd is een correctiefout van den drukker
of van liet comité, dat voor de correctie
zorgde, leder die even nadenkt weet natuur
lijk, dat Rijnsaterwoude geen twee Her
vormde predikanten heeft. De oplossing
zit hierin, dat Ds. C. de Bruin te Rijnsater-
oude staat en Ds. J. de Bruin, zijn vader,
te Rotterdam. Zóó had het moeten voorko-
ien onder het manifest
Wij gelooyen.. dat thans iedereen, over
tuigd is, dat hier geen kvyfyde trouw hgeft
oorgezeten; trouwens, dat zou wel een zeer
sterk staaltje zijn van volksverleugening.
Op overname mogen wij zeker rekenen?
VRAGEN VAN KAMERLEDEN.
CENSUUR IN INDIË.
Het Tweede Kamerlid Cramer heeft den
minister van koloniën gevraagd of het juist
's, dat het boekwerk, getiteld „Batonala",
an René Maran, door de Indische postadmi
nistratie aan den uitgever in Nederland is
teruggezonden?
En, zoo ja, of de minister deze censuur ge
oorloofd acht.
ANTWOORDEN VAN MINISTERS
DE EERSTE DRENTS CHE STOOM
TRAMWEGMAATSCHAPPIJ.
Op vragen van het Eerste Kamerlid den
heer Moltmaker, of het juist is, dat door de
directie der Eerste Drentsche Stoomtram
Maatschappij de bepalingen van het Regle
ment Dienstvoorwaardcn inzake de instelling
an een ziekenfonds en een raad van beroep
tot heden niet heeft nageleefd, heeft de mi
nister van Waterstaat bevestigend geant
woord.
Echter heeft de directie toegezegd spoedig
ontwerp-reglemcntcn voor een ziekenfonds
en voor een raad van beroep ter goedkeuring
tc zullen inzenden; aan de toezegging is,
zooveel laatstbedoeld ontwerp betreft,
onlangs voldaan-.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
MiJNHARDT's
Hoofdpijn-Tabletten 60cl
Laxeer-Tabletten60 cl-
Zenuw-Tabletten .75
Staal-Tabletten90
Maag-Tabletten .75c'
Bij 'Apoth. en Drogisten
JEUGDARBEID
OP GEREF. GRONDSLAG
COX GRES DER LANDELIJKE CENTRALE
REFERATEN VAN DR. K. DIJK
EN DEN HEER J. E. KOK
Onder begunstiging- van heerlijk zomer
weder had op 10, 11 en 12 Juli j.l. in „Huize
Witteveen" tc Ermelo 't jaarlijksch Congres
plaats van de Landelijke Centrale voor
jeugdarbeid op Geref. grondslag.
Wegens afwezigheid van den voorzitter,
Prof. Dr. G. Ch. A ald ers, van Hilversum,
opende de heer J. C. Francken, van
Utrecht, de zi. ting.
Hij sprak hierna een inleidend woord,
waarin alle aanwezigen, ten getale vam ruim
20, waaronder bestuursleden van aangeslo
ten organisaties, alsmede belangstellenden
in den jcugdarbeiid', werden wel-kom ge-
hee,ten.
Vervolgons werd het woord gegeven aan
Dr. K. D ij k, van Don Ilaag, die sprak over
het onderwerp:
„Kerk eb Jeugd",
aan d-e hand van het volgende schema:
1. Do. keuze van dit onderwerp hangt on
getwijfeld saonen met -de buitengewone be
langstelling welke
buiten onzen kring
van de eijdc aan dc
Kerk betoond -wordt
voor dc jeugd en
vindt vooral haar
oorzaak in deze
vraag, hoe de jeugd
voor de Kerk behou
den kan blijven e:i
welken bijzonderen
arbeid de Kerk te
genover het jonge
leven te verrichten
heeft, om dat Jcven
hijzonder in deze
verwarde tijden in
haar gemeenschap te bewaren.
2. De meerdere belangstelling, welke bui
ten onzen kring openbaar wordt, is te ver
klaren uit de volgiewte omstandigheden: a.
dringt het steeds groeiende werk onder de
jeugd de Kerk om zich van haar taak reken
schap te geven en mede te werken aan dc
religieusc bewaring en vorming van 't jonge
leven; b. nood-zaakt het droeve verschijnsel,
dat zeer \<V- jongeren met ide Kerk breke-n,
de Kerk -zich te beain-nen op middelen, waar
door zij haar greep op de jongeren niet ver-
lieze, en hen weer tot de Kerk terugvoere;
en c. .ziet de Kerk zich in verband cned het
vorige verplicht om tegenover allerlei mee-
ni-ngen van dezen, tijd de jeugd- te brengen
tot het. Evangelie van Christus.
3. Om dit alles te hereiken heeft men de
volgende middelen .ter hand genomen: a.
jeugdkerk en jeugddiensten; h. jeugdgroepen
in de kerkelijke gemeenschap met eigen or
ganisatie; c. jeugdwerk, dat van de Kerk uit
gaat en dat zich 'behalve op religieuse vor
miog vooral werp op sport, ontspanning, etc.;
en d. Godsdienstonderwijs aan. de jeugd in
scholen, etc.
4. Tot billijke beoordeeling dezer verschijn
selen en tot nadere bepaling van ons eigen
standpunt hebben- wij eerst te let'pp op -den
toestand in de Geref. Kérken, rd-io in verge
lijking met andere Kerkfowidties gunstig is
te noemen, maar die niet zonder schaduwen
is; ook onder ons openbaar.;, zich onverschil
ligheid, afval en veel eritiek, terwijl niet
kan ontkend worden, dat, zij het. niet alge-
-rvs"jjl eler oogen gesloten zijn voor de non
eischen, iclte het jonge leven stelt; de
oorzaak van veler lauwheid mag niet alleen
gezocht, worden in de jonge leden «elf en in
de tijdsomstandigheden^ maar ook in een te
kort bij de anderen.
5. De beantwoording wan de vraag wat ge-
dan moet worden om de jeugd voor de Kerk
te bewaren, wordt geheel en al beheerscht
door de Schriftuurlijke beschouwing èn van
het wezen der Kerk èn van de plaa's, die de
jeugd -in de Kerk inneemt; vanuit dit ge
zichtspunt en dus niet uit de practische over
wegingen (moeten jeugdkerk, jeugddiensten,
etc. beoordeeld' worden en alleen dit zuivere,
principieele standpunt heslist over den ar
beid, die door de Kerk aan de jeugd zal wor
den ten koste gelegd.
6. Dit Geref. standpunt, waarop wij de Kerk
beschouwen als de gemeenschap der geloo-
yigen, als de Verbondsgemeenschap en Je
jeugd als een deel van die gemeenschap, ver
plicht ons om ook aan dit deel bijzondere
aandacht te wijden en rekening te houden
met den leeftijd, met de vragen, met de be
hoeften der jongeren, welke verplichting ver
scherpt wordt door de tegenwoordige geva"
n, die het jonge leven bedreigen.
Hierbij dient voor overscha'ting ge
waakt te wonden, opdat de overdreven zorg
de jeugd geen voedsel ontvangc, docii
de Kerk strove naar een harmonicusc bear
beiding van al haar deelen; zSj vermijde
roorts het euvel wan te sterke specialisatie
en verliezc haar wezen en taak, haar karak-
roeping geen oogenblik uit het oog:
hieruit vloeit ook voort, dat haar laak niet
op een lijn kan en mag gesteld worden met
d-en arbeid onder de jeugd, die door verschil
lende vereenigingen (de Kerk als organisa
tie) verricht wordt.
S. Dc Kerk vervulle har roeping niet dooi
de sub 3 genoemde middelen als jeugdkerk,
maar door dc bediening van het Woord in
de samenkomsten van de gansche gemeente;
door haar catechisaties; d-oor het persoon
lijk bezoek en de bijzondere zielezorg; door
den arbeid :n de gezi-nnen; door het verband
met jeugdveroenigingen; met scholen, etc.
9. De jeugdorganisaties hebben de roeping
d-e Kerk in dezen arbeid te steunen cn door
haar vorming het kerkelijk besef te verster-
lERSEKE'S NIEUWE BURGEMEESTER
Dezer dagen deed de nieuwbenoemde Burgemeester van Ierseke, 'de heer H. C.
Gunning, van Arnhem, op feestelijke wijze zijn intrede in 't mooie Zceuxvschc dorp.
We zien hier Z.Edclachtbare in 't midden van de feestci
Donderdagmiddag werd het woord gegeven
aa-n den heer J. E. Kok, wan Ticl, die sprak
over:
Hij deed dit aan de hand van de volgende
stellingen:
1. Voor den jongen mensch, maar vooral
voor den Geref. jongen mensch is het noo-
dig, dat hij, eenmaal volwassen, in geeste
lijken zin, geworden, met een gefundeerde
levensbeschouwing het volle leven ingaat
2. Die levensbeschouwing moet echter niet
opgedrongen of nagesproken, maar met over
tuiging aanvaard zijn.
3. Daartoe dienen in onze jonge men6chen
de karakters gevormd .te worden.
4. De levensbeschouwing, eenmaal door
tien jongen mensch aanvaard, noopt hem tot
karakteristieke levenshouding.
Nog heden ten dage veel gehuldigde
aestctischc levensrichting, die het schoonc
als goed aanvaard, noch de ethische levens-
rich. ing (Kant) kunne de levenshouding on-
j. m. bepalen.
G. Alleen de Chr. levensrichting, d'ie den
juisten norm geeft, en zoowel het aestethi-
sche als het ethische element omvat, dik
heiden in dc juiste -verhouding stellend, kan
hun levenshouding bepalen.
7. Zij vindt haar norm in dc ordinantiën
Gods, uitgedrukt in Zijn Woord-.
8. De Geref. Christen stelt zich tot taak zijn
levensbeschouwing op elk levensterrein in
karakteristieke levenshouding te beleven.
9. In de prae.'ijk -des levens zet deze levens
houding: een stempel op alle gedragingen
t. o. v. gezin, maatschappij, slaat co kerk.
10. In deze tijden van zedelijke verwording
valt ivooral de nadruk op de levenshouding
der jonge menschen t. o. v. het onderling
erkeer der sexen.
11. Terwijl de Geref. jonge mensch met
beslistheid de moderneideeen omtrent het
huwelijk en huwelijkstrouw afwijst, hand
haaft hij zijnerzijds de ethische grondsla
gen in de H. S. geopenbaard.
12. Steeds hebben jonge mcnsclien, wien
het dikwijls nop aan inzicht in de dingen en
overzicht van de dingen ontbreekt, bij al wat
hun onder Gods bestel in. het leven ontmoet
d-en voor hen geldenden norm aan to leg
gen. (Beproeft alle dingen.)
13. Als de Geref. jonge imensch onder
's Heeren leiding op een gevaarlijk terrein
geroepen wordt, moet hij zich daarop bid
dend begeven om bewaard, te worden van
den boozc.
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Pastoor Heumann's
Geneesmiddelen
sUtds ook voorradig in het
Alleen-depot:
f». I W. m DEN BERD.
10TTERDAM MFESTEES B
ra. HinposTfiia ims-j
liet gro.de Pastor Heumann-
Boek. 3cO btadzg.lax.mafb.
a«a t gratis en franco ifUt
14. Onthouding kan eisch zijn, nl. vvarv-
neer of de zaak zelf of de sfeer in conflict
komt met den norm van Gods Woord.
Op beide referaten volgde discussie. J
De heer M. Gr ash off wan Den Haag-,
die wegens plotselinge verhindering ook van
den heer Francken, de twee laatste dagen
het voorzitterschap waarnam, constateerde
met blijdschap, dat het congres als welge
slaagd mag word sn beschouwd.
Nadat nog onderwerpen voor het volgend
jaar waren opgegeven, sloot de voorzitter dc
vergadering en ging Mej. H. S. S. Kuyper
iif dankgebed voor.
JEUGDMEETING
OP VOORNE EN PUTTEN
IN DE DUINVALLEIEN.
Men meldt ons:
Voorne en Putten zullen a.s. Woensdag 17
Juli optrekken naar een vallei in Rockan-
je's duin, om aldaar bij te wonen de 2e
openluchtmeeting, georganiseerd door het
Centr. Jeugdverband van bedoeld eiland.
Dank zij de welwillendheid van twee
vooraanstaanden, mag ook het platteland
steeds sterker actie voeren en steeds meer
aaneensluiten de gelederen. De meeting
vangt aan te half vier n.m. Sprekers zijn
Ds. B. A. Knoppers, van Amsterdam, cn
Mr. J. A. de Wilde, van Den Haag.
Op ter meeting! Wij gaan het wapen
scherpen!
GRONDVERSCHUIVING TE ROTTERDAM
bfjll""'voor de binnen,aarl te BMÏrdam, de CocU
haven, heeft *ich gisteravond plotseling ren ernst ine nrondverschuirinn vnnmp,ln.,H
rpidipfr Tnrp °°d 'C"p/e.fce <jrund z"klc wefI' cen waterleidingbuis sprong' het
Ho nrZxd nu i 'm' u'f° (icstremd. Hierboven kan men zien hoe
de grond als lava aan alle kanten scheuren en spleten vertoonde.
INDISCHE REISBRIEVEN
Door Mr. C. C VAN HELSDINGEN,
lid van den Volksraad van Ned. Oost-Indië.
L. JT-ATJEH—PIDIE—SIGLI.
Zaterdagmorgen reeds vroeg ging ik met
de bekende Atjeh-tram waaraan ik een
aparton .brief wil wijden naar Sigli. Eerst
trok de tram door Groot-Atjeh. Het valt op
hoe sehaarseh d-eee landstreek bevolkt is.
Niet alleen echter gevolg van -den oorlog,
maar ook van een vroegere zeer ernstige
cholera-epidemie, die de bevolking meer dan
dorimeerii-e. Een Atjehsch hoofd verklaarde
mij, dat er dan ook «verschillende moekims
alleen in naam bestaa-n!
De bestuursinstellingen van Atjeh zijn niet
als elders op genealogische verhoudingen
gegrond, maar ee zijn territoriaal. Als laag
ste organisatie vinden we de Gampong, imci
éls hoofd de Keutjih, bijgestaan door een
Raad van Oudsten, bestaande uit mannen
van- -levenservaring en van groote kennis
van de landsgebruiken. De positie der
Keutjihs vertoont overeenkomst met die van
familiehoofden elders. De Teungkoe heeft
lin de gampong de zorg voor de godsdiensti
ge aangelegenheden, maar woor die functie
wordt heelemaal geen wetskennis vercisclit
Langzamerhand' is de functie verworden tot
een erfelijk dorps-ambt.
Over de gaimpong huift zich de Moekim.
Zoo heet eigenlijk de ingezetene, die volgens
de Moh.wet verplicht as tot den wekelijk-
schen Yrijdagsdienst, waarvoor echter mins
.tens 40 gezinnen noodig zijn. Daartoe is een
gampong niet in staat. De Moekim is nu
ontstaan door samen voeging van gam pongs
om dien Vrijdagsdienst mogelijk te maken,
heeft dus cen aanvankelijk kerkelijk karak
ter. Maar in Groot-Atjeh is d-e Moekim ge
worden tot een gewoon bes'.uurs-ressort, met
als hoofd de Imoum.
Boven de Moekims staan dan weer de
landschappen, de Oolëebalang-schappen, met
als hooft de Oelëelialangs, de eigenlijke hee
ren des lands, een keur van titels dragende,
o.a. Keudiroèe, Meuntroë, Thih, Datoh enz.
Deze landschappen, zijn in de bestaande
bestu i 'r*"r->rn ati e behouden.
In Gr< .Mj li vereenigen zich die land
schappen ot drie bondgenootschappen, vl»-
drie Sagi's (sagii-zijde van, de driehoek Groot-
Atjeh), aan het hoofd waarvan staat de
Panglima Sagi, die echter geen andere be
voegdheid- heeft dan om Kte belangen der
verbondenen te behartigen. De verschillende
landschappen worden z.g. onderscheiden en
genoemd naar het. o-nder hen. ressorteerende
Moekims, zoo -hebben we de XXII, XXIV en
XXVI Moekims. maar ook kleinere rechts
gemeenschappen, als XIII, XV Ms. enz.
Nu schijnt, dit echter niet meer tc kleppen
niet de werkelijkheid, zooals ik boven reeds
meedeelde, verschillende Moekims zijn ge
heel verdwenen, alleen hun naam duidt nog
aan, dat ze hebben bestaan.
Opmerkelijk is ook hoe vele scholen hier
leeg staan. Gedeeltelijk kan dit worden ver
klaard-, dat het desa-onderwijs bij den At-
jeher niet geliefd is, omdat ze het minder
waardig achten, vooral omdat, ze niet- be
schikt hebben over goed personeel. Maar ook
verschillende tweede-klassescholen weiden
gesloten on de gebouwen voor andere doel
einden gebruikt. Hiervan heeft men mij
geen «voldoende verklaring kunnen geven.
De rit door de vlakte van PiJië was cen
ware verrassing. Zij schij0t b-hoorlijk te
worden creirrigeerd, althans lts waren
een lust ('er oogen. IIo* vr -- -oto groe
nende vlekte, allerlei iv - n van
groen en hier en daar - -ten van
geel boden het oog een schitterend panora
ma. Van dungezaaid-e plekken was al
thans langs den tramweg geen spoor te
zien. Alles stond er prachtig voor. Mc dunkl,
de oogst vaar. dit jaar zal den Atjehschen
landbouwer wel vreugdevol stemmenen
niet het minst do Oelëebalangs, die in doz?
streken bijna altijd groot-grondbezitter zijn.
Onder li en- moeteen er velen zij-n, d-ie er zeer
warmpjes inzitten. Deze streek schijnt als
rijstland nog een mooie toekomst tegemoet
te gaan. Nog vele bunders kunnen in cul
tuur worden gebracht en zijn uitstekend
voor heivloeiing \atbaar. Men verwacht dar»
ook. dat Pidië langzamerhand de voorraad
schuur voor d«e Oostkust van Sumatra kan
worden; alleen blijken er hij de'koelies der
ondernemingen eenige afkeer te bestaan te
gen, den rood-c-n Atjehschen rijst. Op mijn
vraag waarom men dan geen Javaanscbe ge
selecteerde padi kon planten, zoide mij de
tnij begeleidende bestuursambtenaar, dat
men een beetje huiverig was voor het nemen
van. dien proef, omdat er niet de minste
zekcrlu-id bestaat, dat die padi het accli-ma-
tiseerings-proces wel behoorlijk zou kunnen
doorstaan. Men wil trachten door selec te
Atiehrijst -zelf te verbeteren. Het is mij niet
Jui-telijk waarom niet met eenige sawahs
en proef kan worden genomen.
Een merkwaardig voorbeeld van ook in dit
land doordringende coöperatie is de -naam-
looze vennootschap, die in Pidië door 'ver
schillende Oebëebalangs is opgericht, tot ex-
«ploitatie van cen rijstpellerij.
Het feit zelf dat een dergelijke samenwer
king tusschen vroeger elkaar vijandige en
steeds best-reden hebbende hoofden thans
mogelijk is, is al een bewijs vun de zogenen-
de werking van ons bestuur, dat orde en
rust schiep in de vroegere chaos. Toch moet
men niet al te overdreven voorstellingen van
die samenwerking hebben. Net ging m gaat
nog niet zoo vlot. Het toegezegde kapitaal
is nog lang niet binnen. Er zijn er, die klaar
blij kei ijk liever de kat uit den boom zien.
Het bestuur bestaat uitsluitend uit Oelëe
balangs, alleen is een Europeesche tokohou
der ter plaatse adviseur. Bedrijfsleider is
meen ik, de <zoon van den grootsten aa-ndeel-
bezittei'. Er gi-ngen eerst stemmen op om
daarvoor een Europeaan te nemen, maar de
Atjehsche trots liet dit niet toe. Zooveel te
heter, als de zaak nu toch goed blijkt te
gaan. De rijstpellerij is voorzien van de
meest moderne installaties. Voor brandma
teriaal wordt, gebruikt de afval. Wel hoopt
de N. I. Gasaiij., die Sigli thans eteetrificeert,
dat die eigen brandstof-voorziening niet vol
doen zal, maar de leiders hebben alle hoop.
dat dit somber vooruitzicht geen werkelijk
heid zal worden. De pelterij werkt nog lang
r.r ,n- e capaciteit, maar men
hoopt, dat dit binnen enkele jaren zal ge
schieden, Dat zal echter goeddeels arhangen
van ide gestie van de directie, waarin vo v-
name'ijk de groote machthebbers zitten ZJ
He. u°"M° Jhornmolos veroorzaakt!
Hat. bleek toch dat de groot-grond-bezitters-
aandeelhouders het voordeeliger "v onden om
de parai duur op te koopen. nlan de fabriek
groote winsten te laten maken, fcnmera zij
d,e, .grootste padi leverancier,! Dat
nerc aandeelhouders niet over
gcst'cht waren, v alt te begrijpen cn daarom
noten zij zich liever uitkoopen. Hel wil Jus
met dc samenwerking nog niet best vlotteni
Het lot van dv onderneming zal natuurlijk
het meest afhangen van de vraag r>f de hui
dige dircteur de meest ges. hikte man zal
blijken» In ieder geva! is hij cl goeden moed
en verwacht een grootep bloei! sigli zeïï
biedt overigens niets bezien».vaardig,. Ik
bleef er dan ock maar heel kort r-n onder
T ,Vu" :"",n Pash«*r vertrokken wc
aar hot binnenland, waar we via Tangse
een autorit zeiden maken naar den nieuwen
wegaanleg te Ccumpacg. Maar daarover Iv
ter meer.
