VRIJDAG 7 JUNI 1929 EERSTE BLAD PAG. 3
Uit Oost-lndië
CHINA EN DE CHINEEZEN.
HANDEL IN REPTIELENHUIDEN.
In Borneo.
Men schrijft uit Bandjermasin aan de
Java Bode:
De vraag naar reptielenihuiden door han
delaren uit Java, die met de we.kelijksche
mailboot op en neer reizen, ,is de laatste
maande sterk /genomen. Vooral worden
gevraagd de vellen der oelar pratja, op Java
genaamd „oeler kadoct", van de sawa- of
pjithonslangen en van de leguanen en klei
nere krokodilen. 't Is geen uitzondering, in
dien sommige goed gesorteerde partijen vol
len, prijzen opleveren van tien- tot dertig
duizend guldon, die op Java dan weer met
een zoet winstje verhandeld worden of naar
de leerlooierijen venhuizen. Mon kan wel na
gaan, dat deze huidenhandel bij de tegen
woordige lage rubberprijzen. de bevolking
een aardig equivalent ople-'ert en menig
mismoedige kampongbewomr ertoe aanzet,
om ook eens tc probeeren de gevraagde wa
terslangen, die tevens groote vischverslin-
ders zijn, aan den haak of in fuiken to van
gen. Zoo kan men het zien, dat in de b:n
penlanden, vooral in de Dajaksche kam
pongs, zoowel vrouwen als kinderen in bun
vrijen tijd, druk in de weer zijn om die slan
gen te vangen en daarmede een aardig
duitje verdienen.
BEDREIGING VAN ASSISTENTEN.
Een andere maatstaL
Naar de Sum. Post verneemt, js van hoo
gerhand in een rondschrijven aan de ma
gistraten in dit gewest er do aandacht op
gevestigd, dat bij eventueels bedreiging van
assistenten door koelies nauwkeurig dient
te worden nagegaan, of het feit strafbaar is
volgens do strafbepalingen der Koelie-Or
donnantie, dan wel volgens 'het Wethoek van
6traf recht
Uit het rondschrijven blijkt dus, dat in
den vervolge wel degelijk wordt onderzocht,
of in sommige gevallen de K.O. dan wel het
\V. v. S. van toepassing moet worden ge-
6 Vooral is dit noodig, daar vele B. B.
ambtenaren en politie autoriteiten geneigd
blijken alle kebonperkara's uitsluitend als
overtredingen der K.O. voor te brengen, ter
wijl In vele gevallen na^r afdoende ge
bleken Is een vervolging volgens het W.
r. S. alleszins gerechtigd was.
Wanneer de wetenschap van het boven
staande beter in de kringen der koelies zal
«ijn doorgedrongen, zal de veiligheid der
assistenten waarschijnlijk beter gewaarborgd
lijn.
OPIUM EN ALCOHOL OP JAVA,
De Java Bode heeft een onderhoud gehad
met den heer C. T. van der Weele, die een
studiereis maakte door Midden- en Uost-
Java, om, in opdracht van de Opde der
Goede Tempelicron, eon onderzoek in te stel
len naar opium- en alcohol-verbruik onder
de Inlanders.
Hij deelde mede, dat in Midden- cn Oost-
lava door de Inlanders en Chineezen veel
opium, wordt geschoven, hetgeen gepaard
i gaat met groote armoede in die streken. Zq
1 maken kennis met het opium bijv. op een
feestie bij een Chinees, gaan het vaker ge
bruiken cn geraken tenslotte geheel in de
klauwen van den opiumduivel. Om de zor
gen ie vergeten schuiven de menschen
opium, Waardoor zij weer in nieuwe (geld)
zorgen geraken. Het gobrui'' is daar al van
oudsher ingeburgerd. De heer Van der Wcclo
heeft met enkele schuivers gesproken en zij
erkennen, dat zij graag van het opium af
zouden willen zijn. Zij missen echter de
kracht om het kwaad te laten. Geraken zij
aan opium verslaafd, dan verlcoopen zij hun
bezittingen, wonen in krotten, alleen om aan
hun vorlangen tc kunnen voldoen. Wanneer
ook de vrouw opium schuift, heersoht or
een ontzettende ellende in het gezin.
Naturlijk bezit niet iedere schuiver een
opiumpijp, daar de prijs voor een goede
vrieert tuinen 50 en 70 gul - Zij gaan
dan naar iemand, die opiumpij pen verhuurt,
doch nemen zelf het opium mee. Er zijn zelfs
zoodanig verslaafden, die geen cqnt meer
bezittend het uitschraapsel eten teneinde
toch op die manier aan hun lusten te vol
doen. Doch binnen weinige maanden ster
yen dezulken.
Als eenig middel ter bestrijding zag de
heer Van der Weele: intensiever kustbe
waking, hetgeen ook door verschillende Be
stuursambtenaren wordt bepleit. Verder zou
de Orde der Goede Tempelieren wellicht en
quêteurs met politioneels bevoegdihéid kun
nen instellen.
Gepaard met het opiumgebruik gaat het
gebruik van alcohol, voord In do kustplaat
sen en in Oost-Java. Onder do Europeanen
is een afneming in gebruik te bespeuren m
tegenstelling met de Inlanders, die steeds
meer alcohol gaan drinken. Vooral zijn
zwart bier en port zeer ir. trek. Zij meenen,
(vaak door reclame misleid) dat deze dran
ken een goede obat zijn. Bij feestjes komt
steefis meer de alcoholflesch op tafel. Ook
is de criminaliteit in de streken, waar veel
wordt gedronken, hoog, terwijl er veel ver-
vuillngsziekten, zon; s open beencn e.d.
voorkomen en de zedelijkheid er op een zoer
lang peil staat,
Het instellen van drankverboden in he-
pc ,1.'.. streken ac-htte de Jver Vai ier Weelo
een uitstekend bestrijdingsmiddel tegen dit
toenemende kwaad.
Reizen naar eninhct„Hem3lsche Rijk"
SHANGHAI—NANKING—SUCHOW-PU.
Aan eenlge particuliere brieven van een
oud-Rotterdammer, die reeds jaren in China
werkzaam is, stellen we ons voor nu en
dan interessante bijzonderheden te ontleenen
De schrijver is werkzaam aan de spoor-
wgeen en stuurt zijn correspondentie uit
Chenkow
In den inleidenden brief schrijft hij met
vreugde van de Chineezen te zullen vertel
len, omdat hij van hen is gaan hóuden tij
dens zijn jarenlang verblijf in hun land.
Hij erkent, dat de Chinees ook ondeugden
heeft, maar dat belet hem niet zoo objectief
mogelijk te oordeelen.
Waar het doel van den schrijver is om
van China en de Chineezen te vertellen, lijkt
het ons het beste om eerst iets uit zijn reis
verhaal naar China af te drukken.
Zijn reis naar het destijds voor hem on
bekende land ging over zee, via Indië.
Wij volgen hem van Saigon, de Fransche
nederzetting op Chineesch gebied.
Wij bleven er schrijft hij drie da
gen liggen om kolen in te nemen; wel een
beetje lang, want hoewel mooi en regelma
tig gebouwd, biedt de stad toch niet genoeg
afleiding voor zulk een lang oponthoud.
Maar in do nabijheid ligt Cholon, een zui
ver Chlneesche stad van honderdduizend in
woners en daar moest ik natuurlijk wezen.
Ik ging er heen met een oud victoria'tje
uit de voorwereld, getrokken door een paar
paardjos, zoo groot als goed ontwikkelde
bromvliegen.
Van mijn bezoek had ik geen spijt, vooral
omdat ik voor het eerst van mijn leven een
echte Chineesche stad zag. Later zou ik nog
heel wat meer van zulke steden ontmoeten,
maar haar bont en levendig Oostepsch voor
komen jilijft me steeds aantrokken-
Na Saigon waren wij spoedig te HouUpng,
een fortificatie van den eersten rang en in
Engeische handen. In den omtrek wemelt
het van zeeschuimers, maar ons zeekasteel
was waarschijnlijk een te groote hap, voor
dio heeren.
Ilonkong zelf is bekoorlijk én geeft, vooral
's avonds, van zee uit voor het oog veol to
genieten, want dan verschijnen do lichten
van de duizénden tegfen de hergen gebouw
de villa's cn andere huizen, en dat verschaft
een werkelijk feeërieke illuminatie.
Den „Piek" vap den berg kon ik helaas
niet bezoeken, want, hij was, als zoo vaak,
in nevelen gehuld.
Het Parijs van hel Oosten.
Zooals je begrijpen kunt, begon ons hart
wol een beetje harder te kloppen, toen wij
eindelijk Shanghai, dit Parijs van het Oos
ten, jn het oog gekregen hadden.
Al dadelijk viel mij het verschil op tus-
schen Chineesche straatjongens en hun Afri-
kaansche en Indische collega's. In Port Said
Pjiboute en Ceylon zwommen zij als vis-
schen om ons schip heun. En duiken dat die
rakkers kunnen! Wij wierpen zilverstukjes
in zee, maar ik heb niet kunnen opmerken,
dat er ééntje verloren ging. In Ceylon laRön
wij een paar mijlen van dou wgl, maar dat
was voor die baasjes (je kunt ze wel
„baarsjes" noemen, zoo gemakkelijk zwem
men zij) niets. Zij kwamen heel eenvoudig
naar ons schip en zwommen uren rond, zon
der ergens een rustpunt to vinden.
In Shanghai was van dat alles geen spoor
te ontdekken; trouwens waren er heelemaal
geen straatjongens te zien, wel koelies met
rickchaws, De Chinees heeft hét in de
zwemkunst nog niet zoo ver gebracht, ten
minste slechts hoogst zelden heb ik er een
in het water gezien.
Shanghai is een gewoldige millioenenstad,
maar niet zoo coquet als Parijs, integendeel,
de talooze gehouwen van monsterachtigen
omvang, zoowel in hoogte als in breedte,
schillende Engeische, Frangche én Japansche
maken geen imposanten Indruk. Zelfs de ver-
concessies (een aan die landen afgestaan
grondgebied, waarover de Chineesche regee-
riiig geen gezag heeft), hoewel er ongetwij
feld eenige aardige vila's zijn, konden mij
slechts matig bekoren.
De Chineesche stad met haar bont gewap
per van vlaggen en andere doeken ln stra
lende zonneschijn trok mij nog het meest
aan. Wat intusschen in allo opzichten der
vermelding waard is, is de „Buna", de schit
terende reede van Shanghai. Een onafzien
bare rij van geweldig groote gebouwen, waar
aan de meeste Bankinrichtingen zijn, een
enorm verkeer van auto's en rickchaws en
daarbij het gezicht over een wijd veld van
water, gestoffeerd met ontelbare schepen van
meest verschillende vorm, vanaf de eeuwen
oude Chineesche jonk tot hot meest moderpe
Westersche zeekasteel.
Het binnenland In.
Na een paar dagen oponthoud ln oen ho
tel moest ik het hmnonlund in, on wel eerst
per spoor naar Nanking, met dou nacht-
troin.
De trelp-boy scheen een bijzonder hart
Europeanen te bezitten, althans hij gaf mij,
ln ruil voer de mij toegewezen couchette,
die ik met drie Chineezen had moeten deë-
len, een couchette voor mij alleen.
zonder mee. Énkele muskieten daargelaten,
die gratis meereisden, had ik raii over niets
to beklagen, zelfs slaagde ik er In een paar
uren te slapen.
Nanking.
Maar toen ik 's morgens in Nanking arri
veerde, was ik in mijn wiek geschoten.
Eerst een heel leelijk vuil voorstadje, met
onmogelijk bochtige straten en verderop
Nanking, zoo beroemd uit vele achter ons
inde eeuwen en bestemd om dezer da
gen wederom beroemd te worden.
In een illustratie had Ik eens een toren
gezien, geheel van porcelein gebouwd, die
te Nanking te vinden was. Maar van heel
dien toren was niets meer te zien en zelfs
Nanking zelf was moeilijk te ontdekken.
De stad bleek ten slotte te bestaan uit een
groote zandwoes'jn, met hier en daar en
kele eilandjes, waarop een paar huizen ge
bouwd. Nog nooit heb ik zoo ts miserabels
gezien en ik was maar blij, dat de Jangtze-
Kiang mij een beetje afleiding verschafte.
Eigenlijk druk ik mij hier te geringschat
tend uit, want lie rivier bood mij niet een
beetje afleiding, maar inderdaad een heele
boel. Een prachtige plas water, breed als
onze Schelde monden, mot een paar ge
duchte bewakers, oorlogsbodems van vreem
de mogendheden, die op deze wijze langs de
geheele Jang Tze het noodige ontzag inboe-
Eigenlijk wel een beetje zonderling, dat
vreemde machtsvertoon in een bevriend
land, dat niet ophoudt te verklaren, dat het
volkomen onafhankelijk is cn niemand naar
de oogen behoeft te zien.
Zulke rare toestanden vindt men veel in
dit onbegrepen land, maar daarover vertel
ik je later wol eens, thans ga ik weer op
reis.
Een Ferry-boot bracht ons met veel lawaai
en geschreeuw aan de overzijde der rivier,
Pukow ligt en waar de express-trein voor
Suchow-fu gereed stond.
Ik was verheugd dat Ik nu eens niet
's nachts behoefde te reizen en iets van het
land, dat mij nog zoo wondervreemd was, te
zien zou krijgen.
Do Chinees op reis.
En al spoedig begon mijn aandacht ge
boeid te worden, niet zoozeer door natuur
schoon, want de trein sleepte mij door can
heel gewoon vlak landschap, als wel dooi
de menschen die ik te zien kreeg,
Daar zaten zij, aan de stations, op hun
hurken, onverstoorbaar kalm tusschen alle
drukte door een van vet druipend stuk mecl-
gebak, afgewisseld door een gebakkon
vischje, op te peuzelen.
Op de stations gaat het heel anders toe
dan bij ons: de meeste zijn open en voor
iedereen toegankelijk. Ook kent men er geen
wachtkamers qiet restaurants zooals bij ons,
terwijl de emplacementen ook meestal niet
overdèkt zijn. Die druk gesticwleerende me
nigte in lange gewaden, toch kalm in al
haar drukte-vertoon, trok mij machtig aan
en hij elk oponthoud stapte ik uit-mijn rij
tuig om dat tooneel opnieuw te aanschouwen
De Chinees schijnt op reis, misschien wel
bij wijze van afleiding, steeds to eten, al
thans bij elk nieuw station werd nieuw
mondvoorraad ingeslagen. I-Ioe de trein
na afloop van de reis uitziet, behoef je niet
te vragen.
Intusschen schoot de reis hoe langer hoe
meer op en werd gok het landschap bergaclj-
tiger, voor mij nis Hollander steeds imponee-
rond, want al heb ik ook wel eens meege
zongen aan ons mooie Hellandsehe liedje:
„Toen ik op Neorlands bergen stond", toch
had ik dan steeds het gevoel van opschep-'
pén.
Maar hier was het anders: hoe meer wij
Suchow-fu naderden, hoe talrijker de bergen
werden, tot eindelijk hot landschap er uitzag
als oen reusachtig strijdveld, waar Goden
elkaar slag geleverd en met gigantische rots
blokken gesmeten hadden. Voor zulk een
aanblik van do imposante macht Gods buigt
zich het hoofd eerbiedig.
De briefschrijver toont zich voorts in de
wolken over de gemakken van het reizen
voor den leidenden spoorwegambtenaar in
China.
Een volgendo'n keer hopen we evenwel
,onze lezers een en ander te kunnen mee
deden van zijn ervaringen in Centraal
China, dat ook niet vrij is gebleven va
troebelen en over de levensgewoonten
de Chineezen, waarvan hij, na jaren verblijf
in het „Rijk van het Midden", uiteraard wel
een beetje kan meepraten.
AMSTERDAM.
HULDE TELLEGEN,
In het Verenigingsgebouw op den Coöpe
ratiehof is dezer dagen een gedenkteeken voor
Burgemeester Tellegen onthuld.
De huldiging góld in de eerste plaats den
krachtigen bevorderaar van de volkshuisves
ting den arbeid alzoo verricht in hoofdzaak
voor het burgemee6terlijk tijdvak van den heer
Teilegen.
Die hulde was zeker verdiend. Uit de krin
gen van hen, die op eenigerlei wijze met de
volkshuisvesting in aanraking komen, was de
belangstelling dan ook niet gering! Vertegen
woordigers van het gemeentebestuur, hoofd
ambtenaren, raadsleden, bestuurders van bouw
verenigingen en mem Tellegen-Fock en
enkele barer kinderen woonde de plechtig*
held b\j.
Na een rede van den voorzitter der Fede
ratie van Amsterdamsche bouwvereenig ngea,
den heer H. A. J. van Bronkborst, ontl.jldo
mevr. Tellegen het beeld, dat zich bevindt
den achtergevel van het Verenigingsgebouw
in den Coöperatiehof.
De wethouder Boissevain aanvaardde het
monument voor de gemeente met een ge
waardeerende woorden voor den arbeid door
den overledene ten bate van de volkshuisves
ting verricht.
PALEISTERREIN.
De plek waarop vroeger het Paleis voor
Voiksvujt stouu, ue piea als hij u^ustek aau-
gawezeu voor lien houw van eeu mouumeu-
iaal openbaar bouwwerk, §chijnt zeker
heid is er uog met in tianuea van specu
lanten. wijl Ue schutting voor drie jaren
reit verhuurd, meent „net Volk", dat het
ook dne jaren ais puinhoop bnjit uggen.
Men is daar op do Keizersgracht, wanneer
dat zoo te pas komt, blyknaar niet op de
huugte met het feit, dat de voorbereiding
van den bouw van beleckenende couiplexeu
of bouwwerken, uu met bepaald m een
achtermiddag alloopt
Natuurlijk wordt ook het college van B.
Vv'. in gebreke gesteld. Men had moeten
onderhandelen, direct weet men daar of er
niets is gebeurd, mcu had de stok van do
onteigonmg achter de deur van de kamer
van Vvethoudor Abrahams zichtbaar moeten
uitstallen, men had zich tot den Raad moe
ten wenden......
O, men weet daar alles zoo goed en men
kan het alles zoo goed nul Intusschen zou
het te heireureu Zijn, indien dit terrein aan
zijn natuurlijke bestemming werd onttrok
ken. Wij verwachten binnen enkele dagen
wel eenige publieke medodeeling over deze
zaak. Het is ons toch bokend dat 13. en W.
minder in verzuim zijn als het soc.-demo-
cratisch hoofdorgaan veronderstelt Maar
met eiken prijs was te aanvaarden. Een ont
eigening is toch iets minder gemakkelijk
dan sommigen denken. Vooral waar hier de
bestemming moeilijk was aan te geven.
NIEUWE STADSSCHOUWBURG.
Onze Amsterdamsche redacteur schrijft
ons;
Bij al de plannen die van particuliere zij
de zoo al naar voren zijn gebracht in dep
laatsten tijd, om te kommi Uit oplnufing van
wat men noemt „de schouwhurgnoou is
uu gokouion „het" voorstel. Natuurujk komt
net van de sociaal-democraten. En zelis be
hoort de heer \V i b a u t onder de oudertso-
kenaars, al gaat de fractie voorzitter, de
ne<r 13 o e k m u n, aan het hoofd.
Het voorstel vraagt den bouw van een
tweede Stadsschouwburg voor te bereiden.
Er wordt dus een principieels beslissing van
den Raad gevraagd.
In de toelichting op het voorstel lezen wij
dat in de plannen tot den bouw van nieuwe
schouwburgen, welke bekend geworden zijn,
wordt uitgegaan van de opvatting, dat de
geipeeute m het financieel risico, dat deze
plannen zullen opleveren, zal deelnemen.
Daar het exploitooren van schouwburgen
door de gemeente echter uitsluitend ten doel
mag hebben: bevorderen van de tooncel-
kunst en het wekken van belangstelling
voor die kunst bij de massa der bevolking,
meent de sociaal-dernocratiscne fractie, dat
de gemeente hier een zelfstandigo taak heeft
Wij hebben van dit voorstel toch wel even
opgekeken. In de eerste plaats hebben B. en
w. pas een deskundige commissie aan het
werk gezet om, wat men hier in Amsterdam
noemt, het schouwburgprobleem, in al zijn
omvang te bezien. Nog voor deze commissie
tot eemg ernstig onderzoek is gekomen, zegt
hiel' een deel van don Raad üe oplossing ie
hebben. Een nieuwe, een tweede Stads
schouwburg! Men kan toch moeilijk aanne-
dpen dat na zulk een daad, nog ecu pro
bleem of nood zal overblijven.
Maar bovendien, de ervaringen met ónze
eerste en eenige Stadsschouwburg zijn nu
niet zoo buitengewoon verrassend. Willem
Royaards heeft jaren lung de Stadsschouw
burg bespeeld, zware subsidies \wren noo
dig en ten slotte heeft men hem, netjes na
tuurlijk, zoo is de Raad, er uit gezet Over
de stukken, ook over het gehalte, was niet
een elk tevreden. Verkade en Verbeek spe-
Ipn thans op het Leidsche Plein. Is het nu
goed? Nog, pas werd in den Raad geïnter
pelleerd over de crisisversehjjnselen in ,de
Stadachouwburg. Geen nieuwe stukken
geen nieuwe „kunst"; roomsche kunst zelfs
werd verweten ea een bedekte aesthetische
censuur werd voorzichtig door den vrij-
communlst Wijnkoop aanbevolen.
En nog eens: is het nu waarlijk de tijd,
ook volgens den heer Wibaut, nauwgezet
beheerder onzer financiën, in vroeger dagen,
om schouwburgen te bouwen? Zou hij in
zijn goede dagen niet geschreven hebben op
de kant van 't papier, waarop dit voorstel
staat gedrukt, voor dergelijke dwaasheden
is het thans niet de tijd?
Wij hopen dat de Raad even verstandig
zal zijn als bij de stemming over de Mu
seumschouwburg,
Kerknieuws.
VEELZEGGENDE CIJFERS.
Te Dolfshaven Rotterdam) heeft do
Kerkeraad der Ned. Hervormde Goraceute
eenige eijfers omtrent de Gemeente, ontleend
aan het statistisch overzicht over 1928, doen
pubiicoeren. Vorig jaar kwam voor 6381 ver
huizingen, er werden geboren 1224 kinderen,
724 huwelijken werden gesloten, naar elders
vertrokken 1639 personen en 1472 gezinnen,
overleden zijn 454 leden der Gemeente.
Het aantal Hervormden in Dclfshaven nam
toe door geboorte met 1224 personen, door
estiging met 1985 personen en 1546 gezin-
ïen, door huwelijk met 724 gezinnen, een to
taal vormende van 3209 personen en 2270 ge
ilet aantal Hervormden verminderde we
gens vertrek met 1639 personen en 1472 ge
zinnen, door overlijden met 454 personen,
wat een totaal geeft van 2093 personen cn
1472 gezinnen.
Er blijkt dus in 102S een vermeerdering
te zijn geweest van 1116 personen en 798 ge
zinnon.
ln schrille tegenstelling staan daartcgcn-
rer de volgende cijfers:
mot attestaties zijn ingekomen 523 per
sonen;
gedoopt werden 702 kinderen;
49. huwelijken werden kerkelijk ingeze
gend.
De Korkoraad besloot deze cijfers, waaruit
gemakkelijk verschillende conclusies zijn te
trekken, in het Kort Verslag te doen opne
men, opdat de Gemeente wete, wat er in
haar midden omgaat.
DE LANDSKERK VAN HANNOVER.
In de Evangelisch-Gereformeerde Lands-
kork van Hannover werden in het vorig jaar
31)97 (3253) personen gedoopt (de getallen
van 1927 zijn verder tusschen haakjes ge
plaatst). Er hadden 1159 (1113) Kerkelijke
Huwelijksbevestigingen plaats, en 147U (ibi^/
kerkelijke begrafenissen, w.o. 14 lijkverbran
dingen; 3133 3163) personen legden belijde
nis des geloofs af. Er waren 25.792 (26.000;
Avondmaalgangers en aan de kinder gods
dienstoefeningen namen gemiddeld 4652
(4543) kinderen deel.
Tot de Kerk gingen over 70 (55) personen
Uit de Kerk traden 359 (188) personen, waai
van er 193 (10) overgingen tot christelijke
gemeenschappen en 165 (172) tot niet-chr»s-
telijko gomcenschappen.
Opvallend is het zeer klein aantal gedoop
ten in het district Hameln-Hannover, tw
94 (127), dat in verhouding driemaal zou
Klein is als het graafschap Bentheim.
Verder valt het op, dat in het dlstrin
Aurlch (Oost-Friesland) 78 en in het graaf
schap Bentheim 89 personen tot christelijke
gemeenschappen toegetreden zijn.
Ter gelegenheid van de herdenking van
hot foit, dat in 1529 de eerste uitgave van
Luther's Kleine Catechismus verschenen- is.
zal ook jn Nederland een grootsch opgezei
gedenkboek verschijnen. Het zal den vol
genden inhoud hebben: Het ontstaan van
Luther's Kleine Catechismus door Prof. Dr
J. W. Pont; Luther's K. Cat. in de Duitscho
Kerken na 1529 door Prof. van Bakei;
Het Lutheranisme ln de Nederlanden un
Luther's KI. Cat. door Prof. Mr. Loosjcs;
Luther's Evangelie in Luther's Catechismus
door Dr. J. A. Rust. De Tien Geboden, dour
Ds. D. Drijver; Luther's Behandeling van hei
Geloof, door Ds. C. F. Westermann; Hop
Luther het „Onze Vader" verklaart, door Ds
J. A. Stellwag; De Sacramenten, door Ds, J
W, Brass; en De KI. Catechismus bh hei
godsdienstonderwijs en de huiselijke gods
djenstoefeningen, door Ds. F. Voges. Het
merkwaardige van dit gedenkboek is, da*
daarin samenwerken de professoren cn pro
dikanten zoowel der Evangelische als dor
Hersteld-Kvangclische Kork, zoowelVrij2ni
nigen als Rechtzionigen.
Land- en Tuinbouw.
NIEUWE BESPROEIINGSMETHODE.
In Zeeland worden proovon genomen, met
besprooiingsmiddelen, dio in poedervorm op
de boomen worden gestoven en, naar hel
heet, het spuiten met Californischo on Bor-
deauxsche pap, loodarsenaat, enz. zouden
kunnen vervangen. In Amerika wordt reeds
een belangrijk deel der bedrijven" lïicrmeJe
behandeld, torvvijl de in Engeland vorig jaar
genomoa proefnemingen zeer gunstige resii'
laten heeten op te leveren.
De proeven zullen onder meer worden ge
nomen in Zeclanriis Proeftuin e® op particu
liere landbouwbedrijven.
Woensdagmorgen weid te Rodenrijs de nieu
we bloemenveiling geopend als onder-afdee-
b'ng van de bekende Groentenveiling Berkel
en Rodenrijs. Deze bloemenveiling had nog
plaats in het gebouw der Groentenveiling,
daar het nieuwe bloemenveilinggebouw nog
niet geheel gereed is. Er was zeer veel be
langstelling, zoowel van de zyde der kwee
kers als ook van den handel. Ook de verte
genwoordiger van de Luchtvaartmaatschap
pij Farman was aanwezig.
Tot nu toe veilden de kweekers hun bloe
men te Rjjnsburg en te Boskoop.
De voorzitter der veilingvereeniging. de
heer A. Klapwijk, -sprak een openingswoord,
waarna het eerste officieele bloemenvellen
aanving.
Er was voor de eerste maal een vrij goede
aanvoer, 4000 stuks rozen en voorts wat ane
monen enz. Er werd ook reeds gekocht voor
vervoer per Luchtvaartmaatschappij.
VERGIFTIGINGEN bIJ HET VEE.
Vergiftigingen bij het vee moeten meerma
len geweten worden aan slecht voedsel, waar
onder jn do eerst© plaats beschimmeld un
verrot voeder genoemd moet worden. Hei*
acnaandoening, verlamming, verwerpen ca
darmstoringen zijn de gevolgen.
Compost uit do steden, op weiland ui'K»*
strooid is ook gevaarlijk voor de dieren door
gifstoffen cn scherpe voorwerpen. Gevcrf ie
hekken en drinkbakken rijn ook niet on
schuldig.
Wordt in een land-het vee gedwongen bo
terbloemen te vreten, dan kan ook dit ern
stige stoornissen veroorzaken, evenals bij be
kende gifplanten, die echter weinig ln wei
land voorkomen.
Overmatige pekelvoedering is ook slecht
voor het vee. Een theelepel zout per dag en
per dier door het voeder i9 ruim voldoende.
Zalfjes met kwikverbinding, op de huid ge
smeerd ter genezing, zijn ook gevaarlijk, daar
het dier er aan likken kan. Met ontsmette
haver moet men ook voorzichtig zijn; even
eens met sierplanten als de venijnboom. Be
rucht zijn ook de wonderolie!ricimus) zaden.
In 't algemeen moet men direct aan voed
selvergiftiging denken, wanneer nicer dieren
plotseling ziek worden in een staj of weide,
alle voedsel weigeren, braken, hersenstoor*
nis vertoonen, verlammen, hooge koorts too-
DE STANDAARDISATIE DER
CONSUMPTIEMELK.
Volgens het Hbl. heeft do.rcgcering beslo
ten, een commissie in te stellen, welke bet
vraagstuk der standaardisatie van consump-
tiemelk zal onderzoeken.
Dit ondorzoek zal worden gesplitst in vier
onderdeolen, nl.: Ie. het economisch belang
dat het veehoudersbedrijf bij de standaardi
satie heeft; 2c. de technische uitvoering der
standaardisatie door het melkdistrilniticbe-
drijf; 3e. het economische en hygiënische be
lang, dat de consument bij de zaak heeft;
4e. de chemische zijde van het vraagstuk,
voornamelijk uit een oogpunt van controle.
De commissie wordt ingesteld door den
directeur van de Volksgezondheid I>r. L.
Lietaert Poerbolto, op verzoek van den Alg.
Ned. Zuivclbond en het Kon. Ned. Landbouw
Comité. De Chr. en cje R, K. Boeren- en
Tuindersbond, het Centraal Bestuur der
Bonden van Melkveehouders, cl, Bond van
Kaasproducenten te Gouda, de Ver. voor
Zuivelindustrie en Melkhygiëne, de voorzit
ter van de Vereen, van Directeuren van Keu
ringsdiensten (Dr. J. D. Filippo), Prof. C. F.
van Oyen, de wnd. directeur-generaal van
den Landhouw Dr. A. J. Swaving, de direc
teur van M.E.C.A. en M E.B.A. Dr. R :H:
Gelder, de hoofdinspe-cteur der Volksgezond
heid Dr. J. B. M. Coelierg en Dr. H. C. L. E.
Berger zijn uitgenoodigd in de commissi©
zitting te nemen, terwijl Mr. Dr. A. A. van
Rhijn als secretaris zal fungecreli. Veitegen-
woordigfTS van den Alg. Ned. Zuivelbond
en het Kon. Ned. Landhomv Comité zullen
eveneens in de commissie plats nemen.
Kunst en Letteren.
BET BEDREIGDE „GOOILUST".
Eeu verklaring van B. en W. van Hilversom,
B. en W. van Hilversum hebben dc vol
gen.Ie verklaring afgelegd:
„Wij achten het tot stand komen van de
kininofabriek op het duarvoor gekochte ter
rein op verschillende gronden schadelijk voor
de, gemeente Hilversum, zoowel met het oog
op de schending van het natuurschoon in
de omgeving, het verspreiden van hinderlijk»
dampen, waardoor het wonen in de omge
ving onmogelijk zou worden gemaakt, als in
verhand met de verontreiniging van het ka
naalwater. Het Hilversumsche gemeentebe
stuur meent zich togen deze fabriek krachtig
te moeten verzetten en heeft, zooals bekend,
beroep aangetcekend hij de. Kroon tegen d©
vergunning door B. en W van 's-Grav nlarul
verleend.''
WILLEM DE MERODE.
Van Willem de Mcrodo: De Licht
streep, drie reeksen sonnetten: „Do Rouw-
toorts", „De godiyomde Zoon" en„,De zacht©
Ruit". Bij U. M. llöliaiid, Amsterdam.
Rechtzaken.
FAILLISSEMENTEN.
AMSTE HU AM. 6 Juni. L,. Raske. schipper, wo-
«unnstraat 17 II rechts. Curator al* voren.
N.V. Amsterclamaehe kleermuktrU v.h. A.
Sy-uing, gevestigd to Amsterdam, JtnudhuU*
6traat 36. Curator mr. L. W. D. Schreuder.
M. v ,d. Hora. koffiehulshoudor, Amsterdam,
Zuunstraat 30. Curator mr. H. I* 8 Buteux v. dL
Kamp-
Koohter-commlssarls in deso tuUllssem«nt«0j
mr. de - ay Kortman.
DEN HAAÜ, 3 Juni. H. W. Hooikaas. meuUI-
J. J. L.
A-J J
d. Boom, c
mr. J. M. J. B»nk, Uldcr
Opgebeveai
J. H. A. Heere t
FEUILLETON
of: De kajuitsjongen van de Mauritius
Door J. M. DROOGENDIJK.
(12
Zoo kwamen ze aan den voet van den
heuvel te land, midden tusschen de schepe
lingen, dio dood op hun gemak voor de tent
zaten, die aan het strand was opgeslagen.
Men kon zich voorstellen, hoe vreemd
Janmaat opkeek, toen hij daar bet tweetal
de helling zag afrollen. Eerst dachten de
rnannun aan een grap, maar toen ze de be
bloede en ontstelde gezichten en de ge
scheurde kleeren zagen, begrepen zo wel,
dat er wat anders aan de hand was.
De iongens werden van alle kanten met
vragen bestormd, doch ze waren do eerste
minuten zoo buiten adem. dat ze geen
woord konden uitbrengen. Ze lagen doodop
voor de tent en pas toen ze wat gedronken
hadden, kwamen ze in zoover op hun ver
haal, dat ze een kort verslag van hun weder
varen konden geven.
Aanvankelilk wilden do mannen niet ge-
loovcn, wat dc knapen vertelden, doch toen
ze de afgesneden lasso en de breedc roode
striemen om den hals van Dirk zagen, moes
ten ze hun twijfel wel laten varen
Dan zijn er Indianen op het eiland,
tas het oordeel
De admiraal, die natuurlijk spoedig op de
hoogte van het voorgevallene werd ge
bracht, deelde deze meening.
Ik houd het er voor, zei .hij, dat dit
weer een gemeene streek is van de Portu-
geezen. Die hebben ons bepaald de Rood
huiden op het dak gestuurd.
En zich tot de knapen wendende, vervolg
de hij:
Het is goed met jullie afgeloopen, Jon
gens. Vooral jij. Dirk, mag van geluk spr»
ken, dat Hannes zoo kordaat geweest ipom
dadelijk do riem door te snijden. Hij heeft je
waarschijnlijk het leven gered, vergeet dai
nooit, mijn jongen. En tot Hannes zei hij;
Hannes Harmsen, ik wilde wel dat ]e
vader en moeder in Rotterdam nu eens
konden weten, hoe flink jij je gedragen hebt
lk weet zeker, dat zij dan trotsch op hun
zoon zouden zijn, zooals ik trotsch bon op
mijn fllnken, kloeken scheepsjongen. Hoe
ral Leve Hannes Harmsen!
Leve Hannes, juichte het scheepsvolk,
hoera! lang zal hij leven.
En de spartelende Hannes wgrd door
sterke handen opgebeurd en triomfantelijk
In de hoogte gestoken.
Met zijn als geradbraakte leden vond de
jongen dat verre van aangenaam. Hoo meer
hij echter spartelde, hoe steviger do ruwe
UnuisU-n hem vasthielden. Zijn broek, dio
tijdens de vlucht door de struiken al veel
geloden had, kraakte onheilspellend en wel
dra wapperde een zeker klcodingstuk door
een groote scheur. Toen bereikte de uitgela
tenheid haar toppunt cn werd Hannes nog
een weinig hooger de lucht ingetild. Geluk
kig voor hem maakte de admiraal eon einda
aan do pret, door te zeggen:
jongens. Laat hem nu eens wat
op zijn verhaal komen.
Van do Roodhuiden werd dien dag niets
meer bespeurd. Wellicht waren ze vertrok
ken, nu ze wisten, dat hun aanwezigheid
op het eiland bijdo schepelingen bekenu
was.
Sommige matrozen wilden een klopjacht
organiseeren, doch Van Noort verbood diu
Wat zouden wij er bij kunnen winnen,
vroeg hij, Indien we al- een paar van die
rakkers te pakken konden krijgen? Im
mers niets. Bovendien loopen wij zelf nog
de kans er een paar man bij te verliezen.
En wat den doorslag geeft: wc hebben in
den krijgsraad besloten morgenochtend
vroeg weer onder zeil te gaan. De wind
waait juist in de goede richting en we mo
gen deze gunstige gelegenheid niet voorbij
laten gaan voor eulk een avontuurlijken
tocht
Hannes en Dirk waren natuurlijk de hel
den van den dag. Wel twintig keeren moés
ten zo in geuren en kleuren hun wederva
ren vertellen en telkens deden ze hot met
nog grooter genoegen. En hoe vaker ze het
vertelden, hoo belangwekkender hun avon
tuur In eigen oogen word. Zelfs gingen ze
het verhaal ten slotte heel wat opsieren.
Eerst spraken 20 van een aantal mannen,
daarna van wel vijftig, toen honderd enten
slotte van een geheel leger. En hoewel Dirk
heelemaal geen mensch gezien had en Han
nes slechts een paar boenen van onder de
bladeren had. zien hangen, wisten ze ten
laatste nrecies te zeggen, hoe de roodhuiden
er uitzagen.
Janmaat luisterde met genoegen naar het
verhaal dpr jonge pikbroeken en verkneu
terde zich niet wqinig er over dat de jon
gens too overdreven, tot eindelijk een oude
matroos er een eind aan maakte, door 1©
zeggen
Jongens, houdt nu je kabplgat maar
varder dicht hoor je. We weten het nu wel.
Loopen kunnen jullie als een paard, maar
opsnijden niet minder,
HOOFDSTUK VII.
Muiterij,
Het was ln den morgen van den 28sten
Februari 1599, dat de ankers werden gelicht
un de vloot Zuidwaarts koerste.
De wind, die eorst gunstig was, draaide
jammer genoeg reeds den volgenden dag,
zoodat men hem vlak tegen kréég en daar
door slechts zeer langzaam vorderde. Bo
vendien werd het weer met den dag slechter
Sneeuwstormen en hagelbuien wisselden
elkander af on maakten het leven der sche
pelingen alles behalve aangenaam. Drie we
ken tobden ze zoo In Zuidelijke richting
voort Toen werd er scheeparaad belegd. De
meerderheid was vnn oordeol, dat men het
verstandigste handelde met den tocht door
straat Magelaen tol d« lente uit te stellen
Er werd nu besloten dat men zou trachten
om St. Helena of Ascension te bereiken, om
daar den zieken, wier aantal met den dag
topnam, gelegenheid tot herstel te geven.
De steven werd dus in Oostelijke richting
gewend, doch het f-choen, alsof do elementen
het er op gezet hadden do Hollanders te
dwarsboomen. Thans draaide de wind weer
en hevige stormen beletten de vloot Oost
waarts te zeilen.
Na weer drie weken gaf men het op en
zette andermaal koers naar de Rrazillaan-
srhe kust Men móést thans land aandoen.
Met de gezondheidstoestand der bemanning
was het treurig gesteld. Dagelijks stierven cr
ten gevolge van het scheurbuik drie of viei
schepelingen. Iodere avond vond do plech
tige tewaterlating der gestorvenen plaats.
De eerste maal, toen Cornells Van Noort en
Do Kanter onder de woorden „Een, twee,
drie, in Gods Naam!" aan do golven werden
toevertrouwd, had dit Hannes en Dirk heftig
aangegrepen. Luid snikkend hadden zo zich
afgewend, toen zo de ruwe, met stcencn be
zwaarde kist zagen verdwijnen. Thans was
zulk een zeemansbegrafenis voor hen reeds
een gewone zaak geworden.
Den 28sten Mei ontdekten de schepelingen
een eiland, dat door de verzwakte mannen
met lulde vreugdekreten werd begroet. De
vreugde veranderde weldra, toen bleek, dat
cr niets groeide cn er zelfs geen drinkwater
was te bekomen. Menschen werden op dit
woeste eiland natuurlijk niet aangetroffen.
Doch hiernaar verlangden de Hollanders ook
niet De kennismaking mot Portugeezen en
inboorlingen had tot lieden geen aangename
herinneringen bij hen achtergelaten.
Wol zagen zo en aantal vogels, die zeer
mak waren. Geen der schepelingen had op
zijn tochten ooit zulke dieren gezien. Ze ge
leken wel wat op meeuwen en omdat ze zoo
dwaas waren niet weg te vliegen bij de
komst dor menschen, maar zich kalmweg
lieton doodslaan, noemde stuurman Gijzen
ze „malle meeuwen". Deze naam werd dooi
het scheepsvolk zoo aardig gevonden, dat
weldra Iedereen do dieren zoo noemde. Na
dat er een voldoenden vooraad* dezer „malle
meeuwen" aan boord genomen was, zeilde
men verder.
Negen dagen later ontdekte men weer
land. Het bleek de kust van Brazilië te zijn.
Voor de monding van een rivier, die op de
kaart als Rio Dulce, dit is zoete rivier, stond
aangegeven, wierp men het anker uit, in d»
hoop hier te kunnen landen en zich van
drinkwater en versche vruchten te kunnen
voorzien. Noch het een noch het ander re-
lukte; de Portugeezen beletten Iedere lan
ding.
Er zat dus niets anders op dan maar weer
verder te zeilen.
Den volgenden dag kreeg men het eiland
SI. Clara in het gezicht. Hoewel het bij een
vluchtig onderzoek niets anders opleverde
dan drinkwater, besloot men toch. ten einde
raad, hier conigen tijd te blijven. Ycleri wa
ren zoo zwak, dat zij niet eens de valreep
konden afgaan. Ze moesten met een takel
in de sloop worden afgelaten. Enkelen wa
ren door het naar den wal brengen zelf»
zoo afgemat, dat zij eenige uron later over
leden.
Er werden verschillende hutten opgesla
gen, waarin do mannen tijdens hun verblijf
aan land een onderkomen konden vinden.
Zo behoefden dan dos avonds niet naar da
schepen terug te keeren, maar konden voort
durend aan wal blijven. Slechts een klein
gedeelte der manschappen moest op do
vloot overnachten.
Ook Van Noort betrok zulk een hut. doch
vreemd genoeg liet hij zijn woning een lieei
eind van de andere opslaan.
Dc ouwe voelt zich te voornaam, Jon-
crens, zei Jan Klnnsz. tegen zlln makkers,
die met hem in één hut waren onderge
bracht Zijn paleis moet apurt staan. Een
mooie admiraal, die zoo zijn mannen laat
ornkomon en zich dan nog te voornaam re
kent om bij hen te wonen.
(Wordt wvolgd.)
