Nieuwe Leidsche Courant | 1929 | 5 maart 1929 | pagina 7

Kunst en Letteren.

ECONOMIE EN FINANCIEN.

DINSDAG 5 MAART 1929

TWEEDE BLAD PAG. 7

DE FINANCIEELE VERHOUDING.

Verslag van de Kamercommissie.

VERANDERINGEN IN HET
ONTWERP.

MSüLTAAT VAN HET OVERLEG.

Wenschen en vragen.

belasting een ideaal zou zijn, dat zoo dicht
mogelijk behoort te worden benaderd, we.-
ke meening hier en daar schijnt te hebben
postgevat.

Voorts verschafte de regeering nadere ge
gevens omtrent de formule van artikel 4 voor
de verdceling van het gemeentefonds zoolang
de uitkomsten daarvan voor de verschillen
de gemeenten niet bekend is.

In deze formule heeft zij tevens een wijzi
ging aangebracht, waardoor aan verschillen
de bedenkingen wordt tegemoet gekomen.
Dat onder de uitgaven, die invloed hebben
ou de verdeeling van het gemeentefonds ook
it die voor wcrkloozenzorg worden genoeui.:,
j kan de regeering niet onju:st achten.
Het verslag van de commissie van i De uitgaven voor de volksgezondheid zul
voorbereiding uit de Tweede Kamer in zake len, voor zoover geneeskundige armenzorg
het wetsontwerp tot herziening van de finan- hetreffende, in het artikel begrepen zijn; de
cicele verhouding tusschen het Rijk en de j in bewerking zijnde algemeene bcstuurs-
gemeenten en wijziging van eenige bepalin-1 maatregel zal twijfel hieromtrent u.tsluuiM.
gen der gemeentewet is thans verschenen. I Voor een herziening van de garantie en
Het behelst het resultaat van het door de de limiet om de vijf jaren als door sommige
commissie met de regeering gepleegde schrif- leden bepleit, schijnt niet voldoende aanlei-
telijke en mondelinge overleg Algemeen was ding te bestaan.

men van meening dat don minister hulde 1 De bedoeling is, de bruto opbrengst van
moet worden gebracht voor de pogingen om de gemeentelijke inkomstenbelasting tot
een oplossing te geven aan het mociliike grondslag van de berekening van de garan-
vraagsjuk van de financieele verhouding be en limiet te nemen. Door een wijziging
tusschen het rijk cn de gemeenten. i van de redactie van artikel G is deze bedoe-

Betreurd werd echter dat het wetsontwerp bng duidelijker uitgedrukt
*oo laat is ingediend, al wilde men do regee
ring daarvan geen grief maken. Ook werd
op den voorgrond gesteld, dot een oordeel

over het ontwerp niet mogelijk is zonder dat Voor de gemeenten wier grenzen
over meer cijfers wordt beschikt, dani door |aatste drie, aan 1 Mei 1929 voorafgaande,1
clc regeering worden gegeven. Over de ge- rekeningsjaren gewijzigd zijn, is een nieuw
volgen van liet wetsontwerp voor de finan- li(i in arUke] 0 opgl.aumen. Ue bedoeling is
ciën der gemeenten is niets bekend. voor deze gemeenten het betreft hier uit-

Overigens meenden sommige leden, dat de sluitend cio in 1927 tot stand gekomen
voorgestelde regeling niet een definitieve op grenswijzigingen van Breda en omliggende
lossing van het vraagstuk kan brengen. Deze gemeenten, Haarlem en omliggende gemeen-
wordt eerst mogelijk door een grondige re- ten en SL Laurens- en Vrouwenpolder
«organisatie van den Staatsdienst, waardoor slechts rekening te houden met de opbrengst
de overheidstaak in de verschillende bestuurs van dl> gemeentelijke inkomstenbelasting,
organen zoo doelmatig mogelijk wordt ver- welke geheven is na den datum der grens
beeld. wijziging.

Eenige leden vroegen bovendien, of niet voorts heeft de Rjegeering gemeend, aan
¥n afwachting van een definitieve regeling de de garantie van het eerste lid van arükel li
gwaarst belaste gemeenten met een tijdelij-1 «enige uitbreiding te moeten geven. Daar-
ken maatregel, welke geen duurzame ver-door zal, naast de onvoorwaardelijke toe-
plichtingen zou scheppen, zouden kunnen Penning van de oude uitk'cering, komen ui
worden geholpen. I staan ue toekenning van een zoodanige ver-

Op deze laatste vraag antwoordde de re- hooging van de oude uitkeering tot het
peering ontkennend. Een tijdelijke regelingtweevoud toe als niet overschrijdt wal
zou de tendenz hebben, dat de definitieve aan de gemeenten, bij de gestelde normei
verschoven wordt. van het ontwerp in het gunstigste geval uil

Een meer doelmatige verdeeling van de het fonds had kunnen toekomen,
overheidstaak tusschen verschillende be-1 Aan den wensch om een nog verder gaan
stuursorganen, waardoor de totaalkosten da-de cnnerentieering van de garantie waar
len merkt de regeering verder op, zalI viiter-1 op bij liet mondeling oveneg door de com-
oard op elk terrein waarop de mogelijkheid missie werd aangedrongen is de Regee-
daarvan aannemelijk wordt gemaakt, ook na ring oorts tegemoet gekomen, zoodat zij
de tot standkoming van dit wetsontwerp nader besloot het percentage van 50
wensc-helijk blijven. Dat door zoodanige te verhoogen met 2V2 voor iedere 50
maatregelen de beheerschende lijnen van waarmede de gemiddelde opbrengst van de
het ontwerp in de toekomst wijziging zul- gei leo.itelijke inkomstenbelasting de gemid
len behoeven, komt intusschen niet waar- delde opbrengst van de Rijksinkomstenbe

lasting heeft overschreden.

Gemeentelijke inkomstenbelasting

Verschillende leden hadden ernstig

tegen de afschaffing van de gemeen-

•chijnlijk voor.

Instemming met het beginseL

Wat het beginsel van het wetsontwerp be-

ilreft was het velen leden sympathiek, dat telijke inkomstenbelasting en de vervanging

daarbij gestreefd wordt naar een regeling daarvan door een gemecntefondsbelasting

om te komen tot tempering van de belasting met daarop te heffen opcenten. Zij be-

verschillen tusschen de onderscheiden ge- schouwden deze opheffing als een ernstigen

meenten. Intusschen meende men, dat in het aanslag op de autonomie der gemeenten,

ontwerp hot gevaar verscholen ligt, dat het riie tot dusver zelf de progressie dezer be-

verkozen stelsel zal leiden tot het opdrijven lasting bepaalden.

der uitgaven, om daarmede een hoogere- uit-1 Enkele leden wenschten ook de forensen-

Een sterke aandrang werd door de com
missie uitgeoefend om een hoogeren aftrek
dan f 80Ü toe te staan voor die gemeenten
waar ook thans zulk een hoogere aftrek be
staat

De regeering verklaarde zich bereid in ze
ker opzicht aan dit denkbeeld te gemoet te
komen ten aanzien van de gemeenten Am
sterdam 's-Gravenhage. en Rotterdam, wel-
daartoe in een afzonderlijke klasse 1 A
worden vereenigd.

De regeering had er bezwaar tegen deze
wijziging uit te strekken tot alle gemeenten,
waar thans een hoogere aftrek dan f 800
bestaat

Opcenten op de fondsbelasting.

Aan den wensch van eenige leden dat aan
do gemeenten zal worden toegestaan pro
cess. e me te passen bij net Ueueu van op
enten op de [ondsbelasting is de regeering
bereid tegemoet te k mieu iu dier voege
uiteraard, dat bij geen inkomen meer danau
opcenten zullen kunnen worden geheven.

Overweging van ten ueze door de commis
sie aangevoerde bezwaren heeft de regeeriug
er toe geleid, de wet op de personeele be
lasting ais Rijkswet te handhaven; de op
brengst aan de gemeenten ten goede te doen
komen, door aan iedere gemeente uit te kee
n hetgeen binnen ban* gebied is geheven;
i aan de gemeenten binnen zekere grenzen
i bevoegdheid te veneenen op die op-
engst, wetke voortaan alleen voui uaar
in beiang zal zijn, invloed te oefenen op
nog andere wijze dan door het heffen van
opeen ten, waartoe haar overigens de gele
genheid wordt gelaten.

Wat de laatstbedoelde hevoegdheid betreft
zal in de eerste plaats aan eike gemeente
haar eigen clussilicalie worden overgelaten.
Bij verordening kan deze worden vastgelegd
Zoo een gemeente nalaat deze verordening
te maken, wordt haar classificatie, Gedepu
teerde Staten gehoord, door de Kroon be
paald.

In do tweede plaats zal elke gen^oente de
bevoegdheid verkrijgen, verschillende in de
wet voorkomende tarieven bij verordening
te vervangen door andere.

De opmerking dat de bepaling welke aan
de gemeenten de keuze geeft tusschen de
opbrengst van de grondbelasting op net ge
bouwd of ongebouwd, aan de plattelandsge
meenten vaak niet meer dan de helft van de
totale opbrengst zal verzekeren, terwijl de
steden een hooger percentage ontvangen,
heeft naar de meening der repeering rechi
van bestaan. Zij verklaarde zich dan ook
bereid het voorgedragen stelsel te
gen door een uitkeering van 75 van de
geheele grondbelasting.

Voorts bleek de regeering bereid to vol -
doen aan den wensch om ten behoeve van
het fonds 50 opcenten op de vermogensbe
lasting te heffen. Tegelijkertijd zal dan de
bevoegdheid van de gemeenten tot het hef
en \\.n 100 opcenten op die belasting tot de
helft worden beperkt.

Afschaffing van de watertollen zal eerst
zijn te over 'Cgen wanneer de financieele
gevolgen welke zij voor de gemeenten zal
hebben zullen kun.ien worden aanvaard.

Het verslag gaat vergezeld van een twee
tal nota's van wijziging, een tabel houden
de indeeling der gemeenten in klassen cn
een bijlage, weergevende het financieele re
sultant voor dertien gemeenten.

Men wil echter de bijzondere scholen vrij
heid gewen tot 40 leerlingen per klasse ie
gaan. Alleen zal men slechts vergoeding
kurnnen krijgen voor het aantal onderwijze
ressen, even groot als het aantal klassen
waarin de school is verdeeld;

Men wil voorts de vrijheid laten aan de
besturen, om het hoofd der school al of nier
te belasten met het onderwijs in een der
klassen. Echter zal men a'leen in scholen
met meer dan G klassen en meer dan Ulo
leerlingen, het salaris van een ambulant
hoofd vergoed kunnen krijgen. Wil men.'n
een kleinere school een ambulant hoof! he,i-
ben, daartegen bestaat bij de gemeente geen
bezwaar, mits men zelf hiervan de kosten
draagt

Voorts wordt de toegangsleeftijd van de
kinderen bepaald op 3% jaar en mogen ue-
ze kinderen ook op de bijzondere voorberei
dende scholen meegerekend worden bij het
bepalen van het aantal onderwijzeress*?..
waarvoor vergoeding gegeven wordt. Men
wil dan echter aan de bijzondere voorbe
reidende scholen de verplichting opleggen,
dat geen kinderen beneden 3% jaar worden
toegelaten. Op do openbare scholen mogen
geen kinderen benedon 3Vz jaar worden ge
plaatst.

Dat lijkt ons te aanvaarden. Een nog ia
gere leeftijdsgrens zou van de voorbereiden
de school een k'ciderhewaarplaats rraken.

Het is gevaarlijk als leek een oordeel over
het onderwijs uit te spreken. Maar wie de
hoele reeks ziet voorbereidende school,
lagere school, midde'bare school, hoog
school, en die zijn vroohjke kabou'er va
21/. jaar op zijn knie laat naar lie rijden,die
zucht toch even: „arme jongen".

Maar als verbetering van de subsidie-re
geling is deze verlaging van de leeftijds
grens zeker toe te juichen.

De literatuur kan ons in deze dingen van
dienst zijn, door haar leeren wij omstandig
heden kennen en begrijpen, die ons anders
rcemd zouden blijven.

Een zeer interessante en uitgebreide be
spreking volgde na de pauze. Verschillende
ragen In deze materie werden gesteld on
an Christelijk standpunt uit belicht Pro
blemen worden vaak verstandelijk gesteld,
in het persoonlijk leven der enkeling komen
ze meestal anders voor clan men ze abstract
stelt. En in dat persoonlijk leven gelden de
Goddelijke normen, en is Jezus de Weg die
tot de oplossing leidL

Uit de zeer druk bezochte vergadering
traden 1 bezoekster en 2 bezoekers toe als
lid.

keering te krijgen.

Daartegen zal moeten worden gewaakt,
zonder de autonomie der gemeenten te sterk
aan te tasten.

Verder werd in dit verband betoogd, dat
de mogelijkheid van ontwikkeling en van
een bij die ontwikkeling aansluitende retio-
neele verdeeling van lasten tusschen Rijk
en gemeente door het thans voorgedragen
stelsel niet geboden wordt. Deze leden gaven
voorkeur aan het stelsel der Staatscom-

belcsiing te behouden, mits gezuiverd
de fouten die daaraan kleven.

Verscheiden leden hadden er bezwaar te
gen dat oe voorgestelde gemcentelondsbe-
lasting voor het geheele land volgens een
uniform tarief zal worden geheven.

Aan de in dezen te berde gebrachte be
zwaren wenschte de regeering tegemoet te
komen, voor zoover betreft den uniformen
"ftrek voor levensonderhoud van f S00.
Daarom wordt in de fondsbelasting een cl as-

missie; de meeste lec'cn deelden evenwel j sificatie aangebracht waardoor tevens de be-
bezwaren der regeering tegen het voorstel j voege'heirl tot het heffen van opcenten op
der Staatscommissie, dat het geen rekening, de fondsbclasting van meer beteckenis
houdt met het verschil in draagkracht en wordt.

dientengevolge in belastingdruk, en dat de j De indeeling van gemeenten zal in drie
gemeenten, arm en rijk, over één kam wor-; klassen nlaats hebben. In hoofdzaak isdaar-
den geschoren. f bij gevolgd de lijn van wat thans in de ge-

Bij de beantwoording van deze opmerkin- meenten geschiedt, met dien verstande ech-
gen betoogde de regeering c.m. dat de in-ter dat gemeend is geen zwaarder aanvangs-
druk niet moet worden gewekt, alsof vol- j inkomen te moeten aannemen dan van fGOO
komen gelijkmaking van de gemeentelijkevoor gehuwden zonder kinderen.

AMSTERDAM.

Den Raad bereikte een voordracht, die be
doelt de positie van het Bijzonder voorbe
reidend oauerwijs le.s guns iger te maken.
Op de Openbare voorbereidende scholen
wordt sedert enkele jaren gestreefd naar
een maximum van 56 kinderen per klas, bij
de bijiioiidere scholen was dit aantal gemid
de ld '39.

Men wil nu de mogelijkheid scheppen,
dat ook de bijzondere voorbereidende scho
len dit getal leer.iivjen per klas kunnen ver
minderen, zonder gevaar te loopen dat ook
het subsidie verminderd.

Men wil om dit te bereiken voortaan de
jaarwedde aan één onderwijzeres per 36 in
plaats van per 40 leerlingen vergoeden.

Voorshands zal deze verbetering de ge
meente weinig geld kosten, «daar alle scha
len het maximum aantal klassen hebben.
Maar bij uitbreiding of opening van nieu
we scholen, zal de gemeente in den buidel
moeten. In elk geval is de wijziging eeu
principieele cn is ze te loven.

Vrijdagavond kwam de kniu E' tterdam
van het verbond bijeen om te luisteren naer
hetgeen de voorzitter, de heer Tom de Bruin
aan de hand van vier romans uit den laat
sten tijd. die het emancipatievraogstuk der
vrouwen behandelen over De Emarci-
p a t i e te berde bracht.

Na kort te zijn Ingegaan op de oorzaken,
die tot de vrijmaking der treedon in het al
gemeen van omstreeks het midden der vo
rige eeuw af, geleid hebben, ging spr.
inhoud na achtereenvolgens van „Dc Op-
-tandigen" van Jo van AmmersKuiler
Tantalus" van dezelfde schrijfster, „Letje"
van Top Naeff en „Gouden Teugels"
mevr. van HoogstratenSchoch.

Uit de eerste drie hoeken blijkt ons.
het huwelijk in '.et midden der vorige
"lechts een schijnvertoning was, en ook als
het voornnnmste van het leven wordt be
schouwd. Hiertegen komt verzet. Andere op
vattingen ten opzichte van het huwelijk
breken zich haan; de vrouw emancipeer)
zich; een volgend stadium is de wording
van het huwelijk.

Het bock van mevrouw van Hoogstraten—
Schoch is als een antwoord van Christelijke
zijde op do drie eerrte wecken. Op bezwa
ren van etischen en literalrcn aard, die er
zeer zeker zijn, wil inl. niet ingaan. Wat
ons bezig houdt is de oplossing, die deze
schrijfster aan de hand doet: gehoorzaam
heid aan de Christehj nonnen.

De houding, die wij als Christenen moeten
aannemen, zoekt Inl. voorts te bepalen,

i .pit napdschc leven is niet het primaire,
'vandaar dat een Christen de dingen des
■«.ardschen levens anders ziet dan andoren.
Verandering was ook naar Christelijke ge
'achta. noodig in de positie der vrouw; in
het huwelijksleven der vorige eeuw waren
veel gebreken, maar conflicten eindigen
niet in echtscheiding, doch worden opgelost
door zelfverloochening van weerskanten; en
wat het gescheiden voorkomen van den man
aangaat van zinnelijke aantrekkingskracht
en geestelijke liefde, slechts hoheersching en
niet-uitlevcn kan hier redding brengen.

Voor de kinderen is vrije ontwikkeling ge
boden. De verdienste van Gouden Teugels
is dat het boek den nadruk legt op het har
monisch gezinsleven, dat binnen zekere per
ken rekening houdt met de eischen van den
tijd. Het verlangen naar toeëigening van
ultureclc waarden is geworden ccn verlan
ontwikkeling met uls voornaam-

Uit het Sociale Leven.

UIT HET BAKKERSBEDRIJF.

Tusschen de besturen van de patroons- en
arbeidersorganisaties in het bakkersbedrijf
werd dezer dagen te Hilversum een bespre
king gehouden inzake do bedrijfsverhoudin-
gen en de wenschelijkheid tot nadere rege
ling van arbeidsvoorwaarden voor het plaat-
sel k bakkersbedrijf te komen.

Het resultaat van dit overleg was, dat uit

eeu ontwerp-arbeidsovereenkomst t op passe
lijk voor het Hilversumsche Bakkersbedrijf,
zal samenstellen. Patroons- en gezcllenorga-
nisaties zullen dan daarna in hun vergade
ringen dat ontwerp als basis van bespre
king aanvaarden.

UIT HET CHOCOLADEBEDRIJF.

Met de directie der „Kwatta'-fabrieken la
Breda w as onlangs overeengekomen de mini-
muuiloonen met 1.25 per week te verhoogen.
Zulks in den vorm van toeslag, welke in
gaande December 1928 mt 1 Maart 1929 van
kracht werd verklaard. Vóór laatstgenoem
den datum zou opnieuw overleg inzüke wij
ziging der loonen plaats vinden.

In de dezer dagen gehouden bespreking
met de Directie is overeengekomen, dat deze
toeslag in loon wordt omgezet en daarenbo
ven nog een gulden loonsverhooging wordt
toegekend.

Definitief wordt daarmede 't loon aan deza
onderneming met f 2.25 per week verhoogd.
Het minimumloon komt aldus van 20.75 op
23.— per week.

Overeengekomen is vervolgens dat vóór
September 1929 de besturen opnieuw met da
Directie zullen spreken over de loonsverhou-
dingen aan dit bedrijf.

UIT HET SLAGERSBEDRIJF.

Te Schiedam Is na een rede van dca
Bondsvoorzitter opgericht een afdeeling sla
gersgezellen van den Nederlandschen Centra-

de besturen in deze vertegenwoordigers len Bond van Christelijke arbeiders in da
van Hoofd- en afdelingsbesturen een j Bedrijven van Voedings- en Genotmiddelen,
commissie werd samengesteld, welke nader met aanvankelijk 19 leden.

PHILIPS IN DUITSCHLAND.
Aandeelen der Kargerfabrik für Wcrkzeug-
Maschinen overgenomen.

Door de N. V. Philips- GloeHampenfabrieK
te Eindhoven is de meerderheid der aandee
len aangekocht van de Karger Fabrik für

Dr. F. G. Waller (commissaris) zegt ooic
tot zijn sp\jt geen inlichtingen te kunnen
geven wegens commercieele overwegingen.

De beer A. C. Waller, directeur, gaf da
verzeker ng, dat er van opheffing of sluiting
der fabriek te Delft geen sprake is.

Vervolgens kwam in behandeling het voor-

Werkzeug-Maschinen A. G. te Berlijn, welke 6tel tot wijziging der statuten,
fabriek in 1859 werd opgericht. Door de Hierbjj werd aangenomen een voorstel van
gTcote uitbreiding van het Philips' bedrijf te den heer Bernard om het algemeen reserro-
Eii-dhoven en het feit dat men n et de be- fonds niet hooger op te voeren dan tot 40
schikking heeft over voldoende geschoolde pet van het kapitaal preferent en gewoon,
fünmechanikers is het thans niet meer moge- Het voorstel tot wijz ging der statuten
lijk de talrijke machines, welke voor de fabri- werd overigens ongewijzigd aangenomen,
cage worden gebez gd, zelf te vervaardigen. De punten 3 en 4 der agenda (vaststelling
Ook is het niet mogelijk gebleken deze in der bezoldiging van directeur en commissaris-
voldoende mate in Nederland te betrekken, sen) zijn aangehouden tot een vo.gende ver-

De directie der N. V. Philips' Gloeilampen- gadering.
fabrieken he:ft om deze redenen besloten tot i

bovengenoemden aankoop over te gaan. INCASSO-BANK.

Hierbij kan nog worden aangeteekend, dat
de beteekenis van de overeenkomst hierin Voorgestelde statutenwijziging,

gelegen is, dati het concern van Philip*, dat Naar TCrnemen zal aan de buitenge*
tot nu toe slechts invloed had op de Euitsche WQne aigtineer.e vergadering van aandeal-
zwekstroom industrie, thans zuA-erim houdcrs dcr lncasso.Bank, te houden op

mvloed zal oefenen op de Duitsche machine- Woensdag 13 jjaart a.s., de aanneming wor-
industrie. den gewaagd van een geheel nieuwe redactie

Nader vernemen wy nog: der statuten, waardoor deze in overeenstem-

ln verbad met de verwiMetag van h« l(jn met de bepalen

meerde, bcidsbexit treedt de reboele raed ^het WetbMk v„ Koophandel, die op 1
comrnjsanssen der K&rger A, Gb af, met At)r a.s. in werking treden Van deze gele
zen dering yan den d.recteur-ger- raai Dr. Efcnheid tevens gebruik gemaakt in da
Wolff van de Lorenz A. G. te ber.ijn. statuten enkele andere wijzigingen aan ta

Nieuw in den raad van brengen, waaronder wel die het meest van

len gekozen worden de heeren Dr. Weraer b(?iang die doei hejbco nationaal

S™Saafdrb^"Z°Su™sI^on 4 (Si «nntKWttop vorererken.

Goetz van da Commerz und Privatbank te

R^rlijn en Pabst von Ohain van de Julius)

Pintsch A. G. te Berlijn. I Het contact met Rusland.

CALVE-DELFT. De Koninkiijke-Shellgroep heeft te Londen

I een verklaring gepubliceerd betreffende da
De overeenkomst met de Margarine Ltue. overeenkomst met Kuaoind. De bewoordingen
Mr. W. A. Mees heeft in de gister te Dolft zijn niet buitengewoon duidelijk, maar er kan
gehouden algemeene vergadering van aan- uit begrvpen wonlen. dat aan de Kussen gea»
deelhouders van Calv5 De.it, een ge r.J de- evengioot deel van bet Lngdsche aizetgeuied
deelingen gedaan over de nkuwe vennoot zal worden toegewezen ais aan de*^®
schap in verband met de overeenkomsten met maatschappijen. Le koninklijke zal ge-n Kus-
de Margarine-Unie. I s sche oaeproducten verioopen. Van de op-

De president-commissaris deelde mede, dat brengst van sommige door anoerc maatschap-
het om commercieele redenen n et gewenscht pyen te verkoopon p.oducten zal eeii 8*0®*^
was over den inhoud en den omvang dezer aigezonderd worden voor schadeloosstelling
overeenkomsten breede gegevens te veiv der onteigende bezittingen,
strekken.

DE KONINKLIJKE.

Op de 15 schriftelijke vragen van den heer
Bernard, lid van de firma D. W. Brand te
Amsterdam, deelde de voorzitter o.m. mee,
dat de Unie mede-oprichtster is van de ven
nootschap.

Zeer ernst'ge overeenkomsten zyn er aan
gegaan met de Margarine Unie, waardoor de Pierson Co.
positie der vennootschap belangrijk is - - A-

SPOORWEGEN VAN ELZAS-
LOT HARINGEN.

Uitgifte van f 5 miilioen 5 obL a 95J/i

Ned. Handel Mij., Mendelssohn Co., Am
sterdam, Banque de Par.s et des Pays-Bas,
Pierson Co. en Mees Zoonen stellen op
8 Maart a.s. dc inschrijving open op f 5 mii-
sterkL Het is overigens* moeilijk óm de vra- lioen 5 pet obligaties Spoorwegen van Elzas-
gen te beantwoorden. Spr. verwees daarvoor Lotharingen a 95 pet. De ui tg fte maakt
naar de statuten. Ce heer Bernard is be- deel uit van een leening yan f 9 mniTUi,
vreesd, dat de vennootschap in de Margarine waarvan reeds f 4 miilioen in het bu.teruand
Unie wordt opgelost, I zyn geplaatst.

MEDISCHE KRONIEK.

Tot ons genoegen kunnen wij onzen lezers
mededeelen, dat vanaf heden weder een Me
dische Rubriek in ons blad zal worden ge
opend.

De verzorging zal geschieden door den
heer T. v. d. Hoorn, Geneeskundige bij
den Gemeentelijken Geneeskundigen Dienst
te 's-Gravenhage.

V.elen onzer lezers is de heer v. d. Hoorn
nog wel bekend, als de vroegere medische
medewerker van de periodiek „De Ster

(Red.)

HYGIENE.

Een mensch kan verschillende dingen he
zitten, waarop hij meer of minder gesteld is,
b.v. hij kan zich verheugen over zijn riilcdom.
over zijn maatschappelijke positie, over zijn
eerbewijzen, over zijn huis of over zijn akker,
in één woord, over tallooze dingen waarmede
God hem zegenen kan.

Doch wanneer ernstige ziekten hem be
dreigen geeft hij gaarne zijn geld of goed of
andere dingen weg. waar hij anders zooveel
rijs op stelt, om zijn gezondheid terug te

K,!

Eigenlijk beschouwd heeft een mensch ten
•lotte maar twee zaken van werkelijke waar
de, dat zijn

zijn ziel en zijn lichaam.

Hoe groot dc waarde dor ziel is, leert ons
de Heilige Schrift op tal van plaatsen, als
was het alleen maar in deze woorden: „Wat
baat het een mensch al gewon hij de geheele
wereld en leed schade aan zijn ziel?" Doch
dat ook het lichaam van groote waarde is,
leert eveneens de II. Schrift, waar dozi>
spreekt, dal onzo lichamen „tempelen des
Heiligen Gresles" z'in.

D-> mericrh bestaat uit lichaam en ziel. De
ze twee liggen maar niet naast elkander,
maar grijpen diep op elkander in. Men kan
niet zeggen waar de geest begint tc werken
zonder meer of waar het lichaam werkt zon
der den geest.

Beiden kunnen elkander niet missen. Als
de ziel het lichaam verlaat, is het lichaam
drwvri wij kunnen dan de werking van den
geest niet meer waarnemen. Als het lichaam
ziek is, is de geest ook ziek. I)it noemt men
b.v. waar bij koorts: de patient is lusteloos,
kan ijlen, zelfs tijdel'ik aan verstandsverbijs
tering R'den. Ts de geest ziek dan kan ook
het lichaam daar zeer onder lijden en dit
kan zich uiten in hartkloppingen, hoofdpijn,
voedingstoornissen en vermagering.

Beiden moeien gezond en sterk zijn.

om ln staat te wezen zich te wapenen of
bestand te zijn tegen alle schadelijke invloe
den, die van buiten af op hun werken.

Nu ziet men wel het verschijnsel, dat ln
Christelijke kringen zoo weinig wordt gelet
op do eischen van het lichaam.

Zonder zelfverheffing kunnen wij wel zeg
gen, niet dat er genoeg wordt gedaan, maar
wel dat er veel wordt verricht voor de gces
telijke belangen des volks Wat een offers zijn
er gebracht voor onze Christelijke scholen
en Kerken, Zending, enz. Wat een tal van
Sanatoria zijn er niet gebouwd voor lijders
den geest en waar daartegenover staat,
dat er maar weinig christelijke ziekenhui
zen zijn voor hen wier lichamen ziek zijn.

Wel wofdt er veel geld uitgegeven voor de
opvoeding van den geest, maar niet voor li
chamelijke doeleinden als daar zijn gymnas
tiek cn allerlei sport Te lane reeds heelt
men teveel en te eenzijdig gelet op de ont
wikkeling van den geest De treurige gevol
gen hieven niet uit. Er vertoonden zich aller
lei afwijkingen in het zenuwleven cn overdre
ven behoefte aan luxe en genot

Eon volk kan slechts in stand blijven, wan
neer het over godsdienstige en zedelijke be
ginselen beschikt, en ook voldoende lichame
lijk ontwikkeld is, om deae eigenschappen
van geest en hart te kunnen dragen.

Naast het gcestel'jk zelfbewustzijn om den
strijd des levens te kunnen strijden, moet
ook in iedere persoon de kracht huizen, om
den strijd te kunnen volhouden.

Gelukkig komt er kentering, ook in Chris-
tciijke kringen, waar men meer en meer gaat
inzien, dat het niet alleen de moeite loont,
maar, dat het noodzakelijk is zooveel moge
lijk te doen. wat in ons is, om gezond te ie-
ven, gezondheid te bewaren en te strijden
tegen alles, wat onze gezondheid wil onder
mijnen.

Gezondheidsleer wordt meer met een
vreemd woord hygiëne genoemd. In tegen
stelling met de zedeleer, dat een zuivere wo-
han is, nMeen verstaanbaar voor inge
wijden, die een jarenlange studie daarvoor
noouig hebben, met even zoovele voorberei
dende jaren, laat de gezondheidsleer zich
juist uitstekend populariseeren. Zij houdt
zich bezig met

het beumren ran de gezondheid

en met den strijd tegen de schadel'ike In
vloeden, met de gevaren, die van buiten af
de gezondheid bedreigen cn met te leeren
hoe di*» gevaren te verwijderen.

Hei is zoo nuttig, dat men eenige kennis

van deze zaken heeft, opdat ook het opko
mend geslacht er mede in worde onderwe
zen niet alleen maar zij zelf weten, wat elk
voor zich doen kan, om zichzelven zoo ge
zond mogelijk te houden. Door voor eigen
gezondheid te zorgen zal men tevens voor
zijn medemensch ten nutte zijn, want de som
der gezondheid van enkelen is de gezondheid
voor allen. Wanneer men maar bedenkt, „dat
wat gij niet wilt, dat u geschiedt, doe dat ook
aan anderen niet", dan reeds zal men zich
zelven en zijn medemensch ten voordeel zijn.

De zorg vooor de gezondheid is wel zoo
oud als de menschheid zelve.

Reeds bij de natuurmenschen vindt men
maatregelen, die gericht zijn op het voorko
men van ziekten, b.v, isoleering van besmet
telijke lijders, zorg voor de reinheid der wo
ningen en van het lichaam, vernietiging van
huizen en kleedingstukken, afkomstig van
lijders, die aan besmettelijke ziekten ten
gronde zijn gegaan.

Door de liieroglyphen der Egyptenaren en
der Assyricrs is veel wetenswaardigs aan
het licht gekomen ook op medisch en hy
giënisch terrein. In oude tijden was de zorg
voor hygiëne en dc behandeling der zieken,
meest voorwerp van zorg der priesters.

Bij de Isralieten vond men ongetwijfeld

Zoo is de Mozaïsche wetgeving voor een groot
gedeelte daaraan gewijd. Zoo vindt men daar
uitgebreide maatregelen voor de reinheid
van het lichaam, zoomode verbod van
schadelijke spijzen, de Sabbatsrust, de isolee
ring der besmettelijke zieken, de hygiënische
inrichting dcr legerplaats enz.

Al deze voorschriften verdienen nog onze
bewondering niet alleen om hare doelmatig
heid, maar ook door haar eenvoud en volle
digheid.

Ook bij de klassioko volkeren der oudheid,
de Grieken en Romeinen, werd de hygiëne
hoog ln eere gehouden. Meende men vroe^
ger, dat deze volkeren alleen maar oog had
den voor de kunst en geen praktischen blik
on het leven, dnt zij weinig zorg droegpn
voor de gezondheid, later vond men hot te
gendeel waar.

Er zijn b.v. schitterende waterwerken ont
dekt, die tot doel hadden zuiver drinkwater
a hc--'"--!. Ook hehhen de groote wetgevers
der Grieken, Lycurgus en Solon maat-

Ii gvli n g.geven voor de hygiene zoowel voor
het openhaar, als voor het particuliere leven.
Hun «loei wes. dat er een krachtige, gezonde
jeugd zou «zijn, en al was dit meer om te
bereiken dat er dappere, sterke en gezonde
strijders voor het vaderland zouden komen,
I was dit toch gelijktijdig ten voordeele van

Iden geheelcn gezondheidstoestand van het
volk. Er werden daar ook van Staatswege

aan de jeugd gymnastische en lichamelijke
oefeningen voorgeschreven, die bij de open
bare volksspelen een voorname plaats inna
men; de winnaars bij de Olympische spelen
werden daar hooaelijk vereerd.

Het is bekend, dat er in Athene uitnemen
de voorschriften waren voor de reinheid van
straten, huizen en bronnon, gecontroleerd
door politie. Niemand minder dan Themisto-
cles is zelfs een tijdlang met deze zorg be
last geweest

Eveneens was de bezorging der lijken, hoe
wel grootendeels een godsdienstige plechtig
heid, toch ook hygiënisch Ingericht

Vroeg vond men daar reeds kundige
artsen. Bij een pest-epidemie vond Empe-
dokier reeds de oorzaak in de besmette ri
vier en de bestrijding der ziekte in de ver
betering van het water.

Ook bij de Romeinen, die practischer wa
ren dan de Grieken, vond men ook

de

b.v. bevatte de wet der twaalf tafelen vele
voorschrittcn op hygiënisch gebied.

Zoo waren o.a. de cloakon, de plaatsen, die
bestemd waren voor opname en afvoer van
faecaliën en ander afval met talent aange
legd. Nu nog bestaan er ruïnen, waaruit men
dit leeren kan.

In het oudste Rome lieten de woningtoe
standen nog veel te wenschen over, later,
vooral onder de keizers kwam hierin veel
verbetering; er werden toen nieuwe wonin
gen aangelegd aan breede straten en groote
parken, terwijl kostbare cn kunstige water
werken het drinkwater zuiver en rein van
verre naar de steden voerde.

Ook de zorg voor het bad was uitnemend.
Een groote beroemdheid hebben in dit op
zicht de waterwerken van Dlocletianus. Zij
behooren tot de wonderen der oudheid.

Met den ondorgang van het nomeinsche
rijk ging hiervan bijna alles to loor. De
groote en kostbare waterwerken werden der
vernieling prijsgegeven en ook de genees
kundige wetenschap werd niet meer be
oefend.

Het Christendom hield zich den eersten
tijd ook niet hijzonder bezig met de praktijk
der hygiëne. Men ging meer op in theoreti
sche zaken. Zoo kwam er ook in de middel
eeuwen niets te voorschijn wat de gezond
heid ten goede kon komen. Integendeel, de
zorg daarvoor nam eer af dan toe, de sterfte,
het aantal der pestgevallen en van andere
besmettelijke ziekten nam toe. Men voelde
veel meer voor den krijg, dan voor de weten
schap.

Later In de middeleeuwen, toen er na alle
stormen, wat herademing kwam, begon men
ook aan de wetenschappen te denken, wat
zich o.a. uitte ln de stichting van hoogescho-

len. De Universiteit van Napels werd door
Keizer Frederik 11 gesticht Daar werd ook
dc medische wetenschap onderwezen. Van
veel invloed is toen geweest, de werken dcr
Arabische artsen, die moer gewijd waren aan
do hygiëne, dan aan de bestrijding der
ziekten.

De middeleeuwen zijn intusschen

voor de hygiëne de slechtste tijden

geweest Alleen in die tijden komen do vree
selijkste epidemiën voor, die er ooit zijn ge
weest Gansche steden en landstreken zijn
toen ontvolkt door de zwarte dood cn andere
pest-epidemiën.

In de 16e eeuwen komen er eindelijk betore
dagen. Langzamerhand komen de verschil
lende wetenschappen, waaronder ook die dcr
hygiëne, meer en meer in eere.

Wetenschappelijk werk en boeken op dit
terrein kwamen nog niet voor.

De voornaamste en meest zegenrijke ar
beid der 18e eeuw is zeker wel het vinden
der koepokinenting door Eduard Jeuner
(1740—1823).

Het is van overbekendheid, hoe vreesolijk
deze ziekte vroeger voorkwam, duizenden
ten grave sleepte, velen verminkten, of door
andere ziekten werd gevolgd. Tegenwoordig
behoort deze ziekte tot de uitzonderingen,
epidemiën komen althans niet meer voor. Er
is geen middel bekend, dat, altijd in Gods
hand, zoo gezegend werkt als do koepok
inenting. De bewijzen daarvoor liggen voor
het grijpen.

Evenwel is er juist onder de Christenen
voel verzet geweest tegen de koepokinenting.

Ik vermoed, dat dit wel zijn oorzaak zal
hebben ln het onoordeelkundig aanprijzen
der geneesheeren zeiven. Ik heb eens door
een zeer bekend dokter hooren zeggen, in het
openhaar zelf, „wat wilt u: inenting en g«nen
pokken of geen inenting cn wel pokken". Dit
is vooreerst groote onzin. Doch zulke propa
ganda en aanprijzen moet hij elk gelnovlgo
weerzin verwekken, daar hij weet dat gam
middel absoluut gedijt dat zelfs geen bete
broods voor den honger vrijwaart, of geen
dronk waters ctan dorst lescht, als God er
niet Zijn zegen over geeft.

Zoo is het met dc medicijnen ook.

God moet ze zegenen.

En zoo is het met de koepokinenting even
zoo. Ik twijfel niet of de koepokinenting
heeft haar tegenzin verworven door de meer
dan onoordeelkundige wijze van aanprijzen,
door het te absoluut zeker te noemen door
materialistische geneesheeren. Daarbij komt
nog de consclentievraag. of men voorzorgs
maatregelen voor een ziekte mag nemen |a
of neen, en de opgedrongen vaccinedwang.
di® onze vrijheidlievende menschen te zeer

tegenstond. Het een en ander maakte de
vaccine bij het Christelijk publiek niet popu
lair. Gelukkig wordt dit ten ouzent anders
en begiRt men meer en meer in te zien dat
ook de vaccinatie een zegen van God is, die
wij met do grootste dankbaarheid moeten
aanwenden.

Duizenden jaren hebben ons reeds ge
leerd door ondervinding, dat sommige in
vloeden voor den mensch nadeelig -varen,
doch het waarom is het resultaat van het
onderzoek en het weten der laatste Jaren.

Veel wordt er nog gedaan, en het Is eon
verblijdend feit. dat de hygiëne dagelijks
meer en meer stijgt in de belangstelling van
oud en jong. Het loont ook wel de moeite om
te trachten onze gezondheid te behouden en
ons meer weerbaar te maken tegen de scha
delijke invloeden van buiten, die geregeld op
den mensch loeren. De gezondheid zegt men
wel eens is de grootste schat van den
mensch.

Het is dus wel de moeite waard om

voor de gezondheid dc beste zorgen

to besteden. Zondor dat geen ware vroolijk-
lieid, geen ware levenslust

Niets is zoo duur als ziekte en geon geld is
betor besteed, dan dat aangewend wordt
voor de gezondheid. Hierdoor wordt iedere
werkkracht Individueel bevordert cn voor
het algemeen evenzeer.

Een oude spreuk, bij ieder welbekend, en
waar wel ieder het mede eens is, zegt: „het
is gemakkelijker en beter tc voorkomen dan
te genezen'

De geneesheer, die zoo vaak voor verwaar
loosde gevallen komt te staan, is daar diep
van doordrongen. Doch ook de z.g. leek
houdt er rekening mede. Immers ieder tracht
zich dbor klceding en woning tc beschermen
tegen do schadelijke invloeden van het weer.
Ieder wacht zich voor het gebruik van bo-
dorvon spijs of drank, zelfs bij vrees voor be
derf zal men zulke spijs of drank niet aan
roeren. Indien wij kunnen vermijden wij ook
besmetting, in é«^n woord, als wij ook maar
meenen, dat iets onze gezondheid kan bena-
deelcn, trachten wij er ons tegen te beveili
gen «--n nemen daartoo onze voorzorgsmaat
regelen.

Deze zorg om ziekten te voorkomen heeft
zelfs wetten in bet leven geroepen, als de
veiligheidswet» de gezondheidswet, de wo
ningwet, de wet op de besmettelijke ziekten.
En dat wettelijke maatregelen niet van van-
■laag of gisteren zijn. bewijzen reeds dc hy
giënische wetten in Israel, dio vooral tot
doel hadden de gezondheid van het het volk
te bewaren eri ziekten te voorkomen.

T. VAN DEN HOORN.