KIM mm COURANT
VRIJDAG 14 DEC. 1928
TWEEDE BLAD.
BINNENLAND.
VISSCHERS EN DE AFSLUITING
DER ZUIDERZEE.
Do besturen der samenwerkende
vereenigingen liet „Centraal Comité"
inzake afsluiting en drooglegging der
Zuiderzee", de R.-K. Petrusbond en de
Christelijke Zeeliedenbond hebben be
sloten zoo spoedig mogelijk een actie
te voeren ter verkrijging van vergoe
ding voor visschers, die door de afslui
ting der Zuiderzee schade lijden.
Daarom is een verzoek aan alle vis
schers, betrokken bij de Zuiderzeevis-
scherij. gericht voor 25 dezer mede-
deeling te doen van eventueel te lij
den schade tengevolge van de afslui
ting der Zuiderzee.
DE ZUIDERZEEWERKEN.
In verband met een gerucht, als zou
den de laatste stormen aan de Zuider
zeewerken een schade van ruim een
millioen guldèn hebben toegebracht,
vernemen wij, dat de definitieve wer
ken de stormen goed doorstaan en
geen schade geleden hebben.
De in uitvoering zijnde werken, als
mede die, welke in tijdelijken toestand
verkeeren, hebben wel schade beloo-
pen en uit den aard der zaak is die
schade wegens de groote lengte dier
werken vrij belangrijk.
Zoo heeft de binnenkant van den
dijk Wieringen-Medemblik, aan de
Westzijde dus, den invloed der stor
men ondervonden, alsook de oostelijke
steenglooiing van en proefpolder bij
Andijk; laatstbedoelde dijk zou, wan
neer de Zuiderzee reeds drooggelegd
ware, de thans berokkende schade
niet hebben geleden.
Hoe groot precies het bedrag der in
het geheel toegebrachte schade is, kan
thans nog niet worden opgegeven.
NETTO OPBRENGST DER
OLYMPIADEZEGELS.
De verkoop van de Olympiadezegels
heeft boven de frankeerwaarde opge
bracht 60.371,38)4.
De kosten der vervaardiging en ver
koop bedroegen 10.089,49, zoodat aan
het Nederlandsch Olympisch Comité
als netto opbrengst van de verkochte
Olympiadezegels een bedrag van
f 50.281,89)4 ten goede komt.
NIEUWE LOCOMOTIEVEN VOOR
NEDERLAND.
De Ned. Spoorwegen zijn sinds kor-
l ten tijd in het bezit van een vijftal
nieuwe sneltreinlocomotieven, gele-
I verd door de Berliner Loeomotivbau
voorheen Schartzkopff.
In hoofdzaak komen zij overeen met
de bekende machines met drie gekop
pelde drijfwielen. welk tvpe in den
volksmond bekend is als „Jumbo".
Dit 5-tal vertoont echter eeniae ver-
beteringen. De voornaamste daarvan
is, dat de cylinders vergroot zijn van
I 400 m.M. op 420.
i Hierdoor is de trekkracht bij snel
heden onder de 75 K.M. per uur. geme-
ten aan den tendertrekhaak, opge
voerd.
Bij de hoogere snelheden bepaalt d<*
ketel het vermogen van de locomotief
en daar de ketel in hoofdafmetingen
ongewijzigd is gebleven, blijft de trek
kracht bij de hoogere snelheden on
veranderd.
De heer P. Labrijn, chef van den
locomotiefbouw bij de Ned. Spoorw.,
schrijft hieromtrent in het orgaan
„Spoor- en Tramwegen", dat de fpgen-
I woordige zwaarte van verschillende
treinen oorzaak is. dat dikwijls met 'n
te groote stoomvulling f.85 tot 40 pet.)
van de cylinders moet worden gere
den. De cylinders van het nieuwe ty
pe (genummerd 38163820) maken 't
mogelijk voor eenzelfden te verrich-
ten arbeid met kleinere vullingen te
rijden, wat kolen- en stoombesparing
beteeken t.
Ook de veiligheidsklep en de voor-
bufferbalk zijn o.a. gewijzigd, terwijl
de wielbanden verbreed zijn van 135
op 145 m.M.
Verder worden alle wielen van loco
motief en tendlr dus ook de bogiewie-
len, van de machine geremd.
Dit is iets nieuws in Nederland.
COMMANDANT VAN HET VELD
LEGER.
Naar wij vernemen, zal generaal-
majoor E. F. Insinger, gouverneur der
residentie en inspecteur der artillerie
benoemd worden tot commandant
van het veldleger, tevens comman
dant van de vesting Holland, in de
plaats van luitenant-generaal Muller
Massis, die, zooals gemeld, onlangs
tot lid van den Raad van State is be
noemd.
Tot inspecteur der artillerie zal wor
den benoemd generaal-majoor W. J. C.
Schuurman, die onlangs benoemd is
tot commandant der tweede divisie
der artillerie.
DE MOORD OP DEN HEER LANS.
Uit den aard van de zaak,, mogen
over de aanwijzingen, welke de politie
het verband doen leggen tusschen den
moord en de malversaties, nog geen
uitgebreide publicaties worden ge
daan.
Ten aanzien van een van deze aan
wijzingen kan thans evenwel iets na
ders worden gemeld.
Eenigen tijd voor den moord was 't
den nu vermoorden directeur van de
firma De Haas opgevallen, dat de af-
deeling sponsen een klein verlies op
leverde. hoewel hij meende, dat er
juist winst gemaakt moest worden.
Al eerder had liij de wenschelijkheid
besproken, eens een accountants-on
derzoek te laten instellen. De kosten
hadden hem evenwel tot nu toe afge
schrikt.
Toen echter een van zijn kennissen,
die tot dusver employé op een accoun
tantskantoor was geweest, op 1 Nov.
zelfstandig ging werken, heeft hij hem
mede in verband met het geleden ver
lies, verzocht, de boeken eens te ko
men nazien.
Deze accountant zou dan tevens
nagaan, in hoeverre een reorganisatie
van de administratie mogelijk zou zijn
De accountant is met zijn onderzoek
begonnen met de boeken, betreffende
de afdeeling sponzen in het bijzonder
en de afdeeling verkoop in het alge
meen.
Daarbij kwamen wel enkele kleine
re tekorten van 1 en 50 cent voor den
dag, maar dit wekte nog geen arg
waan.
Daarna zou de accountant beginnen
met de kas. Aan dit onderzoek was
hij juist toegekomen op den Woensdag
vóór den moord, om 4 uur 's middags.
Het spreekt vanzelf, dat de nu opge
sloten procuratiehouder toen begre
pen heeft, dat zijn malversaties aan
het licht zouden komen, en de politie
meent, mede op grond van tal van an
dere aanwijzingen, over welke nu nog
niets gepubliceerd kan worden, dat er
samenhang moet bestaan tusschen 't
tijdstip, waarop de malversaties aan
het licht moesten komen, en den
moord op den directeur, dhr. P. C.
Lans, dien men zoo kennelijk uit den
weg heeft willen ruimen.
Hierbij kan nog worden opgemerkt,
dat de procuratiehouder v. O. niet
meer de vrije beschikking over zijn
aandeelen had.
KERK EN SCHOOL.
NED. HERV. KERK.
Drietal: Te Leeuwarden (vac. J. ten
Bruggenkate), B. J. Aris, te Iloogezand;
F. II. Bruins, te Kooten; en II. A. Enklaar,
te Oudkerk.
Beroepen: Te Leeuwarden, F. H.
Bruins, te Kooten. Te Kralingen (vac. N.
v. d. Snoek), J. N. Bakhuizen v. d. Brink,
te Winterswijk. Te Hoogvliet. H. van Re
ken, cand. te Den Haag. Te Vlaardingen.
voor de vierde predikantsplaats, P. Hof
stede te Noordwijkerhout. Te Ooltgens-
plaat, S. C. van Wijngaarden, te Veenen-
daal.
Aangenomen: Naar Wemeldinge,
(als* hulppredikant), de heer A. F. W. de
Kluis, candidaat te Utrecht. Naar Nijker-
lcerveen, W. J. Keiler, te Nieuwkoop.
Bedank t Voor Asten (N.B.), H. van
Reken, cand. te Den Haag; Voor Maarn
Maarsbergen, J. F. Berkel, te Schoonebeek.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Arnhem (vac. wijlen
J. G. Kunst), J. Douma, te 's-Gravenhage-
Oost.
CHR. GEREF. KERK.
Beroepen: Te Soest, L. de Bruyne, te
Zwolle.
SCHEURING.
Te Winschoten is, naar het „Friesch
Dagblad" meldt, een scheuring ontstaan
in de Baptistengemeente. De voorganger,
de heer Schut, zal voortaan met een ge
deelte der leden die met hem zijn uitge
treden, eigen samenkomsten houden in de
Luth. Kerk.
BEVESTIGING, INTREDE, AFSCHEID.
Ds. C. Vlasblom hoopt 13 Jan. a.s. af
scheid te nemen van de Ned. Herv. Gem.
te Ter Aar, om bondag d.a.v. intrede te
doen te Oude Tonge, na vooraf bevestigd
te zijn door Ds. G. van der Zee van Den
Bommel.
LEGATEN VOOR NEERBOSCH.
De weesinrichting te Neerbosch ontving
twee legaten, één groot 34.828.43 y2 van
wijlen den heer T. O. te Breukelen en één
van 5000 van wijlen Jhr. H. N. T. van B.
te Amsterdam.
BEROEPBAAR.
Na afgelegd praeparatoir examen voor
de classis Woerden der Geref. Kerken is
met algemeene stemmen beroepbaar ver
klaard cand. J. Oussoren te Woerden. Zijn
adres is Utrechtsche straatweg 52. De heer
Oussoren wenscht na 15 Jan. a.s. een even
tueel beroep in overweging te nemen.
PRAEPARATOIR EXAMEN.
De classis Amsterdam der Geref. Ker
ken heeft Woensdag 12 Dec. geëxamineerd
en met algemeene stemmen toegelaten
om te staan naar den Dienst des Woords
en der Sacramenten, den heer D. Warnink
Theol. candidaat aan de Vrije Universi
teit.
Deze deelt mede, dat hij gaarne de Ge
ref. Kerken des Zondags zal dienen. Zijn
adres is Rustenburgerstraat 324 huis, Am
sterdam-Zuid.
OUDE KERKJE TE ASSELT DOOR
VERVAL BEDREIGD.
De Alg. Ned. Vereen, voor Vreemdelin
genverkeer vestigt de aandacht op den
noodlijdenden toestand, waarin het zoo
bekende kerkje te Asselt-(L.) verkeert. De
rector, de Wel Eerwaarde heer J. H. Pin-
ckers, ïoept de medewerking in van alle
kunstliefhebbers in ons land, om dit zoo
oude en belangwekkende monument voor
algeheel verval te bewaren.
SONNEHEERDT.
Naar gemeld wordt is met ingang van
1 Jan. a.s. benoemd tot directrice van het
Chr. Blindentehuis Sonnebeerdt te Erme-
lo mej. E. d' Engelbronner, voorheen di
rectrice van het internaat van het Chr.
Lyceum te Zeist.
ONTZETTING VAN EEN DOMINEE
UIT ZIJN AMBT.
Het bestuur van de afdeeling Hilversum
van den Nederlandschen Protestantenbond
belegt een ledenvergadering op Maandag
17 December, waar als eenig punt der
agenda in behandeling zal komen een
voorstel van het bestuur om Ds. G. van
Duyl uit te noodigen zijn ambt als voor
ganger der afdeeling neer te leggen.
Ter vergadering zal mededeeling gedaan
worden van de gronden, waarop dit voor
stel berust.
KRISHNAMURTI.
We weten, dat deze z.g. „Wereldleeraar"
in de oogen zijner volgelingen de incarna
tie van den Christus is, de vleeschgewor-
den Christus. Mevrouw Besant zelf heeft
het gezegd, niet eens, maar telkens weer,
om de heel eenvoudige reden, „dat zij het
gelooft en weet". En dan is 't uit. Want
zooals de Paus in zijn onfeilbaarheid het
hoogste leergezag is in de Roomsche kerk
en de Apostel onder de Apostolischen, zóó
is Mevrouw Besant in de kringen van „de
Ster" het einc van alle tegenspraalc.
Opmerkelijk is evenwel, dat deze incar
natie van den Christus in Indie, waar de
Christus geen opgeld doet, de incarnatie
van de Boeddha is. Een Amerikaansch
blad „liet, Oosten" vertelde:
„In Bombay aangekomen met Mevrouw
Besant, heeft hij zijn bezoekers plechtsta
tig ontvangen. Hij riep: „Ik heb Boeddha
gezien; ik heb met Boeddha gesproken;
ik ben Boeddha, en de boodschap die ik
aan Indië breng, is zuiver in geest en in
gevoelen en in het lichaam. Ik heb alles
verloochend. Ik kon een rijk man zijn;
mij werd 10.000 dollar per week geboden
door een Amerikaansche firma; natuurlijk
ik verwierp het aanbod. Juist zooals een
rivier zich in den oceaan uitstort, heb ik
mijzelf in de eeuwigheid verloren".
Krishnamurti, die volgens Stanley Jones
ook stevig vloeken kan, is alzoo wel „van
alle markten thuis".
BOND VAN NEUTRAAL-BIJZONDERE
SCHOLEN.
Evenals vorige jaren houdt de Bond
van scholen voor neutraal bijzonder on
derwijs ook dit jaar een „kerstbijeen-
komst" en wel Zaterdag 22 dezer te
Utrecht, in het gymnastieklokaal der
Utrechtsche schoolvereeniging in de Frans
Halsstraat.
In de ochtendzitting, die om half 11 be
gint, zal als inleider optreden dr. G. J.
Nieuwenhuis, met het onderwerp: „De
stroomingen, die een nieuwe school bren
gen". De spreker zal o.a. schetsen den i-
vloed van psychologie, sociologie en i
gie op de onderwijsvraagstukken, den .1-
vloed van Azié en Amerika en den invloed
van stroomingen in en buiten het onder
wijs.
De middagzitting zal van meer huishou-
delijken aard zijn. Aan de orde zullen o.a.
komen een voorstel tot omzetting van
het Bondsorgaan in een blad voor school
en huis, een pleidooi voor het invoeren op
de school van de internationale afkortin
gen bij 't metrisch stelsel, een bespreking
van de aansluiting van lager en middel
baar onderwijs speciaal in verband met de
scolastie tests", e.d.
TE RIDDERKERK.
De gemeenteraad van Ridderkerk heeft
aan de besturen der bijzondere scholen te
Ridderkerk (Kerkweg) en Oostendam een
subsidie van 11) per leerling toegekend
voor het geven van een cursus voor voort
gezet lager onderwijs, evenals dit voor de
openbare scholen te Rijsoord en Oosten-
dam is gedaan.
Afgewezen werd een verzoek van het
bestuur der bijzondere school te Ridder
kerk om subsidie voor stichting en in
standhouding van een bewaarschool al
daar.
Aan de Vereeniging voor Christelijk
Middelbaar en Hooger onderwijs te Dor
drecht werd een subsidie toegekend per
kind op een basis van 50 pet. van het ex
ploitatietekort per kind op de openbare
'H.B.S. aldaar, die door de kinderen uit
deze gemeente, welke aan Openbaar Mid
delbaar Onderwijs de voorkeur geven, be
zocht wordt, zooals dit telkenjare door Ge
deputeerde Staten wordt vastgesteld.
STATEN-GENERAAL,
TWEEDE KAMER.
(Vergadering van gisteren).
Defecsie-begrooting.
Aan de orde is de defensie-begroo
ting.
De heer VAN RAPPARD (V.B.) acht
het niet noodig het standpunt der ont-
wapenaars thans te bespreken. Hij
meent, dat met de inkrimping van
bet beroepspersoneel tot de uiterste
grens is gegaan. Met de regeling van
do wachtgelden kan economischer te
werk worden gegaan. De opleiding der
beroepsofficieren moet weer ter hand
worden genomen, de opleiding der on
der-officieren moet worden verbeterd.
Spreker betreurt dat geen bedragen
zijn uitgetrokken voor nieuwe reserve
schepen. Deze zouden kunnen dienen
voor vlagvertoon, waaraan te weinig
wordt gedaan.
Spr. vraagt toezegging, dat over de
samenvoeging der vliegdiensten niet
zal worden beslist zonder de Staten-
Generaal er in te kennen.
De heer DECKERS (R.-K.) betoogt
dat leger en vloot zoolang zij bestaan
g( ed moeten zijn uitgerust. De uitga
ven daarvoor zijn, gezien onze positie
niet bovenmatig.
Spr. vraagt wat gedaan wordt om
het lagere beroepskader beter voor zijn
taak berekend te doen zijn, dringt aan
cr hetere regeling van het huwelijks
verbod voor do mareehaussées en van
rit, rechtspositie der onder-officieren.
Ten aanzien van dat laatste punt hoopt
bij op een bevredigende toezegging.
Anders zal hij overwegen een motie
in te dienen.
Spr. bepleit het belang van het voor
oefeningsinstituut en zegt, dat de exa
mens te zwaar zijn, waardoor te wei
nigen slagen, en het instituut ge
schaad wordt.
De heer K. TER LAAN (S.D.) zegt,
dat de bezuiniging op de militaire uit
gaven alleen is verkregen door bezui
niging op tractcmentcn cn pensioenen.
Bovendien zijn de prijzen van de
grondstoffen gedaald, waardoor einde
lijk de begrooting daalde.
Deze Minister is te veel militair.
Daardoor kan hij niet voldoen aan de
belofte ven bezuiniging, die hij afleg
de in 1926.
Dit is de. voornaamste grief, die de
RECLAME.
FEUILLETON.
De vreemde landlooper
16) —o—
Ik wil u wel zeggen, dat ik" Gratzer
geacht en gewaardeerd heb, om zijn
bekwaamheid en degelijkheid en wat
•die heer Hartmann zooeven verteld
heeft, kan dezen man in mijn oogen
geen afbreuk doen ,maar heft hem op
tot een nog hooger standpunt. Ik geef
toe, dat het mij nu dubbel genoegen
doet dat Gratzer in mijn huis ver
keert".
„Bravo, mijn best© heer!" riep de
oude predikant, terwijl hij den heer
des huizes de hand reikte; „U heeft
gesproken zooals een edelman be
taamt, en ik treed geheel en al aan
uw© zijde".
„Het is een kwestie van smaak",
merkte een der andere heeren op; „ik
ben er niet op gesteld met een voor-
maligen bedelaar omgang te hebben".
„Ik wil niemand mijn opvatting op
dringen", antwoordde Weling. „Alleen
zou ik u allen willen verzoeken niet te
vergeten, dat Gratzer vandaag mijn
gast is".
Verdere verklaringen waren op dat
oogenblik niet mogelijk, aangezien
men zich gereed maakte aan tafel te
gaan; de algemeene beweging, die
daardoor ontstond, wischte den in
druk van het zooeven gesprokene
eenigszins weg. De heeren zochten hun
plaatsen op, haalden de dames af en
begonnen hun verplichte tafelgesprek
ken.
Toen, ten slotte, ieder op zijn plaats
zat, viel het den meesten der heeren
moeilijk hun tong in bedwang te hou
den en niet over het ongewone nieuws
te spreken, doch achting voor den gast
heer hield er hen van terug; het was
tcch ook niet noodig heden alles tot
't Uiterste te drijven en wellicht een
schandaal te veroorzaken. Het stond
iedereen vrij den rentmeester van nu
af aan den toegang tot zijn huis te ont
zeggen. Deze en gene vond het wel
heel jammer, wanneer hij een blik op
Gratzer wierp en bedacht, dat deze
opgewekte persoon voortaan niet meer
in gezelschap gezien zou worden, maai
er was niets aan te veranderen.
De rentmeester zat naast Anna
Gahde en zijn opwinding laat zich
niet beschrijven. Hij had een waas
voor de oogen en kon nauwelijks één
gezicht onderscheiden; overal meende
hij Hartmann's verwrongen trekken te
zien. In zijn ooren gonsde het en het
was hem als hoorde hij voortdurend
het woord „landlooper" weerklinken.
Voor de laatste maal was hij heden
gelukkig geweestvoor de laatste
maal. Hij stond aan een grenspaal
van zijn leven en mocht niet vooruit
zien. Hij sidderde voor wat hem
wachtte, maar de laatste minuten wil
de bij benutten, en ten minste één
maal in zijn leven een woord van lief
de van beminde lippen hooren. Anna
wist immers nog net, dat er een va
gebond naast haar zat. Het volgende
oogenblik mocht hem het geluk ont
rukken, dat hij pas bereikt had!
Slechts éénmaal, één enkele maal een
woord en een blik van liefde, om als
een lichtpunt te bewaren voor het le
ven, dat donker voor hem lag.
Met koortsachtige haast 'begon hij
nu het gesprek met zijn buurvrouw.
Terwijl hij in zijn hart den man ver
vloekte, die niet ver van hem af zat en
hem met loerende blikken gadesloeg,
kwamen er woorden over zijn lippen,
die tegelijkertijd een vraag en een bede
bevatten, die liefde gaven en om lief
de smeekten. Hij vond het zelf niet
eervol om Anna thans over liefde te
spreken, maar waarom zou hij eervol
handelen, terwijl de menschen bezig
waren den giftdrank voor hem te be
reiden? Er lag een glans van geluk op
Anna's gelaat. Zij beminde den zon
derlingen man, en had al lang op een
beslissend woord van zijn lippen ge
wacht. Thans, in 't gewirwar van het
gesprek, drongen de woorden tot haar
door, die, naar zij meende, het geluk
haars levens inhielden. Zij had het
„vogue la galère", dat Gratzer straks
gezegd had, niet begrepen; zij wist
niet, dat het niet alleen liefde, maar
vertwijfeling was, welke hem zoo op
wond.
Maar het greep haar wonderlijk aan,
dat niettegenstaande hij uit haar blik
ken en woorden begrijpen kon, hoe lief
zij hem had, er tóch geen geluk op zijn
gelaat te lezen stond. Zij zag niets in
zijn oogen dan een wilden gloed, die
haar verschrikte. Zóó had zij Gratzer
nog nooit gezien.
„De eerste wals is voor mij", fluis
terde deze haar toe, „en de cotillon
ook?"
Anna knikte blozend.
Grdtzer had nauwelijks een hap ge
geten en hij dronk ook weinig; het eer
ste glas wijn stond nog ^ongeledigd
voor hem. De storm, die in zijn binnen
ste loeide, mocht niet aangewakkerd
worden door sterken drank.
Dadelijk na het souper begaven de
jongelui zich naar de danszaal, waar
de muziek hen reeds wachtte. Gratzer
nam zijn hoofd in de handen; het was
hem alsof daarbinnen iets zou bar
sten als hij 't niet vasthield. De ver
schillende paren begonnen te dansen;
hij sloeg zijn arm om 't middel van
Anna, maar was zichzelf nauwelijks
meester; dit was immers het laatste
oogenblik van geluk, dat hij had?
Toen hij Anna naar haar plaats te
rug bad gebracht, voelde hij, dat hij
niet meer dansen moest. Tot dusver
had hij 't uitgehouden en was hij geen
duimbreed voor zijn vijand geweken,
maar toen hfj Hartmann nu bij de
deur zag staan, die hem strak aan
keek, wist hij, dat hij gaan moest. Er
bleef hem niets anders over. Hij zeide
tot zichzelf, dat hij niet 't recht had
Hartmann uit te dagen, deze had hem
immers niet beleedigd, maar niets dan
de waarheid verteld. Ook de heer Von
Weling was de zaal binnengekomen,
nam den rentmeester onder den arm
en zeide vriendelijk: „Beste Gratzer, ik
ben uw vriend; niet waar, dat gelooft
ge toch?"
Met een verwilderden, woesten blik
zag Gratzer hem aan.
„Ik was juist van plan u allen van
mijn gezelschap te bevrijden", ant
woordde Gratzer; „u te bevrijden van
de tegenwoordigheid van een landloo
per".
„Ge zijt opgewonden, vriend, en ik
kan 't best begrijpen. Als ge er kalm
over nadenkt, zult ge uw vrienden er
kennen".
Zij waren in von Weling's kamer ge
komen. „Mijn slede, vlug mijn slede!"
riep Gratzer tot een der bedienden,
wierp zich in een stoel neer, baldo de
vuist en toen Weling tot hem spreken
wilde, zeide hij: „Stil, mijnheer von
Weling, zeg niets tegen mei Ik weet
wat er volgt Ik ken de menschen, ik
ken het gezelschap, dat over enkele
uren zijn oordeel uitgesproken zal
hebben 1"
„We zullen er morgen verder over
redeneeren, beste Gratzer".
„Morgen, morgen", viJ de rentmees
ter hem in de rede; „morgen ben ik
een ander, en de verantwoording komt
op rekening van het gezelschap".
