DE
F
fÜ»
Kunst en Letteren.
ECONOMIE EN FINANCIEN
Handelsberichten.
MS
-• JESL
15!
DE TWEEDE ZOON VAN DEN DEENSCHEN KONING maakt op het
oogenblik een oefentocht niede van het opleidingsschip „N is-Juel" op de
Mldd. Zee. Prins Knud (geheel links), die Luit. ter zee is, met
promotie kam?«rtJen,
OPLEVING DER INDUSTRIE IN HET ZUIDEN. De nieuwe glethal der
Ijzergieterij en Haardenfabriek der Fa. Beckers te Bergen op Zoom, welke
door arcltect lr. S. Orie uit Vucht in den recordtijd van 12 dagen werd
gebouwd.
Ir. Adoll
r saroei
Europe
alj
kal so
e te Ge
uni ia
e Nedei
der
„De vo
rijdag
echt in
Onden
interna'
rjjdag
jcraa.l
epverp
(and mi
iterdag
jszendii
potest
eging".
Keilt
r hij e
nden
f Or.
PREI
i ie j.
êsïs Git
»slotei
de Ke
beroep
zorg k
jningen
it zal c
feit da
Grouini
Gerei
rincie i
een b
an het
e Dien
e Dieni
le zou,
Gron
richten,
aat dit
ante li
r catec!
naren
|k bezo
AC
POËTISCHE DICTIE.
Op de Zomerconferentie van het Verhond
van Christelijk-Letterkundige Kringen in Ne
derland, die van 18-21 Mei op kasteel „Har-
denbroek" te Driebergen, wordt gehouden,
hield g'stermorgcn de heer \V. Kramer,
van Almelo, een lezing over bovenstaand
onderwerp.
Spr. begon met er op te wijzen, dat toege
wijde beschouwing der taal en van de vorm
ei genaardigheclen in het gedicht de weg is
tot een indringen in en een ten volle verstaan
van het kustwerk: „der Weg zum Ihalt-
echijnen geilt über de Form" (Wabel).
Het is waar, dat de levensvolheid, de le
vensintensiteit, die het geheim is der poëzie,
als een onverklaarbaar fluïde in ons over
stroomt, zoodat haar wondere kracht ons
reeds ontroert, vóór de zin der woorden nog
ten volle tot ons is doorgedrongen, maar
het is even waar, dat het aesthetisch genot
verrijkt en verdiept in het aandachtig volgen
der lijnen, waarin het leven gestalte won.
Aesthetisch genieten is niet alleen het onder
gaan van een donkere ontroering, maar ook
het bewust herkennen en bewonderen der
xu'vtre levensccntour.
Contour, die zich teekent in het rhythme,
in de bezieling der stof tot symbool van
eigen leven.
Na een beschouwing van het rhythme als
levensuiting, van de ver-beel-ding, het imita-
titve gebaar, als de oorsprong der taal, toont
apr. hoe in de poëzie die scheppende krachten
der taal tot hoogste ontwikkeling komen.
Ons spreken is een symboliseeren met klank
gebaren: de naam is oorspronkelijk de essentie
der dingen. Is dit innig contact der woorden
met de door hen aangeuide dingen niet i
levendig in onze Westersche talen, waa
woorden in hel practische gebru k kleurloos
zijn geworden als algebraïsche teekens, in de
Oostersche talen spreekt het in al zijn leven
digheid, wat spr. aantoont met enkele voor
beelden uit het Hebreeuwsch.
Ret is die oorspronkelijke frischheid en
ievend'gheid van het taalgevoel, van de taal
verbeelding, die onder den adem der dichter
lijke intuïtie weer opleeft in de levensstroo-
xning van het rhythme met zijn persoonlijk
«'•cent, de ziel van het woord; m de levens-
Volheid van vergelijking en metaphorische
overdracht.
Spr. onderscheidt de diaphane dictie, die
geen verrassend beeld, geen rijke ornamentiek
behoeft, maar waarin de zielsontroering -'~u
aan ons meedeelt, schijnbaar zonder het
dium van de taal, en de prismatische dic
tie, die het blanke licht der stemming breekt
«n sch'ft in de facetten van .'n rijk verbeelden
In een aandachtig beschouwen der vorm-
eigenaardigheden van het gedicht verstaan wij
den zin der rijmen, de werking van het er
jambement, van de caesuur, van de alliterati
van klankharmonie en klankbeweging.
Vervolgens gaat spr. aan de hand van voor
beelden na de werking van vergelijking
metaphoor en wijst op de noodwendige
nieuwing van het beeld. Elke tijd heeft zijn
eigen verbeeldingssfeer, omdat elke tjjd zijn
eigen levensvorm eischt.
Hier moet gewezen worden op een histo
risch verschijnsel in de ontwikkeling der me
taphoor; de steeds stouter greep in de over-
oracht, de steeds subtieler betrekkingen tus-
schen heeld en verbeelde, tot de ongebonden
ontplooiing der fantasie in onzen tijd, sterk
sprekend in de verzen van Herman van den
Iiergh, „de meest representatieve dichter voor
de Hollandsche moderniteit" genoemd, en van
Marsman. Hier is vaak een sensitivisme, verre
dat van Gorter overtreffende.
Is dit de kunst der toekomst? fn de wisse
lende richtingen der literatuur is altijd ge
weest een slingerbeweging tusschen uitersten.
De slinger is ook nu zijn terugval reeds be
gonnen. Teruggang uit den strijd om nieuwe,
nooit gekende vormen, he lzame strijd, want
verdiepend en verfünend het vormgevoel, waar
de taal op al haar mogelijkheden wordt be-
prnefd. maar noodwendige terugkeer tot
de blijvende wetten der schoonheid, die zijn
orde en harmonie, tot de rust der contem-
Elatie aan den boezem der werkelijkheid.
•aar ontbloeit die wondere gave der poëzie,
Land- en Tuinbouw.
EEN VREEMD VERSCHIJNSEL.
Practicus deelt in het Weekblad voor
Bloembollencultuur een en ander mee over
een vreemd verschijnsel in Darwintulpen.
Er komen namelijk planten in, die het
aanzien hebben alsof ze met een of andere
bijtende stof zijn bestrooid. Geheele planten
gaan er aan te gronde, niet alleen zwakke,
door de vorst in de afgeloopen winter bescha
digde planten, maar ook verscheiden normale
tulpen vond Practicus aangetast. Zeer waar
schijnlijk zullen de strenge nachtvorsten van
de afgeloopen. maand aan deze schade, die in
een paar partijen van zeer emstigen aard is
niet vreemd zijn. Bij nader onderzoek vond
Practicus in enkele partijen, waarin van
vorstschade niet viel te bespeuren, eenige
dergelijke planten. Daar na verloop van een
paar dagen de beschadiging in vuur overgaat
zal het raadzaam zijn dat men zijn Darwin
tulpen eens na laat zien, of er soms. ook. der
gelijke planten in voorkomen, want bij on
gunstig weer kunnen een paar van die plan
ten veel smetstof verspreiden. Verwijder dus
zoo spoed'g mogelijk die smetters en doe dït
bij mooi, droog weer.
DE NEDERLANDSCHE
KOLENHANDEL.
De waarde van het invoer-overschot is
in April weer ruim zestig pet. kleiner ge
weest clan verleden jaar. Toeneming van
den cokes-uitvoer. Aan vreemde stoom
schepen is meer hunkeikool geleverd.
Stijging van de gemiddelde waarde per ton
van den stcenkooluitvocr.
Uit de Maandstatistiek van het Centraal
Bureau voor de Statistiek blijkt, dat in April
de invoer van steenkool, cokes, briketten en
bruinkool een waarde bereikt heeft van
f S.9CC0C0 (in de vorige maand f 7,356,000
en verleden jaar f 9.184 000). terwijl de
waarde van den uitvoer nog verder is toe
genomen tot f 5 253,000 (4,770,000 en Uitgifte van aandeelen.
NSdX'SSepS pij WW*. iïrZZwuVlïk vlnTiueuw ,p
Maart gegeven cert ficaten van gewone aandeelen
due uit, de dividendbewijzen no. 69 te haren kan
tore in te leveren vóór of uiterlijk op 20 Juni
Kapitaalsemissie.
De Nederlandsche Handelmaatschappij. Men
delssohn Co., Amsterdam, Pierson Co.,
Proehl Gutmann er. R. Mees Zoonen stel
len op 7 Juni a.8. de inschrijving open op 1
millioen nienwe aandeelen in bovengenoemde
vennootschap van Lire 50 elk met recht van
voorkeur voor oude aandeelhouders in ver
houding van 5 oude tegen 1 nieuw aandeel a
L. 100 per nieuw aandeel. B\j inschrijving te
storten 10 pet. plus het agio is Lire 55 of
f 13,50. Storting der rest op 30 Dec. a.s.
(2,275 00!)
is. Het invoeroverschot bedraagt
derhalve f 763 000 tegen f 311,000 v
1929 en f 1,960.000 voor April 1928, en is uus i
ruim Cl pet. kleiner dan verleden jaar.
De invoer van steenkool, welke in de beide
vorige maanden tengevolge van de stremming
van de Rijnvaart abnormaal klein was, is
toegenomen 'tot 712 211 (526,069 en 686,201)
ton, waarvan 509,308 (320 991 en 535 898)
ton uit Duitschland en 169,110 (171,829 en
114,764) ton uit Engeland gekomen zijn.
Voorts zijn 30,342 (37,427 en 16,873) ton
cokes. 21,206 (32 432 en 29,008) ton steen
koolbriketten en 15,475 (12,933 en 13 888) ton
bruinkoolbriketten en 15,475 (12,933 en
13,888) ton bruinkoolbriketten ingevoerd.
De uitvoer van steenkool, zonder de aan
stoomschepen geleverde bunkerkool, is 292 365
(264,686 en 321,372) ton groot geweest; hier
van 'zijn 50,231 (36,215 en 41,433) ton naar
Duitschland, 166,7C6 (151.535 en 179,926) ton
r.aar België en 64,145 (64,958 en 74,650) ton
naar Frankrijk gezonden. De cokesuitvoer
blijft zich regelmatig ontwikkelen; in April
zijn 150,171 (132,034 en 91,313) ton cokes
uitgevoerd, waarvan 11 222 (8,679 en 12,283)
ton naar Duitschland, 21,115 (27,355 en
16,526) ton naar België en 86,344 (79,680 en
48,797) ton naar Frankrijk. Voorts zijn 8,415
(9,727 en 4,862) ton steenkoolbriketten en 550
6.435 en 133) ton bruinkoolbriketten uitge
voerd. Aan Nederlandsche stoomschepen is
87,031 (86,777 en 89,840) ton en aan vreemde
stoomschepen 173,169 (110,290 en 154,655) ton
bunkerkool geleverd.
Dat de goede kwaliteit der uit Nederland
sche mijnen afkomstige steenkool ook in het
buitenland meer en meer wordt gewaardeerd,
blykt o.a. uit de stijging van de gemiddelde
waarde per ton van den steenkooluitvoer,
welke u t de officieele cijfers berekend is.
terwijl daarentegen de gemiddelde waarde per
ton van den steenkool invoer ook in April nog
belangrijk lager is gebleven dan verleden jaar.
De gemiddelde waarden zijn:
Per 1000 K.G.
April 1929
Maart 1929
Februari 1929
Januari 1929
April lü2b
f 11,27
H.77
n.io
11.08
m 12,24
f 11,06
10,90
10,60
10.71
ii 0.7C
te 12 uur des middags, vergezeld
bedrag van f 2500 voor elke inschrijving op 1
nieuw certificaat van 1000 nominaal, wegens
de storting ad J 1000 aanmaakloon, zegelkos-
ten, etc., ter nadere verrekening.
BANK VOOR HANDEL EN SCHEEPVAART
Dividend 10 pet. (onv.).
In de jaarvergadering der Bank voor Han-
:1 en Scheepvaart te Rotterdam werden ba
lans, winst- en verliesrekening over 1928 goed
gekeurd en het dividend bepaald op 10 pet.
Het jaarverslag vermeldt een netto-winst
cijfer van f3,128 338 (f2,802,661). Voorgesteld
wordt aan de statutaire res. f 782 084 (700,665)
toe te voegen. Voor dividendbelasting wordt
f 108.600 (onv) gereserveerd. Aan hat pen
sioenfonds wordt f 25,000 (als v. ,j.) toege
voegd: f 898,151 (f 664,798) wordt extra-
gereserveerd.
DIVIDENDEN.
Westl. Stoomtramweg mij. p. aandeel 7 pet.
(914 pet.), idem prioriteitsaand. 7 pet. (onv.),
idem 4Mi pet pref. aand. 2 pet. t niets).
LANDBOUW MIJ. „PREANGER
REGENTSCHAPPEN".
Geen dividend.
Aan het verslag over 1928 ontleenen wij:
Het afgeloopen verslagjaar is voor de ven
nootschap niet gunstig geweest. De onderne
ming Patoehalanden was de eenige der drie
ondernemingen, welke met winst gewerkt
heeft, waardoor per saldo het boekjaar 1928
gesloten kon worden ^raet een winst van
f 80,020 (f 196,027), welke op de boekwaarde
der onderneming zal worden afgeschreven.
Moet 1928 afgesloten worden als een jaar zon
der winstuitkeering, 1929 kan weer hoopvol
worden ingegaan. Weliswaar zal dit jaar nog
geen winst voor de onderneming Tjisompet
afwerpen, doch verwacht wordt, dat 1929 voor
deze onderneming minder geld zal vragen,
omdat de onderneming Tjikorailanden weer,
evenals de laatste jaren, winst zal afwerpen,
zoodat het volgende boekjaar gunstiger ein
digen zal dan het afgeloopen.
De kina-oogst op de Tjikorailanden bedroeg
55,265 K.G. droge kinabast. Met het restant
op uit. 1927 kwamen ter beschikking in totaal
1428 balen, welke in totaal opbrachten f 43 509.
De oogst van den thee-aanplant bedroeg
401,555 Va K.G. droge thee, waardoor deze
oogst ver onder de raming van 450,000
!4 K.G. gebleven is. De opkoop bedroeg
444,425 h. K.G. droge thee tegen een raming
250,000 h. KG. Het totale product van
846,9*80. h. KG. overtrof dus weder de taxatie
70ÓO00 h. KG. De opbrengst bedroeg in
totaal f 542,764.
De kostprijs van de thee, berekend op basis
in de directe uitgaven, bedroeg 42 ets. per
KG. Met inachtneming van het pro rata
omgerekend antideel in de algemeene uitgaven
stelt deze zich op 57 ets.
De oogsten van eigen aanplant en van op
koop van oogstjaar 1929 worden geraamd op
resp. 468,300 en 42,700 h. KG. Van eigen oogst
1929 werd de B. O P. gedurende de maanden
Februari-October' vooruitverkocht tot 80 ets
per h. KG., de B. P. Juni-October voor 65 ets,
1. T. April-October voor 64 ets. en de
Dust Maart-December voor 45 ct., terwijl van
de opkoop-thee de Dust Maart-December voor
42 ct per h. KG. vooruitverkocht werd, alles
levering Batavia.
Ondern. Patoehalanden: De oogst bedroeg
216 598 KC. droge kinabast, welke opbrachten
f 207,672. De kostprijs bedroeg f 27,13 per baal
(v j f 3ö,l'2). De kinaoogst 1929 zal vermoe
delijk 300,000 KG. bedragen.
theeoogst bedroeg 523 865 KG. droge
thee (de taxatie was 475,000 h. KG.), welke
opbrachten f 421,059.
De oogst 1929 wordt geraamd op 490,000
h. KG. Van oogst 1929 werden voorverkocht
de B.G.P voor 85 cas, de B,T, voor 75 ct, de
B,T, 2 voor 50 ct. en de Dust voor 47 ct per
KG., terwijl van oogst 1930 de G.O.P voor
85 ct en de B,T voor 70 ct vooruitverkocht
werden alles levering Batavia.
De stand van den rubberaanplant van de
onderneming Tjisompet is over het algemeen
goed te noemen. De oogst bedroeg 63,929 KG.
droge rubber tegen een taxatie van 50,000 KG.
welke opbrachten f 74,746. De oogst 1929
wordt geraamd op 75000 KG. De koffieoogst
bedroeg 25,807 KG. droge koffie, gevende met
het restant van het vorige jaar ad 12945 totaal
38625 KG. droge koffie welke opbrachten
f 27,589. De oogst wordt geraamd 15500 KG.
Op de balans per 31 Dcc. 1928 komen o.a
de volgende posten voor. Activa: Tjikorai
landen f 415,000 (f 424,031), Patoekalanden
f 635,000 (f 703,015). Tjisompet f 482,825
(f 383,341), Tjikorailanden kas, materiaal
oogsten enz. f 181,900 (f 116 948), idem Patoe
kalanden f 151,825 (f 145,221), idem Tjisom
pet f 22 948 (f 29,773), Ned. Handelmij. f 16,982
(f 65,888). Totaal f 1,906,537 (f 247,720).
DE V. O. V.
Tn een brochure getiteld: „Het optreden
der Raden van Arbeid naar huiten in zake
de Vrijwillige Ouderdomsycrzokering", zet
de heer G. L. Janssen te Rotterdam in leven
dige en soms hartstochtelijke taal uiteen,
welke bezwaren hij heeft tegen de werking
sfeer van en de reclame, welke door de Ra
den van Arbeid voor de V. O. V. gemaakt
wordt.
Wij achten ons niet bevoegd de waarde
dor aangevoerde argumenten te bcoordeelen.
Uit epn discussie in ons blad, eenigen tijd
geleden, is wel gebleken, hoezeer de annre
ciatie over deze aangelegenheid verschilt.
DIVIDENDEN.
Java Sumatra Handel Mij. 8% (v. j. 9%);
id. opr. bew. f 28.67 (f 42.85); Ne.lerl Land-
bouwhnnk A en B 4%; N.V. t.e v.d Su'kerond
Sentanen Lor enz. 16% (17(7,); Ned.-Ind. Sui
ker trust, gew. aand. 19)4% (20%); idem
pref. aand. 6% (onv.)
DE NEDERLANDSCHE HANDELS-
BALANS.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
deelt mede, dat de waarde (zonder goud en
zilver) van den invoer heeft bedragen in
Anril 1929: 234: in Maart 1929: 216: in April
1926: 211; in Januari/April 1929; 861 en in
Januari/April 1928: 892, alles ia aaillioene/.
guldens, n
De waarde van den uitvoer in April 1929:
19; in Maart 1929: 175; in April 1928: 162;
in Januari/April 1929: 620 en in Januari/
April 1928: 617 in mill. gld.
Het saldo-invoer bedroeg in de maanden
Januari, Februari, Maart en April resp.: 80.5
53.3; 40.9 en 65 8; totaal Januari/April 1929:
240.8 en voor Januari/April 1928: 275.4 dn
millioenen guldens.
Bloemenveilingen.
n-MimmlnrMil Pet
Mals. Suiker, Ijzer, Ko,
dend; Tarwe traas; Tin n
l/ISSE. Groeno Veiling
ag 25 Mei te Noordwi
rincipalen. Te beginner
iria. Golden Spur. Voi
arwlntulp
ichtige partiien
>uc. Couleur Gar
en anderen; Darwintulpen
irttjen Bartlgon. Will. Oop-
Adolf v. d. Heijden. Pride
ït Haar en J. Wagemakt
BOSKOOP, 23 Mei. Roze
-50 ct.: Rosalandia 35—5
24—36
Ophelia 17-
Marcel Royc
Wllh. Kordes 20-
72.7/6. op 3 maanden
£83.10/- A 84.10/- T
3 maanden 198.17/6
op levering 26.10/-
op levering 23.7/G.
NOUD ATLANTIC Hamburg; TAOTLA Oxel-
ösundVREDENBURG Narvik; ETNA Balti
more; TOWNELLEY UlythEARTMOOlt
vik; CYMRIC QUEEN Antwerpen; INO Bris
tol: JOHANNA Bayonne; JEANNETTK
men; NUOLJA (m.b.) Lulea: JUNO Stettli
FRED NOBEL Narvik; BATAVIER I Ha
ATHELSTANE ZeebruggeGISEI.A L. M. BUSS
Antwerpen; ANITA L. M. HU
MAA Ljuane; NJENDURG Han
BETHA SCHRODER Helslngfors; BATAVIER V
LondenMEROPE Amsterdam; CAPEI.l,
huns; LOKE FLYING DUTCHMAN
Kopenhagen; FELIXTOWE Harwich; LOTTE
HALM Stettin.
AMERIKAANSCHE MARKTEN.
NEW-YORK, 23 MEI.
No. 2 Harde Winter
No 2 Roodo Winter
MATS: No. 2 Mixed West
KOFFIE. l>e termttnmni
ltlo No. 7 loco
16.—
15.05
14.38
De termtinmnrkt r.rende i
RUBBER efoot nauwelijks prijshoudend.
ïijn van
Ipr. beg
en, da
vclen
geboi
;nt me
pipe,
CHICAGO. 23 MEI.
TARWE. De termtJnmarkt cpende nauweltlksC.'jii^"
riishoudend en y4 c. lager, daalde daarn» ouUldIen
erlchten dat het zich laat aanzl
ühe.id di
|n Ass<
ncipe.
ilddelde z
e goeden
TARWE. De termfinn
de typ
;e«fken in
crscl
ènde
102*4 103—
106— lOfitfc
109 Ai 10974
,11416 11444
trkt, opende priiehc
regen In h.>t central e gebied,
de uitzaai lu Illinois ver.
opdekkingen en sloot prtfs.
do ge
levei
,1:1
ike gei
eisch
nschaj
inden
intell
het le
1 VER sloot prijshoudend.
ROGGE stoot prijshoudend.
uil door locohui
isch. D
i oi primhou. richtin
12 65
13.25
12.50
WINNIPEG, 23 MEI.
TARWE. De termllnmarkt daalde op minidf
wel like r U-houdend.
ROGGE per Mei
Juli
HAVER per Mei
'IF.RST per Mei
T.TNZAAD per Me!
wijk le
een t
iet pac
r is hQ]
dan r
jde.
1 cn een
slocj
rolde
i niidd
st dier
tig m:
derpal
r d<
i tien
BUENOS-AYRES, 23 MEI.
TARWE per Juli
18 66
IKER. De termUnmarkt was
gelmatlg, doch liep vervolgen.»
hrrm!tȴr4r oo hedge-vu/
19.44
13 62
18.64
ROSARIO, 23 MEI
TARWE per Juli
naar h
lerugr
ij staj
Mal» prijshoudend. Ltliuniad kali f eC|-j
op dei
**io n
7.36 'oudt I
f.so lou ja,
16.55
r«
- ""iHetv
todag 2
per Juli 15.55
15.65
Mul» piUshuudeud. Lijm
