llirutür £rihsd)f (£<mrnnt
UITSLAG VAN DE VERKIEZINGEN
VOOR DE TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
Rechts 53
Kleine Partijen 6
Links 41
DE UITSLAG
DE SAMENSTELLING DER
NIEUWE TWEEDE KAMER,
abonnement:
Per kwartaal -3.25
(Beschikkingskosten 0.15).
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending
Bij dageilijksche zending
Alilea bij vooruitbetaling.
Losse nummers 5 cent.
met Zondagsblad 7Yz cent.
7*-
No 2786
Bureau: Hooigracht 35 Telefoon 2778 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 5893S.
VRIJDAG 5 JULI 1929
aDTEHTENTIË»:
Van 1 tot 5 regels 1.17ft
Elke regel meer - 0.22ft
fngez. Mededeel! ngen
van 1—5 regels 2.30
Elke rege! meer 0.45
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekend 0.10
1Qe Jaargang.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen,
DE NIEUWE KAMER ZAL BESTAAN UIT:
3 Staatk. Geref. Partij.
1 Herv. Geref. Staatspartij.
2 Communisten
1 Plattelander.
1 Middenpartij.
12 Anti-Revolutionairen,
11 Christelijk-Historischen.
30 R.-K. Staatspartij.
24 S.D.A.P.
8 Vrijheidsbond.
7 Vrijzinnig-Democraten.
DE OUDE KAMER WAS SAMENGESTELD UIT:
13 Anti-Revolutionairen.
11 Christelijk-Historischen.
30 R.-K. Staatspartij
24 S.D.A.P.
9 Vrijheidsbond.
7 Vrijzinnig-Democraten.
WINST- EN VERLIESREKENING
2 Staatk. Geref. Partij.
1 Herv. Geref. Staatspartij.
1 R.-K. Volkspartij.
1 Plattelandersbond
1 Comm. Partij Holland
WINST:
Staatk. Geref. Partij
Middenpartij (Vos)
Comm- (Wijnkoop)
VERLIES:
1 Anti-Revolutionairen 1
1
R.-K. Volkspartij
Vrijheidsbond
1
Uitgebracht zijn bij deze verkiezing in totaal 3.376.429 geldige stemmen; de kiesdeeler is dus 33.764,29
Het onbloedige slagveld, ofschoon
het er in woorden soms fel naar toe
ging, laat zich overzien. De honderd
uitverkorenen,, die de Nederlandsche
volksvertegenwoordiging zullen uitma
ken, kunnen thans worden voorgehan
gen. Dat zij mogen toonen de hooge
onderscheiding waard te zijn en dat
zij het aanzien van het parlementaire
Stelsel mogen versterken! Een over
bodige weelde is dit niet.
Er is heel wat gebazeld over de wei
nige geestdrift bij deze verkiezing.
Maar dat hoorden wij vroeger ook bij
elke stembus. Onze indruk is, dat er
wél geestdrift was, wél hard is ge
werkt, wél groote belangstelling was
voor den uitslag. Maar nu door het stel
sel der evenredige vertegenwoordiging
de actie van den kiezer zich grooten-
deels bepaalt tot een gang naar het
Stemlokaal, heeft de belangstelling een
ander aspect dan vroeger. Echter zij
was er wel.
Een andere eigenaardigheid van dit
stelsel is, dat groote verrassingen niet
zoo vaak voorkomen, als bij de vroe
gere methode. Een verplaatsing van
enkele duizende stemmen kon toen vijf
of zes districten omzetten. Thans kan
dit hoogstens een enkele partij een
voordeeltje brengen, gelijk ditmaal de
S.G.P. Terwijl n.l. de kiesdeeler was
83.800 stemmen, kreeg deze partij zijn
derden zetel op een overschot van ruim
9000 stemmen. Dit is een gevolg van
de laatste wetswijziging. Hieruit volgt
reeds, dat zulk bezit op een wankelen
bodem stoelt en zulk een zetel vrijwel
in de lucht hangt.
Bezien wij nu eerst, hoe het staat
met de groote scheidingslijn in de Ne
derlandsche politiek. Dat is de schei
dingslijn tusschen rechts en links, of
beter gezegd, tusschen rechts en wat
samenwerking tusschen de'drie recht-
sche groote groepen wil verhinderen.
Wij drukken ons zoo uit, omdat de S.
G.P. zich noch rechts, noch links wil
oriënteeren.
Welnu, zoo heeft de groote meerder
heid der kiezers, welke als rechts of
links kunnen worden bestempeld, zich
vóór rechts verklaard. Van de 3 milli-
oen 380 duizend geldige stemmen, kre
gen de roomsch-katholieken, anti-revo
lutionairen en christelijk-historischen
samen 1 millioen 740 duizend. Voor
uitgesproken links spraken zich uit
nog geen 1400 duizend. De rest was
voor de partijtjes, die deze scheidslijnen
niet voor zich erkennen, waarvan
trouwens de meesten uit de negatie
leven of uit den gezichtshoek van het
Zoo heeft deze stembus voor de zoo-
veelste maal bevestigd, dat de recht-
sche groepen, meer dan welke andere
combinatie ook in Nederland, het
grootste deel van het volk, herwelk by
de stembus de groote lijnen durft te
zien en groeps- of negatie-politiek ver
werpt, achter zich hebben.
Dat wij ons hierover ongemeen ver
heugen, spreekt wel vanzelf. En wij
hopen, dat deze drie partijen tesamen
in staat zullen blijken te zijn het parle
mentaire stelsel nieuw leven in te bla
zen, duidelijker gezegd, dat er moge ko
men een rechtsch ministerie. Zelfover
winning zal noodig zijn bij de voorman
nen van elk der drie groepen om tot ge
meen accoord te geraken. Wij vertrou
wen dat met 't oog op. 't groote landsbe
lang, maar niet minder met het oog
op de bewaring der Christelijke grond
slagen in ons volksleven, blijken van
zulke zelfoverwinning over en weer
worden gevonden.
In ons land met zijn gemengde be
volking kan niemand zijn wil anderen
opleggen op staatkundig gebied, noch
over anderer consciëntie heerschen.
Wel kan de gemeenschappelijke lijn
worden uitgestippeld. En dit is ge
makkelijk, omdat in de programs dei-
drie rechtsche partijen het Christelijk
beginsel alles draagt. De roomsch-ka
tholieken zullen, maar willen er ook
rekening mee houden, dat zij niet de
meerderheid der bevolking uitmaken;
de protestantsch-christelijken kunnen
hun speciale wenschen niet volvoeren.
Maar overigens blijft er zulk groot
terrein voor samenwerking, dat hier
geen aarzeling behoeft te bestaan.
Laat het verleden terugkeeren met zijn
hartelijke kameraadschap en laten onze
voormannen hun verantwoordelijkheid
diep gevoelen. Geen onncodige angst
voor critiek uit de kleine partijtjes.
Moeten die dan aldoor vruchtbaar werK
verhinderen? Vrees is de slechtste raad-
.fster, als er een zuivere conscicn-
3 is.
Geve God ons dit te aanschouwen en
wij, als mannen van de «hristelijke
pers, beloven steun, als straics de moei
lijkheden natuurlijk wel weer zullen op
rijzen. Niet dat wij critiek zullen spa
ren, maar zij zal opbouwend zijn. God
en Vaderland, zij in ons vaandel ge
schreven. Maar van onze vertegenwoor-
i eischen wij beginseitrouv, rond
heid en verachting van klein gedoe.
Thans over de verdeeling der zetels
een enkel woord. De roomsch-katholie
ken handhaven hun cijfer van 30; de
christelijk-historischen blijven op 11
staan, maar de antirevolutionairen val
len van 13 op 12.
De sociaal-democraten hadden 24, en
hebben weer 24; de Vrijheidsbond gaat
van 9 terug op 8, en de vrijzinnig-demo
craten keeren met hun zevenen terug.
Ds. Lingbeek blijft zijn partij alleen
vertegenwoordigen; L. de Visser zijn
door Moskou goedgekeurde communis
tische groep en Braat de Plattelanders.
De dissidente communisten brachten er
Wijnkoop in, een oude bekende der Ka
mer. En Floris Vos krijgt als belooning
voor zijn openrammeien van den Mui-
dertol een zetel. Hier was nu eens niet
ondank 's werelds loon. De politieke rol
van Mr. Pius Arts, leider der R. K.
Volkspartij is uitgespeeld en eindelijk
krijgt de Staatkundige Gereformeerde
Partij haar derden man in de Kamer op
een klein overschot.
Over het wedervaren van sommige
der partijen dient thans nog iets ge
zegd. Ditmaal beginnen wij bij links en
eindigen bij huis.
De communisten krijgen nu weer
naast elkaar in de Kamer, evenals vroe
ger, de beeren de Visser en Wijnkoop.
Ditmaal niet als vrienden, doch als
heftige tegenstanders. Dit belooft wat.
De sociaal-democraten zijn vrij sterk
vooruitgegaan, evenals de vrijzinnig
democraten. De ontwapeningsleuze
vangt zoo gemakkelijk onnadenkenden.
Echter is opmerkenswaard, hoe de
socialisten in het zuiden des lands hun
hoofd hebben gestooten tegen de bar
rière der roomsch-katholieken. Moge
dit hen, die de roomsche arbeiders een
gemakkelijke prooi achten te zijn voor
de klassenstrijdleiders, wat te zeggen
hebben, ofschoon wij vreezen, dat het
hier geldt;
Wat baten kaars en bril,
als de uil niet zien en wil
De Vrijheidsbond, het lichaam uit
zoovele heterogene bestanddeelen sa
mengesteld, zag als concurrenten optre
den den vroegeren bondgenoot Henri
ter Hall en den wegtriumfator Floris
Vos.
De hooge verwachtingen der voor
name liberale bladen zijn beschaamd.
De liberalen hebben als politieke factor,
niet als economische, vrijwel afgedaan.
Thans de staatkundig gereformeer
den. Terwijl de normale groei, gezien
de kiezersaanwas, had moeten zijn
9.53 pCt., was deze 22.95 pCt Natuur
lijk moet hierbij in het oog gehouden,
dat bij kleine partijen groei of achter
uitgang in percenten uitgedrukt, altijd
heel anders aandoet, dan bij groote
groepen. Toch is de vooruitgang vrij
sterk.
Wel blijkt, dat het bespelen van het
klavier der volksconscientie, als men
het daar kan, vele politiek zwakken
meelokt. Op alles wat den eenvoudigen
man in het gevlei komt, wordt gespe
culeerd. En de godsdiensttwisten wor
den aangeblazen, alsof wij nog leefden
in het begin van den tachtigjarigen
krijg. Wie hiertegen geen verweer weet
te bieden, gaat overstag. In een land
met een gemengde bevolking kan men
dit ophitsen nauwelijks verklaren, maar
het feit ligt er. 1918, toen de roomsche
jongens ook have en goed der staatkun
dig gereformeerden beveiligden o,
bittere ironie ligt precies 10 jaren
achter ons.
Inmiddels botsen de beginselen nu
reeds met de practijk. Vrouwenkies
recht wordt uitgeoefend, alsof het vóór
een paar jaren niet de grootste zonde
heette. Zoo zal er meer volgen. Voorloo-
pig zal met kunst- en vliegwerk deze
nieuwe staatkundige creatie wel in
stand bljjven, tot ons volk zich afkeert
en als zonen van hetzelfde land den
broedertwist vaarwel zegt.
De roomsch-katholieken maakten
sterken vooruitgang. Als een rots in
de branding van den tijd, lazen wij in
een roomsch blad. Lijkt het er niet op,
velen tot beschaming? Noch bij do
roomschen, noch bij de christelijk-his
torischen, noch bij de anti-revolutionai
ren lazen wij één woord van ophitsing
tegen andersdenkenden. Voor velen
weder beschamend!
Inplaats van het roomsche volksdeel
te verzwakken, zorgen de staatkundig
gereformeerden voor versterking. De
nemesis van de historie!
Inmiddels verheugen wij er ons over,
dat de roomsche medeburgers door het
evenredig kiesrecht op het gebied der
staatkunde verkrijgen, waarop zij recht
hebben en wat hun als trouwe Neder
landers van harte zij gegund, en niet
minder als politieke vrienden.
Ook in het succes der Christelijk-
Historischen verblijden wy ons. Iïet
valt vaak niet mee, het verscnil aan
te duiden tusschen de christelijk-histo
rischen en de antirevolutionairen. Dat
is voor beiden een mooi testimonium.
Bij nauwkeurig uitpluizen komen na
tuurlijk de verschillen wel voor den
dag, maar vroeger was het één en naar
eenheid mag het verlangen uitgaan.
Moge de christelijk-historische groep
haar nieuwe kiezers opvoeden tot be
ginselvaste partijgangers en mogen de
groote protestantsche partijen zich -jok
in de practyk van het leven nauw aan
elkaar verwant gevoelen.
Tenslotte de anti-revolutionairen.
Het verlies van één xetel ia te bejam
meren. Maar tegen onwaardige aanval
len is niet altijd de massa te beveiligen.
De socialisten begingen de onkiesch-
heid, den heer Colijn petroleurabelangen
te verwijten, toen hij over Curasao in
terpelleerde; de staatkundig gerefor
meerden spaarden partij, noch persoon
in hun actie. Zoo doet de achteruitgang
ons leed, maar is te verklaren.
Maar de anti-revolutionaire partij
zal er door trouw en door goede volks
voorlichting over heen komen. Ook nu
schijnt achter de wolken de zon.
Bemoedigend was de groote eensge
zindheid onder de verschillende scha
keeringen bij deze stembus. De vruch
ten zullen in de toekomst niet uitblij
ven, indien de betooning dier trouw
wordt voortgezet.
In eigen kring zal wel over de posi
tie gehandeld moeten worden. Het mes
.der zelfcritiek kan gehanteerd moeten
Worden. Er moet nauwkeurig onder
zocht, of kenmerken aanwezig zijn hier
of daar van versteeningvan over-orga-
nisatie, met wegcijfering van de per
soonlijkheid; van intellectualisme; van
materialisme waar zoovelen onzer maat
schappelijk sterk vooruitgingen, en van
verkilling van het jonge geslacht. Uit
den teruggang kan het goede worden
geboren. Maar dat in alles de broeder
lijke liefde blijve!
Wij als blad, mogen nu de ons opge
legde taak bij deze verkiezingen vrijwel
als geëindigd beschouwen. Veel, soms
haast te veel gaf ons blad voor dit doel.
Als wij dat kleed afleggen en onze
breede taak weer aanvatten, als men
van ons mag venvachten, doen wij een
beroep, om toch de christelijke pers in 't
algemeen en ons blad in het bizonder
de baan vrij te maken, waar wij nog
stuiten op het neutrale of liberale dag
blad in de Christelijke gezinnen.
Slechts waar het christelijk dagblad
de huisvriend en de voorlichter is, is
men verzekerd van de trouw, ook in het
practisch naleven van onze beginselen.
GEKOZEN ZIJN:
Anti-Rev. Partij.
Mr. Dr. E. J. Beumer (aftr.
H. Colijn.
L. F. Duymaer van Twist (aftr.)
J. J. C. van Dijk (aftr.)
Mr. Th. Heemskerk (aftr.)
C. van den Heuvel (aftr.)
J. Schouten (aftr.)
Dr. J. Severijn.
C. Smeenk (aftr.)
Prof. Dr. H. Visscher (aftr.)
Mr. J. A. de Wilde (aftr.)
A. Zijlstra (aftr.)
Christ. Hist. Unie.
J. Bakker (aftr.)
Dr. C. W. T. baron van Boetzelaer
van Dubbeldam (aftr.)
Jhr. Mr. D. J. de Geer
(thans Minister)
Mej. Mr. C. F. Katz (aftr.)
J. M. Krijger Jr. (aftr.)
Dr. H. J. Lovink (aftr.)
Mr. Dr. J. Schokking (aftr.)
Dr. J. R. Slotemaker de Bruine
(thans Minister)
J. R. Snoeck Henkemans (aftr.)
H. W. Tilanus (aftr.)
J. Weil kamp (aftr.).
R.K. Staatspartij
Prof. Mr. P. J. M. Aalberse (aftr.)
J. J. C. Ament (aftr.)
Ch. L. van de Bilt (aftr.)
Ir. M. C. E. Bongaerts.
Mr. Dr. L. N. Deckers (aftr.)
A. H. J. Engels (aftr.)
L. J. M. Feber (aftr.)
A. N. Fleskens (aftr.)
L. F. Guit.
J. A. G. M. van Hellenberg Hubar.
H. G. M. Hermans (aftr.)
G. W. Eampschöer (aftr.)
Dr. L. G. Kortenhorst (aftr.)
C. J. Kuiper (aftr.)
E. Th. Lockefeer
A. J. Loerakker (aftr.)
Mej. J. M. J. A. Meijer (aftr.)
A. van der Meijs.
H. W. E. Moller (aftr.)
Mgr. Dr. W. H. Nolens (aftr.)
M. J. M. van Poll.
Jhr. Mr. Ch. J. M. Ruijs de Beeren-
brouck (aftr.)
Mr. J. R. H. van Schaik (aftr.)
J. G. Suring (aftr.)
Mr. F. G. C. J. M. Teulings.
F Th. H. Uyen.
L. F. J. M. baron van Voorst tot Voorst
(aftr.)
J. Vos Azn. (aftr.)
A. C. A. van Vuuren (aftr.)
Mr. A. I. M. J. baron van Wijnbergen
(aftr.)
Staatk. Geref. Partij.
Ir. C. N. van Dis.
Ds. G. H. Kersten (aftr.)
Ds. P. Zandt (aftr.)
Herv. Geref. Staatspartij.
Ds. C. A. Lingbeek (aftr.)
Vrijheidsbond.
Dr. S. E. B. Bierema (aftr.)
Prof. Ir. C. L. van der Bilt.
Mr. G. A. Boon (aftr.)
C. J. van Kempen
H. J. Knottenbelt (aftr.)
Mr. A. G. A. van Rappard (aftr.)
Dr. L H. J. Vos (aftr.)
Mej. Joh. Westerman (aftr.)
Vrijz. Dem. Bond.
Mevr. B. BakkerNort (aftr).
F. E. H. Ebels (aftr.)
Mevr. H. W. B. van Itallievan
Embden (aftr.)
A. M. Joekes (aftr.)
Th. M. Ketelaar (aftr.)
Mr; H. P. Marchant (aftr.)
Mr. P. J. Oud (aftr.)
S. D. A. P.
Ir. J. W. Albarda (aftr.)
Mr. Dr. G. van den Bergh (aftr.)
H. J. van Braambeek (aftr.)
J. Brautigam (aftr.)
Ir. Ch. G. Cramer (aftr.)
W. Drop (aftr.)
Mr. J. E. W. Dnys (aftr.)
A. H. Gerhard aftr
Mej. S. Groeneweg (aftr.)
Ds. A. van der Heide (aftr.)
Hiemstra (aftr.)
A. B. Kleerekoper (aftr.)
E. Kupers.
J. ter Laan (aftr.)
K. ter Laan (aftr.)
Mr. G. W. Sannes (aftr.)
~T A. Schaper (aftr.)
W. van der Sluis (aftr.)
Dr. J. van den Tempel (aftr.)
W. H. Vliegen (aftr.)
Mevr. A. E. J. de Vries-Bruins (aftr.)
Dr. Th. van der Waerden (aftr.)
A. W. IJzerman (aftr.)
J. H. F. van Zadelhoff .(aftr.).
Communistische Partij (Holland).
D. Wijnkoop.
Communistische Partij (Intern.)
L. L. H. de Visser (aftr.)
Plattelandersbond (Braat).
A. Braat (.aftr.)
Middenpartij van Stad en Land.
Floris Vos.
DE NIÉUWE KAMERLEDEN.
Van de Antirev. Partij:
H. COLIJN.
Dr. J. SEVERIJN.
Van de Chr. Hist. Unie:
Jhr. Mr. D. J. DE GEER.
Dr. J. R. SLOTEMAKER DE BRUïNE.
Van de Roomsch-Kath. Staatspartij:
Ir. M. C. E. BONGAERTS.
L. F. GUIT.
J. A. G. -M. v. HELLENBERG HUBAR.
E. TE. LOCKEFEER.
A. VAN DER MEIJS.
M. J. M. VAN POLL.
Mr. F. G. C. J. M. TEULINGS.
F. TH. H. UYEN.
Van de Staatkundig Geref. Partij:
Ir. C. N. VAN DIS Jr.
Van de Vrijheidsbond:
Prof. Ir. C. L. VAN DER BILT.
C. J. VAN KEMPEN.
Van de Middenpartij:
floris vos
Van de S.D.A.P.:
E. KUPERS.
Van de Communisten:
D. WIJNKOOP.
In de Kamer zullen NIET terugkeeren:
Van de ANTI-REV. PARTIJ:
Van de CHR. HIST. UNIE:
)s. J. Langman en Dr. J. Th. de
Van de R.K. STAATSPARTIJ:
Mr. J. B. Eomans. G. Bulten, J. B.
van Dijk, J. van Rijzewijk, Jhr. Mr.
A. F. O. van Sasse van LTsselt,
Mr. J. A. Veraart en J. J. Winter-
mans.
Van de R.K. VOLKSPARTIJ:
Mr. P. M. Arts.
Van den VRIJHEIDSPOND:
Mr. P. Droogleever Fortuyn, Dr. A«
van Gijn en Abr. Staalman.
Van de S. D. A. P.
R. Stenhuis.
