TWEEDE BLAD.
BINNENLAND.
WOENSDAG 8 MEI 1929 TWEEDE BLAD PAG. 5
NAAR DEN HEMEL
Vredig voert Gij henen van deze aarde.
Uw handen waren zegenend uitgebreid.
Mild en vroom is hun gebaar.
Rood vlamden der nagelen teekenen daarin.
En in Uw doorboorde voeten donkerden de
diepten van Uw spijkerwonden.
Toen verkeerde Uwer jongeren weemoed in
vreugde, als ze dót zagen,
i Want achter de nevelen, die U wegdekten
I voor hun starenden blik wisten ze 's hemels
poort voor U verhoogd,
i En dan zoudt Ge indi'agen in Uws Vaders
Huis de bewijzen van Uw lijden als Borg.
Hij zou die in gunst aanschouwen en naar
recht het leven schenken aan die ten doode
waren gedoemd.
Toen de wolk U omduisterde voor die U na
staarden op de aarde, lichtte de glans des
hemels om U en werd Uw lichaam verheer
lijkt in de stad Gods.
De hemelen weiden bewogen door der enge
len gejuich.
Vol glorie schreedt Ge voort.
Een dubbele haag gewiekte hemellingcn
stond eerbiedig ter zijde.
Als Ge boogt voor Uws Vaders troon, sloegen
de cherubs en serafs hun vleugels saam
voor hun gelaat.
Ze vielen neer in aandachtige aanbidding.
Dan hieft Ge U en toondet Uw Vader den
kelk Uws lijdens.
Die was ten bodem ledig.
Maar ten boorde gevuld was de beker Uwer
i verlossing.
Vol van Uw kostbaar bloed.
Dien reiktet ge Uw Vader ove.
En de teekenen Uwer wonden gloeiden.
Want in U brandde een zuiver liefdevuur.
Dat werd gevoed door den laaienden haard
Uws harten.
Toen kroonde U Uw Vader met den gouden
kroon, waarin robijnen fonkelden en blanke
paarlen glansden.
U werd gegeven des Heeren troon ten zetel
En Ge ontvingt den scepter in Uw hand.,
symbool van de macht over al wat is.
De zielen der gezaligden braken uit in luiden
lof over hun gezegenden Koning.
Die had den dood overwonnen.
Nu was hun zondeschuld uit Gods boek
gedaan.
En Gij zondt Uw gezanten naar de aarde om
die daar wachtten te troosten met de belofte
tan Uw wederkomst ter nieuwe aarde.
Daar zal 't wezen als 't in den hemel is.
Trek ook ons tot U, als onze ure komt en
gun ook ons eens plaats op Uwe nieuwe
aarde
JOH AN GOOSSEN.
RAAD VAN BESTUUR VAN CURAQAO.
Bij Kon. besluit is de heer S. M. L. Ma-
duro, lid van den kolonialen raad van Cura
sao, benoemd tot lid van den raad van het
bestuur aldaar.
KOLONIALE RAAD VAN CURAQAO.
Bij Kon. besluit benoemd:
tot leden van den kolonialen raad van Cu
racao de hccrcn R. J. Beaujon Jr., R. S. de
Lannoy en Dr. G. H. Eskes;
tot voorzitter, onderscheidenlijk ondervoor
zitter, van gemeld college de heeren Ed. S.
Lansberg en Dr. W. Ch. de la Try Ellis.
ONDERSCHEIDING.
Bij Kon. besluit is benoemd tot ridder in
de Orde van Oranje-Nassau Dr. C. J. Nie-
meijcr, predikant bij de Nederlandsche Her
vormde gemeente te Bols ward;
is aan G V. van der Sc'hooren, bankier te
Arnhem, verlof verleend tot het aannemen
van zijn benoeming tot ridder in de Orde
van de Eikenkroon van Luxemburg.
DEPARTEMENT VAN ARBEID.
Bij Kon. besluit bevorderd:
lo. bij het departement van arbeid tot
hoofdcommies J. M.. Hardeman, tot commies
J. H. Lawant en tot adjunct-commies mej.
B. Hooremans, mej. J. M. van Lier, I. C. Mol,
P. L. de Weever, A. H. Wouters, mej. H. J,
Carrière en mej. J. J. van Eek;
2o. bij den dienst der werkloosheidsverze
kering tot commies mej. S. Mok en tot ad
junct-commies A. W. Loeffen en mej. A. A.
M. Snik.
CONSULAIRE DIENST.
Bij Kon. besluit zijn de heeren Carol H.
Foster en Egmont C. von Tresekow opnieuw
erkend en toegelaten als consuls van de
Vereenigde Staten van Amerika te Rotter
dam, beiden voor de provinciën Zuid-Hol
land, Limburg, Noord-Brabant en Zeeland.
RAAD VOOR DE SCHEEPVAART.
Bij Kon. besluit zijn voor het tijdvak van
1 Mei 1929 tot 1 Januari 1932, in den Raad
voor de Scheepvaart benoemd tot plaatsver
vangende leden voor de vaste leden de gep.
kapiteins ter zee E. M. Wissmann, te Bilt-
hoven, en F. J. Witteveen, te 's-Gravenhage.
(Herplaatsing wegens misstelling in de St.ct.
DE KOMENDE DAG.
De candidatenlijsten der R. K. Staatspartij
zullen er, volgens den officieusen uitslag van
het referendum, uitzien als volgt, tenzij het
partijbestuur nog wijziging in de volgorde
aanbrengt krachtens art. 23 subs. 12 van liet
Kiesreglement 1927.
Amsterdam—'s-GravenhageRotterdam: L
Jhr. Mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck te
's Gravenhage; 2. C J. Kuiper te Utrecht; 3.
Mr. J. A. G. M. van Hellenberg-Hubar te
Rijswijk; 4. L. F. Guit te 's-Gravenhage; 5.
Mr. C. M. J. F. Goseling te Amsterdam; 6,
W. Steinmetz te Amsterdam; 7. Prof. Dr. J.
A. Veraart te 's-Gravenhage; 8 Mr. C. P. M.
Romme te Amsterdam.
LeidenDordrecht—Leeuwarden—Gronin
gen: 1. A. C. A. van Vuuren te 's-Gravenhage;
2. A. J. Loerakker te Schoten; 3. G. W. Kamp-
schöer te Monster; 4. Y. Keesstra te Culem-
borg; 5. F. van Welie te Utrecht; 6. G. Bulten
te Voorhout.
Haarlem—Helder; 1. Dr. L. G. Kortenhorst
te Den Haag; 2. mevr. J. A. J. M. Meijer te
Rotterdam; 3. Ch. L. van der Bilt te Haarlem;
4. J. Kamphuys te Zaandam; 5. Mej. A. Hut
ten; 6. Mr. A. J. M. Leesberg te Alkmaar.
Zwolle—Assen: 1. Prof. Mr. P. J. M. Aal-
berse te 's-Gravenhage; 2. A. H. J. Engels
ta Leiden; 3. A. J. Schoemaker te Deventer,
4. H. Ruyter te Arnhem.
's-Hertogenbosch—Zeeland: 1. A. N. Fles-
kens te Geldrop; 2. Mr. Dr. L. N. Deckers te
's-Gravenhage; 3. E. Th. Lockefeer te Hulst;
4. Mr. F. G. C. J. M. Teulings te 's-Herto
genbosch; 5. F. Th. H. Uyen te Eindhoven;
ti. J. C. van Beek te Deurne; 7. Th. F. M.
Schaepman te 'e-Gravenhage; 8. J. A. M.
Lamhermont te Middelburg; 9. M. Krijgs
man te Den Bosch; 10. K. L. H. v. d. Puti
te Eindhoven.
Arnhem—Nijmegen: 1. Mr. J. R. H. van
Schaik te 's-Gravenhage; 2. Mr. A. L J. M
baron van Wijnbergen te Utrecht; 3. L. F.
J. AL baron van Voorst tot Voorst te Twcl-
lo; 4. Mr. W. van Basten Batenburg te Zut-
phen; 5. W. Charbo te Doetinchem; 6. J. A.
de Zwart te Nijmegen; 7. J. J. W. IJsselmui-
den te Arnhem; 8. Mr. Drs. P. A. F. Blom
te Bergen op Zoom.
Tilburg: 1. Ir. L. J. M. Feber te 's-Gravcn-
hage; 2. A. v. d. Meys te Utrecht; 3. Dr. H.
W. E. Aloller te Tilburg; 4. J. Vos te Roosen
daal; 5. Dr. J. G. C. Vriens te Utrecht; 6.
C A. Valkenburg te Roosendaal; 7. Mr. AL
P. L. Steenberghe te Goirle; 9. J. C H. AI.
W. Sassen te Geertruidenberg.
Utrecht: 1. J. G. Suring te Maarssen; 2.
Dr. E. A. AL Droog te Heemstede; 3. W. L.
van Loon te Amersfoort; 4. H. J. van den
Braken te Utrecht
Alaastricht: 1. Afgr. Prof. Dr. W. II. No-
lens te 's-Gravenhage; 2. H. G. M. Hermans
te 's-Gravenhage; 3. J. J. C Ament te Roer
mond; 4. C. E. Bongaerts te Den Haag; 5.
M. J. Af. van Poll tc Helmond; 6. Mr. Dr. L.
Fjl.Regout te Meerasen: 7. J. H. Alaennen
te Heerlen; 8. H. H. Trienekens te Venlo,
9. Afr. P. W. H. Truijen te Roermond; 10.
P. Rutten te Wanssum.
N.V. DROSTE'S CACAO-EN CHOCOLADEFABRIEKEN TE HAARLEM.
JHR. LOUDON.
DE VERBETERING HOUDT AAN.
Gemeld wordt, dat de toestand van Jhr.
Loudon bevredigend is. Do aanvankelijke
verbetering houdt aan.
MR. DR. J. SCHOKKING.
Vrijdag viert oud-minister Mr. Dr. J. Schok
king, lid der Tweede Kamer, en burgemees
ter van Katwijk aan Zee, zijn 65ste verjaar
dag.
Dr. Schokking. leider der Chr. Historische
Partij, was predikant bij de Ned. Hervormde
Gemeente van Weesp, Koudum, Dordrecht en
Leiden.
Hij was lid van Ged. Staten van Zuid-
Holland en Minister van Justitie m het laat
ste Kabinet-Colijn.
De heer Schokking is lid van de Provin
ciale Staten van Zuid-Holland.
BOOTTREIN N.V. STOOMV.-MIJ
..NEDERLAND".
Het agentschap der N.V. Stoomvaart-Mij.
„Nederland", de firma Kuyper, Van Dam en
Smeer te Rotterdam meldt, dat de boottrein
van het mailschip ,,.T. P. Coen", hetwelk 10
dezer te Genua verwacht wordt, Zaterdagmor
gen 11 Mei a.s. om 9.52 uur aan het Maassta
tion te Rotterdam zal aankomen. Aankomst te
Den Haag 9.45 uur (S.S.-station),
UIT HET SOCIALE LEVEN
DE STAKING TE ZAANDAM.
Rijks bemiddeling.
Naar wij vernemen heeft dc Rijksbemid
delaar, Mr. S. de Vries Czn., de conflictceren-
de partijen, betrokken bij de staking te
Zaandam, tegen aanstaande Vrijdagmiddag
opgeroepen ter samenspreking.
bekende Droste's Cacao en Chocoladefabrieken te Haarlem breiden zirh steeds
uit. Hierboven ziet men slechts een klein gedeelte der fabrieken: zij-aanzicht
rechtervleugel.
GEREF. SCHOOLVERBAND.
Algemeene Vergadering te Utrecht:
Heden werd in het Gebouw voor Kunsten
en Wetenschappen to Utrecht de algemeene
vergadering gehouden van het Gereformeerd
Schoolverbaiui. De voorzitter. Prof. Dr. T.
Hoekstra, uit Kampeu, opende de verga
dering op gebruikelijke wijze.
Na dte opening werden door den secretaris
den heer J. van de Waals van Nijkerk eeni-
ge mededeel in gen gedaan. Door de Com
missie van Uitvoering werd driemaal ver
gaderd. Zij wijdde haar aandacht speciaal
aan het ontwerpen van een model leerplan
voor de religieuze vakken op de aangeslo
ten kweekscholen. De groote lij non zijn ge
trokken en als alles uitgewerkt is zal het
ontwerp aan het oordeel der kweekscholen
moeten worden onderworpen.
Veel tijd werd gevergd door de wijziging
van het contract met de kweekscholen en
va» de regels van toezicht op die scholen.
Deze regels, dateerend uit don tijd van vó>
het kweekschool!examen, klopten niet mei
op den toestand. Het ontwerp werd vastg.
steld na overleg met de delegaties voor dc
kweekscholen en is aan de kweckschoolbu-
sturen voorgelegd.
Op verzoek milde de voorzitter zijn jaar
van aftredüng met Air. G. van Baren, burge
meester van Delft, die thans dit jaar af
treedt.
Jaarverslag.
In het jaarverslag is opgenomen een rap
port van, Prof. Dr. J. Wivtcrink over den
arbeid van don paedagogtisehen adviseur
van het Gerefoitnieerd' Schoolverband over
1928, handelende oiver die cursussen te Ara-
sterdam en te Groningen, over den radio
cursus, verstrekte adviezen over de colleges
in de paedagogiek en vervulde spreekbeur
ten alsmede over de psycho-technischc zij-
ide van den arbeid Aan Prof. Waterinik
werd toestemming verleend om in 1929 een
paedagogischen cursus te geven in Fries
land, welke cursus uitgaat van het School
verband. Ingcsohravcn werden li scholen.
Het Geref. Schoolverband telt thans 302
scholen met 1&46 onderwijzers en oadenvij
zeressen (hoofden inbegrepen) en 55928 leer
lingen.
Aan het verslag van drn penningmeester
den heer P. van Nes Czn. te Nijkerk, is
ontleend, dat de inkomsten bedroegen
f 8419.21 en de uitgaven f 6724.26. Het saldo
over 1928 slonk evenwel door een tekort
over 1927, welk tekort groot was f 1033.36,
tot een bedrag va» f 661.62. De rekening
van den leerstoel sluit met een eindcijfer
van f 3000.—.
MIDDAG7L-.GADERING.
In de Middagvergadering refereerde Ds.
P. A an Dijk, Pred. der Geref. Kerk van Se
rooskerke over: „De beteekenis en dc in-
I richting van het onderwijs in do Bijbelsdie
I Geschiedenis op de lagere school".
Referaat Ds. van Dijk.
Het is steeds noodig, zegt spr., zich over
de beteekenis en methode van het onderwijs
I in de Bijbelsche geschiedenis te bedenken,
j In broeden kring wordt over de resultaten
i van dit onderwijs geklaagd, al denkt Spr.
hier niet in de eerste plaats aan tie klacht
jvan Prof. Dr. Cramer. Hij hecht meerwaarde
aan een man als Oosteriee en diens in 1919
apart ingesteld onderzoek naar de oorzaken
j \an de onvruchtbaarheid van ons godsdienst-
I onderwijs.
Spr. wil zij» onderzoek leiden in dezelfde
richting als Ds. J. C. Sikkel, die de oorzaak
zocht van de armoede in geestelijke kennis,
j Daarna gaat Spr. achtereenvolgens na den
i naam en het karakter van het onderwijs in
de Bijbeüsche geschiedenis. Ten aanzien van
j tien naam wordt gewezen op de definitie
die Sillevis Smifct er in zij» Handboek" en
die Dr. Kuyper in zijn „Encyclopaedic" van
geven. Jegens onze bondskinderen is liet
van het grootste belang, dat wij bon in den
Bijbel niet doen zien een verhalenboek, maar
liet Vertbondsboek.
We moeten voor onze kinderen de Schrift
openleggen. Het onderwijs in de heils-
theorie moot theologisch-dhristo-centrisch
zijn, zooals ook Lanka,rap on Van Wijlen
willen. Doch om Christo-ceivtrisch te zijn
mogen we niet een waarheid Achter de waar
heid gaan zoeken of de historie geweld gaan
aandoen op dc manier van Krummacher.
Christc-centriseh vertellen geldt ook voor
het Nieuwe Testament en Spr. gelooft «lat
dit in vele gevallen nog moeilijker is dan
voor het Oude Testament. Om den persoon
en het werk van Christus moet bet bij het
vertellen uit het Nieuwe Testament te doen
zijn
sche geschiedenis in verband mei het Ver»
bondsmatige standpunt van den Geref ar-
mee nie.
Spr. deelt niet alle klachten ox er de weini
ge resultaten van het onderwijs in de Bij»
belsche geschiedenis. De fout ligt misschien
voor een niet gering deel bij de opvoeder*
Maar er zijn ook ernstige klachten. Spr. ib
lust roert dit met een beroep op Wielemaker
en Brederveld.
Tenslotte handelt Spr. over de inrichting
van het onderwijs in de Bijbelsche geschil
denis, achtereenvolgens besprekend de leer
stof en de methode. Naar de meening van
Spr. is hot zelfs, nu de scholen den leertijd
met e«::i jaar zagen verlenrzd, r.iet noodig
het godsdienstonderwijs systematisch te go-
ven. Dat geschiedt bij voorkeur op de ea'e-
chisatie. Ten aanzien van de rechte method*
van het onderwijs in de Bijbelsche geschie
denis, oordeelt Spr. het niet verstandig, als
onderwijzers en opvoeders de resul'aten vaa
de nieuwere Psychologische studiën en ex-
perimenteele onderzoekingen met een hau
tain lachje voorbijgaan als van nul en geo»
nor waarde voor school en catechisatie.
In onze dagen van verzwakt dogmatisch'
tw?sef dringt de noodzaak om het Bijbelsch
onderwijs zoo goed mogelijk te geven, in
overeenstemming met de plaats, die onza
kinderen nu al, en straks groot geworden,
zullen' innemen. Ernstige voorbereiding voor
de les is daarom bij den onderwijzer nood
zakelijk. Onze scholen mogen bewaard woi*
do» voor onderwijzers, die in hun studie
zich laten leiden door wetenschappelijk*
mannen, die zich niet carder het gezag rvan
Gods Woord stellen en niet onvoorwaardelijk
voor haar Goddelijke waarheid buigen. De
toekomst der Gereformeerde scholen hangt
af va» het ongerept vasthouden van het door
de vaderen )«?!eden en met echte diepe
vroomheid door hen gesierde beginsel van
de on feilbaarheid van Gods Woord. Bij hel
Schrift kunnen wij het gedijen van den ar
beid aan God overlatc».
(De vergadering duurt voort.)
Gemengd Nieuws.
DE BRAND TE ROSSUM.
EEN VROUW LEVEND YERBRANJ)
In den loop ran den nacht is in het Pro-
te St an isah ziekenhuis te 's-Hertogenbowh
de vrouw van Th. de Leeuw aan de beko
men wonden door den brand te Ros-sum
overleden.
Door den brand zijn er 23 gezinnen dak»
loos geworden.
DOOR EEN HOLLEND PAARtt
Te Deurne (N.-Br.) is de landbouwer»
knecht V. de Z. doordat het paard op hal
sloeg, van een kar gevallen. Hij kreeg de
wielen over het hoofd en werd in deernis-
wek kenden toestand naar het ziekenhuis ver
voerd.
Morgen hoopt dc heer J. M. Osephius, Utree*
leur der gemeente Licht- en Waterbedrijven
te Maassluis te herdenken, dat hij gedurende
25 jaren aan de gasfabriek is verbonden
geweest.
DE PERS
EEN ONMISBARE SCHAKEL.
Het nietige begin.
Zonder krant is het moderne leven van
onzen tijd niet te denken en aan den top
staat wel het sterk ontwikkelde dagblad
wezen.
De vraag is meermalen gesteld, en zij is
niet van belang ontbloot, aldus de heer J. J.
G. de Jongh in het Jubileumnummer van
JDe Rotterdammer", waar de couranten het
'eerst zijn verschenen. De strijd gaat voorna
melijk tusschen Duitschland, Amsterdam en
Antwerpen, die elkaar die eer betwisten.
In het pers-museum te Amsterdam vindt
men dienaangaande waardevolle gegevens.
Een bekend schrijver op het gebied van
de persgeschiedenis, de heer R. v. d. Meu-
len, vroeger bibliothecaris - an het Rottcr-
damsch Leeskabinet, heeft aangetoond, dat
er veel voor te zeggen is. Nederland de eer
toe te kennen, het land te zijn, waar de cou
ranten het eerst verschenen, en dan in Am
sterdam, de hoofdstad des rijks. De oudste
bekende Amsterdamsche courant is van 5
April 1621, maar daarmee is niet gezegd,
dat er vroeger niet reeds gedrukte kranten
«ouden zijn uitgekomen. Er zijn goede rede
nen om aan te nemen, dat reeds in 1617 te
Amsterdam gedrukte couranten zijn versche
nen. Ja reeds in 1607 schijnt er een couran
tier te zijn geweest, die den naam droeg van
Broer Jansz en die op geregelde tijden
nieuwsbladen uitgaf. Zijn couranten hadden
het formaat van een half vel klein folio en
werden in twee kolommen gedrukL De in
houd bestond voor het grootste gedeelte uit
en, door vaste correspondenten, meest
uit het buitenland.
In Haarlem werd pas in 1656 de eerste
courant uitgegeven en wel door Abraham
Casteleijn. Zijn eerste nummer verscheen op
8 Januari van dat jaar en dit is de oor
sprong van de nog bestaande Oprechte Haar
lemmer Courant. Het woord „Oprechte
voegde Casteleijn aan zijn titel toe, omdat
men zijn blad wegens den opgang die het
maakte, ging nadrukken.
Uit zulk een klein begin is langzamerhand
gegroeid de Dagbladpers, gelijk wij die
thans kennen. Zij is geworden tot een ont
zettende macht, zoodat zij den naam verwierf
van „Koningin der aarde"..
F.euwen zijn dus noodig geweest, eer de
courant de hoogte, de ontwikkeling en den
omvang van tegenwoordig zou kunnen he
reiken. Vooral in de laatste kwarteeuw is
de grootste sprong gemaakt Alle uitvindin
gen, zoowel op het gebied der cultuur als
op dat der techniek liggende, hebben meege
werkt en werken nog mede aan de over
winning van de Dagbladpers.
Wat de inhoud betreft, valt daar eerst te
wijzen op de telefonie. Gesprekken worden
niet alleen meer gehouden tusschen dicht
bij elkaar liggende plaatsen, doch over de
grenzen der landen heen, zelfs over landen
heenspringend, verbindt de telefonie de
menschen met elkaar, en geeft de berichten
door. En de telefonie zelf geniet weer de
hulp \an de allernieuwste uitvinding, de
radio, en zoo hebben de laatste maanden ons
het schouwspel te zien gegeven, hoe vanuit
ons moederland gesproken wordt met be
woners onzer overzeesche bezittingen. De
emotie, aan de eerste gesprekken verbonden
zijn voldoende beschreven in de dagbladen.
Dan heeft men daar de telegrafie. Men
zou haast zeggen, eerder bezig te verouderen
dan te verjongen. En ook niet te vergeten
de radio, welke uitvinding zoo velen in be
wondering de handen doet ineenslaan, als
ook de beeldoverbrenging op draadlooze
wijze. Noem. daarbij andere hulpmiddelen,
als stenografie, en deze alle werken mede
om den inhoud van het dagblad te brengeu
on het peil van heden.
Zoo is het thans mogelijk, dat vrijwel op
hetzelfde oogenblik over de geheele wereld
vanuit onderscheiden knooppunten dezelfde
berichten worden verspreid. En dit alles
brengt mede, dat aan de jacht, om steeds
sneller het nieuws door te geven, nog geen
eind is gekomen. Een simpel voorbeeld: Als
onze Koningin op den derden Dinsdag van
September de troonrede uitspreekt, bij de
opening der Staten Generaal, vinden de dag
bladlezers deze rede eenige uren 'later ge
drukt in de krant thuis. En hoe wilde niet
ieder in de dagen van den grooten oorlog
dos avonds weten, wat des morgens plaats
gehad had op het groote front Geheel andere
dan nauwelijks een eeuw geleden, toen de
koerier, die de nederlaag van Napoleon bij
de Berezina in West-Europa had over te
brengen, hiervoor meerdere dagen noodig
had.
Afaar dan de techniek! De groote reuzen-
persen, titanen in hun soort, dienen het
dagblad. In plaats van dc door de hand be
wogen vlakdrukpersen van vóór een goede
halve eeuw, de roteerende monsters, welke
hladen van tot honderd en meer pagina's te
gelijk uitwerpen.
In de plaats van groote getallen menschen
die als eenmaal Laurens Coster, met hun
vingers de letters op de bepaalde plaats aan
brengen, nemen thans fijn geconstrueerde
zetmachines dit werk over. De illustraties
worden gezaaid tusschen den tekst; en de
deftigste bladen, waarvan de leiders zich
tot voor kort heftig verzetten tegen het op
nemen van illustraties, zijn bezweken voor
den wensch van onze eeuw.
En nog steeds blijven ingenieuze uitvin
ders hun gedachten concentreeren op al
grootere verbetering en versnelling van het
proces.
En dan eindelijk komen al de hulpmidde
len van de tractie het dagbladwezen tege
moet, om al vlugger de kranten tc brengen
in handen of in do huizen van de lezers.
De auto's snellen heen en weer; afzonderlijke
treinen worden op bepaalde dagen gediri
geerd en het vliegwezen staat reeds klaar
om een deel van die taak op zich te nemen.
En de eenvoudige huizen van de drukkers,
welke 'eenmaal begonnen de persorganen uit
te geven, veranderen steeds meer in kran
tenpaleizen met allerlei comfort voor den
arbeid, en met een inrichting, bedacht op
de grootst mogelijke efficiency.
Ik zou wel wenschen, dat elk mijner hoor
ders het dagelijks wederkeerend proces in
het dagbladbedrijf eens eenmaal kon zien!
Wat zou zijn krant in waarde zijn gestegen
en hoe zou zijn klacht verstommen, als het
spiedend oog een onvolkomendheid ontdek
te, of wanneer geconstateerd moest worden,
dat de krant vandaag toch wel wat extra
laat binnen viel en niet precies op het mo
ment, waaraan men zoo langzamerhand was
vertrouwd geraakt
Steeds meer wordt liet courantenbedrijf een
monopolistische onderneming. Voor 100 jaar
kon een drukker met een enkelen gezel al
léén beginnen. Thans zijn tonnen noodig
voor dc installatie en voor het volhouden dei-
eerste jaren. De leider heeft niet meer zoo
zeer noodig te zijn do technisch ontwik
kelde man; Andere eischen worden hem ge
steld. Hij zij organisator, koopman, cultu
reel ontwikkeld en hij hebbe een kijk op de
volksziel, om de snaren er van te kunnen
betokkelen.
In het buitenland, vooral in de angelsak-
sische landen, vindt men de grootste kran
ten, met reuzen-oplagen, soms loopend in de
millioenen. Bladen van 100 en soms 140
bladzijden, worden aangeboden voor een
enkelen stuiver, wat alleen mogelijk is, om
dat de advertenties voldoende bloed aanbren
gen. Want wat het bloed is voor het lichaam
de leeftocht voor den reiziger, is de adver
tentiepagina voor het dagblad. Wie het pu
bliek noodig heeft voor zijn mededeelingen,
wie koopers zoekt voor zijn artikelen, moet
er bij terecht komen.
Er is allerlei reclame in den tegenwoor-
digen tijd, maar elke kenner weet, dat een
voortgezette reclame in het dagblad wel
bovenaan staat. En dit door den nauwen
band, die den lezer verbindt met zijn dage
lijks verschijnend lijfblad.
In Europa vindt men dan meer, hierbij ver
geleken, het middenbedrijf. Nog een ken
merk van het buitenland is, dat men daar
grootendeels vindt: straatverkoop.
Uit winstoogpunt beschouwd vormen vele
dagbladen tegenwoordig begeerenswaardige
objecten, maar ook, om daardoor geestelijke
macht te kunnen uitoefenen op de bevol
king. Zoo herinneren wij aan Stinnes, den
grooten Duitsnhen koopman, w:->ns schep
ping Inmiddels weer Ineen Is gestort, die
een groot getal hladen de zijne kon noemen.
En thans is de krantenkoning van Duitsch
land Hugenberg da 1nlder der Duitsche na
tionalisten. Er wordt meegedeeld, dat 1600
bladen in Duitschland, natuurlijk niet alk-
dagbladen, hun inhoud verzorgen door de
nieuwsbureaus welke zijn eigendom zijn. In
Amerika bestrijkt Hearst met zijn bladen
30 millioen lezers en in Frankrijk is Coty,
de man van de pai fumfabrieken, de groote
man van de pers. Om zijn concurrenten te
belagen en zichzelf steviger bodera te be
reiden voor zijn politieke aspiraties, stichtte
hij pas een dagblad, l'Ami du Peuple met 1
millioen oplage, waarvan het exemplaar
wordt verkocht voor 10 centimes of 1 Hol-
landsclie cent.
In ons land heeft alles natuurlijk kleinere
proporties, maar toch staat de pers zeer
hoog. In doorsnee meencn wij hooger dan in
welk ander land ook. Ons ontwikkeld pu
bliek, ontwikkeld, waar dit noodig is met
liet oog op onze ligging tusschen andere
landen, en met zijn zin voor objectiviteit,
neemt geen genoegen met de holheid, waar
mee in t buitenland wel bladen worden ge
vuld, ofschoon hier wellicht tegenover staat,
dat de Nederlandsche pers dikwijls te zwaar
van inhoud is, te deftig te langdradig, aan
welk gebrek de ingezonden-stukkensch rij vers
ook zoo heerlijk munk kunnen gaan. In het
algemeen mag van de Nederlandsche pers
gezegd worden, dat zij een onafhankelijk
standpunt inneemt. In den grooten oorlog
is dit voldoende gebleken. Het is haar eerc
en het moge haar eere blijven.
De invloed nu, welke van de dagbladpers
op de volksziel uitgaat, is van ontzaglijke
beteekenis. Men denke weder aan den oorlog,
hoe de kranten van de onderscheiden landen
in den aanvansr er in slaagden, het geheele
publiek in den waan te brengen, dat de eigen
regeering totaal onschuldig was en alk-
schuld moest worden afgewenteld op de te
genpartij. En me» denke ook aan de onge
lukkige historie van voor eenige weken in
ons eigen land met de zoogenaamde Belgi
sche documenten. Wat is er weinig noodig
om door de pers een volk tot kookhitte te
brengen. Da Costa kon met recht spreken
van de verwaten koningin, gezeten in haar
koets, de Meeuing als slavin. Veel meer dan
boek of rede, vormt de krant de publieke
opinie. Wie langen tijd dezelfde krant leest,
gaat over godsdienstige, politieke, economi
sche vraagstukken tenslotte denken gelijk
zijn blad het doet Tegenstand is hier meestal
ten eenemale nutteloos.
de Christelijke dagbladpers.
Er is nog een groot onderscheid tusschen
onze pers en die van het buitenland. In het
buitenland wordt geen Christelijke dagblad
pers gevonden, althans niet wat naam heeft.
Noch in Amerika, noch in Duitschland.
slaagde de proef. Bij ons bestaat, Gode zij
dank. wel een Christelijke dagbladpers en
eene, welke steeds vaster de pinnen In den
bodem slaat. Wij haasten ons er aan toe 'e
voegen, dat dit niet wil zeggen, als zouden
alle andere bladen on-Cbristelijk zijn. Wij
passen er voor, een dergelijke uiting voor
onze rekening te nemen, maar de vaste ba-
lis ontbreekt toch, en bij de meeste zit de
bedoeling voor den inhoud zóó van kleur
te doen zijn, dat Jan en alleman er door
wordt voldaan, gelijk thans, dunk zij den
grooten invloed van het Christelijk volksdeel
van ons land, de meeste liberale bladen er
prat op gaan, een vrij goed voorziene kerk-
nieuwsrubriek er op na te houden.
Over de Christelijke dagbladpers was nog
veel meer te zeggen, doch wij wijzen er
thans alleen op, waar er liberale of zooge
naamde neutrale dagbladen zijn van 100
jaar of ouder, de Christelijke dagbladen van
veel jonger datum zijn. Zij zijn afkomstig
van uit den tijd. dat de Christenen in Neder
land zich hun kracht bew ust werden en zich
ook op persgebied dc leden gingen strekken.
Hier en daar is de achterstand reeds in
gehaald of althans voor een groot stuk. Als
het dagblad, voor wie er over te zeggen
hebben, niet wordt beschouwd als een aan
hangsel, hetwelk gemakkelijk in een enkel
uur vrijen tijd kan worden verzorgd, maar
als het allerbelangrijkste wapen in den
strijd der geesten: waaraan de krachtigste,
ijverigste, meest idealistische werkers ten
volle moeten worden verbonden, zoo zal het
verschil.tusschen Christelijke en niet-Chrlste
lijke pers steeds kleiner worden.
Om extra-hooge dividenden hij de Christe
lijke dagbladen is 't niet bovenal te doen, al
hebben.de aandeelhouders, de mede bezitters
volkomen recht op een soliede onderneming
en op rendabel beheer hunner gelden.
Zoo is dan de pers een schakel in het le
ven der menschen, in maatschr.ppelijken zin
maar ook cultureel beschouwd en dit laat
ste is wel het voornaamste. „Volksvertegen
woordiging" noemde Elout van Soeterwoude
de pers. Niet door de Grondwet gemaakt,
maar opgegroeid uit de behoefte van de
natie. En Leo XIII sprak een niet minder ty
pisch woord, toen hij de krant noemde unc
mission perpétuelle een altoos durende zen
ding. Want het zijn de beginslen welke de
wereld een bepaalde richting uitsturen, van
God af. of naar God heen.
En zoo hebben naast elkaar te werken
in den grooten strijd der eeuwen: Kerk.
School, Wetenschap, Vereeniging, Radio, ja
ook Radio, en Pers.
in onzen tijd het Christelijk dag
blad onmisbaar.
En de Pers heeft van deze zeker niet de
lichtste taak op haar schouders genomen.
Want de zegen, die van het Christelijk dag
blad. hetwelk zijn tijd kent. kan uitgaan, is
zoo wonder groot. Als de Zondag voorhij is,
staat ook weder de Christen midden in dc
wereld. Al de zes werkdagen wil zijn Chris
telijk dagblad dan ziin vriend zijn en die van
zijn gezin, en zoo Kerk. School en opvoe
ding steunen. De Christelijke pers is er toch
zeker niet onschuldig aan. dat wie van
Christelijk* belijdenis zijn, alom meer de
plaats innemen, die hun toekomt Alzoo
dagelijksch inwerken op do ziel des volks
en den geest beïnvloeden. Deze zware taak
zegt reeds, dat een dagbladschrijver moet
2ijn iemand inet een liooge opvatting van
zijn taak. Als Da Costa zich bij het Kroost
der pers. gelijk hij zich uitdrukt, waagt met
de vraag, „wat is er van den nacht", ant
woordt hem de Wachter: ..Hoort het Woord
des Heeren Heeren: de dag breekt aan, dut,
ziet een Koning 2al regeereu", en aan het
regeeren van dezen Koning der gansche aaro
de herinnert in onze Christelijke samenle
ving in West-Europa nog zoo veel. Het is
ih-ze geest, welke niet veranderen mag. In
West-Europa, dit staat voor ons vast, zullen
allen, die den Christus erkennen als de Zon*
Gods en Zijns het koninkrijk hten te
zijn, zich nauw aaneen hebben te sluiten te
gen do opkomende macht van het ongeloof
en de duisternis. In dezen strijd van \er»
weer en aanval, steekt nu het Christelijk dag
blad dag aan dag de trompet Het beeft daar
bij alle geestelijke stroomingen ten volle
recht te doen wedervaren en te steunen, wat
de autoriteit van de H. Schrift in alle om
standigheden boog houdt
En zoo volgt hieruit, dat het Christelijk
dagblad niet partij heeft te kiezen In welken
kerkdijken strijd ook. Het blijve er af en gov»
objectief de geschiedenis van den dag weer.
En «Ie lezer beproeve zich altijd weer dit
standpunt in to denken en lnj goed inden
ken zal lnj het moeten waardecren. Immer*
toch, hij alle verzekerdheid van eigen over
tuiging. is liet kennen hier ten decle, en juist
hij «lil kennen ten deele, waartoe het Woont
Gods ons tot voorzichtigheid mount, blijft
er ruimte over voor dc gemeenschap der
heiligen, en deze gemeenschap der
heiligen wil uw Interkerkelijk dagblad bevor
deren door het cement tc zijn dat op staat
kundig-, maatschappelijk- school- en von eni-
gingsgebied bijeenhoudt en brengt, wat ker
kelijk uiteenging.
Wij achten dit niet de minst sclioone zijde
van do taak dor dagbladpers en zoo kan
hier gesproken worden als eenmaal de
grootste Christelijke journalist van ons land
deed, als van een Gave Gods.
Al het werk moet gezien worden onder
eeuwipheidslicht Dat van de pers zéker. Bij
haar wordt nu reeds geteld met kwart-, hal
ve en licele eeuwen. Hoe lang de geestelijke
strijd hier beneden nog moet worden gestre
den, weten we niet Duizend jaar zijn bij
den Heer als één dag en één dag als dui
zend jaren. Maar zoolang de strijd noodig
zal zijn, zal de pers vanaf heden in de voor
hoede staan.
Daarom, voor wat betreft de Christelijke
pers in ons land. zij kan nooit genoeg doen
voor Christelijk Nederland, lid boste is niet
best genoeg! Maar Christelijk Nederland op
zijn beurt moet zich een weten, met wat
dagelijks pen of machine bestuurt op do
vooruitgeschoven posten van het persgebied.
Of dit voldoende geschiedt, Is een raag,
welke mij niet ter beantwoording is voor
gelegd. maar waarover mijn hoorders zirh
zouden kunnen beraden.
