aenessê-Qiïi v&tftaail de fuiid.
ZATERDAG 30 MAART 1929 DERDE BLAD PAG. 9
LEERAREN CHR. MIDDELBAAR ONDERWIJS.
JAARVERGADERING
TE ROTTERDAM.
STEINER ALS PAEDAGOOG.
Op 27 en 28 Maart werd in de Aula der
Chr. H. B. S. te Rotterdam de 13e jaarver
gadering gehouden van de Vareend ging van
leraren bij het Chr. Middelbaar Onderwijs.
Woensdagavond heeft Drs. J. van Andel,
yan den Haag, een openingsrede gehouden.
De voorzitter der regeringscommissie, Dr.
J. F. Reitsma sprak vervolgens een
woord vaini hartelijk welkom en de heer A.
v. Dcurssen bracht de hartelijke groe'e.n
over der Indische collega's en deelde tcy ns
iets mede van de indrukken we,'Jee hij op
rijn reis van de leeraren bij het Chr M. O.
in Indië had gekregen.
Tot bcsturslid werd gekozen Drs. W. M.
Hevl te Leiden in de. vacature J P. de G-ay
Fortman. Herkozen werd tol lid- der Redac
tie de heer M. J. Ornée te Groningen.
Aan het
Jaarverslag
van den secretaris. Dr. J. de Gaav Fort
man, ontlcenon we, dat het ledenaantal ge
stadig toeneemt Op Indië Kijft de belang
etelling voortdurend gericht
Samenwerking met andere organise Ups
op onderwijsgebied had plaats, doordat Dr
Kccgstra heroic! gevonden werd zitting te
nemen in de commissie ter bestudocring
van de aansluiting van L. O en M. O. en
doordat Drs. J. van Andel en Dr. S. Eringu
de verecniging vertegenwoordigden in een
commissie ter bestudeering van de vraag,
hoe de beste opleiding van «rtan leeraar tot
tijn ambt kan 1 word on bereikt.
Voorzitter en secretaris confereerden met
Dr. Schothors' over voorstellen tot verbete
ring van bet eindexamen-reglement, waarbij
aan plannen lot. verbeterd schoolexamen de
Voorkeur word gegeven.
Amsterdam wordt aangawezen voor de
Volgende jaarvergadering.
Ingekomen was eon schrijven naar aan
leiding van de verslechtering van de garan-
tiebopalingcn. Het Bestuur zal dit nader be
handelen.
Bij de rondvraag kwamen nog eomge pun
ten tor sprake, o.a. de paedagogöschc voor
opleiding der; leeraren, een z.g. reisbesluit
der rogeeriing en uitbreidirg van het-aantal
leden, waarop de «voorzitter deze huishou
delijke, door ongeveer 80 leden bezochte ver
gadering sloot,
In de middagvergadering heeft Prof Dr.
Joh. de Groot, van Groningen, een refo-
rata gehouden over de
Anthroposofie van Rodolf Stelner.
De bijeenkomst werd geopend door Drs.
'J van And.eili, van Don Haag, die voor
den van welkom richtte tot Dr. G. H. Coops,
Dr H A. J. vain Swaay en Dr. S. Elzinga,
inspecteurs hij het M. O.; Prof. Dr V. H.
Rutgors, voorz. van den Bond van Chr V. H.
m o.; Dr. J. Hekman, Mr. A. J. van
Rrhelvèn en notaris A. Reyers, als bestuurs-
Tarten van de Chr. H. B. S. on het Marmx-
r.vmnasium te Rotterdam; en «vertegen woo r-
jjgers vain de A. V. M. 0. en van St, Bona-
^ffierna was het woord aam den hooggeleer
den inleider.
Prof, de Groot begint met de opmerking,
dat Steiner tot de paedagosren behoort. Wan
neer de leeraar het kind liefheeft, kan men
de toekomst rustig tegengaan,
Steiner is een ziener; een van de grootste
geesten van onzen tijd. Hij wordt verschil
lend beoordeeld: ecnerzijds als een Ueber-
mensch; anderzijds a's een soort warenhuis-
geleerde, omdat de anthroposofie van alles
verstand hefeL Spr. citeert verschillende
aanhalingen, die beoordeehngen van dezen
geleerde gevoni.
Volgens spr. is hij een eerlijke strijder,
I
Trof. I>r. Joh. de Groot,
een titanische géést.
Alvorens over te gaan, tot de „bei vustzijns-
verandering" van Steiner, geeft hij een bio
grafie. Bij zijn studiën, kwam Steiner tot de
opvatting, dat .onze wetenschappelijke we
reldbeschouwing IMusie is cm helde hij over
tot theosofische beschouwing, die de dingen
laat „zien". Zijn anthrosofisnje is een ger-
maansehr editie van de Engelsch-Indiscn
gekleurde theosofie.
Steiner deed ook o.m. aan politiek; de na-
oorlogsche atmosfeer wilde hij zuiveren door
zijn „Dreigliederung des sozialen Organis-
Door het geven vam een «nieuw inzicht in
den menschelijkcn geest, wilde hij het reli
gieuze leven opnieuw doen opboeien.
Steiner is paedagoóg. Zijn laatste voor
drachten, i«n 192-i, waren over opvoedkundi
ge, probleemen. Wie zou dit heter doen kun
nen «d«an de man, die u meen-t te doorzien
met zijn anthroposofie! Hij streeft naar syn
these van wetenschap, kunst en religie. De
wereld wil hij aien als een levend orga
nisme.
Zijn anthroposofische geneeswijze vindt
nog «veel navolging. Bij Steiner waant men
zich in een sfeer van hoogere zekerheid. Hij
biedt exacte kennis op alle terrein.
De opvoeder' moet arbeiden, niet alleen
aan het intellect, maar aan alle deelen van
het leven der leerlingen. Wil men het op
voedingsleven reformeeren, dan moet men
dringen in de verborgen natuur vam dien
mensch.
De paedagogiek gaat uit van één bewust
zijn, dat door alle tijden hetzelfde blijft. An
ders oordeelt Steiner, die meent, dat het be
wustzijn is onderworpen aan een ingewik
kelde ontwikkeling.
In d«e plantenwereld ziel hij afschaduwing
van een hocgere wereld. De «mensch is d--
volmaakte mikrokosmos. De mensoh heeft
lichaam, ziel en geest. Hij bestaat uit zeven
deelen.
Een kind maakt als mensch door,wat de
mcnschheid heeft doorgemaakt. De ouden
hadden een ander bewustzijn dan wij. In
Plato's tijd kon men andere zien. Wat die
«menschcn zagen, is neergelegd in sagen en
mythen. Zij konden in de halfslaap terug
aicn. (Zoo geelt St. een nieuwe Bibelan-
schauung).
Deze periode eindigde met de afsluiting
van de Romensch-Grieksche cultuur.
In de 15e eeuw is hét nieuwe Ik-bewust-
zijft weer in verkeerde richting gegaan; het
werd intellectualistisch, met Kant als top
punt
Steiner opent voor ieder den weg naar een
hooger bewustzijn. Tijdens hel gewone wa
kende leven kan men de geestelijke dingen
concreet aanschouwen volgens hem.
We lceren bewust terugzien in vorige be
staansvormen; maar ook in de toekomst kan
men zien.
In paedagogicis onderscheidt de anthro
posofie drie geboorte-stadia. Tot het zeven
de jaar hebben we te maken met physieke
lichamen. Van 7—14 jaar komt dan een
aetherlichaam erbij, waarop de beelden in
gewerkt moeten worden. Veel moeten ze van
buiten leeren. Het kind is in de<ze periode
buitengewoon gevoelig en receptief. Verkeer
de invloeden komen op lateren, Jleeftijd phy
siek ivoor den dag.
Na het 14e jaar komt het astrale tot ont
wikkeling. De ziel van den leerling is vrij
gcr.vorden; de leeraar heeft sle« hts tc „b«
grimden". Op eurythnie wondt'zeer - veel
nadruk gelegd.
In de practijk is deze theorie ook toegepast
fo.a. in Stuttgart en in Dsn Haag), 's Mor
gens van 8—10 .uur doceert men moeilijke
vakken en 's middags doet men aan gym
nastiek.
Een uitvoerige critiek acht Spr. in dezen
kring onhoffe.ijk en overbodig. Spr. bepaalt
zich tot enkele opmerkingen.
De levende God is voor Steiner blijkbaar
een vreemdeling. Steiner is een moe mensch
Christus als verlosser kent hij niet.
Rationalisitsch staat hij tegenover reli
gieuze problemen.
Het geestelijke is bij «dezen hyperpsycho-
logisl toch weer menschelijk. Hij staat op de
grens tusschen God en mensch.
Geloóven is «voor hem weten, doch niet In
d«en Bijbclschen zin.
Wat Steiner schrijft over paedagogiek
draagt een anthroposofisch stempel. Met 't
Christelijk onderwijs zijn we formeel nog
lang niet zoo ver als Steiner met zijn anthro
posofie.
De verantwoordelijkheid van den leeraar
weegt hem buitengewoon zwaar Opvoeding
is priesterdienst, een soort cultus. Mooi b
van nem ook, dat hij rekent met den gehea
len mctnsch: de leerling is niet alleen een
object om kennis in te stampen.
Verkeerd is echter dat hij zooveel nadruk
op het stoffelijke legt.Opcnbaring is hem
een gruwel.
De Christelijke wereldbeschouwing wil hij
doordringen van theosofie.
Steiner is groot. Maar de minste in het
Koninkrijk Gods is meerder dan hij.
Met grootc aandacht wend deze interes
sante, levendig voorgedragen lering gevolgd
Bij de discussie stelde Dr. J. B r u i n, van
Almelo, de vraag, of men bij langere Btudie
van de werken van Steiner meer gewoon
raakt aan zijn begrippen. Wanneer zijn stel
sel inderdaad zoo onzinnig is als de eerste
indruk, die het wekt, hoe is het dan te ver
klaren, dat groote geesten zich ct mee bezig
houden.
Prof. de Groot antwoordde hieroD, hoe hij
als Haagsch predikant met theosofen e. a.
in aanraking gekomen was. Hij vond daar
in, zij het dan ook in vormen van dezen
tijd, terug wat reeds tot uiting komt in ba-
bvlonischc en gnostieke systemen. Hij was
van oordeel, dat de leeraren zich moe:te
moeten geven, iets van de anthrosofie te be
grijpen, omdat deze meer en meer zich laat
gelden, juist in intcllcctueelen kring, waar
men zekerheid wil door „zien".
In antwoord op een vraag van den heer
J. Pleiter Hzn.. van Rutterdain, over de
verhouding van Steiner tot Goethe, merkte
ref. op, dat Goethe dc grootste vijand van
het Christendom uit de laatste paar honderd
jaren gnoemd kan worden. Goethe zag de
natuur bezield (Farhenlehre), en Steiner
bouwt diens .jgeistige Naturanschauung.
uit tot een geistige Geistesausschauung.
Goethe is een pantheïst en dus 'n „vervloek
te atheïst", om met Heine te spreken. Ook
Steiner wordt gedreven door een innerlijke
haat togen het orthodoxe Christendomi.
Nog hebben de verschillende gasten vrien
delijke woorden gericht tot de verecniging.
waarna Drs. van Andel een slotwoord sprak
Na het zingen van Gezang 06 sloot Dr
Bruin met dankzegging deze welgeslaagde
jaarvergadering.
Land- cn Tuinbouw.
PROV. COMM. VAN VEILINGEN.
De Prov. Commissie van Veilingen in
Zuid-Holland heeft te Den Haag haar jaar-
vergadering gehouden. De voorzitter, de heer
J. Barendse, merkte in zijn openingswoord op,
dat de uitbreiding van de cultures zeer sterk
is. Spr. schatte de toename van de tomaten
teelt op 25 a 30 pet. Spr. wees in verband
hiermede op het belang van de reclame,
teneinde den uitvoer daardoor te verhoogen.
Volgens het jaarverslag van den secretaris,
den hear Viaarc'.ingerbroek, bedraagt het aan
tal aangesloten veilingen 34.
De rekening over 1928, sluitend met een
bedrag van f 2211,23 in ontvangst en uitgaaf,
werd goedgekeurd.
De contributie voor 1929 werd bepaald op
5 cent per f 1000 omzet
De begroot ng sluit in ontvangst en uit
gaaf op f 25C0.
De aftredende bestuursleden werden her
kozen. De vergadering besloot by voorko
mende gevallen van onderwicht aan de vu
lingen, dat de tuinders het tekort eerst moe
ten aanvullen.
Over de vraag, wat met tomaten-uitschot
gedaan moet worden, zal men zich eerst met
dc fabrikanten verstaan.
DE EERSTE PERZIKEN.
Men meldt ons uit Naaldwijk:
De eerste perziken zyn aan de veiling al
hier aangevoerd door den heer J. van Leu
teren. Het vorig jaar werden deze producten
het eerst cp 2 April aangevoerd.
DE VCRST IN DE VELUWE.
Men schrijft ons van de Veluwe:
Nu men thans is overgegaan tot het oper-
maken tiiv aardappelkuilen, blykt, dat dc
vorst geen schade van noemenswaardige be-
teekenis heeft aangericht, zoodat dit in geen
geval een motief moet zijn tot opdrijving der
aardappelprijzen.
Het veevoeder, vooral de ma^gelwortels,
heeft nog wel wat geleden. Zelfs d" machi
nale kippenbroederijen hebben schade geleden
door de strenge vorstperiode. Duizenden en
duizenden onbevruchte e'eren moerten uit de
broedmachine verwijderd worden en dit is in
hoofdzaak te wijten, dat juist in de koude
periode de eieren niet of zeer slecht bevrucht
werden.
DE BIJENTEELT.
Het jaarverslag van den Bond van bijen
houders in Limburg meldt: Een gunstig ho-
nigjaar was 1928 niet; de invoer van bui-
tenlancLschen honig drukte de marktprijzen.
DE VORST EN DE BIJEN.
Men meldt ons van de Veluwe:
By tal van bijenhouders is de roerziekte on
der de bijen gekomen, en zyn een massa vol
ken, welke gehuisvest waren in kasten het
slachtoffer geworden van den strengen winter.
Uit Gronineen wordt gemeld:
Vele bijenhouders in Oostelijk Groningen
zyn tot de onaangename ontdekking gekomen
van het afsterven der byen in hun standkor-
ven, tiot3 de honigvoorraad nog zeer vol
doende is.
Znterdaff 30 Maart.
HUIZEN*. (333.8 M-. na 6 uur 1852 M.) KRO-
Itz.) 11.30—12 Godsdienstig halfuurtje. 12.15—
.15 Concert. 1.15—2 Grumofoon
Icruurtje. v.30 Gramofoon. 6.40-
W A H Smit: Practlsche wenk n
0 Spr.: -R
«F. zegepralend op
«et laeaai voor alle opvoedli
jeugdleidlng. 7.30—8 Spr. J A Mc
ille; Katholiek gemeenschapslevei
ndlii. 88.20 Spr. Pater J v d Bergh M S
toe inlandsche begrippen en gebruiken b<
Godsdienstonderwijs
Concort en declamc
operafrap inenten. Orkest
van centrale verwarming. 7—7.30 Spi
I D J de «»oot: Christus Koning,
«dag, het id<
leidend
ocatp solisten. 9.30 NI
HILVERSUM (1071 M.) 10—10.15 MorgenwU-
llng. 12,15—2 Concert. 2—4 Muziek. 4—5 Ita-
Iaansche lessen. 56 Fransche lossen. 65.45
:oncert. 6.45—7.45 Duitsche lessen. 8 VARA Or-
;est. 10,30 Pembcr. In de pauze lezing door
>s. A v d Heiden: Waar zitten de stofvergoders?
.20 Omroepcauserle. 7.36 Vacantlc-praatje. 7.5t
uriëté-prog; amma. 9.20 Nieuws her. y.35 Cau-
•--rie. 9.50 Nieuwsber. 9,55 Concert. 10.55—12.2C
Muziek.
PARIJS adio-Parls" (1711 M.) 12.20 Morgen-
wijding. 1.05—2.10 Muziek. 4.50—o.SO Gramofoon
7.057.50 Gramofoon. 8.05 Poppenkast Radio-
r.irls. 8.50—11.10 Concert.
—3,50 Lezingen. 3.50
Eingen. 8.20 Orkest.
.20 Gramofoon. 3.50
0 Concert. 7,20 Hoor
spel. 8.50V-29 Paa^chconeert.
BRUSSEL (512 M.) 5.20 Orkest. 7.06 Piano
concert. 7.20 Gramofoon. 8,35 Orkest. 10.35
11,20 Muziek.
Zondag 31 Maart.
HUIZEN (339.8 M.. na 6 uur en tijdens R.-l
kerk 1852 M.) 7.30—9.20 N.C.R.V. Morgenwt)
i klokken \an
■dam; met 10 bf
t zang door
i (beroepen te Helder
r J. Vincent, bespelir
kunmkiük Paleis
i (carillon). Daarna gebed,
kwartet en toespraak Ds.
ren wordt uit den Gezang-
Gemengd Nieuws.
DE MOORDENARES VAN HORST.
Omtrent den moord te Horst (L.) verneemt
dc Limburger Koerier nog het volgende:
Dinsdagmorgen kregc« de woonwagenbe-
jwoonsters. de 25-jarige Maria Wcber (de
.verslagene) en de 21-jarige E. op eenigen
'afstand var het woonwagenkamp op den rijks
weg Horst-Venlo, het met elkaar aan den
stok. Deze twist werd zoo hevig, dat beide
vrouwen elkaar vastpakten. Op een gegeven
oogenblik stak vrouw E. de andere met een
10.3012.30 R. kath. kerkdienst te Breda.
5.50 N.C.R.V. Dienst in de Geref. Kerk Amst
cl am-Zuid Voorganger: Dr. J. G. Geelkerken:
DAVENTRY (1562 M.) 10 45 Paasch-kerkdiei
5.50 Vertellingen u. h. Oude Testament 8.20—!
Kerkdienst
PARIJS ..Radio-Paris" (1744 M.) 12.20 Morg
vrjjding. Rellgieuse muziek en zang.
LANGENBERG (462 XL) 8.25-
9.20 Kath. More
Maandag 1 April.
HUIZEN (339.8 M.. na 6 uur cn tijdens R--kath,
kerkdienst 1852 M.) 8-25—3.20 N C.R.V. Morgen»
wijding o. L v. Da. Jongeieen. Koorzang en or
gelspel.
10—13 R.-kath. kerkdienst te Amsterdam.
12.30—2 Orgelconcert N.C.R.V. 2.304 Con
cert Vocale en Instrumentale solisten. 45 NCRV
Zangdlenst ln de Groote Kerk Den Haag. Voor
gangers; Ds. J C Schuuler en Ds. D. A. v. d Bosch,
nntrlconr cn orgelspel. 5—6 NCRV Gramofoon.
NCRV. 8 NCRV. Orkest Orgelspel.
Pers
lofoon. 8 Persber.
Os C
;s. 12.15—2 Concert 2—3.15 Concert De
Gem. Zangvercen. „Spangens Koor". A. de Leeuw
solist. 3.15—5 Tooncel. 55.30 XL t
6—7.15 Conceit. 7.15—8
Operette. 11 Gramofoon.
DAVENTRY <1562 M.) 10.35 Kerkdienst. 1120
Gramofoqn. 12.20 Balladen. 12.50 Orgel. 1.20—2.20
Orkest. 3.20 Concert. 4.35 Orkest 6.35 Klndcr-
uurtje. 6.20 Causerie. 6.35 Nieuwsber. 0,55 V00P
padvinders. 7.05 Muziek van Schumann voor pla
no. 7.20 Dram. crltlek. 7.35 Muziek. 7.45 Fransche
les. 8.05 VarietO. 9.20 Nieuwsber. 9.35 Causerie.
3.50 Nieuwsber 9.55 Muziek. 11.3512.20 Muziek.
Orkest. 4.05—5.05 Gramofoon. 7.05—7.50 Gramo.
foonmuzlek. 8.35—1L10 Radlo-looneel en kamer-
muziek.
LANGENBERG (462 M.) 8.25—9.20 Evang. Mor.
genwHdlng. 10.40 Carlllonbe^pellng In Danzla
11.2012.20 Orgelconcert 12.201.50 Orkest. l.o4
—2.20 Ultz.
1. 7.20 „April-AprIL
vroollJke voordracht. 8.05 Orkest Daarna tot
11.50 Muziek.
HAMBURG (395 M.) 8 35 Morgenwijding, lt
Orkest. 12.50 Gramofoon. 2.20 Cltherconcert 3.05
Mannenkoor 8.50 Paaschconeert. 5.20 Orkest.
8.20 Wcensch cor.cert 10.20 Muziek.
BRUSSEL (512 M.) 5.20 Trio. 6.50 Gramofoo»,
8.35 Orkest. 10.05—10.35 Muziek.
Dlnadng 2 April.
HUIZEN. (336.3 M. na 6 uur 1852 M.) (UltsL
K.R.O.) 11.30—12 Godsd lens tl ghalf uurtje. 12.15-^
1.15 Concert KRO-Trio.) 1.15—2 Gramofoon 5.30
6.30 DlnerconcerL Gramofoonplaten. C.^07
Spr H. r v. d.lLaak: De onderwljs-u ganl-atlg
In Ned. Oost-Indlö. 7—7.25 Cur-us Kerklatijn.
De c
«.30
icntnle solist
gen van de wet op de
terwük. Harmonie en symphone-c
medewa van vocale cn tn^trur
Spr. Kajelaan P A. -7. AL v Riet
HILVERSUM (1071 XL) 10—10.15 Morgenwö-
dlng. 12.152 Cor
—3 C.ra - -
DOODELIJKE VAL.
Toen de 38-jarige landbouwer Cocs teOp-
loo (N.-Br.) een wagen met varkens ver
voerde, slo'eg plotseling het paard op hol.
De voerman kwam te vallen en geraakte
onder paard en wagen. Zwaar gewond vond
men hem op den weg liggen. Een genees
heer uit SL Anthonius kon slechts den dood
constateeren.
EEN GOEDE VANGST.
Te Amsterdam werd 's nachts door twee
rechercheurs der contrale recherche een man
aardappelmesje in don slaap, waardoor de 1 waargenomen, die uit de tuin van een per-
getroffene eenige passen achteruit waggelde ceel in de Museumbuurt kwam, hetgeen
en daarna neerviel. hun verdacht voorkwam. Bij aanhouding
Daarna wilde de daderes de vlucht naar bleek hij in bezit te zijn van eenige uvbre-
de richting van het kamp nemen, maar de kersgereedschappen en het bleek bij nader
gemeente-veldwachter, die uit de verte de onderzoek dat in het bewuste perceel een
vèchtparty had gezien en inmiddels nader was poging tot inbraak gepleegd was. De aan
gekomen, held haar staande en arresteerde gehoudene, oen 44-jarige vreemdeling, is
ar,j u iZe jCt me®' Ya?rm,;e .ze den i vP'*mocdelijk degene die in den laatstcn tijd
moord had gepleegd, nog in de hand hield. Idit stadsgedeelte onveilig maakte.
treinontsporing.
Vermoedelijk door weigering der wissel»
draden is een goederentrein, komende uit da
richting Heerlen, tusschen Spanbroek en Ge-
leen (L.), ontspoord. De machine vloog met
het voorste gedeelte uit de rails «n werkta
zich in den grond.
De rails werden over een groote lengte
verbroken. Een viertal wagons werd letterlijk
ir. elkaar gedrukt en versplinterd.
De machinist en stoker bleven ongedeerd.
echter, die rich op een der ver
nielde wagons bevond, werd licht geblesseerd.
De rem kast. waarin die arbeider rich bevond,
werd totaal versplinterd.
Den volgenden dag was de baan weer vt$»
UIT HET IJS BEVRIJD.
De motorvisschersvaartuigen uit Urk, wel
ke door het ijs in de Zuiderzee aldaar sedert
langen tijd werden vastgehouden, zyn than»
weer in de Visschershaven te IJmuiden aan
gekomen om in grooten getale wederom aan
de kustvisscherij deel te nemen.
BRANDSTICHTING.
Zaterdagavond ontstond te Almelo brand
Z.-O. DRENTE.
EEN EN ANDER
OVER EVANGELISATIE-ARBEID.
IV)
Gewoon aan vrijen arbeid, in 't vrije veld,
heeft men de «ziel :van den veenarbeider ge
weld aangedaan door hem op te sluiten in
fabriek of kolenmijn. De heel jongen wor
den daar mogelijk iets. De in 't veen groot
geworden «menschcn tieren er niet en komen,
hier volwaardig, ginds niet verder dan o)
tot 70 pet 90 pet. van de veenarbeiders in
de mijn komen terug Dat ontlast de beroeps-
mijnwerkers. En dan komen. 70 of 80 pet.
terug, van die in fabriken werken en daar
kunnen dan de overtollige mijnwerkers
heem
En de wildernis zou hier weer bloeien als
een roos en 't vroolijk geroep der gravers,
T gepiep der kruiwagens en 't gestomp der
machines worden gehoord. Als ik by Den
Haag woonde, was ik
telkens aan de bel
yan Minister Slotemaker de Bruine.
Waarom juist bij hom? Hij is een vriend
van mij. Ik hoop dat Zijne Excellentie
kracht mag ontvangen om nederig te blijven
als hij dit soms leest En ik zou hem net
zoo lang met zijn voorsteden om de ooren
zeuren, tot hij mij de vriendschap opzei of
t°Nuf'is het «mogelijk <Jat er zelfs Nurksen
onder de legers van dit blad zijn, die de
zaak omkeeren en zeggen: „Zoo'n arm/alig'^
Evangelist, wat een verbeelding om een
minister «z'n vriend te noemen.. Ik zal dan
even een bewijs leveren waarvoor hij moet
staan.
Ieder weet dat de Gencstet reeds zei, dat
een platte!«andsnotabel 't in. menigte van
titels vaak wint. van menig honge heer. Wel
nu, onder vele dingen die ik ben, buiten
mijn ambt, is ook de functie van voorzitter
van dc afd. van het Groene Kruis, met pl.m
900 leden. Momenteel' nog niet, we hadden
meer loden, verloren er door de wit-gele
kruisen, maar gaan 'er bij winnen. 'En nu
doe ik vast als dc muizen vangende boeren-,
knecht, die zei: als ik die heb, waarop ik
loer cn dan nog, een. dan heb ik er twee.
Gord dnn.i ik bpn voorzitter F.n als.zoodanig
moest ik, met andere boogwanrdigbeidsbe-
kieeders van ongeveer denzclfden rang, Mi-
Het derde artikel stond in ons blad
(an Donderdag 28 Maart.- _i_^
Turfschip ln lading.
nister Slotomakerop «zijn rondreis ontmoeten I liggen wachten, sonder schade, of ln lang
en te woord staan. En wat zei hij? Niets zamer temno zichjaten aanpakken. Hier is
meer of minder dan: „Zoo, de Weend, kerel,
hoe gaat het?" Is d«at bewijs genoeg? Ik
vond 't machtig aardig en ben ook nederig
gebleven, maar 't is toch wel iets om te
trachten munt uit te slaan, als een. Minister,
van professie Theologisch professor, zooiets
tegen een Evangelist zegt. Had ik de kans
maar! Maar ik dwaal af. Begrijpt men nog,
dat ik in 't begin zei, dat we leven boven
onzen stand?
Of heb ik 't nog niet gezegd? Ik heb geen
tijd om alles weer na te gaan, «maar dan
heb ik 't willen zeggen. Je kunt de kerk
niet weer afschaffen en 't onderhoud alleen
gaat al haast boven onze draagkracht. En
dan komt er nog zooveel bij. Daarom heel
het werk in den Z.-O.hoek zou gebaat zijn bij
een bloeiende veenderij.
Regeering help ons! Wij willen graag een
turfcentrale, dat kon niet. Wij willen graag
ontvening bet. kan niet? Wat kan
well Het is mogelijk dat ik dien arm'cn
drommel, waarvan ik straks sprak, niet in
^ens kan helpen aan zooveel geld als mijn
ondersteuning in 10 jaar zou bedragen. Een
regeering kan det wel! Gooi er ineens zoo
vee! tegenaan als nu dc werkloosheid al ge
kost heeft en klaar is Kees. Anders komt
er nog net zooveel hij in lange jaren en we
zijn even ver nog. De Zuiderzee kan ook wel
doorgaan, maar die kan ook rustig blijven
alles schade wat niet vlugge hulp is.
Men weet waarvan ik niet verdacht of
beschuldigd wil worden. En laat men verder
zoo Christelijk handeion als die vriendelijke
dames, dde mij op een scherp geschrijf een
geduchte uitbrander zonden met f 35. En
toen ik nader uiteenzette waarom ik zoo
scherp was geweest en den nood teekende
die mij er toe' dwong, mij nog f 200Ó zon
den, waardoor eindelijk de bouw onzer
school verzekerd was. Ik wou nog zoo graag
hebben, dan kon ook onze bouwturf, die nu
altijd buiten staat, onder dak komen. Wam
tot nu is de turfschuur onze vereenigings-
plaats. Maar 't gaat niet altijd zoo maar!
Als men groote heeren tegen zich inneemt
en onk wel dames, omdat men onmogelijk
altijd 't met hen eens kan zijn, weten ze je
we! te vinden.
Ik hen wel benieuwd wat er op nl dit ge
schrijf zal volgen. F.r is nood. Er is g en
pos» die geen nood beeft Bnrger Ons'ervcen
zit met f 101000'"schuld; alleen op 't Flange
lisatiegebouw. Erica, pas gemeente gewor
den. evenzoo. Barg°r Compascuum zit met
een bezwaarde school. Wijzelf zouden tot
de welgestelde» be1 ooien als men ons ©en
vereenigingsgebouw en plm. f 6000 gaf. Em
mer Compascuum, pas nieuwe gemeente,
moet een nieuwe kerk hebben. Emmer Erf-
scheidenveen krijgt van Geestelijke en
Maatschappelijke Zorg een kerk, als die in 't
Wittevcen klaar is. En nu vergat ik nog
Amstcrdamsche Veldvalth-Klijndijk cn dan
onze vrienden over de grenzen, Br. van dei-
Linde in choningsdorf met z'n kring.
Laat men ons hier, voor ons werk, aan
een f 100.000 helpen. Dan helpen we verder
ons zelf een heel eind. Ik hou nu eenmaal
van hulp ineens.
Maar, hoor ik zeggen, na 't sombere beeld
dat u ons gaf van den stand van 't werk en
de eveneens sombere perspectieven wat dc
maatschapelijke toestand betreft,
Is dat geld wel goed besteed?
Ten eerste, antwoord ik, is altijd het geld
goed besteed ten bate van 't werk in 't Ko
ninkrijk Gods gegeven. Want er zijn en blij
ven hier altijd nog menschen. Onder mijn
bearbeiding staan nog over een langte van
1 Y> uur 220 gezinnen. Al is daar dan ook
een hcclc buurt bij van pl.m. 90 gezinnen,
die niet tot Klazienaveen behooren cn waar
van er 80 uitgesproken anti-kerkelijk zijn.
Is dal een reden om al of niet te helpen?
En van alle posten kan ongeveer, wat aan
tal aangaat, betzelfde gezegd worden. Som
mige zijn zelfs grooter.
Maar is er nog wel perspectief. Zeker, als
we met den kijker des geloofs turen over
de aardsche gren«zen. Maar ook zoo nog wel.
God geve onze overheid wijsheid, want hulp
is noodig. Maar toch het is een wonder
in onze oogen, wij zien het maar doorgron
den 't niet onze kerken vullen zich weer
of zijn gevuld. Het oude aantal van vóór
do inzinking is er bijna weer. De catechi
santen groeien in tal en langzaam herstelt
zich 't jeugdwerk weer. Onze scholen zijn
hezet. En ik moet zeggen dat de Regeering
zich in dezen harren winter niet onbetuigo
liet, al begrijpt ieder, dat met f 7 tot f 10
voor soms 10 a 12 personen, niet anders dan
't noodzakelijkste voedsel, kan gekocht wor
den en er aan 't andere cebreJt komt.
Daarom nog eens, al die lapmiddelen sa
men. 't wordt een millioenensom eo inA« ns
aangewend, is alles gered. Er hoeft op do
turf geen winst te komen bij overheids-
exploitatie, zelfs al zou er een millioen bij-
moeten, ware het niet erg. De toekomst
geeft dubbel t«>rug. Nu moet er ook veel bii,
zonder resultaat Maar afgezien daarvan,
laten gerust
de Christenen helpen.
Men beefl tien- en tienduizenden pepeven
aan de groote Voreenigmg voor Maatschap
pelijk Hulpbetoon. Be6t, maar daardoor lee I
het geestelijk werk groote schade „Men had
voor Drente gegeven".
De Vereeniging voor cultureele opbouw
doet prachtig werk, ofschoon, zooals ik reeds
zei,.al dat geld ook anders had kunnen wor
den aangewend, want zonder vergraving is
al wat men doet, lapwerk, maar goed, ze doet
wat, doch slaat de cultureele waarde van
kerk en Evangclisatiearbeid niet zoo hoog
aan, dat ze die organen steunt. Misschien
kan ze dat ook niet, maar krachtens liet
praedicaat „cultureel" zou men denken van
weL
De kerk is wel degelijk cultuurdraagster.
Maar dat nu daargelaten. Ik zou zeggen,
daar zijn zooveel brave, beste, rijke fila itro
pen. die toch niets voelen voor ge ste'ijk
werk, laat die zulk een Ver. met een Maat
schappelijk doel steunen en laten de geloo-
vigen zich bepalen tot steun van het geeéte
lijk werk.
Men vergete ook niet het protestantsoh
belang in deze streken. Ondanks de malaise,
bouwen onze Roomsche vrienden kerken,
pastorieën, zusterhuizen, ze verrijzon als
paddestoelen, maar wat degelijker, gebou
wen van 50-, 80- f 10000 of 't zoo niets is.
En daar steken de protestanten poover bij af.
Moet ik nog over
de toekomst
onzer Evangelisaties schrijven? Ik ben geen
proreet, noch een profetenzoon, als Amos
van buis uit een koeienherder een boer,
en alles hangt van zoovele factoren af, die
van te voren niet zijn te beoordeelen. Haast
had ik in groote naïveteit geschreven, als
alles wordt gedaam wat ik geschreven heb,
dan belooft de toekomst voor kerk en Evan
gelisatie veel. En nu zou ik willen vragen:
versterk wat bestaat. Laat 't niet wegzinken
of omkomen. Als mij gevraagd was over
Klazienaveen te schrijven, zou ik nu \erder
zwijgen en wachten of ook dit nog wat op
bracht voor ons werk. Maar mij werd ce-
vraagd te schrijven over den Z-O.hoek. Dat
deed ik nu misschien wel zoo dat telkens
op Klazienaveein de aandacht viel. maar
daar woon ik nu eenmaal. En mijn piron«ini-
mer is 41899. Dat mag er toch wel in? Maa«-
ik, al weet ik verder geen girona's, wil toch
wel adressen geven, waar men met vreugde
eenige financieele hulp zal ontvangen. Am-
sterdamsche veld: de heer Vonk, Evange-
liri: Erica Ds. Steenbakker Morily Loisscn-
Barger Oosterveen (postk. Klazienaveen
Zuid) de heer Dijksma, Evangelist; Barger
Compascuum, vooral voor dc school of aflos
sing pastorie, dc heer v. d. Gronden. Ev.;
E. Compascuum, de heer Braak Hokke. hulp
prediker; Emmer Erfscheiderveen, rie heer
Nyland, Ev.; VaHl.e-Klijndijk, de beer H. de
Beek, Ev.; Valthermond. de beer Veonema,
Ev. Nu beh ik gemeenten aU Nw, Dordrecht,
Roswtnkel, Schoonoord. Schoonet-wk. allè
met flinke stukken veen nog, niet genoemd,
de heeren predikanten dier plaatsen kunnen
ook voor dia terreinen wel wat gebruikec.
brand opzettelijk heeft gesticht. Sedert den
brand is genoemde E. spoorloos verwenen.
Zy houdt het er voor, dat hy rich van het
leven heeft beroofd.
Nu wordt 't mij toch haast te materialis
tisch. En daarom sla ik nu een anderen toon
aan. In moedel«ooze oogeinblikken overdenk
ik deze dingen, die mij collega's zouden
kunnen aanvullen, en die zeggen dat er
eeuwigheidsperspectief zit in ons werk.
(Jit een brief: „wij bidden, nu we niet
meer bij u zijn, voor u en uw werk en meer
deren hier in E. doen dat!" Een vrouw, op
bezoek, na een jaar afwezigheid: „Nooit
krijg ik die avonden weer, zooal» in der»
olde boete." (Boeta is keet, sohuur, ons ver.-
lokaal).
Een andere vrouw: „Ik kom gauw een»
bij jullie, maar op een keer, dat er vrouwen
avond in de „boete" is. daar wil ik bij zijn*.
Een stervende huisvader, eerst goloovig,
door den oorog communist geworden: „O,
ik dawk God voor deze benauwde zi« ktc. Nu
is 't weer licht, o, dat ieder toch blijft bij *t
geloof en niet gaat dwalen, als ik gedaan
heb."
Een jonge man, anarchistisch opgevoed:
„Meneer, Ik dank u voor al uw onderricht
en iinlichtingeci, ik heb nooit geweten, dat
or zooveel heerlijks is in 't geloof'.
Moeten we doorwerken?
Ja? Wilt ge ons dan helpen? Gocdt
fk eindig ook dit schrijven «niet voor d»
eerste maal op deze wijze.
Het was mij en anderen met mij een ee»
ontboden te worden bij H. M. de KonjrgHn,
Haar iets te mogen verte'Ien van ons Evan
gelisatiewerk. Mij trof toen de groot» ken
nis van zaken en psvché, waarmee H. NL
over ons werk en volk sprak.
Eens komt het uur, waarop we worden
ontboden te verschijnen voor den Koning
der Koningen, den Koning van bet Godsrijk,
waarin we mochten werken. Het zal dan
Mijken met welk ee«n alwetendheid Hij on«
en ons werk beoordeeld. Onze hoogste
wensch is dat Hij zal zeggen; „Wel gij goe
de en getrouwe dienstknecht". En een evm
groote is. dat er daar om en hij Hem zullen
staan, die zeggen: „Ik zal den vriend mijn
dank betalen, die mij den hei'eweg lijzen
wou".
„Dat vertroost ons onder *t lijden.
Als wij moe en afgemat
Weencnd stilstaan op ons pad,
Dat versterkt ons om te strijden,
Tot de poort der hemolstad."
Klazienaveen. W. DE WEF.RD.
