DERDE BLAD.
MAANDAG 14 JANUARI 1929 DERDE BLAD PAG. 9
IN SUMATRA'S BINNENLANDEN.
SUMATRA'S OOSTKUST.
TAPANOELI. - ATJEH.
Zoo strekt zich de Gereformeerde Kerk
van Medan, die ik heit voorrecht gehad heb
5 jaar als predikant te mogen dienen, uit
over geheel Noord-Sumatra en de Engffsch
Maiteische Staten van 't Schiereiland Ma-
M lakka. Ook enkelen, die wonen in China,
IS EEN HEEL VERSCHIL: WAAR 1 Japan en Engelsch-Iivddë, behooren formeel
MEN IN INDIE WOONT' Itot Medans Kerk- maar in praktijk heefi
I men toch eigenlijk al'.een te maken met
I Noord-Sumatra en wat aan de „Overwal" op
i. 1 Engelsch gebied IigL Met de andere ver
W6IK terrein tot de Gerei. Kerk van strooiden kon alleen briefwisseling worden
Medan behoort. - Hoe 't vroeger was °^rhu^S„k,held T.„ hrt vmtrooiden
terrein, dat bezocht wend, in Sumatra al
en hoe 't werd. 't Eenzame
ptantersleven. Gods vrije
en rijke natuur.
Men kan in Nederland dagelijks Indië
koeren prijzen en hooren vervloeken. Dit
verschillende oordeel hangt samen met de
■woonplaats, die de beoordeelaar in Indië
heeft gehad. Het maakt nog al eenig ver
schil of men in het volkrijke Bandoeng met
leen, ia zeker
statige rijen, allle op gelijken afstand achter
en naast elkaar neepgezette rubberboom,
voor waaiende oliepalm en thee- en koffie-
struik.
Hier leeft de planter, man van energie o»>
willen, die Indië groot maakt op de wereld
markt» z'n eenzaam en moeizaam leven.
TapanoelL
Een geheell ander aspect dan Sumatra's
Oostkust geeft 't wonderschoone, met z'n
blauwe bergen en z'n Tobameer, met zii
eigenaardige Bataksche huizenbouw en z'n
natte rijstvelden, met z'n 500 Christelijke
kerkjes en z'n 250.000 inlandsche Christeuen.
Hier juicht alles veel meer den Héére.
Daar is eerst het Tobameer. Komende van
uit Sumatra's Oostkust, ai s de laatste rub
berboom en oliepalm en het laa ste theevel tl
achtergelaten is, verandert direct het land
schap.
Somber eerst en grauw is de bergstreek
waardoor men rijdt, maar dan ineens na
een bergpas, honderden meters beneJen zich
het cindeüooze meer met z'n blauwe en gele
en groene 'tinten. Lange steile rotsgevaarten
en recht-omhooggaande bergen daa.t men af
naar dit Scheppingswonder, dat vóór een
70 jaar als den heidenschen Batak heilig
door geen Europeanenoog dan op straffe des
doods mocht worden aanschouwd en thans
door z'n overw© digende schoonheid velien
den almachtigen God doet aanbidden.
Als lekkende olifantsslurven (zoo zegt het
Het omvat het land rondom Medan, Suma
tra's Oostkust (veilen bekend onder
den naam DellAtjeh in het Noorden,
Ta pan oo li met z'n Tobameer naar het 'ide Batak) of als de plooien
Westen en de R in u w-A r c h i p e 1 in hel hangend gewaad (zoo zouden wij het eerder
Zuiden. uitbeelden) dalen de bergruggen af naar 't
Laat ik trachten van ©lik dezer lamdstre- neer, terwijl in de spleetravijnen tusschen
ken in woorden iets te teekenen. deze ruggen beekjes, in regentijd geweldige
'.s, v,QO„i;;irSumatra's Oostkust, het '^and der stroomen, zich naar beneden storien.
Vn heerlijk eomersch Bunaat, woont, of groot.cur.uresto mijn gedachten zie M dalend ziet men hier en daar het til -
ik weer voor mij de uitgestrekte velden,verend lint van een waterval, gaat men een
waar in de blakerende zon de tabaksplan- tunnel door, totdat men na een der vele
ten weelderig opschieten, waar temidden i bochten ginds, nóg in de diepte, op een
van koeüelooüsen het Hielt gebouwde huis schilderachtig gelegen, langgerekte landtong
staat van den planter, die hier voor enkele
maanden z'n intrek genomen heeft om straks
na den planttijd weer te verhuizen naar een
ander stuk van de vele kilometers lange on
dernemïng van zijn maatschappij
zie ïk de lachende theevelden tegen de
heuvels van Siawtar aan
zie ïk de urenlange wegen 'dpor aMijd zich
nog maar weer verder uitstrekkende rubber-
ondernemingen, waar men zoo nu en dan
een eenzame assis'.entenwoning ziet staan...
dan denk ik niet ai'een aan de hoofdver-
keers-, de aswegen, maar ook aan de vaak
zeer slecht berijdbare paden die binnenlan
den in, waar de al eenzamer wonende pio
nier het perbosch neerslaat, waar ge des
a'onds tekens opschrikt door den geweldi
gen val van een doorgebranden konines-
boom, waar, wonend aan den rand van het
oerwoud op het nog door breede woneion
derstukken moei'ijk begaanbare, opengehak-
te veHd, onguur gedierte geen ze'dzaamheïct
Di- H. A. Wiersinga, die wij bereid vond n
voor ons blad eenige artikelen over Indië
te schrijven.
in de ongezonde kustoorden van Borneo in
de eenzaamheid.
Zoo kan men ook sommige Christenen,
die in Indië geweest zijn, hooren roemen
over het opgewekte, zich brced-oriênteeren-
dp kerkelijke leven ginds, terwijl anderen
niet anders doen dan klagen over hun gees
telijke achteruitgang in die verre, eenzame
landen. Men moet dan altijd bedenken, dat
het nog al eenig verschil uitmaakt of men
hoofdp
c,. lirooiing.
Men zou eigen'.ijk de Chris'enheid in Indiö
in twee dee en kunnen verdeeJen: aan den
eenen kant de Christenen in plaatsen als
Batavia, Soerabaja, Semarang, Medan e.d.g.,
die een gewone gemeente vormen, met een
eigen kerkgebouw, pastorie en predikant,
in Holland 's' Zondags „opgaan'
naar een gewonen kerkdienst; daamaavi
die vele Christenen, over heel den Archipel
verspreid, die in de binnenlanden als oui-
ginner en pionier midden in 't bosch of als
planter op een afgelegen cu'tuuronderne-
ming of a's bestuursambtenaar of handels
man op de kleine binnenplaatsjes wonen,
vrijwel alleen zonder veel, meestal zonder
eenige aanraking met medechristenen.
Deze eenzame, alleen-wonende Christenen,
de z.g. verstrooiden, worden nu vanuit eet.
hoofdp aats door den predikant bezocht, om
too eens te zeggen „kerkelijk bediend". Zr,
worden beschouwd als leden, die tot de
plaatselijke kerk behooren, maar door bij
zondere omstandigheden niet zóó met het
leven der gemeente kunnen meeleven als zij
<tvel zouden wilton.
dorpje bemerkt Het Christelijke Zen
dingskerkje, dat op een heuveltje van deze
landtong ligt stoffeert hier schoon Gods
rijke natuur. De bijzondere genade als kroon
der agemeene gratie.
En dan verderop: overal in het Tobaland,
vooral in de breede vlakten, donkerbcbosch-
te dorpjes als eilandjes in de lichtgroene
sawahs. In dit lenteklimaat denkt men zich
eerder bij de meren van Italië dan in tro
pisch bergland.
Sibolga.
Totdat men aan de Westkust van Suma
tra weer afdalt naar t smoorhee'.e, aan de
zee gei egen Sibolga. Vanaf Taroetoeng. mid
delpunt der Rijnsche Zendingsarbeid in deze
landen, gaat men door 't bergland den be
kenden en beruchten 66 K.M. langeh wee
met z'n 1700 bochten naar Sibolga toe. Het
is om de 40 meter een draaien en zich ki
- J kelen om bergmassa's heen. De taaiste
is, waar de dierenwereld een laa'.ste poginc K.M. van dezen awaren, niet ongevaarlijken
schijnt te wagen den mcnsrli, dien vreem j weg heeft men vanuit de hoogte 't gezicht
den indringer, z'n eeuwenlang onaangetast j Gp den Indischen Oceaan en gaat het weer
bezit weer -te ontrukken door het dien j onder tunne's door, waaroverheen zich ws
mensch zoo onaangenaam mogelijk te ma j tervalton storten, een weg door uitgehaktt
kenro'sgevaarten.
dan denk ik aan die 200 K.M. lange strook Als 't uitzicht helder is ziet men op deze
lands, die de laatste 5 jaar in het Zuiden hoogte in de verte 't ei and Nias, een 80 K.M
van Sumatra's Oos'.knst werd ontgonnen, uit de kust en ook daar wonen onze ver-
-aar het vorige jaar nog 10-tal' en kilome- strooide Christenen. Hier op Nias, waar de
A Duitsche Zending zoo zegenrijk heen ge-
wat eenzaamheid beteekent,
In Tapanoelin en op H ei'-and Nias zijn het
vooral bestuursambtenaren en Zendings
arbeiders, die hier leven temidden van hei
volk hun toeverlrouwd.
Weer een geheel ander beeld geeft
Atjeh, dat vooral in z'n sma'to kuststroo-
ken en in de breedere vlakte in 't' Noorden
het z.g. Groot Atjeh bewoond word»
Van Medan naar Kota Radja, hoofdplaats
van Atjeh, strekken de lange einden weg
door tatooze gehuchtjes heen, langs droge
rijstvelden en over vele rivieren, zich einde
loos uit Hier krijgt men eerst een idee hoe
lang een afstand van 600 KM. wel is.
Trekt men het binnenband in, wat op
maar enkele plaaisen mogelijk is, dan gaat
het vlakke land al spoedig over in heuve
land en rijdt men na een uur al in 't on
'ergelijkeliik-schoone berglandschap der Ga-
jolanden. Door onnoemlijke dichte, maagde
lijke oerwouden, dan weer dalend door diejie
ravijnen heen, dan ineens weer met deze.f
de scherpe bochten een paar honderd meter
k immend, vaak boven de wolken tuffend,
die a's afzonderlijke witte massa's tusschen
de bergspleten blijven hangen, zoo nu en
dan over een met de fraaiste orchideën be
groeide hoogvlakte, rijdt men langzaam en
eenzaam in Gods vrije en rijke natuur.
H. A. WIERSINGA.
Gemengd Nieuws.
ters met de auto moest worden afgelegd
door moeras en oerwoud heen,
over een weg, die bestond uit naast elkaar
gelegde boomstammetjes, een zg. knuppel-
morgens in het too verachtig.
Lande zon één lange lichtpoi
door 't oerbosch leek, waar eindelijk!
op 400 K.M. afstands van Medan, enkele
menschen wonen om uit den ofldepalm de-
vetten te halton, waardoor de wereld in de
verte voldoende zou bezitten aan zeep en
margarine en olie.
Zóó is Sumatra's Oostkust, dat land van
rijkdom., land waar 't tropische oerwoud al
meer gevallen is en heeft plaats gemaakt
voor 't trooslediooze tabaksveld, voor den i,\
werkt, is 't eerst recht eenzaam, hier geen
vaste wegen, hier glijdt men, vooral onder
een tropische gietbui over smalle kleiarhG
ge bergwegen langs Vlakbije diep'en en zakt
de auto een volgend moment weg in de dras
serïgheid.
Een groot deel van het jaar, als de berg
regens neerstorten, zit men hier op vooruii
gesehoven Zendingspost of als employe van
een klapperonderneming ver aten en een
zaagn wachtend op een boot of bode, die
weer iets meedraagt van de verre wereld,
waar de geliefden wonen.
Als men op 't eiland Nias reist en overa
de epidemisch woedende ma'aria aantref'
en 't vaak primietieve leven, niet aiueen
der inheemsche bevolking, maar ook der
DU kaartje zal bij 't lezen der artikelen van Ds. Wiersinga waarmede wij tieaen een aanvang maken goede diensten kunnen.
bewijzen.
DOODELIJK MIJNONGELUK.
De 15-jarige arbeider M. Mangez oit Kerk-
rade kreeg in de kolenzeverij der Domaniale
Mijn een kolenwagen tegen het lichaam.
Tengevolge waarvan hij in het hospitaal
alhier is overleden.
DOOR HOLLENDE PAARDEN GEDOOD.
Te Hengelo (Ov.) sloegen op de Haakber-
gerstraat bij de Ned. Katoenspinnerij twee
paarden voor een sleeperswagen van Ter
Horst op hol. Ter Horst geraakt onder den
wagen en werd met een ingedrukte borstkas
in de verbandkamer der spinnerij binnenge
dragen. Geneeskundige hulp mocht niet meer
baten Ter Horst overleed spoedig.
BRANDSTICHTING.
Te Geulle bij Maastricht brak in den nacht
van 7 op 8 Januari jl. brand uit in de woning
van J. R. Thans is gebleken, na een daartoe
door den deskundige Van Wagen mg uit
Maastricht inugesteld onderzoek, dat over
het dak petroleum was gegoten. De bewoner
is op last van de justitie uoor den ri|AS»ciu-
wachter naar Maastricht overgebracht, waar
hij in het Huis van Bewaring is opgesloten.
DRAMA IN EEN GEZIN TE GELEEN.
Een meisje door haar broer gedood.
Te Geleen speelde zich Zaterdagmiddag
een drama af.
De 29-jarige Elisabeth van E_, die een
slecht leven leidde en daardoor haar huïs-
genooten al heel wat onaangename uren
had berokkend, zocht twist met haar moeder
ia de slaapkamer en sloeg naar deze met
eon bijL De vrouw ontweek de slagen en
toen de meid bleef dreigen, riep de moeder
haar zoon te hulp. Deze was juist in de
keuken bezig met het snijden van hout Hij
snelde met het mes in de hand naar do
slaapkamer en toen hij zag wat zijn zuster
van plan was, stak hij het haar tot de helft
in den rug, waardoor ze na enkele oogen-
blikken stierf.
De dader is aangehouden.
Reeds meermalen heeft het meisje ge
dreigd haar moeder te zullen vermoorden.
Naar de bladen te Boekarest melden Is
tijdens een storm in de Zwarte Zee het
Ned. koopvaardijschip „Helene" vergaan
bij Kaap Kali Ahra (Dobroedsia). Het was
op weg naar Konstantinopel. Het schip was
1301 bruto register ton groot en behoorde
aan W. H. van der Zee, te Smyrna.
verm'ndering 151 m., 144 vr., totaal 295 per-
Radio Nieuws.
i Klnderurtjc, G—7.15 i
che les, beginners, 8
Grosheide: De Nieuwe
i IS Morgrenwn*
.45 Fllmrouzlelc
7.15—7.45 En.
nlng door Mr O
vet. 8,30 Opera»
WASSENAAR.
DE MOTOH SLOEG AAN.
Vrijdagnacht omstreeks half een werden een
aantal bewoners in de Rozensteinstraat en
omgeving alhier uit hun slaap opgeschrikt door
het geweldig snorren van een electrisehen Ds N p E
motor in 'n timmerbedrijf in deze straat. De j p^tische p<
oorzaak van dit mysterieuse geval bleek by 5 zièkenuu
onderzoek hierin te bestaan dat de e'genaar 6 E1'erali'e e
toen den vor'gen avond de stroom van den I Radio-o
motor was uitgeschakeld aan de electrische j rtuii: Gods 5
«entrale hy vergeten had de schakelaar der. dave.vtry (1662 >1.
motor om te draaien Toen omstreeks mldder. 11.05 Lczin--. 11 - Gr nu f. n 12.20 Baiii
=acht de stmom weer op don tahol d"
werd begon nu ook de motor vanzelf weer te lézine. 340 Muziek. 3 '.0 r.:h
loopen. j 6.35 Klnderuurye. 6;!Ói Czuse
Gelukkig kon spoed'g worden ingegrepen!1"
anders waren er zeker ernstige dingen gebeurd j 'concert.' i>e militaire kapel. P.35 De
in deze vry brandbare onigev ng. Nu l ep het j zing:'. 9.50 Nleuweb-.-r c.55 Kamermuziek. D*
enkel met wat nachtrurtverstoring voor ver. wireless singer.-. 11.2012.20 Muziek
schillende personen af.
n Uehelen. 12.3U1.45 Orgelcon-
lekhof. 2—2.30 Schoolullz-nding.
idhcldslcer door Dra. H Schilp. 4
o I van I is H A de Geus. S.30—
crio' 7—7.30 Stenograflelee. 7.36
r J ic Ph Cara. S Concert. Het
1. van j Pouwels Dr K
de Sterrenwereld.
M.) 10.35 Morgenwijding
rle. 6.35 Nieuws»
era. 7 05 Bach's koor-
7.35 Muziek. 7.45 Le-
I Orkes
J 8,57
4.05—5.50 Orl
7,057,60 Gramofoon
LANG EN BERG (4 f,9
muziek. 12.25151 Ork>
ziek 7,20—8.15 Concert,
matlea. Daarna tot 11.20 mu
In liet afge'.oopen jaar werden in deze 1 zeesen 1649 M.) 11,20—
gemeente a. d. Burgerlijke Stand 22 huwely- 4;5® c1 1'r'77''J,
ken voltrokken en werden 91 geboorten in- mutlek,
geschreven en 33 sterfgevallen. Aangege-1 HAMburg m.20—11.20 Gi
t.) 11.30 Mechanisch»
t. 5.05 -5 30 lCumcrmu»
8,20 Concert en decla-
imofoon, 6.20 Vroo-
ollsten. 9.50 Sluiten,
izlek, 6.50 Trio. 7.50
8.50—10,35 Concert,
ven werden 4 levenlooze kinderen. ijjk
R. K. KIESVEREEN. GraSöfoon7 S.SS' Gramofoc
In gehouden jaan-ergad'ering der R. IL
Kiesvereeniging werden de aftredende be-
suursleden Jac. Meijer, voorzitter, en \V. J.
v. Leemmen en L. van Pandon, comm., her-
kozen. Aangenomen werden voor de gros-1 $.30—^7 'bhitsc
'ijst der 2de Kamerverkiezing A. C A. v. |iatun-ies 8-s jn
A'uuren, A. J. Loerr' r. G. Vv. Kampschoër, l roeping der r.k Ui »m=tcrd.»msche Saion-
Dr. E. A. Droog, Mr. Hol enberg-Huhar, G. Vnn°F^Boshart. Mannenkoor G W A
BuRen en J. Gouverneur. Verder kwam 'pr'o l. van L c Keerewecr. 10 persber.
sprake de joas benoemde bioscoop-commis
sie, het wandelipad bij de R. K. Kerk, dat
voor fietspad gebruikt word en het t. kort
aan arbeiderswoningen fe Kal wijk a. d. ltijn
Woensdagavond a.s. zal door ds. H. Mondt
in de Ned. Herv. Kerk een bijbellezing wor
den gehouden.
Rechtzaken.
Plaatselijk Nieuws.
RIJNSBURG.
LOOP DER BEVOLKING.
Bevolking op 31 Dec. 1927:2257 m., 2089
vr., totaal 4316 personen.
Vermeerderd door: geboorte 76 m_, 63 vr.,
totaal 139; door vestiging 88 m. 91 vr., to
taal 179 personen- Totale vermeerdering:
54 m., 154 vr., totaal 818 personen.
Verminderd door: overlijden 25 m., 13 vr.,
totaal 38 personen; door vertrtek 126 man
nelijke, 131 vr., totaal 257 personen. Totale
KANTONGERECHT LEIDEN.
De kantonrechter te Le:den heeft heden P.
van der Z., arbeider by den melkveehouder
V. M. Warmerdam te Noordwyke b :u
gens het afleveren van volle melk, welke
voor ongeveer 1/3 afgeroomde me'k bevat
te. veroordeeld tot 8 dagen princ:pale hech-
ten's. Het O. M. had tegen verdachte 6 we
ken gevraaed.
Aari ankelijk had zijn patroon W. voor dit
feit terecht gestaan en had het O. M. tegen
tem eveneens 6 weken principale hechtenis
gevorderd. Aangezien echter de knecht ver
klaarde, ofschoon de kantonrechter deze
verklaring sterk in twijfel trok, dat hy bui
ten medeweten van zijn patroon deze ver-
valsching had gepleegd omdat tengevolge
van een ongelukje melk was verloren ge
gaan, had de kantonrechter W. vrijgespro
ken.
HILVERST'M (1071 M.) 1010 15 Mort
Itntr 12.15—2 Concert, t—2.80 Keiikc-npram
Knlplcx 4—"' Microfoondebutanten.
HARIJS „Rndio-P.'irlf"
P. C. v. d. Horst.
v. Kootwijk e
met onze kc
eenschan voor
ondcrsclintt»
held d<
spreek
beperkt blti'
beperkt aantal ge-
oor de zakenwereld
eteekenls la. Gezien
ractjlk de trevoells-
of mindere volmaaktheid der tnatru-
•rkwaardltre Is. dr\t de geheele vindlns
>t el-van Columbus Is. Julrt op grond
eer eenvoudige methode, wl'de de heer
DE WONDERLIJKE REIZEN EN AVONTUREN
VAN TOONTJE EZELSVEL.
11. Maar door 't voordurend krachtig
trappen,
Is weldra een der winse.1 lappen
Van doctors beenen losgeraakt
En heeft zich om een tak gehaakt
Nu wordt de toestand zeer kritiek!
Professor krijgt een angst-koliek!
De oude fiets staat steil omhoog.
En wanhoop straalt uit ieders oog.
12. De doctor nikt en trekt verwoed,
Hij krijgt er kramp van in z'n voet!
De voet schiet los! Maar door den ruK
Gebeurt opnieuw een ongeluk:
De winifcselband geraakt, o smart,
In dokters jachtgeweer verward
't Geweer gaat af. en schiet pardoes
Den voorsten luchtballon tot moes!
(Wordt Woensdag vervolgd.)'
GEESTELIJKE VERZORGING
VAN DE MILITAIREN.
EEN NIEUW HOOFDSTUK.
li.*)
Artikel 91 handelt over de godsdienstige
bijeenkomsten met legerpredikanten, aal
moezeniers enz.
De geestelijke verzorging van de militairen
ls in de eerste plaats de taak der kerken. Op
dit standpunt bleef de Regeering staan, toen
zij het instituut van legerpredikanten en
aalmoezeniers instelde. Aan dit instituut ligt
niet de gedachte tot grondslag, dat de Over
heid, in verband met de bijzondere positie
waarin de militairen verkeeren de taak der
kerken moet overnemen, maar dat Zij aan
de kerken een helpende hand moet bieden,
opdat deze haar taak naar behooren kunnen
Vervullen.
Voor de Roomsch-Kaholicken is dit vrij
eenvoudig. Omdat die kerk één is, is er ook
eenheid in het instituut der aalmoezeniers.
Daarom kan de inrichting van dit instituut
zijn, dat bet in de eerste plaats kerkelijk
verantwoordelijk is en eerst daarna ambte
lijk verantwoordelijk aan de Overheid.
Voor de Protestanten is het vraagstuk
minder eenvoudig. De kerkelijke verdeeld
heid der Protestanten brengt vanzelf mee,
dat er van een kerkelijke verantwoordelijk
van het instituut dor legerpredikanten geen
sprake kan zijn. Als eenheid kan het van zijn
Werk slechts verantwoording doen aan de
Overheid. Wel konden de kerken door voor
dracht haar medewerking aan de benoeming
der legerpredikanten verleenen, maar zij
misten de bevoegdheid aan de benoemden
een kerklijk instructie te geven, omdat hun
arbeidsterrein voor een groot deel buiten
eigen en binnen anderer kerkelijke grens
viel.
Het was vanzelfsprekend, dat voor „scha
kel" tusschen R.K. kerk en R.K. militairen
R.-K. geestelijken werden benoemd, maar het
was niet vanzelfsprekend, dat als .schakel"
tusschen de Protestantscbe kerken en de Pro-
testantsche militairen Protestantsche „gees
telijken" werden aangewezen. Intusschen
heeft de Overheid dit toch gedaan en de Pro
testantsche Kerken hebben daaraan „door
voordracht" hun medewerking verleend.
Als aalmoezeniers doen, wat der kerk is,
dan doen zij dit namens bun kerk en ondpr
verantwoording aan die kerk. Als legerpredi
kanten doen, wat der kerken is, dan doen zij
dit n iet namens hun kerk, nóch onder ver
antwoording aan hun kerk, maar krachtens
hun ambt als legerpredikant. Tot dit ambt
zijn ze door Overheidsbpnoeming gekomen en
hun kerk gaf daaraan haar med werking
door hen voor te dragen.
De positie van den legerpredikant is veel
moeilijker dan die van den aalmoezenier.
Terwijl de laatste, als onmiddellijk in kerke-
lijken dienst staande, als „schakel" tusschen
kerk en militair nooit zich zelf behoeft weg
te cijferen, moot de legerpredikant dit.menig
maal wel doen. Hij moet er steeds op bedacht
zijn, dat zijn dienst niet den band tusschen
hem en den militair beoogt, maar dien tus
schen kerk en militair. Doende wat der ker
ken is, moet hij steeds gewillig zijn terug te
treden, zoodra de kerken zelf haar roeping
inzake de geestelijke verzorging der mili
tairen pogen na te leven, ja moet hij zelfs
aan dat pogen, waarbij hij als 't ware eeni
germatc ter zijde wordt geschoven, zijn volle
medewerking verleenen. Legerpredikanten
moeten in hun dienst telkens de zelfverloo
chening beoefenen.
Het institiuut van legerpredikanten be
staat uit:
Ds. H. Jansen, orthodox, leger- en vloot
predikant in algemeei\on dienst;
Ds. J. H. Ruijsch van Dugteren, ortho
dox, standplaats Breda;
Ds. J. Bootsma, orthodox, standplaats
Zwolle;
Ds. E. L. Nauta, v r ij z i n n i g, standplaats
Leiden;
Ds. F. G. Petersen, orthodox, stand
plaats Haarlem;
Ds. J. Groenewogen, vrij zinn Ig, stand-
laats Arnhem.
Deze legerpredikanten houden in elk gar
nizoen doende wat der kerken is, ééns in de
maand een godsdienstige bijeenkomst, waar
in een orthodox redikant optrcelt en één
keer een godsdienstige bijeenkomst, waarin
een vrijzinnig predikant optreedt. Over
deze bijeenkomsten en die met de aalmoeze
niers handelt artikel 91, dat luidt:
ArtiKel 91.
1. De Protestantsche onderofficieren,
porporaals en manschappen worden, voor
zoover zij dit wenschen, in de gelegenheid
gesteld tweemaal er maand, telkens niet
langer dan één uur in de diensturen na
de hoofdoefening, doch niet in de later
namiddaguren, een godsdienstige bijeen
komst te hebben met den betreffenden le»
gerpredikant of diens vervanger.
2. De Roomsch-Katholïpke onderofficie
ren, korporaals en manschappen worden
in de gelegenheid gesteld éénmaal in de
maand, gedurende niet langer dan één uur
in de diensturen 's namiddag, een gods
dienstige bijeenkomst te hebben met den
aalmoezenier of diens vervanger. Deze bij
eenkomst wordt vervolgd door een goiTs-
dienstoefening in de ochtenduren, waar
toe hun des zomers zoo noodig tot 9 uur
en des winters zoo noodig tot 9.30 's voor
middags vrij van dienst wordt gegeven.
Voor zoover de dienstbelangen zulks toe
laten, wordt tusschen de bijeenkomst «n
de godsdienstoefening geen nachtoefening
gehouden. De deelnemers aan de goiN-
dienstoefening mogen hun brood voor deti
morgenmaaltijd medenemen.
legerpredikanten en aalmoexeniers overleg
plegen met de regimentscommandanten, 'les
gewenscht door tusschen komst van de garni
zoenscommandanten.
4 De godsdienstige bijeenkomsten van
Protestantsche en Roomsch-Katholieke mili
tairen moeten, waar mogelijk, op dezelIJe
uren plaats hebben.
5. Indien van de zijde van een kerkelijke
gezindte tot de regimentscommandant het
verzoek komt, om aan de tot die gezindte
behoorende militairen gedurende het uur,
waarin de legerpredikanten hunne bijeen
komsten houden, gelegenheid te geven voor
het houden van een godsdienstige bijeen
komst onder leiding van eigen ambtsdragers
wordt die gelegenheid verschaft, met dien
verstande, dat het beschikbaar stellen van
localiteït zal afhangen van plaatselijke om
standigheden.
6. De diensten moeten zoodanig geregeld,
dat het bijwonen van de godsdienstoefening
en van de godsdienstige bijeenkomst voor de
betrokkenen geen werkzaamheden buiten de
diensturen tengevolge heeft
Het bepaalde in lid 1 tot en met 4 en in lid
6 wijkt niet af van de regeling, zooals die
voorheen reeds in de Legerorders was bekend
gemaakt en vastgesteld. Het bepaalde in lid 5
is nieuw.
Reeds op de Synode te Leeuwarden hebben
de Gereformeerde kerken inzake de geestelij
ke verzorging van de militairen den wensch
geuit zelf te doen, wat der ken is.
Thans wordt daarvoor de g" legenheid geo
pend. Natuurlijk kon voor de gereformeer
den geen afzonderlijke regeling worden ge-
amaakt, maar moest daarvoor een regeling
van algemeenen aard komen, waarvan ook
andere kerkelijke gezindten desgewensrht I
kunnen gebruik maken. De practijk z~' moe
ten loeren in hoeverre de nie jwe -egelinp
voldoet
Een groot aantal vragen kan men in ver
band met deze bepaling stellen b.v.:
Wat verstaat men hier onder „kerkelijke
gezindte"?
Blijkens het verhand, waarin het gaat over
een aangelegenheid van plaatselijken
aard. zal men hier aan de plaatselijke kerken
moeten denken. Niet een Synode of een clas
sis, die het indienen \an een verzoek voor
het houden van godsdienstige bijeenkomsten
«ndcr leiding van eigen ambtsdragers ge
wenscht acht, wendt zich daarmede toi den
regimentscommandant, maar de plaatselijke
kerk. die niet slechts die wenschclijkhïid
erkent, maar ook de uitvoering op zich wil
nemen. Kan men plaatselijk niet verder
komen dan de wenschelijkheid uit te spre
ken, maar ziet men geen mogelijkheid om
voor de uitvoering te zorgen, dan laat men
vanzelf het verzoek achterwege.
Wat zijn ambtsdragers?
In de eerste plaats moet hier worden ge
dacht aan de predikanten van de plaatselijke
kerk, maar ook vallen daaronder ouderlin
gen, hulpijredikers, godsdienstonderwijzers
en catechiseermeesters, die in dienst der
kerk staan. Zij, die zulk een verzoek doen,
hebben daarmede vooral op het oog len
hand der dienstplichtigen inet de kerk te
bewaren en te waken, dat ze niet van de
leer der kerk vervreemden.
Het kerkelijk besef van jonge menschen is
meestal weinig ontwikkeld, maar ae voelen
fijn. Is de ambtsdrager, die met de leiding
der bijeenkomsten wordt heiast, in hun oog
minderwaardig, dan zal dit zeker niet tot
versterking van den band met de kerk
leiden.
Wie zal dat betalen?
Een netelige vraag. Laat men de Overheid
er buiten laten. Zij doet het hare door de
geestelijke verzorging, die onder haar ver
antwoording geschiedt, te bekostigen. Hier'
schenkt zij slechts gelegenheid om naast Je
loor haar gehouden godsdienstige hijcenkotn-
te, kerkelijke bijeenkomsten onder eigen
eiding te helcggen.
In het algemeen zal de plaatselijke garni
zoenskerk hiervan -.elf de kosten moeten
dragen.
Terecht hebben de Gereformeerde Kerken
reeds ingezien, dat het niet aangaat hij her
halingsoefeningen de zorg voor de uit al hun
kerken komende militairen geheel ten laste
de plaatselijke kerk te brengen. Elk jaar
wordt daan-oor %an elk der kerken een oï|-
drage gevraagd, berekend naar één gulden
per 100 leden. Hier doet zich de vraag voor
of, zoo niet op een hongere bijdrage kan wor
den aangestuurd, het niet beter ware het
werk tijdens de herhalingsoefeningen te be
perken »ot hulp in den Dienst des Woords op
Zondag, en dan de garnizoenskerken finan
cieel te steunen voor het houden van gods
dienstige bijeenkomsten als hiervoren be
doeld. In elk geval zhl men den garnizoens
predikanten geen nieuwen last moeten op
leggen, zonder aan de financieele zijde van
het vraagstuk aandacht te schenken.
Kunnen verschillende kerkelijke gezindten
ter vereenvoudiging van do uitvoering zich
onderling verstaan?
De vraag is gesteld of de orthodoxe
richting, die bezwaar heeft tegen de gods
dienstige bijeenkomsten met den vrijzin
nigen legerpredikant, gezamenlijk op dat
uur een godsdienstige bijeenkomst kunnen
houden onder ccn orthodox leider.
Afgedacht \nn da fcwwtie of zulk gecom
bineerd optreden gewmsrht en mogelijk zon
zijn, moet worden ontkend, dat het hiervoren
bedoelde lid 5 rerht zou ge van dergelijke on
derlinge afspraken te maken. In een gruot
garnizoen is het wel mogelijk, dat de Her-
"ormde. de Gereformeerde, de Chr. Gerefor
meerde Kerk enz. alle met een verzoek Ko
men. om de tot hun gezindte behoorende mi
litairen gelegenheid te geven om, tijdens bet
optreden van den «egorpredikant, een gods
dienstige bijeenkomst bij te wonen onder lei
ding van eigen ambtsdragers. Het zou ech-
'in strijd zijn met liet reglement alsdan
een gemeenschappelijke bijeenkomst te hou
den.
Kunnen de kerken zich in hun verzoek be
perken door to verzoeken gelegenheid voor
bijeenkomsten onder eigen leiding, wanneer
v. de vrijzinnige legerpredikant optreedt?
Vermoedelijk wel.
Nog tal van vragen kunnen worden ge
daan. maar de ervaring zal daarop het dui
delijkst Antwoord geven
In een later nummer worde neen paar
volgende artikelen behandeld. IL
