kste Keuze i
ooit geboden
im&f
ZATERDAG 26 JANUARI 1929 DERDE BLAD PAG. 12.
De rustige zekerheid voor
een nieuwe Japon naar
Uw bijzondere wenschen
volkomen te zullen slagen
in iederen prijs, in iedere
stof, in ieder model, in
iedere kleur, in iedere maat
en voor ieder doel zie
daar de groote beteekenis
voor U der enorme ver
scheidenheid onzer col
lecties! Het genot en het
gemak van die ongekende
keuze en natuurlijk ook
van de lage C. A. prij
zen moet U zelf onder
vinden alvorens 't een en te
ander volledig naar waar
de te kunnen schatten
Voor iedere gelegenheid
een japon Uw ideaal
gemakkelijk vervuld
menv. dij- kj 4
ette vest. V V
B^O.
ROTTERDAM DENHAAG HAARLEM LEIDEN ÜTRECHT^ARNHEM GRONINGEN LEEUWARDEN SMEEK ZWOLLE' ENSCHEDE
PS SH e SS -WimÊÈl;
s.\
Kerknieuws.
Een „belangstellend Ld der Ned. Hervormde
Gemeente te 's Gravc.ihage" schrijft ons:
Het zy mij vergund, door bemiddeling van
uw blad eenige opmerkingen te maken over
den gang van zaken ill orue L w. Gemeente verzen en stukjes over uit andere bladen van
Lar.t ik beginnen met te zeggen dat ik by fcckende predikanten! Zü heeft zelfs iiKerk.
geen enke.e kerkelijke kiesvereenigng ben leil„a», cfonn vcpl to vpp,
aangesloten, maar dat mijn schrijven aller
zoo lang gewacht om drietallen in de vac. te
steLen Neemt een voorbeeld aan de Gere
formeerden in de vac.-Ds. Kuyper! Hy was
nog niet weg of er was al, een tweetal! Zoo I
moet het! Dadelijk trachten er in te voorzien!
Ten slotte wil ik ook nog iets zeggen over
de 's Grav. Kerkbode. Wat heeft men aan die
Kerkbode Heel weinig. Het voornaamste
wat zy vermeldt, zyn de predikocurten! Dat
meet niet! Ziet eens naar de Gereformeerde
Kerkbode en naar de Sc'aev. Kerkbode. Wat
neemt de Schev. Kerkbode soms niet mooie
erzen en stukjes over uit andere bladen
ten doel heeft om het kerkelijke leven
te doen bloeien.
Onze gemeente maakt
ernstige c
Er staan veel te veel advertenties
de 's-Grav. Kerkbode en deze staan soms nog
door alles heen! Moet er zooveel verdiend wor
den aan die Kerkbode? Zij wordt zoodoende
advertentieblad! Ds. Molenaar schreef in
gewichtige tijd door. Vier beste predikanten a kj jJ G u dat
-"■> "S--* kort kwam, D.s v, G.
gelefdste. oudst, predkant naar het graf werd ^e hufp klvam! Is dat nt,^'Wel „e
ptmeht. I cernjk, dat hij zoomi „komnkljjke waar f;#vro b v de stuk>s ïan Dr
refenis hce.t gehad! Wie had kianen den- mt Woor(1.-7 Wat roept men daar in
dat juist hy. die het leven in de huidige „iet e„ „u hebten
n! O, gemaei
scheidene weken die stukjes gemist. Waar blij- I
P' ven de stukjes van Ds. Vermeer „Uit da pasto-
dot gij beseft, wat gij in dien man hebt ver- l rale prcktük» Uus cople genoeg!
^n! rr- 1.1 j. 'biyven de andere predikanten? Waarom wer-
De vac.-Dr. Troelstra wordt nu vervuld, door ke^ die daar n;et £ecr acn mede
de overkomst van Ds. Voorsteegh u.t Gouda. ja> jk weet weit jat jcder op zjjn beurt een
Met zyn komst wensch ik onze gemeenteoverdcnking.. 6chryft, maar daar moet het
geluk, want hy is een waardig opvolger van njet by blyVen! Waarom was de Kerk-
onze onvergetelyke Dr. Troe.stra. Voo d. bo(Je met bet Kerstfeest niet extra verzorgd?
^C- Ds. Vermeer heeft Djj f„eutrale» bladen doen dit nog wel! In die
if n mo" vnnr dagen zou zy een evangelist'' kunnen zyij,
want dan juist wordt zij dopr de
burg bedankt. Ik hoop. dat men
vacature ir.et mannen zal aankomen, Ds. Ver
meer waardig! I gekocht, die anders er niet naar omkijken en
Nu kom ik aan de vac.-Ds. de Groot. Ik dan ontvangt zoo jcmand een blaadje, die de
vraag mij af: hoe ishet moge.yk, dat men predikbeurten vermeldt, een preekje en meer
voor d.e vac met zoon dr.etal voor den dag en dafc -s verkeerd! Da menschen moeten
kwam. Aile drie, die daar op stonden, waren uj^zjcn naar de Kerkbode, omdat deze iets
geen predikanten van de richting van Ds. de tot bun zeggen hceit en dat doat zij nu
Groot De beroepen predikant h.enn heeft bcs,i6t njet, Zie eens naar de heer.yke en
bcoankt, dus, men kan de zaak nog in oiue mooje stulcjes van den heer Hollander in de
maken en dat moet, ter wille van de gemeeme Geref Kerkbode!
Ds. de Groot heeft altijd te kennen gegeven. Geachte redactie, ik moet ophouden, want
dat hy tot geen richting behoorde, dus 111 jk ver„ aj te veei van uvv p.aatsroimtel Mijn
zyn vac. moet ock een man beroepen worden»schrij\en moet opgevat worden, dat ik wd
die dezelfde gedragslijn vo.gt. I trachten om het kerkelyk leven in onze ge-
En die is,er. B.v. Ds. de Vey Mestdagh te mcente naar boven te brengen! Zy er maar
Rotterdam, ook door dim Kerkcraaü aan ge- j gebed, want dat is hoog noodig!
1. Wij hebben hem Zondag 30 Dec. m de
Nieuwe kerk gehoord en de opkomst bew;
dat hij hier al een geliefd voorganger is. De
kerkelijke kiesvereeniging „De band des vre-
des'1 wist dit ook wel en nu begrijp ik niet,
dat deze vereeniglng niet op een beroep van
dezen predikant heeft aangedrongen! Laat men
nu de kans er nog is, de zaak zoo in 't reine
brengen. Het zcu tot zegen van de gemeente
Men schrijft ons uit Rotterdam:
Nu de vac.-Ds. Weiter. Ik heb de namen
In de „Eendracht" aan den Goudscheweg
alhier sprak gisteravond namens een comité
van vijftien hoeren van Gereformeerde con-
die .Evangelie en Belijdenis'' opgaf', fessie uit verschillende kerken, D s. M. H. A.
Wie by het afscheid van onzen geliefden Ds. van der Valk, van Hillegcrsberg, om
Welter is geweest en het diepe ernstige bovenstaand onderwerp te bespreken, en
wcord heeft gehoord, dat hy sprak tot de wel naar aanleiding van de brochures van
leden van het kiescollege, die meet zich wei Ds. J. L. Jaspers en Ds. K. Schilder,
afvragen, hoe is het mogelijk, dat men met Do spreker werd ingeleid door den heer J.
zulke namen voor den dag komt! Gebeurt dit Laroy van Schiebroelc.
toch, dan wordt niet in de voetsporen van Ds. I Ds. v. d. Valk gaf een zevental redenen op,
We'ter voortgegaan en dat kan de gemeente waarom hij zich gerechtigd en geroepen acht
nooit ten goede komen. Ik hoop dus, 0at de te om in deze zaak te geiuigcn. Hij haddaar-
kerkeraad aan het kiescollege dit in overwc- hij dit voor, dat hij behoorde tot hen, van
ging zal geven en met een drietal mannen wie Ds. J. schreef: „Wie buiten onze ker-
in zijn geest voor den dag komen, met zeker ken staan, kunnen daardoor licht nuchter-
er op Ds. Straatsma uit Zandvoort. 'der de dingen beoordeelcn". doch wiens
Over de vac. Ds. van Gheel Gi'demeester brochure hij niet had toegeschreven aan
wil ik nog niet spreken, maar is de tijd er, een theoloog, maar aan een dilettant Hel
dan hoop ik natuurlijk, dat men daarin ook was hem een raadsel, hoe met zulk opper
de reebtvaardige weg zal bewande'en. Denkt vjakkig, ondoordacht en aan de eerste
aan zën rtek.es van „Gemeentebelangen"! eischcn zelfs van wetenschap gespeend
Hij heeft het de gemeente zoo keurig voorge- werk kon gecolporteerd worden in open
houden. Ziet naar Utrecht en Rotterdam! Is hare vergaderingen van de mannen van het
daar rrn vacature wordt er een predikant Herst. Verhand. Vooral nam hij de anonynii-
tcrcepen in dcze'fde geest als den vertrek- teit kwalijk en het hedriegelijk zich ann-
kene. Dat is mooi en rechtvaardig en dat dienen nis Geref. predikant. Prof. Van der
'strekt de gemeente tot eer! Waarom heeft menSchuyt schreef in dc „Wekker": „Ik dacht
dat men in de Geref. Kerken er -teTJïeog
voor stond om op een naamloos gesuliriit
in te gaan
Toen Ds. J. begreep, dat hij ontdekt was.
heeft hij zijn naam genoemd, wat Ds. Van
den Brink nota bene een daad noemde'
De brochure, van Da. U. noemde Spr.: Chris
telijk; correct, afdoende.
1-Iet zijn ontzettend zware, beschuldigin
gen, die Ds. J. tégen zijn eigen Geref. Ker
ken inbrengt, als hij spreekt van een zin
kend schip, dat men laat zinken; en tegen
de groote Geref. theologen, als Dr. A. Kuy-
per Sr., de professoren H. H. Kuyper. Aal-
ders. Van Geldercn. Gcesink, Noordtzij.
Hoekstra e.a.. dat zij Gods Woord zouden
aanranden
Hij \er'warl telkens met elkander: Bij-
li e 1 c r i t i e k, Textcritick en E x.e-
gese. Schriftcritick is: Gods Woord fat-
soenceren naar uw e.gcn \crstand. Zij is
Teitelijk dc toepassing der Evolutieleer op
de II. S. De mensch is naar het wijsgeerig
Materialisme uit het dier ontstaan, en na
onafzienbaren tijd van een ruw, laagstaand
heest, toevallig oen cultuurmcnsch ggv
den. Uit vrees voor de natuurmachten xvcru
hij animist, daarna polytheïst, henotheïst,
monotheïst, eindelijk iemand, die" de gedach
ten van goede zede cn naastenliefde tot een
eenheid samenvlocht, cn 111 het Al iPan-
theisme) zijn god vond, om straks top-
tncnsch, eigenlijk zelf god te worden. De
Modernen hebben door dit standpunt in te
nemen het ontleedmes hunner "felle critiek
in Gods Woord gezet men denke aan dé
I.eidsche vertaling met haar aanteekenin-
gen, aan hun oordeel over den Dekaloog en
andere Goddelijke Wetten, over het Profe-
tisnte. over de leer van Jezus en de aposte:
lcn. cn aan hun methode om aan de Bijbel
boeken gezag, oudheid, onfeilbaarheid enz.
te. ontzeggen.
-Téxteritiek is dp poging om den oor-
spronkclijkcn text der Schrift le benaderen.
Van de oorspronkelijke 06 hoeken js geen
meer over, hoewel Ignatius, Tertullianus cn
Petrus \an Alexandria nog van in hunne,
dagen zorgvuldig bewaarde authentieke. g&-
s*hrifté'i spreken, als het EvangeliCynn
Johannes.
Er zijn echter legio afschriften van rtiin-
dere cn meerdere waardp. alsook afschrif
ten van vertalingen, die met oorileel des
onderscheids dienen vergeleken te worden
om den echten te^t te geven. Er zijn, hij al
de begrijpelijke fouten, als: verkeerde let
ters. woorden, overslaan van gchecle zin
nen. vooral door ketters in die afschriften
onzcttelijk veranderingen aangebracht, b.v.
door dc Marc'on'ctcn is Mntth. 5 17 ver
anderd in: „Wat meent pij? Ik zou geko
men zün om de Wet en de Profeten tc hou
den? Ik ben niet gekomen orrf \ze te ho:i-
('en. maar omver te sfooten door de Mahi-
rhre'TS is achter Mare. 16 M een 'nieuwe
text inpelrscht: „En zij (de discipe'en) recht
vaardigdon zich: deze eeuw berust on ,een
Pcstr-H van onrecht en ongeloovigheid, om
dat Gij door den invloed der onreine geesten
niet toelaat, dat men zich dc ware deugd
van God eigen maakt. Openbon r daarom nu
reeds Uw rechtvaardigheid"! Insaeliiks or
thodove vervalsching, door in Mark. 13 32
weg te laten: ..ook de Zoon niet": in Matth.
27 voor Barahbas diens eigenlijken naam te
schrappen: Jezus, in Hand. 13 6 Bariezus
te vemnieren in Bariehu enz. Na tal van
tevten te hebben besproken kwam Ds. van
der Valk op de hezwaren tegen Prof. A*ri
f'ers in zake het schrappen van testan in
Jeremia en togen Prof. H H. Kuvncr be
tredende Mark. 16 9--20. H^voi Snr. n'ef
o-of h«n aoroord rriog. vooral n'et In 7"ke
Mark"s. w°s toch dien textnrischen er'vun
-om .S-hrift-ritiek te noem-o. m "-'--r nipt
van mannen, wiens levensarbeid h^t is ons
volk weer te laten zien dc autoriteit, nood
zakelijkheid, doorzichtigheid en voldoend
heid der H. S. Het was ook niet fraai van
I DS..T., dat hij met geen enkel woord gewe
zen heeft op de argumenten b.v. van Prof.
Aaldcrs, fn zijn Jeremia. cn breeder nog in
j het .Geref. Tlicol. Tijdschrift". Eveneens
wees Ds. van clcr Valk de hezwaren, inge-
bracht over het auteurschap van Prediker,
i Klaagliederen, Hebreen af, en wees er op,
dat zelfs „Vader" He'le-riirook in zijn twee-
jdesljg werk over'het Hooglied op exegeti-
sche gronden de mogelijkheid toegaf, dat Sa-
j lo^o er n:et de auteur van was.
I Hierna hesprak Ds. van der Valk de he-
zwnrèn door Ds. J. ingebracht tegen Dr.
Kuyper Sr. in zake de rib v.an Adam en
I den pertice'en zondvloed, er zijn verbazing
I over uitsprekend, dat geen enkel woord ge
wijd was aan den ongeövenaardcn. nooit pe-
te w.r''-eren r-'^id van den genia-
'cn m?.n. die in een tijd. toen ze'fs vele
Gereformeerden in dc wateren der Vermitt-
Jungs- cn der Ethische theolog'c dre'gf'en te
verzeilen, ons weer tot de Schrift h-e't te-
j ruggebracht, ons ze a's een onuitouttcü'ken
1 goudmijn cn diamantveld liet zien. en door
(zijn veelzijd'gen theologischen arbeid, om
van zijn am'er reuzenwerk niet te gewagen,
een onschatbaren dienst nan Christendom.
i Kerk en theologie bewezen heeft. Niet min-
i der was het opvallend, dat Ds. J. gem en-
J kei bezwaar tegen vele artikelen in ..Woord
•en Geest heeft ingebracht, o 1. over de Schep
oingsweek. over het Paradijs, als lideend
buiten r'e sfeer der a.Tde enz., waarbij Spr.
den arbeid van Dr. II. W. van der Vaart
Smit ter sprake, bracht, die op afdoende
vvi>7c cr tegen opgekornen was.
Daarna werd de aanklacht tegen Prof.
Noordtzij besproken in zake het wonder van
de eerste plaag. Al ging Sur. niet geheel
met de argumentatie van dezen geleerde
nccoord, wat uitvoerig werd aangetoond,
toch was ook bier van geen Schrift'Mnron-
ding snrake. We kennen daarvoor Prof. N.
te goed, die van huis uit men denke
aan ziin vader Prof. M. Noordtzij. die op
zijn colleges de Schrift als Gods Woord nnn-
Wècs. en dat gedurig met wetenschappelijke
argumenten staafde in eerbied voor de
Gor'--'"iijke autoriteit des Bijbels is opge-
I kweekt
j Nu het stoffelijk overschot van Prof. Gee-
isink is opgebaard, wilde Spr. liefst n:et in
gaan op wat tegen hem in zake Gen. I is in
gebracht, te meer,daar Ds. S. tie bezwaren
totacl heeft ontzenuwd. Ds. van der Valk
verte'de intussrhen. Iioe hij nis jongen op
een Zondagmiddag van Delft naar Schip
luiden was gewandeld mot zün vriend W.
Stoorvogel, om dc intreao-edikatie van Dr.
G. te hooren; en hoe hij Dr. G. meer dan
eens per week in zijn ouderlijk bins 7"g,
waar rijn vader, Ds. L. van der Valk, Dr.
G. in kennis bracht met de Gereformeerde
godgeleerdheid;
Er was ceen dehat, waarover Spr. zijn ver
bazing uitsprak.
Door de hepren v. Minnen. Larov uit
Sehiebroek, Groenevcld, v. d. Waal, I.uitse
en Taal. van Ro'tcrdam. werden echter vra
gen gesteld, die uitvoerig zijn beantwoord.
Ds. v. d. Valk accentueerde nog eens het
wonder der eerste plaag cn deed interes
sante mededeelingon over dc veroering van
den Nijlgod. Het wonder stond met het op
eten der knaapjes door krokodillen en mot
den Nijldienst in verband: Pharao zag zijn
god. den "ader aller goden, in bloed ver
anderen.
Hierna besprak Ds. v. d. Valk de uitleg
ging van Gen. 1—3. in verhand met do
de idecele opvattingen en die over 't milieu
in de oude Oostemcbp denkwereld waarin
de Godsopenbaring ontstaan zou zijn.
De verhalen uit Genesis, ook over Babel's
I torenbouw cn spraakverwarring en zond
vloed, gelijk die bij alle volken voorkomen,
worden van geleerde zijde beschouwd: óf
'als in elk land afzonderlijk ontstaan, óf als
als voorkomend uit een nog oudere luon
dan Genesis, terwijl Spr. ze aannam als
Godsopcnbarin cn inspiratie, zoodat wij ui
Genesis de oudste bronnen hebben. Daarom
is-vrijheid van exegese, die dc schriftvcrha-
len niet als werkelijkheid aanneemt, uit
den booze.
Ds. v. d Valk hield daar een peroratie
over het hij den aanvang gezongen vers
Ps. 119 53, waarna hij de zeer druk be
zochte vergadering met dankgebed sloot
waarin hij o.n. herdacht het aandeel
wijlen freule Eloufrwijlen mevr. de Br:
wijlen de architect v. Nieiilterkm in de:
beid voor het nieuwe buis. Voorts herinnc
dc bij er aan, dat Ps. 127 ons zegt, dat allci
als God bel buis meebouwt, het werk gez
gen 1 zal zijn.
j Daarna stak bij in den naam des Vadci
'des Zoons en des I-Ieiligen Geertes dc
cnade in den grond, gevolgd door zuster
I ip^-e-dorn en vele anderen.
Terslond werd de driekleur cn de Kaisei
eithvlg geheschen.
de zusters Nun danket allen Gi
-■•-'«p gezongen, was de plechtigheid
's-GRAVEMHAGE.
DE CRISIS
IN HET LEGER DES HEILS.
Het standpunt van bel Nedcrland-
sche Lcrjar des Hcils.
In een samenkomst van liet Ned. Leger
des Hcils heeft commandant G. Mas te ge
sproken over dc crisis in liet Int. Leger des
Heils. Er bestond groote belangstelling voor
deze lezing, welke in „De Dageraad" werd
gehouden.
Comm. Maste hchandelde de crisis in ver
band met het generaalschap cn het stand
punt van het Ned. Leger des Heils.
Door de ziekte van generaal Booth is
thans groote stagnatie in wereldarhe.id
van het T.cgep ontstaan. De macht van den
generaal is geweldig. Hij beschikt over ka
pitaal, bezittingen, benoemingen enz. De
(statuten zeggen zelfs, dat de generaal de
bezittingen vervreemden cn bezwaren mag.
Geen enkel lnnd of corps heeft bestuursbe
voegdheid. Alles hangt van óén persoon af.
En deze denkt niet aan vermindering van
die waarlijk dictatoriale macht.
Toen de generaal ziek werd liep alles in
het honderd. Zonder zijn handteekening kon
mei niets beginnen.
De Tlooge .Raad kwam bijeen. Dczp stelt
zie.h op democratisch standpunt en wil be-
stunrsbevr^idbeid voor alle lichamen, waar
uit het Int. Leger is samengesteld. Spr. vond
het eerlijk, dat de Hoogc Baad den gene
raal wil ontzetten met bet motief, dat hij
wegens-ziekte zijn werkzaamheden niet naar
b"hoorcn kan verrichten De oorzaak van 't
bijeenroepen van den Raad ligt ergens an
ders. Men wil bevrijd zijn van don dictn'or!
Op dit standnunt ste'do men zich in Hol
land al in 1921, teen liet Ncd. Leger des
Moils werd opgericht.
Spr. acht de mogelijkheid niet uitgeslo
ten, dat de generaal zijn zin krügt. Dan
zullen in ons land twee legers blijven be
staan. het oude Enge'schc en liet Neder-
Inndscbe. Anders st".at liet wanneer de Hon-
ge Raad het wint. Dan komen er twee Ne
derlandsriie Legers met Nederl»nds',he offi
cieren. Dan zou hot doel van het Nod. I.o
ger bereikt zijn en aangestuurd kunnen
worden op vcrceniging.
BRONOVO.
De nieuwe bouw ocfjor.ncn.
Donderdagmiddag is de eerste spade in den
grond gezet voor den houw v.an bet nieuwe
Bronovo aan de IJnntrenhoiioklnHn.
Daar waren o.n. tegenwoordig de nred'
kant-direeteur ds. Snetblage en mevrouw,
do ho=turcndo zuster rrr.avin van Hogendorp
enkele regenten, doctoren en zusters.
Ds .Snetblage hield een korte toespraak,
Rechtzaken.
RECHTBANK TE ROTTERDAM
icht heeft gestaan de 23-Jrarlge chi
Z.. wlen ten lasti
Jn schuld te v.plten
i togen
legd.
op
de Kr
A/ide'l.
feklom
ulgen bekle;
in kuitbeen gear
men tiid in het zl
cn ook thans
heel hersteld, zoodat hü rl.
tulgen gehoord, dli
HU "had
P'eegd
ïhe_ei_herE
oord.
nlge
rden. dat verdachte niet opl-
tlidig gen01
udder
Eenlg.
buk had
sprake
gekeken.
Henlge getui.
verband wunrm
De rechtbank
iWliter van ins
len^kunnen ivo
ticknccht" J? O8'
dachto hoogst
staat van dron
held rüdenda a
deze op de L,ei
uigen. die
irklaarc
irdnchte
I dat
zoldei
'oprzichtig i
|ShebbenGnb
:huit is tere
chameltlk letsel heeft bekom
en borstbeen en een ge'
Uetujge J. v. Ttosengai
icrkt. dat verdachte dn
as aan zUn rUden gemi
H.C. Reöersberg
VEUDL'ISTERIIVG.
De 36-jarige reiziger P. v. d. E. uit Schiebn
ou ten nadeele urn de N. V. l'.r.inivc
ahriek l'luma een bedrag vtn f 9b0 heb
uislterd, welk bedrag hU van klanten 1
In de zaak
E su ik en fraude.
etreffende do suikerfraude, wi
Ippers wegens een vijftal fü"
bbcn terechtgestaan en een d
als uitlokkers. heeft de rechtbi
