TWEEDE BLAD.
liit de Pers.
BINNENLAND.
Kerknieuws.
Radio Nieuws.
MAANDAG 3 JUNI 1929 TWEEDE ELAD PAG.
OUD-MINISTER TALMA.
in zijn laatste Paiiements-Film
trijheid" schrijft D. Hans onder rr
olgende:
lit kan nooit
met een g&yocl v
eerbied.
Ja:
en dan komt daar tocli altijd ook een
jaren geleden -vroegtijdig stierf, valt de
lijn der tragiek duidelijk te bespeuren.
Ik gebruik daar het woord christen-
staatsman. Eigenlijk gebruik ik het niet
gaarne: het geeft ecnigszins voedsel aan
-•en valsclien schijn, of hot christelijke
in of meer vereenzelvigd moet worden
et- rcchtschc politiek.
En daar is natuurlijk niets van aan.
Maar voor Talma gebruik ik het woord,
omdat er wellicht nooit een staatsman is
est, wiens politiek naar eigen eer
lijke en rotsvaste overtuiging zóó onmid
dellijk uit z'n christelijke geloof voort
sproot, als hij. Hij was democraat,
naam van het christendom.
„De democratie'' zoo sprak hij
„zal alleen veilig zijn, als zij zich laat
beheerschen door den Christus. Aan ons
de roeping haar te toonen. dat haar idi
len bij Hem veilig en verzekerd zijn".
Elders dit sterke en karakteristieke
woord: lk wist. wanneer ik de zaak der
arbeiders losliet, ik daarmede God zo\
loslatenWerken voor de zaak der arbei
ders vond hij „een wezenlijken arbeid
voor do toekomst van het koninkrij!
Gcds." Hij was arbeidersman, hij wa
democraat, om Gods wil en op grond vai
liet Evangelie.
Daarna betoogt Hans, dat de tegenstand
ijner naaste geestverwanten voor Talma
ooral is geworden de grooto tragiek, het
dirijnende conflict in zijn leven.
Paar is zeker voel van waar.
Maar wij geloovcn toch. dat de- heer Hans
pn anderen factor te veel uitschakelt als
schrijft: „De oppositie van links
rachtle hij. Die trof hem niet. zoo erg
eb reeds vroeger alp mijn overtuiging mec-
edeeld en ik blijf daarbij dat Talma
it de rijen der vrijzinnigen niet altijd
lyale manier is bestreden. Maar dezen
Bgenstand aanvaardde hij."
Waarlijk, het is zooals de schrijver in „De
'rijlieid" het zegt: Talma heeft zich iifge-
terkt, afgebeuld.
Dit staat wel vast, dat Talma voor zijn
overtuiging zijn geheele persoonlijkheid
inzette. In den strijd waren alle vezelen
van ziel en lichaam gespannen. Het debat
greep hem physiek aan. Hij transpireerde
enel, en nog zie ik z'n hooge, vierkante
gestalte achter de regeeringstafel staan,
ienvijl hij voortdurend het gelaat met den
takdoek afwischte.
Hij sprak gemakkelijk, maar hij sprak
dikwijl hi vrij lange en ingewikkelde
jannen,'zoodat hij niet altijd duidelijk te
volgen was. Hij had een zeer zwaar stem
geluid en als hij zich opwond, dan don-
tierde het op het Binnenhof. Jupiter to-
nans noemde van der VJugt hem. Zijn
maidenspeech in Decembër 1901 (over de
Oorlogsbegrooting) was, vlak voor Kerst
mis, een sensatie.
Na zijn aftreden als minister in 1913
(hij was toen pas 49 jaar) trok hem het
heimwee naar zijn oude ambt. In het
kleine en lieflijke Bennebroek beklom hij
den preekstoel weer. Welk een onder
scheid: van het woelige Binnenhofslag
veld naar den rustigen kansel in een
landelijk dorp.
Het heeft slechts kort geduurd. Want
het leven liet hem niet met rust: de oor
log kwam en als (onbezoldigd) veldpre
diker in algemeenen dienst nam hij een
2\vare taak op zich, die zijn laatste krach
ten sloopte. Hij moest door vrouw en
vrienden lettorlijk gedwongen worden,
haar neer te leggen. Den 12en Juli 1916
stierf hij; op het kleine Bennebroeksche
kerkhof is zijn graf.
In diepen eerbied blijf ik aan deze fi
guur denken.
De heer Hans staat, aldus voegt de „Maas-
Dde" hieraan toe, ook buiten de naaste
^stverwantcn van dezen even bekwamen
s nobelen mensch, met dezen eerbied niet
leen, en het eert hem, dat hij er nog eens
iverholen uiting aan heeft gegeven.
Met gretigheid sluiten wij ons bij hem aan.
Talma blijft een aangrijpend voorbeeld
den staatsman, die zich geheel gaf aan
m taak, waarvan ihij het gewicht diep door
belde, tot hij er zelf bij ten onderging.
Het kan niet anders dan ten goede komen
an geheel ons politiek leven, wanneer der-
ilijke lichtende voorbeelden ook voor het
ageslacht op den kandelaar blijven staan.
SCHOOLARTSENDIENST.
■Naar aanleiding van oen adres van de
idea id er gemeenten Katwijk, Oegstgeest,
ompwijk, Yalkcnhrug, Veur en Voorscho
en om toekenning van een provinciaal sub-
dio van 50 pet in de kosten van een voor
ie gemeenten in te stellen schoolartsen-
lenst deelen Ged. Staten van Zuid-Holland
an de Prov. Staten mee, dat zij praeadvies
iet meer voor deze, idoch voor de volgende
cwone zitting zullen uitbrengen, daar heil
dres erst op 20 April is ingekomen en de
linister van Arbeid desgevraagd nog geen
icdedeeling kon doen over de vraag wan
eer voorstellen tot samenwerking kunnen
orden venvacht, tenvij 1 bovendien subsidie
ïVraagdi wordt voor het volgende jaar.
GEMEENTELIJKE LEENINGS-
POLITIEK.
De Algemeene Vergadlering en heb congres
de „.Vereeniging van Nederlandsche
emeentenzullen dit jaar worden gehou-
op S, 9 en 10 Juli te Breda. Op het Con-
zullen aan de orde worden gesteld prac-
Iviezen, uit te brengen door de heerei)
Ir. M. Slingenberg. wethouder van Haarlem
a Mr. J. A. de Wilde, wethouder van Den
laag, ovet het volgende vraagpunt: „Welke
^elen moeien worden in acht genomou bij
gemeentelijke- leemngspolitiekf
VEREEN. VOOR CHRISTELIJK
BUITENGEWOON ONDERWIJS,
Hoe is de toevoer van leerlingen
te bevorderen?
Een schoolmuseum voor buitengewoon
onderwijs gewenscht.
DE PROPAGANDAMIDDELEN.
Zaterdagmiddag vergaderde in hotel
„Terminus" te Utrecht de Vereeniging voor
Christelijk Buitengewoon Onderwijs, onder
voorzitterschap van den heer O. Ooster-
wijk, van Den Haag. De Voorzitter opende
dc vergadering op de gebruikelijke wijze.
De Secretaris, de heer J. de Graaff, van
Rotterdam, bracht jaarverslag uit, evenals
de penningmeester, de heer Max .1.
Schrcude r, van Botterdam. De versla
gen werden goedgekeurd.
In de middagvergadering werd 't woord
gevoerd door den lieer J. E. van Beinurn.
hoofd der school van de Johannastichting
te Arnhem, over de vraag:
„Wat kan er gedaan worden om
den toevoer van leerlingen naar
onze inrichtingen te bevorderen"?
In zijn referaat zet Spr. uiteen, dat als
er óók leerplicht bestond van het misdeelde
kind de moeilijkheid dat misdeelde kinde
ren öf niet in de voor hen bestemde inrich
tingen óf er veel te laat komen, zou zijn
opgelost De bezwaren tegen leerplicht, voor
deze kinderen zijn echter niet licht te tel
len en leerplicht voor misdeelde kinderen
heeft zoowel vóór- als tegenstanders.
Spr. wil geen discussie hierover uitlok
ken, daar hij deze voortijdig acht Een Leer
plichtwet voor het misdeelde kind zou zeer
zeker groote offers Van de schatkist ver
gen voor verplegingskoslen en uitbreiding
van plaatsen in de bestaande inrichtingen.
Er zijn echter ook nog trappen tusschen
het dwingen van alle ouders om hun mis
deeld kind een gopaste opvoeding te geven
en het niets doen. Als de Regeering de
ouders, die steun vroegen om hun misdeeld
kind naar een bestaande inrichting te kun
nen sturen, hielp, dan waren we reeds een
heel eind opgeschoten. Hiervoor zou best
een regeling te treffen zijn. door de kosten
b.v. te splitsen in drie gelijke deelen, waai-
van een ten laste komt van den Staat, een
ten laste van de gemeente of de provincie
en een ton laste van de ouders, armverzor-
gende lichamen e.d. liet is echter waar:
de wetgever voelt de zware verantwoorde
lijkheid tegenover het misdeelde kind
niet, noch in 1901, noch in 1929, en oen
stage arbeid van voorlichting en bewerking
der publieke opinie zal noodig zijn voor hij
tot deze erkennning gebracht wordt
Daarom dienen wij te overwegen aldus
Spr. wat thans gedaan kan worden. In
groote kringen van ons volk heerscht nog
groote onkunde omtrent de inrichtingen,
die het misdeelde kind een gepaste oplei
ding willen geven., zooals Spr. verder uit
eenzet.
Spr. geeft de navolgende
propagandamiddelen
aan: le. een propagandageschrift, uit te
geven door de gezamenlijke Christelijke in
richtingen of door do Vereen, voor B. O.,
2e. een vaste persoommïssie, saamgesteTd
uit vertegenwoordigers van do verschillen
de inrichtingen tot voorlichting der groote
pers, 3e. het leggen van contact tusschen
de inrichtigen en de ouders van misdeelde
kinderen.
Bij het pogen om voorlichting te ver
schaffen voor de opleiding van de verschil
lende soorten van afwijkende kinderen, zou
een blijvende tentoonstelling, dus een soort
museum, van groote waarde zijn. Ds. van
Voorthuvzen heeft dit in zijn museum reeds
in praetijk gebiecht, maar dit museum is
meer speciaal ingericht voor de afd. zwak
zinnigen. Wil dit op te richten museum
goed worden ingericht, dan moet het geen
deel worden van een gewoon schoolmuseum
Dit museum zou natuurlijk een algemeene
propaganda maken, die echter ook de Chi.
inrichtingen ten goede kan komen, indien
.ve onze medewerking vcrleenen. Als het
Roode Kruis voor dit plan kon gewonnen
worden, lijkt Spr. de uitvoering ervan zeer
goed mogelijk.
Een derde belangrijke zaak, die te ver-
uilen is. bestaat in het verlichten van dc
financieele lasten voor de ouders. De ver-
plegingskosten zijn door de meeste ouders
slechts voor een klein deel te betalen. Een
inrichting kan nu wel een verpleeggeld
vragen, dat nog niet de helft bedraagt van
den kostenden prijs, maar dat is een onge
zonde toestand, waardoor de inrichtingen
onder chronische tekorten lijden, die in bij
zondere gevallen tot een débScle kunnen
leiden. Een verpleegprijs is noodzakelijk,
waarbij een behoorlijke exploitatie mogelijk
is. Daartoe is steun noodig, waartoe fonds
vorming noodig is.
Om te resumeeren is er dus, volgens
Spr. het volgende te doen:
a. door artikelen, vlugschriften en het
houden van lezingen het groote publiek er
vele gevallen gesticht «verpleging noodzake- ZONDAGEN WEEKEND.
lijk is or.i tot een zelfstandig bestaan te
b. een beroep te doen op particulieren,
armverzorgende lichamen en provinciale
besturen teneinde bijdragen in de verple-
gingskosten te verleenen:
c. te trachten met medewerking van pu
blieke lichamen en personen geregeld op
gave tc krijgen van verschillende catego
rieën en inisdcelden, die van school- en
vakonderwijs verstoken zijn;
d. hij voortduring rijks- en geujeentebe-
sturen te wijzen op de zedelijke verplichting
om het misdeelde kind in de gelegenheid te
stellen een voor hen geschikt school- en
vakonderwijs tc ontvangen;
e. een commissie te benoemen nm de
zaak van een schoolmuseum voor de ver
schillende takken van liet B. O. te bestu-
deeren, die zich in verbinding zal stollen
met Dr. van Voorthuyzen en het bestuur
van het Rondreizend Museum en het be
stuur van dc A. V. O.
Na deze inleiding werd een uitvoerige
bespreking gehouden, waarin nog versclnl-
dende wenken en adviezen werden gege
ven en besproken, zooals liet vervaardigen
van een film en het houden van referaten.
Besloten werd, dat het bestuur zal na
gaan welke middelen tot propaganda kun
nen worden aangewend, en die middelen
zal uitvoeren of met een plan <>i» de volgen
de algemeene vergadering zal komen.
Na rondvraag werd de vergadering door
den heer Schreuder met dankgebed ge
sloten.
GEREF. KERKEN IN HERST. VERBAND.
Te Classisvergadering dezer Kerken, 11 Ju
ni te Haarlem te houden, komen o-m. ter tafel
rapporten van deputaten inzake: de bewerking
van een nieuwen liederenbundel, de vvensehe-
lykheid van hernieuwde formuleering van het
Kerkelijk leven, voortgang van de vrijmaking
der Kerken, de toelating van predikanten tot
den dienst in de Kerken, het toestaan van het
spreken van een stichtelijk woord en de ven
houding der Kerken tot andere Kerken.
Van den Kring Rotterdam is het verzoek,
dat de Classis zich beziime op de vraag, of
het begrip „hulpbehoevende" Kerken niet rui
mer dient opgevat dan zij zulks tot heden
deed. en dat zij voorts overwege, of niet de
wijze van examinatie dient verandert te wor
den.
De Kerk van Rotterdam stelt voor, dat de
Classis maatregelen neme om te geraken tot
een ernstige bespreking betreffende hot ge
bruik en c.v. wijzigingen van de gebruikelijke
Formulieren; en dat de Classis voorts beslui
te de Kerkeraden vrij te laten" in de vervul
ling van vacante beurten met dien verstande,
dat het optreden van predikanten van recht
zinnige richting, doch niet tot het Kerkver
band behoorende, in bijzondere gevallen niet
als onjuist zal worden beschouwd.
LITURGISCHE DIENSTEN.
Te Amersfoort werd door de Geref.
Kerk in Hersteld Verband dn de jongste Ge
meentevergadering gesproken o.m. over het
houden van liturgische diensten.
Te Amsterdam-Centrum werd door
de Geref. Kerk in Hersteld Verband Zondag
jl. voor de tweede maal een morgengods-
dienstoefening met evangeliseerend liturgisch
karakter gehouden, waarbij Ds. .T. C. Aalders
naar aanleiding van Hand. 8 6 sprak over
het onderwerp: „Do waarde erkend van een
stoffelijk bezit, de meerwaarde aangewezen
van een geestelijk bezit".
REIZEN OP ZONDAG.
Te Amersfoort werd in de Gemeente
vergadering der Geref. Kerk in Hersteld Ver
band door verschillende leden uitgesproken,
dat zij gaarne de avonddiensten wat meer be
zocht zien, terwijl anderen aanmerking maak
ten op het vele heen en weer reizen van pre»-
dikanten en voorgangers op Zondag.
RUSTHUIZEN.
Te Schoonhoven werd namens den
Kerkeraad der Ned. Hervormde Gemeente
door den architect G. van der Sijde aldaar
aanbesteed het verbouwen en restaureeren
van het Tehuis voor Ouden van Dagen.
Er waren 9 biljetten ingekomen: Gebr. de
Jong, Bergambacht, f 15980; S. van der
Oever, Schoonhoven, £17106; C. van Leeuwen
Nieuwerkerk a. d. IJssel f17500; A. P. de
Klerck, Reeuwijk, f 17600; J. Klip f 17777; P.
Bouter f 179S0; G. Kuilenburg f18075; en
A. van Wamese f 19100, allen te Schoenhoven
Alles zonder centrale verwarming en eloo-
trisclie liftinstallatie.
ZENDING.
e n d i n g s d a g. In het „Nieuwwerk"
tegenover het Jachthuis van het Liesbosch bij
Breda zal Woensdag 19 Juni a.s. vanwege
de Classis Klundert der Geref. Kerken de
15de Zendings- en Evangelisatiedag worden
gehouden. Sprekers zijn: Ds. H. Lanning,
Fijnaart: Openingswoord; Ds. Jac. van Nes,
Den I-Iaag: „Het Jodendom als beklaagde en
als aanklager"; Ds. A. Lauwers, Brussel:
over een later te publiceeren onderwerp; Ds.
A. Merkelyn, Magalang: „Java: geestelijke
nood"; Ds. A. Dercksen, Klundert: Slotwoord.
ZATERDAGS ONVLUCHT MEN
DE STAD.
Dnitsche Schwarmerei.
Wat de Kerk doet voor dc uitgaanden.
onzen Duitschen correspondent).
Wcnn sic lüulcn om Sonntag
Das klingel wohl schön, 'T
Dan wallen wir alle
Zur Kirche gehn
Und wollen, versammelt am
heiligen Or
Uns predigen lossen des
Herren Worl
Het weekend.
wij eenmaal als
kinderen in
tijd, toen we nog geen „weekend" ken
den. Maar de tijd is anders geworden en wij
rnet hem. Ketteren daartegen baat weinig.
„Es andem sich die Zeiten vind wir mit
ihncn!" Daar helpt geen vadertje en geen
moedertje aan.
De gansche week hebben ze gewerkt in <le
fabriek of op 't kantoor. Zes dagen achter
een. In den heerlijken lentetijd. Vuur het
verlangen naar buiten was geen plaats en
geen tijd. Ononderbroken werd er gewerkt en
ter afwisseling geslapen. Sla eerst eens deze
jacht door de warme wereldstad om dezen
tijd van 't jaar gade, het jagen van duizen
den jonge, nienschen, die dol zijn op natuur
en sport maar door den arbeid gebonden
zijn aan de stad, dag-in, dag-uit.
Is het daar een wonder, dat ze den Zater
dag hunkerend tcgemoetzicn en opademen,
als de klok één uur heeft geslagen?
Engeland is er hij voorgegaan. Daarom
wordt als vanzelfsprekend in \ele landen
het Engelsche woord „weekend" benut. Ook
in Duitschland. „Wochenendc" klinkt zoo
prozaisch.
De sport.
Het was de scherpe blik van <len Brit,
welke Engeland tot het klassieke land van
de sport maakte. Wilde liet volk onder t
vochtige eilandklimaat gezond blijven, dan
moest bet meer dan eonigo andere, natie aan
sport gaan doen. Dezelfde praclische over
weging leidde den Engelschman tot bet in
stellen van een „weckend". Men was tot het
inzicht gekomen, dut de pauze tusschen
werkdag en rustdag voor den bewoner dei-
wereldstad grooter moet wezen dan dc
kringloop van een enkelen dag, wil hij licha
melijk cn geestelijk tot rust komen.
Ook in Duitschland heeft men al vóór den
oorlog uit hygiënische overwegingen den
vrijen Zaterdagmiddag opgoëischt ter ver
lenging van de Zondagsrust. Ook en vooral
de jeugdbeweging gaf met haar devies „Te
rug tot de natuur!" den stoot die die verbe
tering.
Eigen methode.
Ma&r al gaat deze weekend-beweging oor
spronkelijk van Engeland uit, toch heeft elk
land, dus ook Duitschland, daarbij zijn eigen
opvatting en methode. Als een zwaar-zieke.
kwam de Duitsche natie uit den harren oor
log te voorschijn. De nog steeds heerschendc
woningnood, do maatschappelijke achteruit
gang, de toenemende concurrentie op elk ge
bied, de snelle groei der groote steden maak
te de behoefte aan lucht, licht eu zon al
sterker en sterker. De gerationaliseerde ar
beid men spreekt in het mechanische fa-
brieksbedrijf van den „Laufendon Bami!
ging als een zware last op de scheudcrs van
den arbeider drukken.
Juist in de eenvoudige kringen der bevol
king ontwaakte het bewustzijn, dat men na
gedanen arbeid niet slechts rust. maar ook
de ontspanning der natuur voor lichaam on
ziel noodig heeft. Zoo is het de weckend-
beweging geworden, welke als een brug
werkt tusschen stad en land, tusschen den
bewoner van den metropolis en de natuur.
Gij miskent echter den Duitscher, wim-
neer ge meent, dat hier niet nog iets aan toe
komt. De Duitsche volksaard heeft een hang
naar alle natuurschoon, gaat in zijn
„Schwarmerei", in zijn dweepzucht soms zoo
ver, dat hij de natuur als een weg naar het
eeuwige beschouwt.
Wat doelt de kerk?
Hier dringt zich aan ons als vanzelf de
vraag op: wat doet de kerk in dezen, hoe
stelt zij zich tegenover de weckend-bewe
ging? Beide groote christelijke organisaties,
de katholieke zoowel als dc protestantschc,
voelen zich immers verantwoordelijk voor
het leven van het gansche volk. Is het
daar niet logisch, dat zo haar aandacht wij
den aan een steeds toenemende beweging
van onzen tijd?
Het valt niet te ontkennen, dat juist de
kerk door de toenemende weekend-beweging
in een moeilijke positie is gekomen. In ker
kelijke kringen hoort men vaak spreken over
den „stervenden Zondag" en men bedoelt
daarmee, dat dc Dag des Ileercn, zooals wij
hein sedert onze prille jeugd kennen en li'f
hebben, ai meer en meer onder den invloed
\;m de weekend-beweging i« komen staan.
In Duitschland heeft vooral de Evangeli
sche kerk haar nieuwe taak met ernst uan-
vaard en bet ligt in de lijn der logica, «lat
hierbij Berlijn den toon aangeeft. Iloe zulb-n
wij, zoo vroeg men zich af. de duizenden,
lii' reeds des Zaterdags de stad verlaten,
des Zondags bereiken.' Daartoe richtte men
in 1927 in Berlijn de ..Zentralstellc für kiirIl
licit.? Wochenendarbeit" op. welke door een
geestelijke, speciaal voor dit werk aangewe
zen, wordt geleid.
Het laatste jaar werden er in 27 districten
van Berlijn cn omgeving diensten gehouden,
of in oen kerk of onder God's vrijen hemel.
Alleen in Grossberlin stelden zich voor zulke
diensten reeds 21 Dienaren des Woords ter
beschikking; 2 Berlijtische jeugdorganisaties
werkten tot het welslagen van zulke dien
sten mede.
In andere plaatsen wordt gedurende de
zomermaanden des Zaterdags een dienst in
rie kerk gehouden, meestal in de avonduren,
terwijl ook in verschillende steden des Zon
dags in den vroegen ochtend een godsdienst
oefening gegeven wordt. Enkele gemeenten
gingen nog verder, plaatsten den dienst voor
hen, die reeds Zaterdags op reis wenschten
te gaan, opzettelijk op Vrijdagavond. Als iets
nieuws werd mij van Spandau verteld, dat
daar een kapel w erd ingericht tot 't houden
vau een dienst, speciaal voor „Ausflügler".
Dit is de eerste „Wochencndkapelle" vvai
ik tot dusver van hoorde.
Het pantheistische gevaar mag hij al deze
nieuwe gebruiken niet onderschat worden.
Er is ecu groote schaar nienschen, welke al
les. wat met bod cn den godsdienst samen
hangt, van dc hand wijzen. Het wil mij twij
felachtig toeschijnen, of zij door dit to
moetkoinen aan nieuwe zeden en gewen
ten, of zij door een openluchtdicnst voor
kerk worden gewonnen. De mogelijkheid
blijft echter, dat velen, die de stad verlaten
hebben, op den Dag des Hoeren toch nog
luisteren naar de verkondiging van Zijn
Woord.
Luchtvaart.
LA CIEVAS AUTOGIRO.
Het palent in Amerika verwon en.
De Spaansclie ingenieur en constructeur La
Cierca, wiens autogiro, het vliegtuig w
on ede men bijna zonder aanloop stijgen cn
haast rechtstandig dalen kan, in verschil
lend" Emopeoschc hoofdsteden zooveel lie-
wondering heeft gewekt, heeft de rechten
op zijn uitvinding thans naar Noord-Amc-
rika verkocht. Na lange onderhandelingen
en uitgebreide proefnemingen, die te Phila
delphia plaats hadden, is het auto-giropa-
''ent door Mr. Harold F. Pitcairn verworven,
Door een maatschappij onder den naam Pit
cairn Cierva Autogiro Company of America
Inc.. waarhij ook de Londenschc The Cierva
Autogiro Ca Ltd. betrokken is, zal de uit
vinding geëxploiteerd worden.
Men acht het mogelijk, dat in het bijzon
der voor particulier gebruik, de autogiro
een groote toekomst kan hebben, daar een
groot landingsterrein overbodig wordt.
Uit Oost-lndie.
DE HANDEL MET DE PAPOEAS.
Rommel is Onverkoopbaar.
Pastoor Geurtjens, die een veiling van
onverkoopbare goederen te Okaba meemaak
te, waar kisten „Sigaretten" voor 25 cent
van de hand gingen, schrijft daarover de
volgende lezenswaardige beschouwing in de
„Koerier":
„De rommel naar de rimboe!" is al een
oude leus, door vele handelaren gehuldigd.
Die lui zitten immers toch te ver om te
reclameeren. En voor de lieele of halve wil
den in die uiterste buitenposten laat men
zelfs opzettelijk rommel aanmal..n. Wat
heeft immers zoon ongewasscheh roetmop
verstand van handelswaren, b.v. van tabak?
Hij zou wel bokkenhaar rooken, als hem
lat 'als tabak verpakt werd toegestopt.
Maar zijn natuurproducten zijn goed: dus
daar is met een handigen greep een slaatje
uit te slaan
Tabak is wel het ruilmiddel bij uitnemend
beid en ik maakte 't al twee malen mee, dat
een firma een nieuw merk tabak invoerde,
om de Kaja-kaja's beet te nemen. Doch ze
grepen mis en hadden zichzelf tc pakken,
De Kaja-kaja's trokken den neus op voor de
viezigheid en wilden 't niet eens cadeau.
En nu werd weer zoo'n ergernis opge
ruimd. Ik vroeg aan de koopers of ze er
voor hun 25 cent per kist tabak nog geen
strop aan zoudeit halen. O neen, zeiden ze.
„boewat obat njamock". 't Is te hopen, dat
dc muskieten er ook vies van zijn, maar
dat zal nog moeten blijken.
Een beheerder had een groententuintje,
waarin echter 't ongedierte erg huis hield.
Maar daar is tabakswater goed voor. En
daar in de magazijnen stonden heele rijen
pokkeu sigaretten van 't zelfde merk, die
ook niemand voor niks wilde. Dan maar
eenige pakken in een kuip water. En zien,
met dat sausje er over vonden rupsen cn
sprinkhanen 't eerst echt lekker en ze hiel
den „slamatans" in 't groententuintje van den
MEDISCHE KRONIEK.
MATIGHEID.
Terecht wordt herhaaldelijk in de Heilige
Schrift er op gewezen, hoe matigheid ook
een der Christelijke deugden is. Nu en dan
komt het nog wel eens voor, dat iemand
van den honger sterft, in Rusland in en
na den oorlog zijn er nog heele landstreken
bezocht door hongersnood. Toch geloof ik,
dat er nog meer menschen sterven aan te
veel, dan aan te weinig voedsel, meer aan
«ervocding dan aan ondervoeding.
Zoo ook kon men waarnomen, dat vele
nienschen. tijdens den oorlog, toen schraal
hans keukenmeester was, zich veel gezon
der gevoelen, dan in tijden toen alles volop
te krijgen was.
Het is bij ons zoo'n ingewortelde gewoonte
geworden van jongsaf om vee! te eten. Is
men ergens gast, dan doet men de gastvrouw
genoegen, zooveel mogelijk naar binnen
erken. Doet men dit niet, dan wordt men
er toe aangespoord van alle zijden. Som
migen nemen dan ook maar een extra
portie om gastheer of gastvrouw een ge
noegen te doen. En toch is veel en vooral
te veel eten zeer schadelijk voor ons lichaam.
Menigeen wordt daurdoor. al is het niet
dood ziek. toch in minder goede conditie,
dan dc matigen cn mageren.
Wat niets kost is niets waard. Misschien
is daarom de matigheid niet in tel. Men
betaalt liever dure herstellingsoorden en me-'
dicijnen, dan wat niets kost als matigheid,
versche lucht, water en beweging binnen- of
buitenshuis.
Er wordt veel geklaagd over het toene
mend zenuwlijden en minder weerstands
vermogen vooral bij liet opkomend geslacht
en schuift dan dc schuld op te veel studie
of te veel arbeid. Inderdaad wordt aan kin
deren veel onnoodigs of tenminste napraten
geleerd en dit vaak voortgezet op late ren
leeftijd.
Gewoonlijk komen zij reeds met zenuw-
achtigen aanlog of halve zenuwlijclertjes ter
school als producten, der onjuiste levens
wijs der voorouders.
Door arbeid ook hoofdarbeid zal een
mensch zoo spoedig niet van streek geraken.
Doch wanneer men bovendien voldoet aan
alle z.g. verplichtingen van ons gezelschaps
leven, vooral wanneer daar de nacht geheel
of gedeeltelijk bij wordt betrokken en de
nachtrust wordt ingeboet, dan wordt dit
te veel.
Zenuwen kunnen groote inspanning uit
houden dit heeft ook de oorlog geleerd,
"vooral wanneer daarbij regel, orde en ma
tigheid wordt betracht. Ycrweekeling en zin
genot brengen een mensch ook zonder arbeid
van streek. Venus, Bachus en Morpheus
hebben al heel wilt zenuwachtige menschen
gemaakt, waarvan de nakomelingen op hun
beurt weer zenuwachtige kinderen waren.
Wanneer zulk een nakroost, ook dan nog
onmatig leeft, wreekt zich dit dubbel. Eu
juist, omdat zich onzen tijd kenmerkt door
degeneratie (ontaarding) is het zoo hoog tijd,
dat de jongelieden door matigheid en an
dere deugden zelf meer weerstand krijgen
en daardoor de mogelijkheid scheppen vau
een beter nageslacht
Er is nog steeds veel gevaar. Het eene ge
slacht heeft al geregeld allerlei onnatuur
lijke levenswijzen overgeleverd aan het na
geslacht. Dat er erfelijke belasting bestaat,
dat de zonden van het voorgeslacht zich ook
weken op het nageslacht weten wij al lang
uit den Bijbel, doch ook dat degene, die
naar Gods geboden leeft w.o. dus ook ma
tigheid gezegend wordt in vele geslach
ten.
Vele menschen erkennen ook wel, dat onze
levenswijze meer tot venveekeliug, dan tot
versterking zal lijden, dat onze beschaving
ons meer heeft afgebracht van de nauur.
Nu ligt het voor de hand, dut men zeggen
zal: „Laat ons tot de natuur terug koeren".
Maar dat gaat zoo eenvoudig niet. Men zou
uitgeworpen worden, men zou zeggen met
zoo iefnand kan men niet omgaan.
Toch moet het anders worden, wil het
goed gaan en zullen de zenuwlijders en
krankzinnigengestichten niet steeds moeten
worden uitgebreid. En hoevelcn ook buiten
de gestichten lijden door hun zenuwen en
moeilijk leven.
Het moet anders worden
Men moet de jeugd en do jongelieden
Ieeren vermindering van behoeften. Met onze
begeerten gaat het mede. als met den drin
ker. iioe meer we drinken, hoe meer dorst;
iedere teug vermeerdert den prikkel en den
lust, ieder toegeven aan deze lust versterkt
de gewoonte eu d" gewoonte wordt tot een
tweede zij het dan kwade natuur.
De wil is niet almachtig, maar vele on
gesteldheden kunnen worden overwonnen,
alleen door ernstig te willen. Evenzoo kan
iemand zich tal \an ziekten op don hals
halen, nietigheden in doodsgevaar veran
deren vaak alleen om voor een ander
interessant te lijken.
De mensch van de moderne samenleving
heeft zich te veel behoeften geschapen. Het
verweekelen maakt ook meer zinnelijkheid
en dit geeft meer verweekelen.
Al wat lekker is wil gegeten orden. Wat
gegeten wordt moet verteerd, by do verte e
ring wordt weer meer gedronken en dit,
eischt weer pikante kost cn weer drinken.
Dit maakt weer slaperig.
En door al dat overmatig eten en drinken
en prikkelen, wordt van het Zenuwstelsol
te veel geeischt.
Gewoonlijk ziet men eerst het nadeclige
van vele zaken in, wanneer het te laat is.
Doch voorkomen is heel wat gemakkelijker
dus heter, dan genezen. En dit kan de
jeugd de kinderen de meisjes en do
jongelingen.
Men roepe overal om bevordering van een
meer eenvoudige natuurlijke icvenswijz#.
voor harding van het lichaam, door *?aden,
zwemmen en allerlei vorm van sport, steeds
op onthouding van het overbodige.
Een mensch houdt vaak van overdrijving
En nu is tegenwoordig,Waar de sport hoogtij
viert, de sport ondergegaan in wedstrijden,
die eigenlijk nog nadecliger zijn dan niets
doen.
Meermalen zag ik sportsmen, met stevige,
likkc spieren, menschen als reuzen schijn
baar. Doch niet alleen waren biceps en an
dere spieren reusachtig door de oefeningen,
doch ook het hart is een spier en dit was
ook reusachtig geworden. En juist het hart
kon daur niet tegen. Het gnat ccnigen tijd
goed, doch dan valt de schijnbaar sterke
man. als bomijs in elkander. Men liet dan
ook z.g. kampioenen, nooit langer dan 4 3
jaar. Kampioen blijven, dat kunnen zij njet
meer cn sterven gewoonlijk een vroegen
dood, door overspanning, dus ook in de
sport is noodig matigheid.
liet ontbreken der matigheid, dit is ton
slotte een der hoofdoorzaken, waardoor ons
geslacht zoo zenuwachtig, zoo armbloedig is
geworden en zoo weinig weerstandsvermogen
bezit.
UIL
INGEZONDEN MEDEDEELIXG.
Schobche havermout
Gezond -Voedzaam-Zuinig
HILVERSUM (1071 M.). 10—10.15 Morgemrll-
«Jirie. 12,15—2 Kwintet. 2—2.30 Gr.-injofc-on. 2
-1.30. Orkest. 5—6 Kiixlcruurtjc. 6.01—7.15 Con-
—8.30 BoekenhaUuurtje.
Cebcndiek". 8.30—11 Toon*
ber. II Oramotoon.
HUIZEN' <336.3 M na f.
Bulladen. 12.50 Varlëit. 1.20—2.29 Org.
2.2'U Sclioollezlniï. 3.20 Muziek. 2.25 Ver
S.50 Uw.:,. ,-. 4.35 Ork. -c 5.35 Kuid'.ruu
Lezing; SU
7,n:. piano
erttlek. 7.3
uxlek van Scrlabln. 7.20 Literaire
Muziek. 7.45 Itallaan*ch<- les. 8 05
0.20 Nleuwsber. 0.35 Lezintr. 9.50 Nieuw e-
bcr. 0.55 Syinphonlecoucert. 11.20—12.50 Muziek.
PARIJS „Radio Paris" (171 ML J 2.30—2.11
Symphoniccoi
8.35-
LANGEN BERG (462 M) 10.35—12.50 Grantb-
ion. 1.25—2.50 Ork, --
8.20 Uit
8.05—6.50 Pii
Groene Stlcrm
Muziek en zang. Daarna Muziek tot 12.20.
_.oth-viering. Declamatie»
.50 Concert. AlgnerkupcL Muzlclt op 2 vleugel»,
mnrna tot 12.20 Muziek.
HAMBURG (396 M.) 6.20 YooHJk concert 7.48
Iperctte. 11.20—12.15 Muziek.
BRUSSEL (512 M.) 6 20 Trio. 6-50 Gramofoeu.
i.35 Orgel. '.'.115 Muziek.
gevorderden. S—8.30 Causerie
-Christ". 8.309.45 Orgelconcert
'.1.45—11 Concert en
,ng. 9.4-5 Nieuw».
beheerder. Als <lc muskieten nu maar niet
ongeveer denzelfden smaak hebben!
Ook werd or een partij ijzerwaar geveild;
schoppen, rieken, bijlen, hakmessen, enz.
E.r was een tijd, en dat is nog niet zoo
heel lang geleden, dat er nog ambachtslie
den bestonden. Toen was zelfs een gewone
boerenschop of riek een stuk werk, waar
karakter 111 zat: ze blonken als zilver en
klonken als een klok. Het werk prijst den
meester zei men dan. Als men dan ziet,
wat hier onder den naam van gereedschap
op de markt gesmeten wordt, dan schaamt
men zich als „Blanda" voor dat bocht
Of is 't geen schande, dat Inlandsche sme
den op de Moluksche eilanden met hun
uiterst primitief eereedsehap werk leveren,
waaraan geen enkele firma, ook met do
schoonst klinkende namen, maar kan tippen.'
Op lieel de Kei b.v. raken ze dan ook
geen enkel kapmes kwijt. Maar zie eens
zoo'n eenvoudig gebruiksartikel, door een
Inlandschen rondtrekkenden smid gesmeed.
Daar zit een sierlijke lijn in; het zwaarte
punt is juist berekend voor den slag; d-*
snee is als een vlijm: ge kunt er een potlood
mee aanpunten, maar ook een boom mee
vellen
Leg daar do plompe dingen naast met de
mooie „tjap" erop van een groote firma of
fabriek, en de Inlander trekt er den neus
voor op. Hier gingen arits, kapmessen,
bijltjes, enz. enz. per dozijn voor gemiddeld
één gulden. Ik kocht zelfs drie rieken voor
30 cent en ik bofte, want die bleken nog
bruikbaar bovendien. En dan zitten we hier
nog wel hij de Kaja-kaja's, die zelf het stec-
neu tijdperk nog gekend hebben en dus nog
„hongeren naar ijzer". Doch de ruilers weten
ock wel, dat zulke rommel zelfs bij do Kaja-
kaja's niet van de hand te zetten is. En dan
zijn er toch fabrieken die zulken rommel
aanmaken, en firma's die ze in den handel
brengen! „For shame!"
Men weet vaak niet, waarover men zichi
het meest moet verbazen, over de vinding
rijkheid of over de brutaliteit van den han
del. Overal is hij er als do kippen bij, om
elk# inheemsche huisvlijt onder een lawine
rommelig „Ersatz" te verstikken. Op
Tammbar maakten de lui mooie armbanden
ivoor. Oogenblikkclijk werden ze in cel
luloid op hedriegelijke wijze nagebootst en
op dc markt gesmeten.
Nu, ze dienden dm inboorlingen vooral,
n doortrekkende liefhebbers van ethnn
grophica tc gtrtovenl Met bennhtid
raagt men zich af, lioelang dc sierlijke,
maar moeizaam vervaardigde eigen weebeis
het nog zullen kunnen volhouden tegen den
stroom van goedkoope fabriekmatige ka
toentjes.
De Kaja-kaja maakt kruisbanden als borst-
vereiering; op van vezels gevlochten banden
worden met onuitputtelijk geduld honderden
kleine witte vruchtpitjes vastgenaaid. De
handel bracht terstond stroken katoen met
dichte rijen hemdsknoopjes benaaid! Zelfs
menie, oker en andere verfstoffen werden
ingevoerd ter vervanging der inheemsche
kleurstoffen, om zich het gelaat en "t lichaam
te beschilderen.
DE PESTOEVALLEN TE BANDOENO.
BANDOENG, 1 Juni fAneta). Gisteren 1*
nog een zieke, die mogelijk pest heeft en dis
fkomstig is uit het besmette huis, in het
gemeenteziekenhuis opgenomen. Hcd.-nmor-
gen is de lijder met de halshubo in het Zen-
dingshospitaal overleden. De toestand is
overigens onveranderd.
GEEN BEELDZENDER TE BANDOENG.
BANDOENG, 1 Juni Aneta). Ofschoon er
reeds gelden, op de begrooting voor waren
gevoteerd, is voorshands afgezien van de
aanschaffing van een zender voor radio
beeldtelegrafie voor het verkeer tusschen
Nederland en Indië. omdat de siond van de
proefnemingen in Europa geen voldoends
aarborgen geeft dat de kostbare instaila-
•üa -nuttig rendabel efject zal hebben.
