DE LANDBOUW IN 1928.
EEN GEZEGEND JAAR.
Gij kroont het Jaar Uwer goed
Iheitl; en Uwe voetstappen drui
pen van vettigheid.
ÏTet jaar 1028 k$m voor den landbouw In
liet algemeen een gezegend jaar genoemd
worden. Schier geen gewas, of het heeft van
de milddadige weersinvloeden rijkelijk ge
noten.
Slecht is het weder nooit of te nimmer.
Het kar» alleen ongunstig zijn voor dit of
dat gewas. Maar 1028 is bijzonder geweest
voor bijna alles wat op dit stukje van Gods
aardbodem, aat Nederland heet, werd ge
raaid. Hel was het jaar Zijner goedheid in
bijzpndoben zin.
De akkerbouwgewassen gaven een zeld-
eaam rijken oogst. De opbrengsten waren
roer hoog, Inzonderheid in de provincie
Groningen, zoowel op de klei- als op de zand
gronden. Er werden gerstoogsten gewonnen
van 00 en 05 H.L. per H.A., het dubbele van
dep normalen oogst. Tarwe cn haver waren
uitstekend en van het laatste gewas werden
in Zuid-Holland opbrengsten verkregen tot
120 H L per H.A.
Dc erwten-oogst was eveneens uitstekend
en de opbrengst van de aardappelen was
leer goed. Men had weinig hinder van ziek
te. De vlasoogst was 100 pCL grooter dan in
1927. Bovendien was de hoedanigheid uih
stokend.
Het zctmeelgehalte van de fabrieksaard
appelen was hoven normaal.
filet de voedergewassen en de graslanden
•tond |,ct er in den beginne niet schitto-
rend voor. doch een spade regen in Augus
tus maakte weer veel goed. zoodat de melk
productie vrijwel normaal was.
De suikerbieten hadden over het algemeen
•en 'bevredigend gehalte-cijfer.
Met het fruit en de warmoezcrijgewassen
ctaat het er eenigszins anders voor. De \orst
heeft hier nog al eenige schade toegebracht
waardoor kersen en appelen in 1928
pchaarsch waren.
Het gunstige weder heeft weer veel goed
gemaakt. De opbrengst en hoedanigheid van
dcn= perenoogst was bovend'en beter dan die
der appelen en in de Betuwe zelfs buitenge
woon goed. Wat aardbeien en kersen be
treft, de oogst hiervan was matig.
liet Wcstland had een goed voorjaar door
■ée groote vraag naar versche groenten,
waaraan ten volle kon worden voldaan. De
▼raag naar koelhuisdruiven was in het na-
Jaar hijzonder levendig.
Daarentegen hebben de tomaten, wat de
prijs betreft, vooral in den laten pluk, niet
gebracht wat men er van verwachtte, door
dat- het buitenland een teveel had en de
marki. hierdoor gedrukt werd.
Het Wcstland was reeds vroeg met zijn
▼oorjaarsgroentcn: nieuwe aardappelen,
prirrcesseboonen enz. Einde Maart werden
reeds de eerste blauwe druiven aangevoerd.
Andere landsdeelen leggen zich ook meer
♦n möcf toe op dc glascultuur en uit de
Betuwe werden de eerste tomaten begin
April verzonden.
UITBREIDING VAN DEN TUINBOUW.
De uitbreiding van den tuinbouw demon
streert zich wel zeer sterk door het stichten
van nieuwe, veilinggebouwen of uitbreiding
dier gehouwen, o.a. te Mofister, Poeldijk, Ba-
rendreoht, .Broek op Langenddjik, Noord-
ficharwoude en andere plaatsen. Niet min
der sterk spreken de omze:cijfers in het
Wcstland, aan den Langen dijk enz., die
feeds zoo en zooveel millioen bereikten.
Het streven naar Intensiever tuinbouw
•penbaart zich in de inrichting van proef
tuinen cn proefvelden, o.a. voor de Alblas-
•erwaard, de Vijfhecrenlanden, de Tieler-
waard. het land van Altena cn Heusden,
liet land van Maas en Waal en den Oost
hoek van Friesland. Te Bleskensgraaf werd
besloten tot de stichting van een coöperatie
ven proeftuin, de eerste van dien aard.
De tuinbouw heeft in 1928 ook flink ge
bruik gemaakt van het vliegtuie-. Roelof-
•réndsvceh, hef Wóstland, Beverwijk en an
dere tuinbouwcentra zonden hun eerstelin
gen van den oogst per vliegtuig naar Lon
den; Kopenhagen. Stockholm en Helsingfors
ln Finland. In Mei werden circa 30.000 K.G.
Aardbeien door.de lucht naar Lontjen en Ko
penhagen vervoerd jn kartonnen doosjes,
ïelfs naar Egypte gingen cr aardbeien per
▼liogtuig en druiven naar Finland.
Op het gebied van de bloembollencultuur
werd ip 1928 oók eon levendige actie ge
voerd en de ontwikkeling van deze cultuur
is énorm. Ze wordt beoefend op een opper
vlakte van 7000 H.A. en blijft volstrekt
riet beperkt tot de Noord- en Zuid-Holland-
•ohe duinstrook. Ook in Groningen en Noord
Friesland werden proeven genomen met dc
teelt van bloembollen. De uitvoer van bloem
bollen werd geraamd op 43 mill. Kg. tegen
40 mill. Kg. in 1927.
De ontwikkeling van deze cultuur bleek
uit de stichting van bloembollenveilingen te
Hïllégom; Rotterdam cn andere plaatsen.
Het gebruik van het vliegtuig werd ook
hier niet achterwege gelaten. De Aalsmeer-
•che- exporteurs konden od die wijze geheel
Europa met hun rozen bedienen. Beverwijk
verzond de eerste tulpen per vliegtuig
Londen cn Rijnsburg verzjnd ze via Londen
liaar New-York in een week tijcis.
Een evenement voor de bloembollencul
tuur was wel de opening van het beursge
bouw, het z.g. Krelagehuis te Haarlem op
81 Maart, waarvan dc bouw op bijna vier
ton kwam te staan.
In 1928 werd met kracht gestreefd naar
bet verkrijgen van nieuwe afzetgebieden.
Als zcKtianig werd Zwft&ciland verkregen,
een gc. ag afzetgebied voor onze glasproduc
ten.
Enorm was de kool- en uienuitvoer naar
Amerika.
De reclame voor onze tuinbouwpro
ducten is oók een gewichtig punt van be
spreking geweest in veilingkringen. De om-
tel van de yeilineen in Zuid-Holland werd
ln 1828 .geschat op f 100 millioen en men
wilde -1/20 pCtv, n.l. f50.000 in het reclame
fonds brengen.
In 1928 was 430.214 H.A. beteeld met gra
nen tegen 432.107 H.A in 1927. Ruim 5G.000
ll.A. was beteeld met peulvruchten tegen
51.000 in 1927. De heteelde oppervlakte han-
delsgcwassen verminderden, die van knol
wortel- en bolgewassen vermeerderde.
De teelt van vlas (bijna 50 pCt.), erwten,
aardappelen en uien breidde zich In 1928
aanmerkelijk uit, terwijl de verbouw van
andere handelsgewaden, veld! ot oen en «ui
kerbieten werd ingekrompen. Wat dit laat
ste betreft, gingen er meer cn meer stemmen
op, om regeeringshulp voor de suiker
industrie.
Pogingen, om de teeltoppervlakte te ver
meerderen werden er in 1928 heel wat ver
richt. Zoo heeft de Mijvo te Leimuiden bij
na alle rictgron-den ten westen van die
plaats aangekocht en 30 H.A. riet ten Oos
ten van Leimuiden, om er afvalstoffen uit
Haarlem op te brengen en de grond geschikt
te maken voor rozen- en seringencultuur,
zoodat uit minder geurige stoffen weldra het
bloemen-parfum gewonnen zal worden.
Dezelfde maatschappij brengt op heide
gronden te Oostelbeers en Diessen In N.
Brabant het vuil van Amsterdam en bij
Harderwijk laat ze ook woeste gronden
ontginnen. In Drente worden te afvalstof
fen van gemeenten in het Noorden op de
woeste gronden gebracht en in eenige Frie-
sche gemeenten wordt eveneens heel wat
aan ontginning gedaan. Op al deze gronden
wordt landbouw en tuinderij beoefend en
verrezen weldra boerderijen.
Mcmoreeren wij nog de inpoldering van
den Zuid-Holl. Bicsb'sch, de onderzoekin
gen in den proefpolder te Andijk en de
Overijsselse he, Brabantsche en Drentsche
ruilverkavelingen, en men ziet, dat t
1928 wel een en ander is verricht, om goed
land te verkrijgen. Ook de opening van het
laboratorium voor bodemonderzoek t« Gro
ningen cn het 40-jarig bestaan der Ned.
Heide Mg. mogen in dit verband genoemd
worden.
Even zoo het rapport van de staatscom
missie inzake de wijze van uitgifte van de
gronden der Zuiderzeepolders. Minister Kan
zette de eerste spade in den grond voor de
ontwateringswerken in het land van Vol-
lenhove in Overijssel, een der belangrijkste
en grootste landaanwinsten van de laatste
jaren. Het in te polderen gebied is 9400 H.A.
groot. De kosten worden geraamd op ruim
10 mill, gulden. In Brabant wil men tusschen
Breda en Oudenbosch 1500 H.A. ontwateren.
kosten niet zou kunnen dragen.
Dit jaar is men druk bezig geweest, om
nieuwe aardappelsóorten te kweeken, die
niet vatbaar zijn voor de gevreesde wrat
ziekte. Bravo's en andere soorten zullen in
veie aardappelgebieden verdwijnen, om
plaats te maken voor ziekte vrije piepers.
Italië verscheen op de Rotterdamsche
markt met zijn aardappelen in zulke hoe
veelheden als nimmer te voren. De hoeda
nigheid was goed en de Nederlandsche aard
appel verbouwers zijn op hun hoede voor den
Italiaansch'en concurrent
EEN OUD-HOLLANDSCH HOFJE.
Een zwgre slag was de brand In het labo
ratorium van den Plantenziektenkundigen
Dienst te Lissc, waar Prof. van Slogteren
werkt Een schade van twee ton werd ge
raamd. De onderzoekingsdienst kon spoedig
Wnrtlen hervat, dank zij de hulp van de
blnomkweekers en den steun der regeering.
Een grnnt verlies was evenzeer het sterven
van Prof. Dr. Ritzema Bos, een pionier op
het gebied van den plantonziektenkundigen
diens'.
De Novemberstorm. gepaard gaande met
hong water heeft in sommige gedeelten van
ons land heel wat schade toegebracht, o.a.
Barondrrrht, waar alle broeikassen wrr-
vernield door het volloopen van den
Zuidpolder.
Te Deventer brak een veilingconf iet uit,
dat nof oiet beëindigd 'jl
BE VEETEELT.
De waarde van den rundveeultvoer in de
eerste drie kwartalen van 1928 was f2 mil
lioen minder don In dezelfde periode van
1927. De paerdenuitvocr e,n ie uitvoer
schapen en lammeren daalde eveneens in
waarde. De uitvoerwaarde van varkens was
daarentegen fz.700.000 hooger dan in 1927.
Ook kwam de inkrim >ing van den varkens
stapel tot staan en kan de varkenshouderij
eer een rendabel bedrijf worden.
De uitvoerwaarde van versch vlecsch,
vooral van varkensvleesch daalde zoo ook
boter. De kaasuitvoer daalde in gewicht,
doch steeg in uitvoerwaarde. Evenzoo Je
uitvoerwaarde van melkproducten.
In 1928 overleed de bekende veefokker
Schaap te Deersum, die .vooral in Zuid-
Amerika stamboek vee afzette.
De toestand van de melkveehouders was
1 juist niet rooskleurig door het gemis
m afzet naar Engeland, de hooge kracht-
voerprijzen en het te hooge pachtniveau.
De Zuid-Holl. en de Utrechtsche Bond van
melkveehouders willen komen tot een eigen
melkinrichting en de Zuid-Holl. Bond tot de
vorming van een reservefonds en een pen
sioenfonds voor de leden. In Zuid-Holland
werden de productieeischen voor lokvee ver
zwaard.
In de stamboekwereld had een soort af
scheiding en een overeenstemming plaats.
Het eerste betreft de oprichting' van het
Zeeuwsch-Belgisch Trekpaarden Stamboek,
dat zich afscheidde van het Stamboek van
het Ned. Trekpaard, omdat zich onder die
vcreeniging, aldus de „afgescheidenen", de
fokkerij van het zware trekpaard niet vol
doende kon ontplooien en de buitenlanders
de dieren niet van zuiver Belgisch ras
den beschouwen.
Tusschen het Friesch Rundvee Stamboek
en het Nod. Rundvee Stamboek werd einde
lijk overeenstemming bereikt betreffende
overschrijving van het eene stamboek
het andere.
Utrecht kreeg een schitterende veemarkt,
zooals er zelfs in het buitenland weinige
worden gevonden. Leeuwarden kreeg „eta-
gebouw" op haar veemarkt, waardoor boven
de zwijnen de schapen naar een 4% metoi
hooge verdieping worden getransporteerd.
Heel wat werd geschreven ovor de scha
delijke Amerikaansche gerst, waarvan me
nig varkenshouder en niet minder menig
zwijn de gevolgen ondervond.
Van veel vérstrekkender gevolgen was
het mond- en klauwzeer, dat zich overal uil
breidde en onzen vecuitvoer bedreigde.
De strafmaat van niet-aangifte van zlek-
tegpvaller. werd strenger door ..woerd.
Over de bestrijdingsmeliioden werd heel
wat geschreven in de landbouwpers, die ook
critick oefende op de rcgceringsmaatrege-
len ter bestrijding der tuberculose onder het
vee. In Noord-Holland werkten 450 veehou
ders, met 7000 runderen, samen ter bestrij
ding van die ziekte wat een schitterend voor
beeld ter navolging is. De bestrijding van den
nindorhorzcl werd met kracht voortgezet.
In Noord-Brabant kwamen ender het vee
neusbloedingen voor, waaraan de dieren
vaak stierven. Een andere „Brabantsche
ziekte" vertoonde zich in het land van Al
tena en Heusden, waar de koeien en var
kens wild werden.
DE PLUIMVEETEELT.
De pluimveehouders vatten met kracht
de bestrijding van pullorum op, de ge
vreesde ingewandsziekte onder de kuikens.
Barneveld en omstreken hadden te kam
pen met een ziekte onder de bijen, waaraan
'al van volken Ie gronde gingen. Ook in
Groningen kwamen ziektegevallen onder de
voor. Daar de heide op den hestemden
tijd niet voldoende regen ontving, was de
•gsi in vele streken niet zoo whit
terend als wel verwacht werd. De najaars-
oogst ia van dien aard, dat een flinke voor
lied ing noodig is. om vel® bijenvolken
voor ondergang te behoeden.
erd gevreesd voor de komst van de
bisamrat in ons land. doch verschijnselen
VMk de aanwezigheid van dit schadelijk ge-
Allei ademt hier rust en en vrede. De groote pomp, de Minden voor de ramen alles
herinnert den bezoeker van dit hofje aan een I any vervlogen lijd. In woningbouxo en wo
ninginrichting zijn we de laatste eeuwen met reuzenschreden vooruit gegaan. Hear toch
schijnt zoo'n oud-Hollandsch hofke vaak iets te bezitten, dat den gejaagden mensch van
onzen tijd weemoedig stemt.
dierte in boomgaarden bleken veroorzaakt
door de gewone water- of woelrat
Een geheel nieuwe fokkerij ontstond op
dc Veluwe, n.l. die van skunks, groote Ame-
rikaansche wezels, die gefokt, worden voor
de pels, evenals de zilvervossen, waarvoor
zelfs een 6tamboek werd opgericht
De pluimveehouderij mocht zich in gesta:
gen bloei verheugen, getuige de Icgwedstrij-
den cn de animo voor Barnevelders en Wek
summers, in de toekomst misschien kwade-
concurrenten voor het Barueveldsche hoen--
dertype.
Barneveld Is thans het meest succesvolle
pluimvee-centrum van Europa. Er gingen 11
millioen eieren van Barncveldsche kippen
naar Argentinië. Ook Roermond verzond
heel wal eieren naar dat land. Pales
tina Is eveneens een mooi afzetgebied. Voor
een Joodsche kolonie te Jeruzalem werden
een aantal Barnevelders aangekocht
Voor kruising werden een 70-tal Neder-,
landsche kippen naar Indië vervoerd.
Er werd in 1928 voer een waarde van
f300.000 aan levende hoenders meer uitge
voerd dan in 1927. De uitvoerwaarde van
geslacht pluimvee in de drie eerste kwar
talen van 1928 was f570.000 hooger ui die
van versche eieeren t'2l/o m>II. hooger dan
in 1927. F-Mer bleek ook hier, dat wij de
meest begunstigde natie zijn als het invoer-
belemmeringen betreft Zoo g".ng Argen
tinië een Invoerrecht op Nederlandsche eie
ren heffen cn belemmerde Baden den in
voer van Nederlandsche eieren door oen
verordening, welke den afzet van eieren van
inheemschen oorsprong beoogde te bevor
deren.
Een coiitrSleTTureau werd in het leven
geroepen, dat onder toezicht «iaat van de
N. P. F. De fabrieken vervaardigen nu een
pluimveevoeder- volgens eeD standaard re
cept
Zoowel op landbouw als op tuinbomvge-
bied werden tal van tentoonstellingen ge
houden. Veetentoonstellingen bleven natuur
lijk niet achterwege en in de bloembollen
streek zorgde men voor keurige exposities.
Te Sassonheim werd „Bloemlust" als perma
nent tentoonstellingsgebouw geopend. M«*'
name dienen genoemd de groote nationale
tentoonstelling te Den Haag, de bloementen
toonstelling te Aalsmeer en de pluimvectcn-
toonstelling te Utrecht.
In pluimveehouderskringcn constateerde
men, dat dc belangstelling van het publiek
en zelfs van de fokkers voor pluimveeten
toonstellingen danig aan het tanen is, een
verschijnsel, dat denkelijk niet alleen derge
lijke tentoon Wellingen, maar ook die op
tnder gebied betreft.
DE SOCIALE POSITIE VAN DEN BOER
Dc belangstelling voor het landbouwonder
wijs,-inzonderheid het christelijke, bleef le
vendig.. Zoo heslout de aftleeling Alhlasscr-
wanrd van de Chr, Boeren- en Tuinders-
t-or-d, eert verzoek tot dfe Koningin te rich-
lirt opi opru i ting van een Chr. Landhouw-
«ehool in dat gedeelte van Zuid-Holland.
In non Zuidwesthoek van Groningen en
in Friesland te Metsla wier werden Chr.
hndboiiwiclinlen opgericht. Eveneens ver
rezen of 7i'Iiën verrijzen dergelijke inrich
tingen te Hooge veen, Kampen cn Ede. fn
laalstgcnoenide plaats wil men een Chr.
landbouwhuiahowlschoof.
Tc Aoltcii w'/iil 10 Decemher de eerste
'Cbrl LandtiOUwhiiishouUschool in ons land
geopend
De perste bijenteelt-onderwijzeres in ons
land is mej. Lauwers te Esbeek, die het
rijksdiploma verkreeg van den bijenhouders-
bond van den Ned. Chr. (R.K.) Boerenbond.
Sociale maatregelen ten opzichte van den
landbouw, o.a. uitbreiding van de veilig
heidswet tot den lanbouw en een vooront
werplandhouwarheiderswet, zijn bij den
Hoogen Raad van Arbeid aanhangig.
Niet minder van belang voor den boer Is
het paclitvraagstuk, een vraagstuk dat drin
gend .voorziening cischt. Een deel van onze
pachtboeren is in een positie van vertwijfe
ling gebracht en, menig, boerenzoon is bin
nen óón geslacht tot keuterboer en daarna
binnen nog één geslacht tot órheid
daald. ^waardoor de toestand der andere
arbeider^ bovendjon verergert. (Er wordt in
landl.iouwfcringen dan" ook meer ep méér
goroepcii Om een ingrijpen van overUéids-
wege, wél een bewijs, hoe penibel de toe
stand is."
De slechte paehttoostanden maken, dnt
emigratie naar Canada arlueel is cn blijft.
Ook is bij'sommigen, vooral in Brabant en
Limburg, Frankrijk als emigratie-land- in
tel en valt er een trek van Friesehe hoeren
naar de Zuidelijke provinciën op te merken.
De sociale positie van landbouwer en vt
houder, inzonderheid van den pachtboer,
niet steeds te benijden en er is gecn^sprake
van, dat ziin- levén genrtéglijk rolt.
Moge 1929 in elk onzicht een gezegend jaar
zijn, gezegend als 1928, het jaar van Gods
goedheid!
De Scheepvaart, hoewel nog s'eerls gebukt
onder iage vrachten en daardoor mei
floreèrcnd, nam door den z.ieh uithrei-
denden. handel toe, wel niet in nar.üï
doch in inhoud der schepen. In de oor-te
maanden van 1J128 liepen in Anw' r.lam 322
schepen meer binnen dart in 1927, echter
kwaaien te Rotterdam in na'-elfde tijdperk
709 schepen minde»: binnen, liet aantal ton-
Jar
I in
gesteld tcgenwër dezelfde mrenden in 1027
was voor Amsterdam 1.221.926 meer, voor
RnMordam 510.220 minder.'
Een van de helangri-ks'e feiten is wel de
aanstaande fusie tusschen Wilton cn Feijen-
oord.
De vrarhfen-indexciifers vertoon ten over
November een" belangrijke vorbforing. Of
deze stijging zal aanhouden of rtnt hd wedr-r
s'onrilge opf ibk-murren i<
Ons bankwezen is gezond. De over 1927ge-
ptil i'icrorde resultaten waren zeer bevredi
gend cn nok die over IH.'S mogen verwacht
worden-goed te z" n. Het be antn ijkste wat
on bankgebied voorviel was de i.ieens'or
•:"g der Hnllfindsche' Diseonfecrii-c t-ank
Met den rrsis'oestand van deze instrllinj
beleeft ons land de ccrsle onaanirename or
het financieren
het a1' of niet
S. Tel
irhte
We
ulk
a "niét errn'r)" l-e'-eidvo®
en. dat de leiding var
een groot# vcrantwoor
delijkheid draagt
Nederlandscb-Indlë, Suriname cn Curasao.
Wanneer wij' thans enkele woorden wi -
len wijlen aan Indie, \enlieut wel in de
eerste plaats vermelding bet tnencmcnri
succes der vliegtochten, die ons mogen doen
hopen, dal in 10:51 een vaste weke ijksrhr
vaegpos.tverbinding zal kunnen worden in
gesteld.
De belangrijkste cultuur, die van rietsul
kcr. is in een Crisis gerankt. Nadat de ver
koopen gemi nrn tijd wanen ges'aakt. kon
den zij tegen Sep ember plo se ing weder
met niet onbelangrijke hnr-veelliedcn, doch
tegen da'enrle prijzen, voortgezet worden.
In verhouding tot andere jaren bestaat even
wel een Gin ken ach :ers and in de \erkoo-
pcn. De nieuwe rietsoort, die zu'k een rio.-»
«ér rendement gnf, accentueer,!.» de over
productie nog meer. IIcbrachten de nvt
de belanghebbenden (Cuba a's rietsuiker-
producent en eenige-. Eiirepcesche In-den als
voor:brengers van i iefsmker). gehouden con
ferenties geen opleving. Thans wordt dc
kwestie dnnr r'on Vo. Uenhond onderzocht
.De onmiddellijke vnorui'zirliten rijn nb-t
I gqnstig al mag vcrwachl worden, dit <!e Ui
tli-che producenten, die op z-o w-:ei.
schappeb'k peil staan, de crisis ook nu wei
wrder euilen kunnen donrsta.-vi.
Onfc dp ruliherrultujir floreert niet en kan
nog steeds niet hoven r.'e nu reeds remgp jn
ren durende inzinking uitkomen. Het Sr.wu
snn-srhcme, dot zooveel voir- doch ook te
genstanders had.' is.rfgrs.-hnf:, dn. b deze
afschaffing heef! neg weinig invbi-l uige
j oefend. In vakkringen wordt veelal ver
ij wacht, dat rle binnenkort in l^n '-n te vei
'wachten aanvoeren tie prijs tijde ijk con wei
FINANCIEEL EN ECONOMISCH
JAAROVERZICHT.
EEN BEVREDIGEND JAAR.
In kort bestek een volledig overzicht te
geven van het economisch gebeuren in het
voorbije jaar is onmogelijk.
Wij hopen evenwel hieronder het voor
naamste genoemd te hebben en geven
eenig belangwekkend cijfermateriaal, uit
gaand van het standpunt, dat cijfers soms
ieer zeggen dan bockdeelcn.
Met blijdschap kan geconstateerd worden,
dat het „langzaam herstel" in 1928 een
flinke schrede voorwaarts is gekomen.
De Staatsfinanciën
koipen op steeds beter peil. hoewel het
bereikt® nog niet als einddoel be
schouwd mag worden» In 1913 belie
pen de uitgaven van het Pijk f213 »ii|
lioen tegen in 1928 f 593 millioen. terwijl
dit laatste cijfer, rekening houdende met be
volkingstoename en indexcijfers, slechts f.3G0
millioen zou mogen bedragen. Natuurlijk
mag ook niet over het hoofd gezien worden,
dat dc sociale lasten vermeerderd zijn, doch
ook dan nog moet erkend worden, dat naar
vermindering der uitgaven gestreefd zal
moeten worden: het belastingbiljet toont dat
voldoende aan.
Wel waren de gewone ontvangsten van de
schatkist geringer dan in 1927; voor de
eerste 10 maanden nl. ruim f 10 millioen;
dit is echter grootcndeels een gevolg van de
belastingverlagingen. De opbrengst was in
diezelfde maanden nog ruim f 16 millioen
meer dan de schatting.
De geldmarkt was het gcheole jaar door
ruim, maar toch wat stijver dan in 1927,
waardoor de prolongatierente doórloopcnrl
Iets hooger was. Nnnst het toenemend ge
bruik gelden, die vroeger «<p prolonga
tie werden uitgezet, thans te beleggen in
wissels, was hierop van invloed de minder
gunstige gang van zaken in de Indische rub
ber- en suikercultures. Bovendien zijn de bui
tcnlandsche hoogcre geldkoers»>n (vooral in
Amerika, doch ook in Diiitsclilan.l) pr scluil
dig aan. Een discontn-verh»H)gi»ig hehocMe
"venwel niet plnnts te vinden
De-wisselkoersen gaven weinig op te mer
ken. dnnr zij bijna nllr en althans de voor
'ip.omsfe ziin gestabiliseerd. Alleen tiet Spnni,
srhe devies mankte mms vnnte spion
ren. Nu. ook daar aan de stabilisatie ee-
werkt wordt za' dat we' spoedig voorbij-zijn
D® positie der Nederlandsche Bank is nop
steeds zeer krachtig. De edeimetaaldekkinp
wu Jut «ehMto Jast Uts meer daa 59
en dus een weinig hooger dan per elgde
1927.
Het belangrijkste op het gebied van wet
geving was wel het aannemen van de nieu
we wet op de nnamlooze vennootschap, wel
ke I April 1929 In werking treedt.
Bij den-postschépue- en girodienst waren
einde September 1928 136.111 rekeninghou
ders aangesloten met een totaal tegoed van
f 91.88 miliioon.
Op denzelfden datum had de Rijkspost
spaarbank 2.037.135 spaarboekjes n'tpepovcn,
waarop totaal verschuldigd was f331.91 mil
Bovendien waren 27.419 stnntsschuldhnrk-
jes in omloop met een tegoed van f 422Ï3
millioen.
De indexcijfers der groothandelspriizen
bewogen, zirh in het eerste halfjaar niet on
belangrijk boven die van 1927,, doch daal
den in de tweede helft des jnnrs onder "d'e
van het voorafgaande in hotzclfde tijdperk,
welk verschijnsel overeenkomt met hetgeen
men in het buitenland kan zien.
De Indexcijfers voor de kosten van levens
onderhond voor nrheidersfamilies waren in
September 1928 109 2 (1011—191." 100) te
gen 107.2 in September 1927, die voor meer
wclgestelden waren in dezelfde maand 109.3
tegen 108.4.
De werkloosheid nam belangrijk af. Met to
taal der inceschreven werkzoekenden wns
einde Juni 52.000 tegen 90.100 in Januari 1928
Natuurlijk moet hierbij ook rekening wor
den gehouden met seizoen-invloeden, doch
dat kan de helangrijke daling geenszins ge
heel verklaren.
Handel, Industrie en Scheepvaart
De handel was levendig Gedurende het
tijdvnk Januari-October 1928 bedroop de
waarde van den invoer ruim f 150 millioen.
:e. van den-uitvoer ruim f 70 millioen meer
o in de overeenkomstige maanden van
'927. Vooral de toename van den uitvoer
verdient verheuging, waar deze nog steeds
door tolmuren en voorkeursrechten wordt
belemmerd.
De Industrie werkte hevredlcend Wij roe
pén irt berinnering de resultaten van Phi
lips. dé Merrrarinr Unie, Van Rerkel. de
Kunstzijdefabrieken en verwijzen verder
nnnr bel Rmirsnv erzirbt Ook de positie der
Konioklüke verbeterde heliirnrrlik. door 'Ie
snmenwerkïne met de Amerikanen Van
het geheelp economische wereldgebeuren is
dit zeker wel "een der voornaamste punt. u
dat de petroleumindustrie, wier toekomst
eerst minder hoopvol leek. tot productieper-
samenwerking is gebracht.
nig zullen kunnen dóen dalen. Het tie* et
hier ook niet rooskleurig uit, ai rekenen dt
optimisten binnen 2 jaar op een zeker nef*
stel Het is moeilijk te beoordee'«n of tij g*
lijk krijgen, vooral als men ziet, dal h«4
verbruik van gegenereerde rubber, niette
ginstaande de lage prijzen, in 1928 In Am»
a nog ho»»gcr was dan in 1927. Da tra»
vens vormt de bevolkingsrubber een ernsti»
ge concurrentie.
D.' thee- en tabaksplanters hebben een b»
vroligenden oogst gehad: alleen de „Ooat*
kust" was minder fortuinlijk.
De Invoer uit Indië naar Nederland b»
droeg in de eerste 3 kwartalen van 192$
f 108.8 millioen (1927 f83.7 milioen over d»
zelfde maanden) en den uitvoer naar li»«
die f 131.9 millioen (1927 f95.7 millioen).
Zou de zooveel besproken en betreurde ach
teruitgang van Ncdcr.auds' aandeel in de«
Imlischen handel een keer genomen hebbent
Met Suriname wil het nog steeds niet
vlotten. Laten wij liopen, dal de nieuw#
gouverneur'kans zal zien de kolonie tol
bloei te brengen.
Curasao profiteert van de Koninklijke, dia
dat eiland als basis voor de operaties hl
Venezuela gebruikt en er veel leven en vei*
tier brengt.
Ameriku's voorspoed wil geen einde n»
men. Dc lichte conjuiicluurdaling einde "2?
werd gevolgd door een nieuwe hausse, di«
I nog steeds voortgaat en op de voortduring
waarvan gedurende gcruimen tijd nog door
velen gerekend wordt. De beurs was bijn#
«loorloopend optimistisch; overdreven opti
mistisch zeggen de pessimisten. Einde N»
vember brui lil een gevoelige daling eenig«
zuivering van zwakke broeders, daarna ging
liet weder in de hoogte. Het beursverlooji
j heeft bijna alle theoretici in het ongelijk g»
steld. Reeds gcruimen tijd werd door he»
legen de honge koersen gewaarschuwd. Niei»
tegenstaande dat zette de stijging door e®
hadden de maatregelen van de Federal R»
servehank te New-York geen succes. Ho»
vers verkiezing stimuleerde de gunstig#
verwachtingen.
Duitschland heeft een belangrijk Jaar ach»
tor den rug. 1 Novcmhcr begon het Stan*
(laard-Dawesjaar. De onderhandelingen zij®
thans in vollen gang, doch het ziet er nie4
naar uit dat gemakkelijk overeenstemming
bereikt zal worden. Het land werd aan hel
einde dos jnnrs door groote stakingen g»
troffen. Het volk goot gehukt onder zwar®
lasten en gaat, nu ook de Duitsche prijzc®
langzamerhand op honger peil komen, om
loonsverhooging vragen, waardoor de to»
'stand niet eenvoudiger wordt
Engeland heeft te kampen met moeflljh»
heden in de staalindustrie cn kolenmijnen.
Pp werkloosheid, vooral van mijnwerken, la
geweldig.
Frankrijk en België, met name dit laatata
bi-htien een prijzcnpeil. dat in staat stelt nof
flink te cxportecren en dat »daj ipvoer b»
lemmcrt. Onze industrie heeft daar veel laat
van, doch langzamerhand komt verbo»
tering, dnnr de \vederinvoering van den gou
den standaard zijn gevolgen moet uoen gaa®
gevoelen.
BEURSOV ERZICHT.
EEN GOED JAAR.
Do omzetten ter heurze over het nfgeloo-
I"-u jaar geven rtie redui tot tevredenheid,
lil de eerste pin ts l i jkt dit w.l uit de op
brengst der cffcctennola zrgMbelasting wél
ke in de eerste 10 maanden met ruim f G
millioen reeds ern half miliioon Inr vr was
•dan de gehoclC jaaropbrengst in 1527.
Deze toenamé houdt ook, en voor een niet
gering deel, verband mol de Iniitu -ewonc
bedrijvigheid van tal vnn ëmissiebniz.T.
Volgons rle stetislick van liet Amsterdam-
srh Effectenblad, waarin norh convcrs;e-
leeningpn. noch introducties waarvan bot
bedrag onbekend is zijn opgenomen, werd
alleen in de maand November f l.".S millioen
geëmitteerd, welk geweldig bedrag, honger
dan eenig maandtntaal sedert 11.-2:5, voor
f 128.6 millioen uit nnndrH.-n bestond, zoo
dot in 1928 de nandeelenemissios de over
hand verkregen over de uitgiften vnn obli
gaties. een do laatste Jaren ongekend ver
schijnsel. Op bot Növemhoreijfer was natuur-
ïiik de emissie van de Koninklijke (f 82 1
millioen) van grooten invloed, wat niet weg
neemt, dat in de riersjp 11 maanden ven
1928 meeë werd nitc»>geven dan do jaarcij
fers bedragen van lf'2'5 - 1527. Tn 1927" kwam
aan de merkt ruim f 511 millioen: vnn 1
Januari—30 November tri!* ruim f 672 mil
lioen, waarvan rond f 363 m'llioon voor liin-
nénlandsrbe cn rond f 369 mi'"-en voor
builenlnndseho rekening. Tn Vr ad, Am
sterdam heeft z.iin feputntie van derde in
ternationale beurs ter we,-rl(! en eerde van
hel F.uropeeschc vasteland alle eer aange
daan.
De aandacht voor
binncnlsndsche Industrlclondsan
Is do laatste jaren zeer toegenomen cn was
ook in 1928 weder groot.
Aanrjeclen Hollnndscho Kunstzijdefabriek
.beleefden nogal eenige s rsntie door dc ma-
.niputaties vrn Lncwen«'ein, welke evenwel
mot diens Imgisrhcn' dood eindigden. Het
'proces over de dividend' riilmg, door de fa
briek gewonnen, was.»er het naspel van. Hot
onverwnehto slot was fit toenadering tus
schen Arnhem on Breda, daar de eerste liet
pakket Brwla-nandoelen van T.oewenstein
opkocht. Belde concerns gingen geregeld
Voort met uitbreidingen De heleno-tclling
voor deze fondsen is den Ihatsten tij I eenigs
ting getrokken rlnor een neg oil».-»» es
kere toekomst. Do priisverlrgïngcn in Enge
land, België cn Frankriik, zoev.cl van ace
taat als van vlmsozijdr bei-ben de vraag
doen stellen of' ook No'cHand, hoewel
slechts prima Kyvnlitëtiëh ven e.*mlfgpnd.
dnnr niet aan mede z->l moeten doen. De-
nrijzen zijn zon. d it er bee| goe-1 iets nf kan.
doch dnt zal toeh rle win't ririi'-ken. Aan
bet einde van bet }aar.w.-r,l rle bclm'rsM-
bng nog eet rol ken door een nog onbeves
tigd gerucht van eer. nieuw procédé van
^redn en de oprichting ».-r Associates Rayon
Corn, ('oor de Glntrsfo'rirocp.
De M4cknh«r had te open -met dc on
De Ve.toil-o t»e!,e 'uitvoer' vnn kunstzijde
nam helangrijk toe.
Berk el h« s„re- me.1 h"«r nogin"
'<«nd op het
Phlllni» tm-t
Inn
doen conrurreeren. Het zwaartepunt de zet
ondernerriing is echter verlegd naar d®
radio-industrie. Hot- is bij deze ntdecling uit»
breiding „und kcin Ende". Men voorspelt
weder een spoedige emissie.
Ook voor de Margarine Unie had me®
slechts optimisme. Vooral toen htkend werd,
dat de unie de productie van hit grootal®
deel van Midden- en West-Europa in han-
den had, hoewel de vnkmonsehen hierop
nog wel wat nfrlnen. Thans verluidt, dat et
een emissie op til is. Ook de samenwerking
met Calvé werkte stimnlccrcnd.
De Algemeen® Ned. Irui. Electricltelt®
maatschappij voerde een verwoeden atrQ4
tot het beschermen der nationale meerde®
beid Op de daarbij gebruikte middele®
werd nng^l critiek geoefend.
Voor de
Koninklljko Petroleum Maatschappf
was 1928 een veelbewogen Jaar. D$
Russische kwestie en de overproductie hel®
ben heel wat overleg van Sir Henry ve»
cischt. Gelukkig heeft hij kans gezien de g»
vaarlijke klippen te omzeilen en is de vred®
in de olie-industrie ecnigsxins hersteld. D®
invloed, de omvang en de werkznamhede®
von het Royal Dutch Concern hebben ziel»
belangrijk uitgebreid. Wij herinneren aan d®
samenwerking met de Burmah Oil Cy., d®
overname vnn de Flinktote Cy., een asphnlU
maatschappij, cn den bouw van een stikstof»
fabriek te Velsen. Fen van de belangrijkst®
problemen wordt thans nog gevormd d&K
hol vraagstuk der synthetische benzine.
In den suiker- en rubberhoek (vooral f®
den laatste) is de stemming door de mindaf
gunstige verwachtingen voor de productei»
prijzen ongermimeerd.
In het midden des jnnrs leden de suikep.
fondsen aanzienlijke koersverliezen.
Dc Scheepvnnrthoek was doorloopend stil
als gevolg van de nog steeds lage vrnchtciv
Voor de Vrachtvnarimnn'sehappijen Is ee®
loonenr^c exploitatie slechta met groote moei»
te te bereiken.
t Jan. "28 20 Doe. 1
v. Berkel
185
280
Calvé aand.
86
125
1 lol). Kunstzijde
150
IMJ
Jurgcns gew. aand.
235
885
Mackubee
114
162
En ka
40S
421
I'hi hps gew. aand.
65S«4
293
780
An tem
STÓ
Nod. Ind. Gas
224
279
Domtsrhe Olie gew. aand. 335
385
Kou. Olie
357
403
Amsterdam Rubber
325
231
tloll. Amerika Lijn
85*4
80*
Kon. Bout
96 Va
05
Ned. Scheepvaart Unlo
291
210
Vorstenlanden
185
153
II. V. A.
615
674
Nis a
303
235
Rocrworedjo
126
15
Arendshurg
674
656
Dell Batavia Tabak
583
noli Mij.
479
435
Senemhah
418
50TV4
l-.il.» ocw.nji
«°3V4
107
lloll. Spoor ;inn«L
111
112V4
Staatsspoor aand.
128
1»
■De Amerikaanscho afdeellng wns v®«t «s
levendig in sympathie met N»-w York.
Wij verwijzen verder naar cos econooai»ck
jaaroverzicht.
i^L
