GEMEENTERAAD LEIDEN.
'55._?r65._
BEEKMAN
DINSDAG 22 JANUARI 1929 TWEEDE BLAD PAG. 6
SOBERE NIEUWJAARSREDE
VAN DEN BURGEMEESTER.
DE WATERVANG TE KATWIJK.
TEN DOODE OPGESCHREVEN
BOOMEN.
r OVERZICHT.
In een zitting van ruim drie uur heeft
de raad gistermiddag de 22 punten lange
agenda afgewerkt en dar. kunnen we nog
niet eens zeggen dat alles bijzonder vlug
in zijn werk i6 gegaan. Het menu bood den
soeiaal-democrntcn geen enkele politieke
kluif, zoodat er een gemoedelijke bijna
broederlijke sfeer in de Raadszaal zweefde,
waarin het mogelijk was dat een langduri
ge discussie ontstond over de exegese van
het woord ..kennelijk", hoewel overigens in
dit geval een nadere verklaring hiervan
wl gewenseht was.
De Nieuwjaarsrede van den Burgemees
ter was sober en kort en geeft eigenlijk
geen aanleiding tot bijzondere opmerkin
gen, al was er een frappeerend moment in
dat veel te denken geeft, namelijk dc me-
dedeeling van het feit, dat het aantal uit
Leiden vertrokken personen dat van de in-
gekomenen sterk overtreft.. Dit is een zeer
«lecht ding voor een gemeente als de onze,
Waar de belasting zoo hoog is en waar het
daardoor juist noodig is dat dit bevolkings
cijfer een opgaande lijn vertoont. Er kan
dan ook niet genoeg gedaan worden om de
gginecnte zoo aantrekkelijk mogelijk te ma
ken. waarvoor naar we hopen, de in aan
planting zijnde Leidsche Hout niet weinig
«al bijdragen.
De agenda ging onder den hamer door
dat het een lieve lust was. Slechts enkele
punten waren aanleiding tot een min of
meer langdurige discussie en daaronder
was het verzoek van de Leidsche Duinwa
termaatschappij betreflende de vergrooting
van haar watervang onder Katwijk en Was
senaar, waarbij de heer Wilbrink meende
dat op de aanbieding van do Amsterdam-
sèhe ballastmaatschappij nog wel iets af te
dingen zou zijn. Er was inderdaad voo
redeneering van den heer Wilbrink
Iets te zeggen en er behoeft niet aan ge
twijfeld te worden of ovengenoemde maat
6chappij kan een zoete winst boeken op
deze zaak, maar aan den anderen kant had
zij zoovele voordeelen die hier aan de Duin
watermaatschappij te pas kwamen dat het
wel onmogelijk moet zijn om een concur
rerende firma te vinden, zoodat van af
dingen, wat trouwens de Voorzitter ook
uitdrukkelijk uit liet komen, wel heel wei
nig zou komen.
Hoewel op hot kantje af. heeft de Raad
zich hier dan ook maar bij neergelegd.
Een andere zaak, die vele tongen los
maakte was de wijze van benoeming van
de Commissarissen der Gemeentelijke Bank
van keening. We kunnen hier echter ge
voeglijk over zwijgen, omdat de zaak
«igenl jk van heel weinig belang is. De heer
Bergers, die de commissie wilde uitbreiden
met twee raadsleden, kreeg zijn zin en wi
geloöven (lat dit ook maar het beste was.
Qver de lijst van ten doode opgeschreven
booiflen werd niet gerept en dat zou ook
geen zin gehad hebben, want er is nu een
maal niets aan te doen. Hun nagedachtenis
zal evenwel, wanneer men de kale en
tierde plekken aanziet, in eerc blijven.
De zf'.Ving.
De Raad van Leidon vergaderde gister
middag te twee uur. Voorzitter de Burge
meester, Mf. A. v. d. Sande Bakhuyzen. Al-
wezig met kennisgeving de heeren van Rc.
malen, Vallentgoed en Schüller.
De Voorzitter opent de vor—idering
en spreekt de gebruikelijke nieuwjaarsrede
«it.
Nieuwjaarsrede burgemeester.
Spr. begon met dank te zeggen voor de
gelukwenschen bij den ingang van het Jaar
ontvangen terwijl hij anderzijds den raads
leden met hunne gezinnen een voorspoedig
nieuwjaar toewenscht.
In het afgeloopen Jaar is de stad Leiden
Groote gebeurtenissen vallen evenmin te
van groote rampen gespaard gebleven,
vepnelden.
Do bevolking is In het afgeloopen
toegenomen met 196 personen; 235 perso
nen zijn meer vertrokken, dan cr zich ge
vestigd hebben. De vooruitgang is dus uit
fluitend te danken aan het aantal ge
boorten.
Spr. memoreert vervolgens het overlijden
van prof. Lorentz, dat niet alleen voor Lei
den, doch ook voor het geheele land eon
groot verlies was.
Tweede feit van beteekenis is de opening
van het nieuwe Academisch Ziekenhuis.
Dat wijst er op, dat de Universiteit van Lei-
dart zich normaal ontwikkelt De beteekenis
van Leiden's Universiteit kan ook daaruit
worden afgeleid, dat het Astronomisch con
gres hier dit jaar is gehouden. Een andore
aanwinst voor Leiden ls de opening van het
psychopathen-aeyl. Verder is dit jaar aange-
INGEZONDEN MEDEDEELIN!
vangen met do uitvoering van de plannen
ynn de Leidsche Hout. Het sociaal karakter
ivnn dit werk komt hierbij ook tot uiting
«loor de werkverschaffing.
De Raad is op één na ongewijzigd geble
ven. De heer Koole heeft den heer Burgerjon
'vervangen. Verder ls te wijzen op een mu
tatie bij gemeentewerken, waar een nieuwe
directeur en een nieuwe adjunct-directeur de
plaats van de vroegere functionarissen heb
ben vervangen. Verder wijst spr. op de groo
te werken, waaraan thans gearbeid wordt,
zooals nieuwe Havcnbrug, verbouwing Stad
huis, Gangetje, centrale riolecring enz.
De gemeente-bedrijven gaan goed. Wat de
tonomische toestand van Leiden betreft,
daarop heeft de voorzitter van de Kamer
van Koophandel gewezen. Spr. wil er alleen
op wijzen, dat do werkloosheid nog een don
kere wolk is, welke over Leiden blijft han
gen.
De heer S ij t s m a antwoordt als oudste
raadslid op deze rede en wenscht den voor
zitter geluk bij de wisseling des jaars. Vorig
jaar vroeg dd raad zich nog af, hoe de nieu
we burgemeester zijn taak zou opvatten.
Spr. gelooft wel te mogen constateeren, dat
de gemeente zich geluk mag wenschcn mot
den nieuwen burgemeester. Zoo groot is de
erkkracht van den burgemeester, dat men
zich wel eens afvraagt of hij niet te veel
van zijn physieke krachten vergt.
Spr. hoopt, dat de burgemeester een even
groote populariteit zich mag verwerven als
zijn voorganger.
In behandeling komt daarna
9 de agenda.
Ingekomen stukken:
Enkele disposities van Ged. St. op raads
besluiten.
Mededecling van Ged. St. dat de beslissing
op de gemeentebegrooting is verdaagd.
Deze stukken worden voor kennisgeving
aangenomen.
erzock van de Verceniging van Chr.
Bcwaarschoolhoudercsscn om een subsidie
wordt gesteld in handen van B. en W. om
prae-advies.
De Voorzitter deélt mede dat de com
missie voor de Lorcntz-herdenking spoedig
met uitvoerige mededeelingen zal komen
omtrent huar plannen, maar thans reeds wiJ
pr. aan den Raad sanctie vragen op hut
oteeren van een bedrag van f 200 voor het
aanbrengen van een eenvoudigen steen,
waarop do naam van Prof. Lorentz, in het
huis aan de Hooigracht waar de groote ge
leerde heeft gewoond.
Z. h. st. goedgekeurd.
1. Benoeming van een Regentes wan het
H. G. of Arme Wees- en Kinderhuis.
Benoemd wordt Mevr. H. A. Koning-van
Wemieskerken.
2. Benoeming van 5 leden van de Plaat
selijke Schoolcommissie.
Bertocmd worden Prof. Dr. N. J. Krom.
Mevr. H. A. C. Radexnaker-Coucke, de he<
D. C. Schuit, de heer A. L. L. Gothier e
Mr. H. F. A. Donders
3. Bcgrooting dienst 1929, van het Gereï
Minne- of Arme Oude Mannen- en Vrou
wenhuis.
Z. h. st. aangenomen.
4. Voorstel tot verhooging van verschillen
de posten dpr ibegrooting, dienst 1928, waar
van de raming te laag is gebleken.
Z. h. st. aangenomen
5. Voorstel om te besluiten tot het indie
nen van bezwaren tegen een 12-tal aansla
gen in de Forensenbelasting in een ander
gemeente.
Z. h. st. aangenomen.
6. Verordening, houdende wijziging van
de verordening van den 25en September
1922 (Gem.-Blad No. 553) op het gebruik
van het Openbaar Slachthuis te Leiden.
Z. h. st. aangenomen.
7. Voorstel
a. om aan het plein aan den Ouden Rijn.
door afbraak van het Voormalig Invaliden
huis verkregen, den naam „Kaasmarkt" te
geven:
b. tot vaststelling van de verordening, hou
dende wijziging van de verordening van
15 Mei 1922 (Gcm.-Blad no. 38), houdende
aanwijzing van de dagen, uren en plaatsen
voor het houden van de verschillende mark
ten en van vei'ingen van ooft;
c. tot vaststelling van de verordening,
houdende wijziging van de verordening van
17 Mei 1920 (Gcm.-Blad no. 23), regelende
dc heffing van een belasting onder den
naam van „Marktgeld" in de gemeente
Leiden.
De heer Heemskerk (R.K.) vraagt of
het niet practischer is dc bokkingmarkt te
combineeren met de -vischmarkt.
Weth. R e i m c r i n g e r (V.B.) antwoordt,
dat de vischmarkt bijna niet gebruikt wordt,
zoodat het beter is de verschillende kleine
markten op dc Boommarkt bij elkaar tc
houden.
Het voorstel wordt aangenomen.
8. Verordening, houdende wijziging van
de verordening van den 26en Mei 1S98
(Gem.-Blad No. 10) op de Markten.
Z. h. st. aangenomen
9. Verordening, houdende wijziging van
de verordening van 23 Mei 1912 (Gem.-Blud
No. 18) op het Rijden
Z. h. st. aangenomen.
10. Verordening, houdende wijziging van
de verordening wan 27 Aug. 1923 (Gem.-B'ad
no. 30), regelende de heffing van een belas
ting onder den naam van „Havengeld" in
de gemeente Leiden.
De heer Bosman (V.B.) heeft bezwaar
tegen het woord kennelijk in de verorde
ning, als gesprokpn wordt van het betalen
van Havengeld door schepen die zijn Inge
richt oni voortbewogen te worden met mo
torische kracht Spr. wil het woord geheel
schrappen.
De Voorzitter licht dit woord toe en
de heer Wilbrink (C.H.) wijst er op dat
dit woord „kennelijk" noodig is om aan den
eenen kant de ambtenaren de placht to ge
ven aan het volle proeent van hun haven-
ge'd te komen on anderzijds de havengeld
betalers to beschermen tegen onbillijke hef
fing.
Nog enkele andere opmerkingen worden
gemaakt betreffende dit voorstel, waarna
het z. h. st. wordt aangenomen.
11. Praeadvies op het verzoek van de Am
strdamsehe Anthraciet-Mij., om wijziging
van de verordening van 15 Mei 1922 (Gem
Blad No. 38), ten opzichte van de Brand-
stoffenmarkL
Z. h. st. aangenomen.
12. Praeadvien y het verzoek von J, M.
Simons e. a.. allèn bewoners van de Oude
Vest. om verplaatsing van de Brandstoffen-
markt
Z. h. st. aangenomen.
13. Voorstel om de Commissie van Behec
over de gestichten „Endegeest, Vooreeest ei
Rhijngccst" te machtigen tot het doen ver
beteren van de toetreding van daglicht in
do paviljoens E en El op het terrein var
het gesticht „Endegeest".
Z. h. st. aangenomen.
14. Praeadvies op hot "verzoek van d(
Leidsche Duinwater-Mij. om goed te keuren
dat de maatschappij haren watervang
onder de gemeenten Katwijk en Wassenaw
vergroot door het graven van een knnau
ter lengte van 1670 M. en dat, zoo noodig,
18 mammouthpompen in dat kanaal w
dpn geplaatst
De heer Wilbrink (C.H.) is van m
nlng dat voor de verwerking van 800000 M3.
zand anderhalf jaar noodig is. zoodat eerst
in 1930 de betore watervoorziening tot stand
zal komen, terwijl dit voor 1920 was beloofd.
Spr. treedt verder in een beschouwing van
hpt werk. zooals dat door de Leidsche Duin
watermnntschappij wordt voorgesteld en he
toogt daarbij, dat de kosten nog betrekke
lijk hoog zijn, omdat het zand, dat door de
AANBIEDING
Coib castuum nlmaat
ue. 5fteciaCe eta/aye
1KOREVAAR5TRAATJ
Amsterdamsche iballastrnaatschappij zal
worden vervoerd, zeer veel waard is. Voor
dit vervoer <zal nog 10 cent per M3. moeten
worden betaald, te mijl het Spr. bekend is,
dat tegenover een particuliere firma de
maatschappij tien cent, toegeeft. Het gaat bij
de maatschappij niet om het graven van
het kanaaltje, maar om het zand dat los
komt. Wij moeten deze zaak van de com-
mercieele zijde bezien en dan gelooft Spr
dal net gevraagde bedrag te hoog is
De Voorzitter wijst er op, dat het hier
gaat om het belang van dc Leidsche Duin-
watermaatschappij en dan ge'ooft Spr., dal
dit door de overeenkomst met de Amster
damsche ballastmaatschappij zeer gediend
zal zijn. omdat hierdoor voor vele jaren in
voldoende watertoevoer ruimschoots kan
worden voorzien, terwijl de Amsterdamsche
ballastmaatschappij voordeelen heeft boven
andere maatschappijen, dat ze betrekkelijk
voordeelige aanbiedingen kan doen.
De heer Wilbrink stelt voor de zaak
aan te houden, om te zien of de prijs nio.t
verminderd kan worden.
De Voorzitter raadt di.t af, omdat hel
geen zin zal hebben en do Duinwater-Mij.
volgens haar recht, wanneer de Raai niet
binnen een zekeren termijn een beslissing
neemt, het verzoek als toegestemd zal
schouwen.
De hoer Pa rm en tier (A.B.) zegt, dat
de heer Wilbrink slechts afbrekende critiek
heeft geuit en op een vraag van den Voor
zitter om een anderen weg aan te wijzen,
het antwoord is schuldig gebleven. Spr. ls
er tegen ooi het voorstel aan te houuen.
Het voorstel van den heer Wilbrink, om
de zaak aan te houden, wordt verworpen
met 15 tegen 14 stemmen. Het voorstel van
B. en W. wordt z. h. st. aangenomen.
15. Voorstel tot -wij-riging van de regeling
van den Eerste-HulpdiensL
Z. h. st. aangcnccuen.
116. Voorstel:
a. tot toekenning van een bedrag in eens
tot een maximum van f 5000 aan de stich
ting „Leidsch Borgstellingsfonds" te Leiden;
b tot vaststelling van den desbetreffen
de» beg root ingsstaaL
Z. h. st. aangenomen.
17. Voorstel inzake verhooging vat de
aan de Openbare Leeszaal en Bibliotheek
„Rcuvens" toegekende subsidie en tot vost*
stelling van den desbtreffenden begrootings-
staat.
18. Praeadvies op het venzoek van den
Bond van Leidsche Zangverenigingen, om
toekenning van een subsidie uit dc gemeen
tekas, subsidnir garantiestelling ter dek
king van de tekorten van een bepaald aan
tal concerten.
De lieer Verwêy (S.D.) zegt dat hij het
mét de prineipieele bezwaren van B. en W.
n 't geheel niet eens is. Spr. zal toch echter
oor het prae-advies stemmen op grond van
de practische overwegingen, die B. en \V,
noemen.
De heer Spend el (R.K.) zou aan B. cn
V. willen verzoeken de zaak van subsidie
•oor muziek nog eens grondig onder nogon
e zien en te zijner tijd te komen met ccn
•oorstcl om alle instellingen die muziek be
oefenen in de gelegenheid te stellen subsidie
te ontvangen.
Wethouder Goslinga (A.R.) verdedigt
tegenover den heer Venvey de prineipieele
bezwaren tegen de subsidie van dergelijke
verenigingen.
Het voorstel wordt aangenomen.
19. Voorstel tol vaststelling van de veror
dening, houdende wijziging van de verordc-
25 Juni 1923 (Gem. blad no. 12)
houdende reglement van de Gemeentelijke
Bank van Leening te Leiden tcve
op het desbetreffend voorstel van don
lieer Bergers.
De heer Bergers (R.K.) licht zijn voor
stel toe.
De heer v. Stralen (S.D.) zou willen
dat de commissie geheel uit gemeenteroais-
leden bestond. Spr. wil deze commissie niet
vergelijken niet dc commissie voor de I.i
kenhal, zooals B. en W. doen, maar mot de
commissie voor de Bedrijven b.v. die ook ge
heel uit raadsleden hestaat. De Gemeente
lijke Bank van Lecning zal wel voorbestemd
zijn om nog uitgebreid te worden en spr.
vindt het niet noo lig dat nlct-raadslcden in
de commissie zitting hebben. Spr. dient
oorstel in dc.cn geest in.
De heer Wilmer (R.K.) is het met de
gedachte van den heer v. Stralen niet eens.
Spr. is er in 't algemeen voor dat voor com
mission ook niet-raadsleden kunnen geko
zen worden. Spr. heeft zeer veel waardee
ring voor wat ook in de commissie voor de
Gemeentelijke Bank van Leening door den
helaas om gezondheidsomstandigheden af
getreden Prof. Blok en andere particuliere
leden.
De heer Parmcntler (A.R.) vraagt
motiveelring van het gezegde van B. en W.
in het prae-advies dat liet van het hoogste
belang is dat particuliere personen in de
commissies zitting hebben.
Dc heer Wilbrink (C.H.) is tegen het
voorstel van den heer van Stralen. De mo
gelijkheid dat particulieren in do commissie
zitting hebben moet geopend blijven. Wel is
spr. er voor dat de meerderheid uit raads
leden bestaat.
De heer Groeneveld (S.D.) vraagt of
het niet ln strijd is met de gemeenteverorde
ning dnt een commissie niet alleen uit
raadsleden bestaat.
Wethouder Reimcringer (V.B.) raadt
de aanneming van het voorstel van den heer
van Stralen af, omdat men in een commis
sie ter zake kundige menschen moet hebben
en het wel eens kan voorkomen dat deze
onder de raadsleden niet kunnen gevonden
worden.
De Voorzitter antwoordt op de op
merking van de,» heer Groeneveld dnt het
Inderdaad mogelijk is dat niet-raadsleden in
een commissie zitting hebben.
Het voorstel van den heer v. Stralen wordt
i verworpen met 22 tegen 8 stemmen.
•Bij de verdere bespreking van het voorstel
merkt de heer Huurman (A.B.) op, dat
ook de mogelijkheid bestaat dat uit het col
lege van B. en W. de Voorzitter (die geen
raadslid is) wordt aangewezen, zoodat het
zou kunnen voorkomen dat er slecht6 écn
raadslid in de commissie zou zitting hebben.
De heer van Stralen (S.D.) dient een
amendement in om in plaats van te spreken
van voordracht van aanbeveling in het eer
ste artikel van de gewijzigde verordening.
De heer Heemskerk (R.K.) kan zich
hiermee wel vereenigen.
De heer Wilmer (R.K.) vindt het voor
stel van den heer Bergers de meèst ge-
wenschte oplossing.
Het voorstel van den heer Bergers (zie de
raadsstukken) wordt aangenomen met 27
tegen 3 stemmen.
Het amendement van den heer van Stra
len (S.D.) wordt aangenomen met 17 tegen
13 stemmen.
Het geheele voorstel wordt daarna aange
nomen.
20. Voorstel tot het doen rooien van hoo
rnen.
Z. h. st. aangenomen.
21. Voorstel tot beschikbaarstelling van
gelden voor de uitvoering van eenige wer
ken ter verbetering van den toestand nabij
den ingang \an de Stadshulpwerf aan de
Oude Heerengracht en van het werfterrein
zelf.
Z. h. st. aangenomen.
22. Prae-advies op het verzoek van do afd
Leiden van den Bond van Hotel-, Café- en
Restaurantpersoneel in Nederland om maat
regelen te treffen, welko leiden tot vervroeg
de sluiting van koffiehuizen enz. op Oude
jaarsavond.
De Voorzitter deelt mede dat op Oude
jaarsavond de laatste gelegenheid te 10
gesloten was, nadat over deze zaak met de
erschillende belanghebbenden was onder
handeld.
De heer Heemskerk (R.K.) zegt thans
een afwachtéhde houding te willen aanne
men omdat de pogingen van den burgemees
ter zoo goed zijn geslaagd. Gemeentebemoei-
ing is thans overbodig.
De heer van Stralen (S.D.) gelooft
juist dat thans zonder bezwaar de verorde
ning op de sluiting kan worden ingevoerd.
Spr. wil echter ook de zaak wel aanhouden
cn de mogelijkheid openstellen dat het ver
zoek door de organisatie wordt ingetrokken.
Dè Voorzitter gelooft niet dat ei
vaar tegen bestaat om hiervoor de zaak
zaak aan te houden.
Aldus wordt besloten.
Bij de rondvraag geeft de heer Heems-
erk (R.K.) B. en W. in overweging dé
Graanbeurs uit te breiden tot een zaal die
menschen kan bevatten, omdat in
stad voor het soort vergaderingen tusschen
groote en kleine eigenlijk geen goede lokali
teit is.
De heer Baart (S.D.) vraagt of het juist
is dat het gemeentebestuur is verbaliseerd
het laten werken 's Zaterdagsmiddags
van een employé, die daardoor te veel werk-
-en maakt, in het gem. badhuis.
De Voorzitter antwoordt dat het ge-
meentebe t iur niet verbaliseerd ls. Wel is
de beambte buiten dienst gesteld.
De heer v. Eek (S.D.) zou bij de wijzi
ging van de stemdistrirten ook een stem
bureau over 't spoor willen.
Daarna sluiting. De Raad gaat ln geheim-;
zitting.
Leid, die in de juridische wetenschappelijke
literatuur bestaat over het rechtskarakter
den Statenbond. Spr. behandelt in dit
verband de theorieën van Jellinek, Brie, Op-
penheim, Max Huber en Meyer.
Heeft de Bond „Herschaft" gezag over
de deelstaten of niet Is er souvereiniteit a 1
lêen bij de deelstaten of ook bij den Bond?
Dat heeft belangrijke rechtsgevolgen; 01-
denbameveldt ondervond het aan den lyve.
Spr. behandelde dan de opvatting v/.n
ugo de Groot en zijn juridische interpre
tatie van de Unie.
De methode van Grotius, hoezeer begrij.
pelyk, zooals spr. aantoont, is nochtans van
uiver wetenschappelijk standpunt n et
ce juiste. Men moet een dergelijke acte zien
en stadium in het nimmer stilstaande
proces van staatsrechtvorming. Er werd
met de Unie iets nieuws gevormd, een nieuw
corporatief verband geschapen, dat u't-
gangspunt is geworden van een verdere ont
wikkeling. Of er op dat oogenblik een
.,staat"' is gevormd is juridisch kwestieus,
doordat in artikel 1 der Un'e een zekere
tweeslachtigheid bestaat, zooals spr. nader
ian het artikel aantoont. De zaak is, dat by
et maken der Unie het gewone verschijn
sel zich voordoet, dat men de kwadratuur
ien cirkel zoekt by het maken van cor
poratief verband; men maakt de fout van
Rousseau's merkwaardige staatgconstractie,
men wil de krachten vereenigen door orga
nisatie, „et rester aussi libre qu'auparavant"
De veel bewogen vaak dramatische staats
rechtsgeschiedenis van de Republiek kan van
uit dit dualisme der Unie-artikelen zelve wor
den verstaan; de tragische ondergang van
twéé harer grootste le'ders, OldcnbanrvelrK
Jan de Witt, 6taat daarmede in verband;
geniale analyse van Ham'lton eindelijk
zag hier „a melancholy and monitory lesson
of history". Intusschen, aldus spr., wij h;
1enken thans het groote en kloeke begin,
"iet 't klagelijk einde. De „forme ende man;
re" Van de Unie heeft haar functie gedaan.
Allen, die zich rekenen tot de Ncderlandsche
olksgemeenschap, kunnen de totstandkoming
der Unie gedenken als een groot en gewichtig
l-ogenblik uit de heroische tijden onzer volks-
wording. Voor de staatsrechtsbeoefenaars
heeft het onweerstaanbare aantrekkelijkheid
de gedachten telkens weer daarop te concen-
treeren omdat de moeilijkste en meest fun-
damenteele vragen onzer wetenschap, de pro
blemen van staatsvorm-'ng, volksvorming,
echtsvorming, de verhouding van staatsrecht
en volkenrecht het recht van revolutie
ch hier voordoen aan een versckynselen-
complex, waaraan wy ons met alle vezelen
van ons wezen verbonden voelen. De Neder
landers hebben met de Unie een groote taak
aanvaard, in artikel 13. laatste lid, een hooge
geestelyke waarde erkend, een waardevolle
bydrage tot de algemeene staatsrechtsontw'k-
keling gegeven. De Un'e leert ook. aldus be
sloot spr., dat alleen door dagelijkschen ar
beid én Bteeds nieuwe doelmatige rechtsvor
ming geestelijke goederen verworvenheden
kunnen blijven
STADSNIEUWS
VAN HET STADHUIS.
De Burgemeester van Leiden;
Gezien het verzoek van J. P. vari
Leeuw alhier om vergunning tot het verrich
ten van bakkersarbeid tusschen 8 uur des
namiddags en 6 uur des voormiddags in
het perceel Uiterstegracht 6;
Gelet op art. der Arbeidswet 1919 en de
art. 1 eft 2 van het Korfinklijk besluit van
14 Augustus 1920 (Stsbld. No. 708);
Brengt ter kennis van belanghebbenden
dat genoeend verzoek op de Secretarie de
zer gemeente (Afd. Sociale Zaken Leven-
daal 1) ter inlage is gelegd, alsmede, dat
op 21 Februari des voormiddags te 994 uur
op het Raadhuis gelegenheid zal worden ge
geven om bezwaren tegen dit verzoek in te
brengen.
Leiden, 22 Januari 1929.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
DE UNIE VAN UTRECHT UIT
STAATSRECHTERLIJK OOGPUNT
EEN COLLEGE VAN PROF. KRANENBURG
Het feit, dat heden het sluiten var
Unie van Utrecht wordt herdacht, is
prof. mr. R. Kranenburg hoogleeraar
in het staatsecht aan de Leidsche Univer-
teit, aanleiding geweest, heden zyn eerste
college na de Kerstvacantie, dat juist
deze herdenking samenvalt, te wijden «au
een beschouwing over de Unie van Utrecht
uit staatsrechterlijk oogpunt.
Het verschil tusschen ataatsrechtsweten-
schap en geschiedenis-wetenschap is, aldus
de hoogleeraar, gelegen in het verband,
waarin het verschijnselencomplex wordt ge-
bracht. De staatsrechtelijke onderzoeker
heeft deze belangrijke acte te vergelijken
met andere soortgelijke acten, het rechts
karakter daarvan te bepalen, wat in wezen
beteekent, dat de rechtshandeling getoetst
wordt aan een begrippen-systeem dat de
rechswetenschap door verzameling en analyse
van staatsrechterlijke organisatie-termen
geleidelijk heeft gevormd.
De jurist nu staat bii het onderzoek
de Unie voor een moeilijkheid, die in juridi
sche aangelegenheden zeer gewoon is, n.1
dat partijen by een regeling, die zij maken
ter voorziening in hun belangen, termen ge.
bruiken, die zich niet dekken met de tech
idsche termen van wet en leerboek. De ju
rist tracht dogmatisch de handeling te
wringen in een der hokjes van de ingedeelde
loketkast der wetenschap niet bedenkerde
dat het leven veel rijker is aan nyanceerin-
cen en vormen dan de systematiek dei-
theorie.
De ontwerpen van de Unie van Utrecht
nu hebben, anders dan die van de Ameri-
lcaansehe Articles of Confederation, niet de
termini technici der wetenschap gebruikt.
7.ij stonden voor een groot praetisch pro
bleem: De organisatie van den weerstand
tegen een gezag, dat als vreemd werd ge
voeld, al werd het near den uitwend'gén
vorm eerst twee jaar later afgezworen. In
de Unie nu is een feitelijke omschrijving
eren-even, treffend, juist door haar onmiddel
lijkheid en eenvoud, van de collectieve ge
varen, en is een ordening geveven van de
nrddelen, waardoor men daarin wilde voor
zien.
Een bijzondere moeilijkheid waarvoor
men in dit geval hij het onderzoek van het
ïcchtskarakter staat, is de groote onzeker-
ZUID-AFRIKAANSCHE
STUDENTEN.
Zij brengen een bezoek aan de
Universiteit.
Belangrijke rede van een Afri-
kuansch hoogleeraar.
Gisteren hebben de Zuid-Afrikaansche stu
denten een bezoek gebracht aan het Academie
gebouw te Leiden, waar zy werden ontvangen
door den rector-ma,gnificus Jhr. Mr. W. J. M,
an Eysinga.
In zijn woorden van welkom wees de rector-
lagnificus op de centrale plaats, die
Voornaamste Nieuws.
opengaar
een volk
Christus
als in or
en hij v
gaan sta
lossing
hebben.
Engela
heffing
gchen vc
Engelani
dat blij1
kan ten/
eon voll
zichzelf
De ho
aan het
vraag o
komen.
Geluk:
gevoel
geering
Christus
zeggend
leden Ji
kon noe
thans
hoogstai
godsdiei
lingen j
en alle<
ken.
En d<
dat dit
hoefte 1
zyn zie
selfopof
heeft g
voor ar
ial zier
verzekc
kind ere
In Italië zijn 53 kinderen slachtoffer go» I werci gl
BINNENLAND.
(Blz. L)
Te Den Haag is een commissie geïnstal-
het gemeentegiro
(Blz. 2.)
Het ontwerp-program va nactic der A.R,
Partij is vooiloopig vastgestelcL
(Blz. 5.)
het politietoezicht op de grooto
waterwegen.
(Blz. 9.)
De stemming in Lirootegast is verbitterd
tegen vrouw \V.
i zijn geld werd afga-
BUITENLAND.
(Blz. 2).
De Belgische regeering aangeklaagd bij
den Volkenbond.
Te Jeruzalem is het graf van Salomo'»
koningin ontdekt
De warboel in China.
worden van het ijs.
DE AGENDA.
Januari, Jaarvergadering J.V. „Dr. Ba*
vinck" te S uur in „Het Nut", Steenschuur.
24 Jan. Huogl.kerk. Apologetische avond
Ds. D. Kuilman, over: „Waar gaat onze jeugd
heen
25 Jan. 8 uur „Patrimonium''. Hoogl.feerk-
gracht. Openb. vergadering. Mr. C. Beeken
kamp, van Rotterdam, over: „Het derde stuk".
30 Januari, Jaarvergadering Jongelieden-
vergadering „Timotheus" en „Gideon" te 8
u. in het gebouw Prediker", Janvossensteeg
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken wordt van Maandag 21 tot en
Zondag 27 Januari waargenomen door da
apotheken van de heeren: G. F. Reyst, Steen
straat 35, Telefoon 136; en A. J. Donk, Doe*
zastraat 31, Telefoon 1813.
u J Prof. v. EIJSINGA
Tegelijkertijd worden aan de Westkust van
diezelfde Kaapprovincie nieuwe daimantvel-
den ontdekt, die werkelyk fabelachtig zijn.
Daar by Alexandra Baai worden de kost
baarste diamanten bij massa's feitelyk zoo
maar voor hat oprapen gevonden. Maar cok
in andere opzichten is Zuid-Afrika een land
van groote contrasten aan de eene kant do
landbouw, het meest fundamenteel e en conser
vatieve bedrijf; aan tie andere kant de mijn
industrie de meest moderne ontwikkelde en
grootste van de geheele wereld. Wat de rassen
betreft, staat een kleine blanke bevolking van
de hoogste Westersche beschaving naast een
groote naturelle bevolking van 5 miilioen, het
minst ontwikkelde en meest achterlijke raa
van de wereld.
De universiteiten hebben dus een zeer
zware taak en door wetenschappelijk onder
zoek de weg te wijzen ter oplossing van deze
talrijke vraagstukken. Hoe langer hoe meer
nemen Afrikaners ook de leiding. In dit ver
band noemt spr. Dr. van der Byl, voorzitter
van de directeuren van de ijzer- en staal
industrie.
Ofschoon de universiteiten in Zuid Afrika
zich krachtig ontwikkelen, zal het nog lang
wenschelijk zyn, dat vooraanstaande Af- ca-
ners hun studie in Europa voltooien. Zuid-
Afrika kan nog oneindig veel van Europa en
in de eerste plaats ook van Nederlandsche
universiteiten leeren. De geest van zuiver
wetenschappelyk onderzoek, die aan de Neder
landsche universiteiten heerscht,, zal een heil-
ne invloed op Afrikaners kunnen uitoele-
i. Spr besluit met den wensch, dat Afrika
ners die naar Europa komen voor verdere
studie, zich in de eerste plaats zullen scharen
de voeten van Nederlandsche professoren.
Senaatskamer inneemt Sn het leven der Uni
versiteit, de beteekenis van wier stichting door
Prins Willen van Oranje hy vervolgens uit
eenzette. Nederland volgt met groote belang
stelling, wat er in Zuid-Afrika bloeit en
streeft.
Wat misschien het meest de belangstelling
in Nederland trekt, is de huidige staatsrechter
lijke evolutie van Zuid-Afrika. Terwyl nog in
1899 de Londen6che regeering kon weigeren
aan één groene tafel te zitten met de regeerin
gen der Boeren republ eken in het Haagsche
Huls ten Bosch, eerste vredesconferentie
speelt slechts 20 jaren daarna het toenmalige
hoofd der Zuid-Afrikaansche regeering, op
voet van volkomen gelijkheid, een leidende rol,
en dit op uitnoodiging der Londensche regee
ring, op de Parijsche vredesconferentie. Daar
na wordt Zuid-Afrika zelfstandig lid van den
Volkenbond, op welles grond verdrag Smuts zoc
een grooten invloed had gehad. En na de Im
perial Conference van 1926 kan niemand er aan
twijfelen, dat Zu:d-Afnika een zelfstandige
staat is. En toch blijft de steeds drtnner
dende, juridische band, die Zuid-Afrika
bindt met de andere deelen van het Britsehe
gemeenebest van naties, iets zeer reëels. Dit
zoo belangrijk phenomeen in de wereld van ons
statenstelsel is misschien te vergelijken met
de steeds dunner wordende, ongelooflijk fijne
kwartsdraden in Einthoven's snaargnlvanome-
ter, die toch een factor vormen van het groot
ste belang voor de lydende menschheid.
Namens de Zuid-Afrikaansche studenten
heeft daarop Prof. van Braam dank ge
zegd voor de onderscheiding van ontvangen te
worden door dé oudste en beroemdste Univer
siteit van Nederland.
Spr. vertelde van het begin der universitaire
Ontwikkeling in Zuid-Afrika. Op cthnologisch
en authropoligisch gebied is er veel te doen.
Onder oydp'cien van het Carnegic-Instituut
werd een Commissie benoemd voor weten
schappelijk onderzoek van het Arme Blanken-
vraagstuk, waarop twee professoren
Universiteit van Stellenhorch, een voor Econo
mie en een voor Zielkunde zitting hebben. Ver-
del* ook een professor voor opvoedkunde uit
Kaapstad want het Arme Blankenvraagstuk
is een veelzijdig probleem, physiek, economisch
en ook psychisch. Zoo is de taak van de Uni
versiteiten in Zuid-Afrika misschien zwaarder
dan elders omdat alleen wetenschappelijk
derzoek de talryke groote problemen kan op
lossen.
Zuid-Afrika ds een land van geweld'ge
trasten. In de eerste plaats heeft een vrcese-
lyke droogte ln het Zuid-Oosten van de Kaap-
provinc'e gewoed. I eigen hoozom kunnen steken cn elke reden
Welgestelde boeren worden plotseling tot tot zelfgenoegzaamheid verliezen,
den bedelstaf gebracht. I Stanley Jones bedoelt onze oogen to laten
DE BOEKEN
VAN STANLEY JONES.
Voor de afd. Lelden en omstreken
Verceniging van Chr. onderwijzers en onder-
wijzeresen, hoeft Ds. D. Kuilman, Zatei>
dagavond een lezing gehouden over de
groeiende invloed van Christus op
de nlet-CfcrlsteliJke voLken van
Brilsch-Indië.
Van deze belangwekkende rede laten
hieronder het verslag volgen (hetwelk ons
tot onze grooto spijt, buiten onzen schuld,
te laat bereikte voor onze editie van gister).
Nu er geen spe.cialist-zendlngsman beschik
baar was om het breede probleem te belich
ten- liceft spr. gemeend zich niet te mogen
onttrekken aan het verzoek om te spreken
over de hoogst belangrijke geestesworsteling
onzer dagen. Op geen enkel levensterrein
kan men zich onttrekken aan den invlood,
die van Hem uitgaat.
Het Indische volk, hun geestesgesteldheid
heeft Stanley Jones liefgtkregon. Voortdu
rend is hij er op uit te waarschuwen, dat
wij niet zouden stukschcuren de teere weef
sels ,die God daarin gelegd heeft.
Hij teekent ons Indië heel anders als we
dat gewoon waren, en heel anders als ook
nu nog kenners van Indië en van de\aller-
droevigste toestanden aldaar doen. Als deze
ons vertellen over kastestclsel, kinderhuwe
lijken, positie van de vrouw, over do ellende
van het leven van de millioenen paria's, dan
gevóelen we, dat het Evangelie op de2e mas
sa's haast geen vat lean hebben, dan komt
de farizeeër in ons boven- on komt de be
geerte in ons op om onze schatten aan hun
armoede te gaan brengen.
Stanley Jones wil niet, dat we zoo naar
Indië aan. omdat hij weet, dat God ook aan
diq volken een rijkdom van geestelijk leven
heeft gegeven, waarvan wij in onze Weste
lijke landen geen begrip hebben. Hij wil
niet. dat wij Indië alleen van zijn donkere
zijde zullen bezien- omdat Indië zelf bezig
is verbeteringen tot stand te brengen; om
dat er in elk geval genoecr armoede en ellen
de is in maatsehappeliiko en kerkelijke
toestanden onder ons, dat wij de hand in
