CHRISTELIJK DACBLAÖ voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil nummer bestaat uit IWEE Bladen.
Beianoriikste nieuws in dit Hummer.
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
Ld Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd lijn
Per kwartaal. i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
EERSTE BLAD.
Y Tooneel en godslastering
op school.
Wij mogen ons gelukkig rekenen,
dat in ons Vaderland de laatste jaren
weer een drang kwam om den Bijbel,
zij het al niet om zijn wezenlijke in
houd als het Woord Gods, dan toch
als boek van schoonheid en levens
wijsheid, op de Middelbare Scholen
weer te doen terugkeeren.
Wij verheugen ons daarom temeer
hierover omdat wij meenen dat het le
zen van het Woord Gods ook opper
vlakkig en alleen met de bedoeling om
schoonheid en wijsheid daaruit te lee-
ren toch zal behouden voor grove zin
nelijkheid en spot die men elders ziet.
In het buitenland, vooral over onze
oostgrens ziet men soms treurige
voorbeelden daarvan.
Zoo lezen wij in bet „Berliner Tage-
blat".
„Te Ballenstedt verbleef eenige
dagen geleden Max Jungnickel om
de voorstelling van zijn sprookjes
spel „Der Himmelschneider" door
de leerlingen van het gymnasium
bij te wonen. In het stuk heet het:
Dé Heere: Een witte baard, een lan
ge baard met zacht gelaat. Hij zit in
zijn werkplaatsje in een hemelsblau
we kamerjapon en reusachtig groote
pantoffels. Op den rug draagt bij een
groote, gouden trompet. Een sfeer
van liefderijke vroomheid en lieflijk
heid omringt hem".
De plaatselijke kerkeraden hebben
tegen deze voorstelling protest aan-
geteekend. Zij vinden haar godslas
terlijk en zelfs het feit, dat het hier
een sprookje gold was geen veront
schuldiging genoeg. Ook de kunst
zoo protesteeren de kerkeraden
heeft het Heilige te eerbiedigen".
Heel onnoozel, alsof het slechts een
kleinigheid verschil gold, teekent het
blad hierbij aan:
„Wie den onschuldigen Max Jung
nickel kent, weet, dat bij tot een
godslastering niet in staat is. Dit
protest is belachelijk".
Dat is het meest treffende, dat men
niet gevoeld dat hier van godslaste
ring sprake is. Dat is treurig voor een
man die de kunst dient en niet gevoelt
dat hij met het heilige, met den Heili
ge, spoi Dat is ook treurig voor de pu
blieke voorlichters die dat niet gevoe
len. Maar het meest treurige is dat
men jonge menschen op deze wijze
met het heilige doet spotten. Het is
zelfs zoover gekomen dat men het niet
meer als kwaad, als zonde gevoelt.
Dat is treurig 1
Wie is Jezus?
In de Remonstrantsche Kerk te Rot
terdam worden lezingen gehouden
over de Christus-vraag. Do eerste le
zing handelde over het Liberale Je
zusbeeld, het tweede over Andere Je
zusbeelden en een derde zal handelen
over Jezus en het oordeel.
Over het tweede punt sprak ds. El-
dering dezer dagen. Wij lezen daar
omtrent in een verslag:
„Het liberale Jezusbeeld, aldus
spr., waarover in de eerste bijeen
komst gesproken is, was niet het
eenige, niet het eerste en het laatste
Jezusbeeld, dat in de 19e eeuw ge-
teekend werd. Onder de moderne
theologen waren er enkelen, die te
genover de eenzijdigheid, waarmee
bet liberale Jezusbeeld was tot stand
gekomen (eenzijdig idealistisch en
humanistisch), een anderen Jezus
teekenden, den Jezus n.l., die lijn
recht staat tegenover de maatschap
pij en de wereld, waarvan hij den
spoedigen ondergang voorziet en
voorspelt. Over dat Jezusbeeld, het
z.g.n. eschatologische, zal de derde
lezing handelen.
Wij bepalen ons hier tot die Jezus
beelden, die, nadat men er eenmaal
toe gekomen was, Jezus als mensch
te beschouwen, geteekend werden
ook door niet-theologen.
Deze Jezusbeelden zijn zeer ver
schillend.
Daar is b.v. het sociale Jezusbeeld,
door Richard Wagner gegeven in
een werk: „Jesus von Nazareth", dat
hij in zijn jonge jaren schreef, maar
eerst in 1887 liet verschijnen.
Dan zijn er de socialistische en re
volutionaire Jezusbeelden, b.v. van
Wilhelm Weitling, Kautsky en, hoe
wel minder scherp, ook van Frie-
dricli Naumann in de eerste jaren
van zijn openbaar optreden (Jezus
als Volksman).
Ook de theosofen en spiritisten be
ginnen zich uit te spreken en geven
min of meer fantastische beschrijvin
gen van Jezus, zooals zij hem zien.
Ten slotte komen de dienaren der
medische wetenschap en beschou
wen Jezus van hun standpunt uit
als een zenuwlijder, psychopaat, een
erfelijk belaste met aanleg tot
krankzinnigheid of als een krank
zinnige. -
Deze Jezusbeelden zijn meestal
zonder eenige kennis van de bron
nen en zelfs wel zonder eenig begrip
van wat godsdienst is, samengesteld
en dus, in tegenstelling van de libe
rale Jezusbeelden, oncritisch, soms
ook opvallend oneerbiedig, wat voor
al van de laatste geldt. Jezusver-
eerders behoeven zich desvvegen niet
boos te maken, 'aangezien een oor
deel menigmaal op den beoordeelaar
zelf terugvalt en hij, oordeelende,
zich zelf veroordeelen kan.
En al was er waarheid in de op
vatting, dat de historische Jezus een
ziekelijk persoon geweest zou zijn,
dan moeten we niet vergeten, dat er
ziektetoestanden zijn, die geestelijk
gezien, veel hooger te schatten zijn
dan de robuste gezondheid van den
sportsman.
Op het demonische in de Jezusfi-
guur wijst o.a. Hans Hartmann in
een voor enkele jaren uitgegeven
boekje.
In de laatste jaren verschenen
nog: „Jésus" van Barbusse en in
Amerika „De Man, dien niemand
kent" van Bruce Barton.
Ook Emil Ludwig heeft zich aan
deze stof gewaagd.
Boven al de Jezuslevens en Jezus-
romans blijven de Evangeliën met
hun teekening onovertroffen.
Het resultaat van al deze littera
tuur was, dat men tot het inzicht
kwam, dat het Christelijk geloof ten
slotte niet op een „historische Jezus"
gebouwd kan worden, al ware 't al
leen reeds om de eenvoudige reden,
dat de „historische Jezus" onvind
baar bleek te zijn.
Na een oogenblik pauze beant
woordde ds. Eldering nog eenige
vragen, die tijdens de pauze hem ge
steld waren".
Zouden er onder de vragers ook ge
weest zijn, die het opnamen voor Jezus
den Zoon van God?
Een Jezus die onvindbaar blijkt als
historisch persoon, is het niet hetzelf
de als ook zoo vaak beweerd werd van
personen en gebeurtenissen beschre
ven in het Oude Testament en hoe
hoeft de historie van de laatste jaren
juist het bijbelverhaal bevestigd.
Wat is echter de fout van deze ge
leerden, die naar den „historischen
Jezus" zoeken?
Dit, dat zij uitgaan van de vooropge
zette idee, dat Jezus niet meer mag
zijn dan een historisch persoon:
iemand, wiens persoonlijkheid do mate
van het normale mogelijk te buiten
doch van het menschelijke niet te bo
ven gaat. Zulk een Jezus is nergens in
de historische documenten te vinden,
om de eenvoudige reden, dat deze niet
hestaan heeft.
Vanaf de vroegste tijden heeft men
in Jezus gezien den Zoon van God; zoo
wordt Hij geteekend in Johannes maar
ook bij de Synoptici; zoo vindt men
Hem in de brieven en op de wand
schilderingen der catacomben; zoo
heeft de geheele Christelijke Kerk in
Hem geloofd. Alleen dit „Jezusbeeld
i3 het historische: de Christus naar de
Schriften.
STADSNIEUWS.
JAN SMETERLIN.
Het jaar 1823 was voor Schubert in
vele opzichten een moeilijk jaar, en
al levert het tegen het einde de heer
lijke Rosamunde-muziek, gedurende
de eerste helft komt in tal van compo
sities de zwaarmoedigheid tot uiting
er. het vechten tegen wat hem drukt.
De A-mol-sonate, op. 143 is een van die
uitingen. De nog al forsche inzet wordt
weldra verdroomd tot een heel kort
tragisch motief, eigenlijk maar van
twee noten. En eindelijk maakt zich
hieruit een mooi lied-thema los; een
eigenaardig verdroomde melodie, die
geheel Schubert kenmerkt. Maar de
bassen blijven grommen en verheffen
zich met hevige kracht in forsche
rhythmen, tot weer een vleiend-droef-
geestig motief de overhand krijgt.
Na het heimwee van het eerste ge
deelte een berustend Andante. Een
heerlijke breede melodie in de linker
hand, terwijl de rechter ze omspeelt
met fijne figuurtjes. En dan volgt het
Allegro Vivace, dat ondanks de hevige
beweging eerst toch verdroomd blijft
tot een tintelend passagespel komt in
bruisende triolen en donkere dreigen
de accoorden.
Vrede heeft Schubert aan het einde
niet gevonden.
Het spel! Technisch van eerste kwa
liteit; elke toon, elk toontje een vol-
zongen klank; soms forsch en machtig,
soms tot uiterste subtiliteit verfijnd,
altijd geheel af. En méér dan dat. Elke
tc.on muziek. Elke aanslag meer dan
mechanist; ,'an binnen uit doorleeft, 't
Zij fluweclig, 't zij krachtig, altijd uit
d< zie). Men ziet het den stillen speler
aan, die zonder pathos, zonder breed
gebaar, in een eenvoud die inneemt,
zich concentreert en niet anders doet,
dan gevoelig herscheppen, wat do
grooten in hun composities bedoelden.
Zijn spel schijnt ons Fransch georiën
teerd: het blijft altijd doorzichtig en
klaar.
Chopinspeler is hij van den aller-
eirsten rang. Do gratie, de weemoed,
do vertwijfeling, de somberheid, maar
ook de speelsche vreugde en het ver
heven pathos van Chopin, worden
door zijn genialen landgenoot geheel
doorvoeld. Zoo gaf hij ons in één lange
rij. de 24 Preludes Op. 28, met al hun
wisselende stemmingen, en gaf een
beeld van Chopin, dat het innigste we
zen van Smeterlin zelf is. We zullen
de verleiding weerstaan uit onze noti
ties de 24 verschillende Preludes, zoo
als Smeterlin ze ons op onovertrefba
re wijze voordichtte, te karakterisee-
ren. Noemen we enkel maar No. 15, de
z.g. Regendropprelude, die in haar wis
seling van heimwee-lyriek en tragi
sche opstandigheid bijna beangstigend
werd gespeeld.
En om daarna met het vlugge passa
gespel van de bruisende No. 16 nog in
druk te maken, dat is kunst. Noemen
we nog tenslotte de aangrijpende No.
24, waarin Chopin zijn opstandigheid
uit over den val van Warschau en de
rampen van zijn ongelukkig vader
land. Schitterend gespeeld 1
Na de Pauze „Krakowiak" van Per-
kowsky, vervolgens 2 Mazurka's van
Szymanowski, een Rus, wiens Mazur
ka's berusten op de volkswijzen en de
volksdansen der Mazoeren. Heel dui
delijk herkent men in Szymanowski's
werken den invloed van Chopin al is
hij natuurlijk moderner georiënteerd
en in het bezit van impressionistische
tendenzen.
En tenslotte kregen we de kleurig-
dramatische .Los Requiebros" uit
Goyescas van Granadas Y Campina. Er
zat in de nummers iia de pauze een
machtige stijging", die de volle Gehoor
zaal steeds meer in spanning bracht.
Aan het einde uitte zich dit in een
ovatie en Smeterlin beantwoordde dit
met nog twee toegiften van Chopin te
geven, waarvan de laatste de Valse
Brillante misschien wel het toppunt
van den avond vormde: een wonder
van zingende, "parelende, bruisende
schoonheid. Het was zeldzaam poëti
sche vertolking.
De Leidsche Kunstkring heeft zijn
leden een avond van fijn muzikaal ge
not bereid.
VOORSTELLEN VAN RAADSLEDEN.
Door de heeren Van Eek, Schüller
en Sijtsma zijn een reeks voorstellen
bij den gemeenteraad ingediend ter
behandeling bij de begrooting.
De heer Van Eek nam daarvan een
13-tal voorstellen .moties en zelfs een
verordening voor zijn rekening, de
heer Schüller twee en de heer Sijtsma
ürie. Wie weet misschien wacht ons
neg meer, maar dat hooren we dan
nog wel.
HAARLEMSCHE
ORKESTVEREENIGINQ
Maandag 17 Dec. a.s. geeft de H.O.V.
weer een concert. Op dit concert zal de
dirigent de solist zijn en zal spelen de
Variations symphoniques, voor piano,
met orkestbegeleiding van César
Franck. Orkestwerken zijn: Ouvertur-e
Iphigénie in Aulis van von Gluck,
Symphonic militaire van Jos. Haydn,
en van Paul Dukas: 1 Apprenti sorcier.
Wij twijfelen niet of de heer Ed. van
Beinum en het orkest zullen op dezen
avond veel belangstelling ondervinden.
VOGELBESCHERMING.
Door de Eerste Leidsche Vereen, van
Ivanarieliefhebbers en Vogelbescher
ming „De Zanger" zal op 14, 15 en 16
Dec. a.s. een Tentoonstelling van Zang-
lcanaries, met daaraan verbonden
Zangwedstrijd worden gehouden, op
geluisterd door eenige stands in zaden
en vogelbenoodigdheden, benevens op
het gebied van Vogelbescherming.
STAATKUNDIG GZREF. PARTIJ.
Vanwege den Kamerkieskring „Lei
den" der S.G.P. zal op Zaterdag 22
Dec. a.s., 's middags 4 uur, in 't Nuts-
gebouw een propagandavergadering
gehouden worden.
Sprekers zullen zijn in deze verga
dering de heer C. v. Dis van Zeist met
het onderwerp: „De Coalitie en hare re
sultaten" en de heer E. Kuylc van Am
sterdam met het onderwerp „Dè wor
tel der Coalitie met Rome".
RINGVERGADERING.
Gisteravond hield de rirn, „Rijn
streek" van den Bond van Ned. Herv.
Jong. Ver. op Geref. Grondrlag een
vergadering in „Patrimonium".
De heer Mulder uit Alphen had de
leiding van de vergadering en opende
haar met gebed. Na lezing der notulen,
las de heer J. M. V. d. Broek uit Leiden
zijn inleiding voor over Lukas 1 525.
Enkele aanwezigen stelden eenige
vragen.
Na de pauze kwamen twee onder
werpen aan de orde. 't Eerste van den
heer S. de Bruin uit Hazerswoude over
„Schrift en Genade" en t tweede van
vr. D. H. Andel uit Alphen over ,,'t
Geweten".
't Onderwerp „Schrift en genade"
werd zeer omslachtig, breedvoerig en
verward behandeld en de bezwaren, die
er tegen ingebracht werden, werden
door meerderen met instemming ge
hoord.
't Onderwerp ,,'t Geweten" zat keu
rig in elkaar; duidelijk behandelde
spr., wat 't geweten is en ook de vraag,
cf Christus een geweten had.
Vriend v. d. Broek eindigde met
dankgebed.
Enkele verzen werden bij 't begin en
einde gezongen. Doze vergadering was
leerzaam voor jonge menschen. Jam
mer, dat niet heel velen aanwezig wa
ren.
ERFPACHT.
Het S.D.-raadslid do heer Schüller
heeft het volgende voorstel ingediend:
„Ondergeteekonde heeft de eer den
Raad voor te stellen te beslui'ten dat
gemeentegronden in erfpacht worden
uitgegeven en B. en W. op te dragen
aïgemeene bepalingen betreffende de
uitgifte van gronden in erfpacht te
ontwerpen en den Raad voor te legden.
(w. g.) J. H. SCHÜLLER".
Dr. A. K. HORST, f
Gisteren is alhier op 44-jarigen leef
tijd overleden dr. A. K. Horst, practi-
s-eerend geneesheer hier ter stede, as
sistent aan het Instituut voor Tropi
sche Geneeskunde RotterdamLeiden
en medewerker van het Zentral Blatt
für Bakteriologie.
Dr. A. K. Horst werd hier geboren
en deed alhier eindexamen Gymna
sium,, waarna hij aan de Universiteit
alhier ging studeeren in de medicijnen.
Na zijn bevordering tot arts, vestigde
hij zich eerst te Enter in Drente en la
ter te Blokker in Noord-Holland.
In Blokker werd hij ernstig ziek.
Een hevige griep greep hem aan en de
gevolgen daarvan is hij feitelijk nim
mer volkomen te boven gekomen.
Zijn praktijk in Blokker heeft de
heer Horst, die toen nog arts was,
rooit meer hervat. Geruimen tijd was
hij gedwongen zijn krachten te sparen.
En in dien tijd heeft hij de gelegenheid
benut om zich weer aan de studie
te wijden en een dissertatie te schrij
ven. In 1923 n.l. promoveerde hij bij
prof. De Jong op een proefschrift ge
titeld: „Bloedserumwerking bij expe
rimenteel miltvuur".
Omstreeks dien tijd hervatte dr.
Horst weder de praktijk, doch thans
hier ter stede en tot hij nog slechts
een paar jaar geleden deze overdeed
aan dr. De Jager, behandelde hij vele
fondspatiënten met een liefde en toe
wijding die door de zieken zeer ge
waardeerd werd.
De laatste jaren werd dr. Horst het
waarnemen van deze fondspraktijk
ook te zwaar, en hij bleef clan ook
slechst werkzaam aan het Instituut
voor Tropische Geneeskunde aan het
Rapenburg alhier. Daar stond hij aan
vankelijk prof. Koolemans Beynen ter
zijde bij de leiding van de kleine kli
niek die hier vroeger gevestigd was,
doch thans naar Rotterdam is over
gebracht. Doch niet alleen de vereeni-
ging RotterdamLeiden genoot van
zijn arbeid, ook het Laboratorium van
do Universiteit alhier had in dr. Horst
een gewaardeerd medeweker.
Van de hand van dr. Horst zijn in
den loop der jaren tal van weten
schappelijke publicaties verschenen.
TERAARDEBESTELLING
11. C. DE JONG.
Hedenmorgen te ongeveer half
twaalf had op de begraafplaats Rliijn-
hof plaats de begrafenis van het
stoffelijk overschot van den heer H. C.
de Jong, die j.l. Maandag cp 84-jarigen
leeftijd is overleden, en in onze stad,
vooral in Christelijke kringen een zeer
bekende persoonlijkheid was door zijn
velerlei arbeid op kerkelijk en maat
schappelijk terrein.
Bij de geopende groeve werd het
woord gevoerd door ds. H. Thomas, die
begon met te zeggen dat er zijn van die
sterfgevallen waarbij het verdriet zoo
machtig is dat de danktoon in het
binnenste versterft. Hier is dat niet
zoo. De danktoon overstemt hier het
leed. Dankbaar zijn wij voor het vele
goede dat God ons in dien liefhebben
den vader en hooggeachten vriend
heeft geschonken, dankbaar dat Hij
ons zoo lang dien schat heeft gelaten.
Hij heeft dien zondaar, versierd met
gaven van degelijkheid, vroomheid en
geloof, zoodat hij een Christen gewor
den was waarmede wij e r konden in
leggen. Als opziener in de gemeente
van Christus heeft hij met liefde zijn
taak verricht, in stilte, als voor het
ADVERTENTIE-PRUS
Gewone Advertentiën per regel 22Vi cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel Uriel
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertenliên bij TooruitbeUling
van ten hoogste 30 woorden, worden da-
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
De stormschade aan de Zuiderzee
werken.
Amendementen op het wetsontwerp
tot wijziging der Land- en Tuinbouw-
cngevallenwet 1921.
Buitenland.
Eenige verbetering in den toestand
van koning George.
Briand, Stresemann en Chamber
lain hadden te Lugaco een onderhond.
De verkiezing van Borms is ongel
dig verklaard.
De Bclivianen zijn op de pan-Ameri-
kaansche conferentie teruggekeerd.
Te Berlijn zijn alle openluchtverga-
deringen en optochten verboden.
oog van God en ook op het maatschap
pelijk terrein heeft hij met eere ge
werkt. Daarom dragen wij dankbaar
zijn lichaam over aan Hem, Dien zijn
ziel liefhad. Heiland, wij gelooven in
Uw macht. Heiland, Gij kunt alles. Gij
kunt ook waken over dit stof en wij
dragen het aan U op. Moge dit ster
ven een reden voor ons zijn om er aan
to denken, dat God spreekt eenmaal:
Keer weder o mensckenkind, en hij
keert weder. God geve dat wij het oor
deel mogen tegengaan zonder ver
schrikking.
Daarna sprak namens de afd. Leiden
van „Patrimonium" de beer J. Meyer
eenige woorden van hartelijke waar
deering voor do voorbeeldige liefde en
ijver, waarmede do overledene steeds
voor deze afdeeling heeft gewerkt. Ge
ve God ons kracht zijn lichtend voet
spoor te volgen, nu hij is heengegaan.
Een zoon van den overledene, de
heer H. C. de Jong, dankte voor de be-
largstelling en wees nog op de dank
baarheid die er in de harten van de
nabestaanden is, dat zij zulk een va
der en grootvader hebben mogen be
zitten. Hij was een bidder voor zijn
kinderen en ze staren hem na met
weemoed. Maar ze willen niet blijven
staren in zijn graf daar beneden, maar
omhoog, waar Gods zon aan den hemel
schijnt en gedenken dat over hun dier
bare doode, de zon der gerechtigheid
is opgegaan.
Hiermede was de plechtigheid af-
geloopen. Door het klare licht van den
kouden dag ging men weg van de
groeve des doods, die gaf een belofte
van leven.
1 4
SJEF VAN DONGEN.
Op Donderdag 3 Jan. a.s. zal in de
Stadsgehoorzaal op uitnoodiging van
de afd. Leiden der Nederl. Reisvereen.
de heer Sjef van Dongen een lezing
houden over zijn tocht naar het Pool
gebied.
EXAMEN M.O. AKTE K. i
(Belfclof*, Aarde, Plant- en Dierkunde)
Opgeroepen en opgekomen 2 can-
didaten. Afgewezen 1 candidaat. Ge
slaagd de heer J. A. Nijkamp te 's-Gra-
venhage.
VOORZORG, VERPLEGING EN
NAZORG VAN GEESTESZIEKEN
In de gisteravond in het Nutsgebouw
door den Leidschen Armenraad be
legde vergadering van leden van de
in de Armenraad vertegenwoordigde
instellingen en andere belangstellen
den, waaronder ook de wethouder, de
heer Reimeringer, heeft Dr. H. C. Jel-
gersma, geneesheer aan de gestichten
Endegeest, Voorgeest en RhijngQest,
een voordracht gehouden, waarin hij
behandelde de voorzorg, verpleging en
nazorg van geesteszieken in het alge
meen en het nieuw opgerichte in
stituut van nazorg te Leiden in het
bijzonder.
Onder nazorg aldus spr. ver
staat men de instelling, dat geestelijk
invaliden of genoegzaam herstelde pa
tiënten, die een krankzinnigengesticht
verlaten hebben, onder psychia
trisch geneeskundig toezicht blijven,
in tegenstelling met de oude gewoon
te, dat bedoelde patiënten na hun ont
slag aan zichzelf worden overgelaten.
Naast dit psychiatrisch toezicht,
dat bereikt wordt door 'n consultatie
bureau en huisbezoek, staat het stre
ven, om ontslagen patiënten aan een
werkkring te helpen.
Nazorg voor geesteszieken heeft een
tweeledig doel.
Vooreerst het streven den patiënten
zooveel mogelijk een gestichtsverbliji
te besparen, dus het bevorderen van
hun vrijheid en levensvreugde en het
bevredigen van hun behoefte aan een
huiselijk milieu.
Daarnaast worden echter de be
langen der gemeenschap gediend.
